Pomiędzy płótnem a ekranem. Inspiracje twórczością Goi w kinie hiszpańskim

Joanna Aleksandrowicz

Książka ukazuje inspiracje twórczością Goi y Lucientes w kinie hiszpańskim na przykładzie 81 filmów z lat 1926–2011 (w polskiej dystrybucji ukazało się tylko 14 omawianych pozycji). Dominują wśród nich filmy fabularne, ale pojawiają się też dokumenty, seriale telewizyjne i animacja. Celem pracy jest ukazanie na gruncie refleksji filmoznawczej, jak zmieniało się postrzeganie Goi w jego ojczyźnie na kolejnych etapach historii i jak, również za sprawą kina, przekształcał się on w ikonę hiszpańskości. Na tle wcześniejszych badań książka jest pierwszą próbą tak szerokiego ujęcia tematu. Zastosowane metody badawcze są typowe dla komparatystyki kulturowej i wpisują się w nurt badań nad intertekstualnością przekazu filmowego. Analiza porównawcza, rozpięta pomiędzy obszarami kina i malarstwa, koncentruje się zarówno wokół sfery znaczeń dzieła, uwikłanej w różnorakie konteksty społeczno-kulturowe, jak i wokół aspektów strukturalnych, związanych z warstwą estetyczną.   Książkę poleca PortalFilmowy.pl Recenzja książki ukazała się w czasopiśmie „Kwartalnik Filmowy” 2013, nr 82, s. 236–239

Padawanika. Przebudzenie mocy w doświadczeniu zapośredniczonym. Studium o filmie, wychowaniu i wsparciu rozwoju

Katarzyna Krasoń

Książka jest próbą połączenia wątków filmowych z problematyką pedagogiczną, za główną kanwę rozważań posłużyły kategorie zaczerpnięte z kosmicznej sagi Gwiezdne wojny George’a Lucasa. Podjęte zagadnienia mają charakter analizy dzieła filmowego, w tym ujęcie jego odbioru i psychologicznego oddziaływania na widza jako elementu popkultowej edukacji. Pojawiają się również wątki osadzające obrazy filmowe w pedagogice personalistycznej. Odniesienia wychowawcze dotyczą kwestii rozpoznania ról nauczyciela w relacji z uczniem, z podziałem na porządek koncentracji na wychowanku lub na programie nauczania.

Fenomenologia jako możliwość filozofii dramatu Józefa Tischnera

Agnieszka Wesołowska

Praca Fenomenologia jako możliwość filozofii dramatu Józefa Tischnera poświęcona jest problemowi odczytania fenomenologii Husserla w filozofii dramatu Józefa Tischnera. Tak sformułowany temat wyznacza strukturę pracy, której trzyczęściowa architektonika odpowiada rozwojowi twórczości filozoficznej Tischnera od fenomenologii do filozofii dramatu. W części pierwszej zaprezentowano problem rozumienia samej fenomenologii Husserla (fenomenologii klasycznej); w części drugiej – rozumienie fenomenologii przez Tischnera; w części trzeciej – przejście od fenomenologii do filozofii dramatu. U podstaw rozważań zawartych w pracy leży wyraźnie sprecyzowany zamiar badawczy: dążenie z jednej strony do ukazania fenomenologii Husserla jako projektu, projektu fenomenologii transcendentalnej; z drugiej strony – do uwyraźnienia tych aspektów filozofii dramatu, które świadczą o jej fenomenologicznej proweniencji. W ten sposób sformułowany cel pracy umożliwia przeprowadzenie analiz mających na celu: po pierwsze, ukazanie filozoficznej twórczości Józefa Tischnera w nowym świetle; po drugie, scharakteryzowanie Tischnerowskiego rozumienia fenomenologii i prezentowanego przezeń ujęcia świadomości egotycznej; po trzecie, podjęcie kwestii wykładni samej fenomenologii, problemu jej granic i możliwości; po czwarte, rozważenie złożonego zagadnienia transcendentalizmu w filozofii Husserla. Badania nad rozwojem twórczości Tischnera pokazały, że w przejściu od filozofii transcendentalnej do filozofii dramatu nie ma żadnego przypadku. Najważniejszym osiągnięciem pracy jest sformułowanie oraz uzasadnienie tezy, że Tischnera filozofia dramatu stanowi konsekwencję namysłu nad fenomenologią Edmunda Husserla; co przy tym najistotniejsze, chodzi o fenomenologię transcendentalną, a więc tę część twórczości Husserla, która była niemal obca Romanowi Ingardenowi, nauczycielowi Tischnera. Ważność analiz oraz skorelowany z nimi nowatorski charakter opracowania wiążą się również z uzasadnieniem twierdzenia, że samą koncepcję dramatu można uznać za rezultat dociekań dotyczących „ja” oraz jego otwarcia na to, co transcendentne  – zwieńczenie badań nad świadomością egotyczną, badań, których możliwość otwiera fenomenologia Husserla.

Toutowie. Język i pamięć w ustanawianiu wspólnoty Wiślan w Banacie

Katarzyna Marcol

Kim są Toutowie? Najzwięźlej rzecz ujmując, Toutowie to potomkowie migrantów, którzy opuścili w pierwszej połowie XIX wieku rodzinną Wisłę, aby szukać pracy i lepszego życia w Banacie. To wspólnota ewangelików, która aktualnie zamieszkuje wieloetniczną wieś Ostojićevo w Wojwodinie, w granicach Republiki Serbii. Książka, oparta o wieloletnie badania terenowe, ukazuje przemiany zachodzące w tej społeczności, które nastąpiły w ostatnim dziesięcioleciu na poziomie porządku symbolicznego i poznawczego, tworzącego wspólnotę. Aktualnie dochodzi bowiem do przeobrażeń pamięci zbiorowej ostojićevskich Wiślan: pamięć komunikatywna, ukształtowana w oparciu o sagi rodzinne, przechodzi w pamięć kulturową, budowaną na fundamencie polskiego narodowego uniwersum symbolicznego. Ewolucja ta prowadzi często do modyfikacji autoidentyfikacji członków społeczności touckiej. Niepowszednią rolę odgrywa tu język, rozumiany jako system zawierający dorobek kulturowy wspólnoty, a jednocześnie nośnik, przekaźnik i zbiór jej wszelkich wartości oraz norm postępowania.

The timing of tone group constituents in the advanced Polish learner's English pronunciation

Andrzej Porzuczek

Książka Andrzeja Porzuczka poświęcona jest analizie relacji czasowych pomiędzy elementami frazy intonacyjnej w wymowie angielskiej zaawansowanego ucznia polskiego. Celem autora było wykazanie i opisanie różnic w tym zakresie między polskim uczniem a rodzimym użytkownikiem języka angielskiego oraz ich interpretacja w kontekście glottodydaktycznym. Część teoretyczna pracy (rozdziały 1—3) omawia historię i stan badań nad prozodią języka mówionego oraz metodologię akustycznych badań mowy. Część praktyczna natomiast (rozdziały 4—7) przedstawia oparte na dyskusji z części teoretycznej założenia metodologiczne, hipotezy badawcze oraz materiał językowy wybrany do analizy, po czym autor w sposób wyczerpujący prezentuje i omawia wyniki swoich badań. Autor zaobserwował m.in.: wyraźnie dłuższy czas trwania elementów nieakcentowanych w wymowie Polaków oraz większą u rodzimych użytkowników języka angielskiego tendencję do wyrównywania czasu trwanie stopy rytmicznej. Badania nie wykazały z kolei wyraźnych różnic w bezwzględnej długości samogłosek i sylab akcentowanych (z wyjątkiem sylab akcentowanych na końcu frazy, gdzie są one znacznie dłuższe w wymowie rodowitych Anglików). Przedstawione w pracy Andrzeja Porzuczka rezultaty badań oraz wykorzystanie zastosowanych w nich metod mogą posłużyć do identyfikacji konkretnych problemów w przyswajaniu obcej wymowy, jak również wprowadzić element obiektywizmu do zazwyczaj impresjonistycznej oceny warstwy prozodycznej wymowy języka obcego.

La description lexicographique de la terminologie du droit pour les besoins de la traduction juridique du français vers le polonais

Ksenia Gałuskina

Przedmiotem monografii pt. La description lexicographique de la terminologie du droit pour les besoins de la traduction juridique du français vers le polonais. Analyse orientée objet des unités lexicales de la classe de <personnes liées par des relations de famille> jest leksykograficzny opis terminologii prawa, uwzględniając jego zastosowanie w środowisku pracy tłumacza, a zatem w kontekście tłumaczenia automatycznego i wspomaganego komputerowo. Opis ten bazuje na modelu opracowanym przez W. Banysia w ramach zorientowanego obiektowo opisu jednostek leksykalnych. Niniejsza praca stanowi zastosowanie tego modelu do leksykograficznego opisu jednostek języka prawa, należących do wyodrębnionej klasy obiektowej <osoby pozostające w relacjach rodzinnych>. Monografia składa się z dwóch części. Pierwsza z nich ma charakter opisowy, a jej celem jest przedstawienie ram dyscyplinarnych i teoretycznych pracy. Druga część pracy ma charakter praktyczny, przedstawiono w niej leksykograficzny opis wybranych do analizy jednostek leksykalnych, sporządzony zgodnie z przedstawioną w części opisowej metodologią opisu. Monografia „poszerza w istotny sposób obecną wiedzę z zakresu opisu leksykograficznego terminologii prawniczej na potrzeby przekładu prawniczego przekładalnego na język informatyki, ze szczególnym uwzględnieniem tłumaczenia z języka francuskiego na język polski. [...] Wypełnia ona lukę badawczą zarówno w dziedzinie przekładoznawstwa jak i leksykografii.” (z recenzji wydawniczej prof. UAM dr hab. Aleksandry Matulewskiej)

Polskie wyrażenia o funkcji dopowiedzeniowej - historia i współczesność

Magdalena Pastuch

Autorka książki stawia pytanie: jak odpowiadamy w polszczyźnie na pytanie o rozstrzygnięcie? Jaka jest geneza tych wyrażeń, których używamy, aby potwierdzić, zaprzeczyć bądź wyrazić swoją niepewność czy wahanie? W zasobie leksykalnym polszczyzny jest wiele, poza tak, nie i chyba, jednostek, którym można przypisać te wartości. Materiał poddany analizie wywodzi się zarówno ze źródeł dawnych (staropolskie dramaty, słowniki historyczne, korpusy polszczyzny dawnej), jak i współczesnych (głównie Narodowy Korpus Języka Polskiego). Wszelkich ustaleń dokonuje się zatem na podstawie materiału współczesnego i historycznego. Takie podejście daje możliwość czynienia pewnych uogólnień odnoszących się do polszczyzny w ogóle, nie tylko do wybranego poziomu synchronicznego. Opisywany zbiór wyrażeń nie stanowi kategorii w sensie językoznawczym, stanowi jednak klasę, która pełni w komunikacji językowej określoną funkcję i można stworzyć ogólną charakterystykę semantyczną podzbiorów, które wchodzą w jej skład. To funkcja właśnie stała się podstawowym pozwalającym włączyć dane wyrażenie do opisywanego zbioru. W polskiej literaturze językoznawczej sporo miejsca poświęcano dotychczas strukturze i funkcji pytań, nie ma natomiast pracy o odpowiedziach. Monografia porusza również ważne problemy metodyczne i metodologiczne językoznawstwa historycznego, wskazując, jak, w sytuacji braków materiałowych, można prowadzić rozważania o charakterze diachronicznym, czy wręcz panchronicznym. Książka wpisuje się w trwające już od kilkudziesięciu już lat zainteresowanie metatekstowym poziomem języka, czyli tym, który nie odnosi się w sposób bezpośredni do obiektów rzeczywistości pozajęzykowej, ale który stanowi niezwykle ważny element naszych wypowiedzi językowych, pozwalający ową rzeczywistość komentować, wyrażać nasze przekonania i sądy.

Model systemu informacji terminologicznej

Jacek Tomaszczyk

W książce zaprezentowano model ogólnopolskiego, wielodziedzinowego systemu informacji terminologicznej, którego najważniejszymi cechami są multidyscyplinarność, kompleksowość informacji opisującej terminy i pojęcia, wysoka funkcjonalność oraz elastyczność i otwartość na zmieniające się potrzeby użytkowników. Model łączy w sobie najważniejsze, zarówno z naukowego, jak i praktycznego punktu widzenia, elementy różnych teorii terminologicznych i lingwistycznych oraz koncepcje autorskie: wielodefinicyjność terminów, różnorodność typów definicji, podejście synchroniczno-diachroniczne, funkcję deskryptywno-preskryptywną, uwzględnienie nazw własnych, gromadzenie informacji bibliograficzno-faktograficznych związanych z działalnością terminologiczną oraz wykorzystanie map tematów do reprezentowania, przechowywania i udostępniania informacji terminologicznej. Wdrożenie zaproponowanego modelu pozwoli na prowadzenie zorganizowanej, ogólnokrajowej działalności terminologicznej, mającej na celu przede wszystkim utworzenie centralnego banku terminologii, gromadzącego i udostępniającego dane terminologiczne ze wszystkich dziedzin nauki.