Psychologia sztuki

George Mather

Dlaczego czerpiemy przyjemność ze sztuki? Co skłania nas do tworzenia dzieł artystycznych? Czy nauka o mózgu może być przydatna w zrozumieniu naszego zamiłowania do sztuki? Psychologia sztuki zapewnia eklektyczny wstęp do niezliczonych metod, dzięki którym psychologia może pomóc w pojmowaniu i docenieniu działalności twórczej. Odkrywając, w jaki sposób postrzegamy wszystko, co nas otacza, od koloru po ruch, prezentowana książka umożliwia przyjrzenie się tworzeniu sztuki jako formie ludzkiego zachowania, które czerpie z historii jako nieustannego źródła inspiracji, konfliktu i dyskusji. Ukazuje też, jak oszustwo, technologia reprodukcji i seksizm wpływają na naszą ocenę sztuki. George Mather - profesor psychologii na Uniwersytecie w Lincoln, w Zjednoczonym Królestwie. Jego główne zainteresowania badawcze obejmują postrzeganie ruchu, sztuki i iluzji wizualnych.

Unia bankowa i jej znaczenie dla funkcjonowania sektora bankowego Unii Europejskiej

Klaudia Zielińska-Lont

Kryzys finansowy z 2008 roku uwidocznił braki w strukturze zintegrowanego rynku Unii Europejskiej. Niedostateczny stopień integracji rynków finansowych stanowił słabość pozbawiającą strefę euro mechanizmów reakcji na szoki zewnętrzne. Niezbędne usprawnienia w tym zakresie miały się dokonać poprzez utworzenie unii bankowej. W książce przedstawiono szczegółowe badania tego rozwiązania - od pierwotnego projektu do pierwszych lat jego funkcjonowania. W monografii przeprowadzono pierwszą kompleksową analizę ex-post wpływu wprowadzenia skoordynowanego nadzoru na instytucje kredytowe strefy euro. W tym celu powstało autorskie narzędzie w postaci miernika syntetycznego, który umożliwia ocenę wypadkowego wpływu reform nadzoru na kondycję banków. Wyniki wskazują na korzystny wpływ reform na stabilność sektora bankowego. Publikacja może stanowić ciekawą lekturę dla naukowców zainteresowanych stabilnością finansową oraz dla pracowników instytucji nadzoru.

Pogawędki. Artystyczna książka Mojżesza Brodersona i Eliezera Lissitzky\'ego

Dariusz Dekiert, Irmina Gadowska, Krystyna Radziszewska

Oddajemy do rąk czytelników kolejną publikację poświęconą artystom z kręgu łódzkiej awangardy jidysz. Tym razem są to Pogawędki. Jedna z historii, przekład poetyckiego tekstu Mojżesza Brodersona Siches chulin. Ajne fun di geszichten, opublikowanego w Moskwie w 1917 roku, nakładem Wydawnictwa Chawar. Ta adaptacja ludowej baśni Maase szel Jeruszalmi [Opowieść o jerozolimczyku], ukazała się z ilustracjami Eliezera (El) Lissitzky'ego, którego Broderson poznał podczas swojego pobytu w Moskwie w latach 1914-1918. Obu twórców oprócz przyjaźni połączyła fascynacja żydowską tradycją i folklorem oraz świadomość znaczenia języka jidysz dla kształtowania narodowej tożsamości w diasporze. Projekt pierwszego, limitowanego wydania Siches chulin nietypową formą - zamkniętego w drewnianym pudełku zwoju z tekstem i ręcznie kolorowanymi litografiami - w czytelny sposób nawiązywał do dawnych, iluminowanych zwojów Księgi Estery, a same ilustracje korespondowały stylistycznie z dziełami ludowej plastyki żydowskiej.

Poeta ze średniowiecznej ekstazy. Ksiądz Antoni Szandlerowski (1878-1911)

Katarzyna Badowska, Dorota Samborska-Kukuć

Książka zawiera rozprawy i szkice o życiu i twórczości młodopolskiego poety i dramatopisarza Antoniego Szandlerowskiego (1878-1911). To twórca nietuzinkowy i pełen sprzeczności. Był księdzem, ale - zgodnie z duchem modernizmu katolickiego, zdecydowanie potępianego przez Kościół - nad dogmatyzm przedkładał myślenie o teologii i religii jako o ekspresji uczuć ludzi wierzących. Talent literacki realizował nie w twórczości religijnej, lecz - wywołując tym dezaprobatę władz kościelnych - w utworach beletrystycznych, na dodatek silnie inspirowanych dziełami Stanisława Przybyszewskiego, uznawanego za gorszyciela, erotomana i satanistę. Nad środowiska duszpasterskie przedkładał towarzystwo ludzi sztuki. Złożył śluby czystości, lecz złamał celibat. Żył na plebanii z kobietą (i to Żydówką), lecz nie zrzucił sutanny. Skonfliktowany z przełożonymi, zamiast okazać im posłuszeństwo, wystąpił przeciw nim z paszkwilem. Został pochowany bez krzyża, ponieważ taka była jego ostatnia wola, w przypadku księdza - niewątpliwie skandalizująca. I co najważniejsze - jednym z dominujących tematów twórczości Szandlerowskiego stała się miłość zmysłowa, ujmowana jako doznanie sakralne i mistyczne. Twórczość księdza-poety oraz jej recepcja rozpięta między uwielbieniem a zapomnieniem to interesujące zagadnienie badawcze. Zwłaszcza w Łodzi, gdzie Szandlerowski - jako wikary w kościele Podwyższenia Świętego Krzyża - odnosił pierwsze, i od razu znaczące, sukcesy literacko-dramaturgiczne.

Łódź poprzez wieki. Historia miasta, tom 3: 1914-1945

Przemysław Waingertner

Historia miast przeżywa obecnie rozkwit, o czym świadczą liczne tomy przedstawiające dzieje światowych aglomeracji i mniejszych ośrodków miejskich. Rozmaite aspekty życia miejskiego przybliżane są w naukowych monografiach, esejach, a także w historiach literackich, kryminalnych czy kulinarnych. Poszukiwanie lokalnych tożsamości stanowi przeciwwagę dla procesów kulturowej unifikacji i globalizacji - jest odkrywaniem swoistego miejskiego genius loci. Odnosi się to także do Łodzi, mającej od sześciu wieków prawa miejskie, a od dwóch - status jednego z najważniejszych ośrodków miejskich w Polsce. Pomimo istnienia ogromnej liczby publikacji o mieście nad Łódką, odczuwalny jest brak nowego syntetycznego opracowania jego pełnej historii. Oddawana w ręce Czytelników wielotomowa publikacja, będąca efektem prac licznego zespołu autorskiego, ma na celu zaradzić temu niedostatkowi. Trzeci tom publikacji poświęcony jest dziejom Łodzi w latach 1914-1945 - czasom, kiedy wielki przemysłowy ośrodek miejski mierzył się z dramatem dwóch wojen światowych oraz krótkim okresem odbudowy i rozwoju w niepodległej Rzeczypospolitej. Autorzy proponują Czytelnikowi podróż w czasie z dziewiętnastowiecznej "ziemi obiecanej" do dwudziestowiecznej nowoczesności. Podróż ta, okupiona wyludnieniem, zmianą oblicza narodowościowego, stratami materialnymi i dewastacją przemysłu, pokazała hart ducha oraz siłę miasta i jego mieszkańców. Nie tylko odbudowywali oni zniszczone fabryki, zakładali małe rodzinne firmy, tworzyli własną administrację, budowali szkoły, przedszkola, świątynie, ofiarnie pomagali najsłabszym spośród wielkomiejskiej społeczności, ale także bawili się i tworzyli. Gehenna wojny zmiotła z powierzchni ziemi dawny świat i ogromną rzeszę jego mieszkańców - łodzian. Tekst główny książki opowiada zniszczeniu i odrodzeniu, a uzupełniają go kapsuły zawierające fragmenty wartościowych źródeł, biogramy i ciekawostki oraz ilustracje.

Palmyra, której już nie ma

Paul Veyne

Dlaczego grupa terrorystów splądrowała  bezbronne zabytki z odległej przeszłości? Dlaczego zniszczyła miejsce wpisane przez UNESCO na listę światowego dziedzictwa? Skąd tak wielka masakra, skąd męczarnie, tortury i dekapitacja? Uważałem, że moim obowiązkiem, obowiązkiem emerytowanego już profesora, ale i czysto ludzkim odruchem, będzie wyrażenie zdumienia z powodu tego niezrozumiałego szaleństwa. Z tych samych zresztą przyczyn chciałem naszkicować portret Palmyry pełnej splendoru, takiej, o której odtąd będzie można przeczytać jedynie w książkach. Ze Wstępu Autora To opowieść o mieście, które powstało i rozwinęło się w szczególnym dialogu koczowników, ludzi pustyni, z osiadłymi rolnikami uprawiającymi ziemię; to też opowieść o fascynacji kulturą grecko-rzymską i zdolności tych ludzi do twórczej adaptacji wzorców kulturowych. To świetna opowieść o zmieniającym się i różnorodnym świecie, który musi i chce się ze sobą dogadywać. To opowieść o świecie na jakiś sposób globalnym, jeśli uświadomimy sobie, że Palmyreńczycy handlowali luksusowymi towarami pomiędzy Chinami i Indiami a basenem Morza Śródziemnego i generalnie światem rzymskim. To książka godna zaufania i niezmiernie aktualna, przedstawiająca wizję minionego świata, którego echa pobrzmiewają nadal w otaczającym nas świecie, a problemy nurtujące ówczesnych mieszkańców Palmyry rezonują w naszych myślach – kim jestem, skąd pochodzę, jak osiągnę szczęście i satysfakcję, kto jest moim bliskim i jak mam się odnosić do obcych. Dr hab. Tomasz Waliszewski, prof. UW

Dorosłe dzieci więźniów. Analiza doświadczeń biograficznych

Angelika Cieślikowska-Ryczko

"Niewidzialne dzieci", "niewinne ofiary systemu sprawiedliwości" czy "ukryte ofiary prawa" to niektóre z utrwalonych w literaturze określeń odnoszących się do osób doświadczających izolacji penitencjarnej rodzica. Autorka monografii nie tylko poddaje refleksji wymiary wspomnianej "niewidzialności", lecz przede wszystkim analizuje wciąż mało rozpoznane długofalowe konsekwencje uwięzienia rodzica w życiu jego dorosłego już dziecka. Przyjęta interpretatywna perspektywa badawcza pozwala czytelnikowi zagłębić się w doświadczenia narratorów, odkrywając bieg ich historii uwikłanych w szeroko rozumiany kontekst kryzysu penitencjarnego. Sformułowane wnioski mogą być przydatne zarówno dla pedagogów, socjologów, kryminologów, jak i praktyków pracujących na rzecz więźniów i ich rodzin.

Myśliwski-Bocheński. Rozmowy istotne

Tomasz Bocheński

Rozmowy istotne prowadzi się na przekór teraźniejszości, w ogóle na przekór czasom. Termin wymyślił Witkacy, któremu marzyło się spotkanie w duchu dawnej Akademii. Schodzimy w przeszłość, w poszukiwaniu warstw, które kryją się pod dzisiejszymi stwierdzeniami. Na przekór współczesnej tendencji, którą T.S. Eliot nazwał „prowincjonalizmem czasu”, czyli życiem na powierzchni współczesności, zanurzamy się w czas, żeby usłyszeć wielość głosów, które kryją się w każdym zdaniu, w każdej ważnej kwestii. Dzisiejszy Myśliwski na kartach naszej książki rozmawia ze sobą sprzed kilku czy kilkunastu lat, a nawet ze sobą sprzed pierwszej powieści, sprzed istotnego pisania, ze sobą sprzed półwieku. Rozmawia, spiera się, kłóci, siebie samego komentuje. Pozwalamy też mówić głosom innych osób, które wybrzmiewają w słowach pisarza, głosom postaci powieściowych, głosom innych autorów. Ze Wstępu W wywiadzie z Wiesławem Myśliwskim Tomasz Bocheński zaprasza czytelnika do podroży poprzez najważniejsze wątki i tematy związane z twórczością jednego z najważniejszych polskich prozaików okresu powojennego. W rozmowie odważnie stawia prowokacyjne hipotezy, zaś pisarz twórczo na nie odpowiada, dodając własne refleksje. Wywiadowi towarzyszy słownik pojęć związanych z twórczością pisarza, porządkujący myślenie krytyczne o jego prozie, a także krytyczne komentarze dotyczące poruszanych w rozmowach wątków, tematów, publikacji, problemów, umiejscawiające rozmowę w kontekście literaturoznawczym, kulturowym i historycznym. Bardzo oryginalny sposób prezentacji twórczości Wiesława Myśliwskiego. Jeden z pierwszych, przyszłościowych modeli uprawiania nauki o literaturze i krytyki literackiej, zorientowanych na żywą dialogiczność, pojemnych intelektualnie, a przy tym otwartych na szerszego czytelnika. prof. Piotr Łuszczykiewicz