Wpływ kryzysu gospodarczego na działanie systemu politycznego. Analiza przypadku Grecji, Hiszpanii i Włoch

Tomasz Kubin, Małgorzata Lorencka, Małgorzata Myśliwiec

Prezentowana publikacja zawiera wyniki badań prowadzonych przez trzy lata przez Tomasza Kubina, Małgorzatę Lorencką i Małgorzatę Myśliwiec w ramach projektu sfinansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki (przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2013/09/B/HS5/00021). Podstawowym celem naukowym pracy jest pokazanie wpływu kryzysu gospodarczego na funkcjonowanie systemu politycznego. Przedmiotem szczegółowych prac badawczych były systemy polityczne Grecji, Hiszpanii i Włoch, ponieważ to właśnie w tych państwach Unii Europejskiej skutki światowego kryzysu gospodarczego wydają się mieć największy wpływ na działanie najważniejszych elementów tworzących system polityczny. Wiodącą hipotezą badawczą jest założenie, że w warunkach demokracji przedstawicielskiej sytuacja ekonomiczna państwa jest jednym z najistotniejszych czynników warunkujących stabilność i trwałość systemu politycznego. Im lepsza sytuacja gospodarcza państwa, tym większa stabilność funkcjonowania i możliwość przetrwania systemu politycznego. Natomiast w sytuacji kryzysu gospodarczego stabilność i trwałość systemu politycznego jest poważnie zagrożona. Analiza wpływu kryzysu gospodarczego na funkcjonowanie systemów politycznych skłoniła autorów do postawienia następujących hipotez szczegółowych: Działania ośrodków podejmujących decyzje polityczne w Grecji, Hiszpanii i we Włoszech w zakresie kwestii gospodarczych – zarówno na szczeblu centralnym, jak i na szczeblach regionalnych – doprowadziły do poważnych zakłóceń w zakresie funkcjonowania systemów politycznych. Kryzys gospodarczy w Grecji, Hiszpanii i we Włoszech zakłócił w poważny sposób rytm cykli wyborczych. Kryzys gospodarczy w Grecji, Hiszpanii i we Włoszech wpłynął na funkcjonowanie systemów partyjnych owych państw. Kryzys gospodarczy w Hiszpanii i we Włoszech w znaczący stopniu wpłynął na nasilenie się tendencji odśrodkowych w owych państwach. Kryzys gospodarczy w Grecji, Hiszpanii i we Włoszech wpłynął na nasilenie się procesu formułowania postulatów antysystemowych przez wybrane ugrupowania polityczne.   We wstępie zostały przedstawione założenia merytoryczne i metodologiczne przeprowadzonych badań. W rozdziale pierwszym przeanalizowane zostały problemy związane z genezą, przebiegiem i konsekwencjami kryzysu gospodarczego 2008 roku, ze szczególnym uwzględnieniem przebiegu zdarzeń w Grecji, Hiszpanii i Włoszech. Kolejne trzy rozdziały zawierają analizę konsekwencji owego kryzysu dla działania systemów politycznych Grecji, Hiszpanii i Włoch. W zakończeniu zawarte zostały wnioski ogólne, wynikające z przeprowadzonego procesu badawczego.

Archiwum Jeleńskich z NGAB w Mińsku (XVI-XX wiek) - jego dzieje i inwentarz

Dariusz Rolnik

Praca pokazuje losy Archiwum Jeleńskich i jego twórców z ich koneksjami rodzinnymi, co pozwala ukazać wartość i znaczenie ich spuścizny. Druga obszerniejsza część publikacji jest inwentarzem – dla czasów stanisławowskich rozbudowanym o cytaty i regesty treści poszczególnych jednostek Archiwum Jeleńskich przechowywanego w NGAB w Mińsku. To archiwum nieznane i cenne, szczególnie dla badań nad historią nowożytną XVI–XIX wieku. Całość inwentarza została zindeksowana. Ta pomoc naukowa z krótkim opracowaniem może wprowadzić Archiwum Jeleńskich do obiegu naukowego, na co ono z pewnością zasługuje.

Szkice o antyku. T. 2: Śmierć w antycznej kulturze śródziemnomorskiej

red. Anna Kucz, Patrycja Matusiak

Drugi tom Szkiców o antyku, którego tematem jest Śmierć w antycznej kulturze śródziemnomorskiej zawiera jedenaście artykułów omawiających z różnych perspektyw fenomen śmierci w antyku. Chociaż w kwestii namysłu nad śmiercią jesteśmy bezradni, bowiem tajemnicę śmierci każdy zabiera ze sobą, celem rozważań jest nie tyle wymknąć się jej czy być poza jej obrębem, a jedynie zobrazować śmierć, która w świecie antyku była źródłem lęku, refleksji i fascynacji. Potwierdzeniem tego są liczne nawiązania Autorów i Autorek, którzy w swych artykułach zaprezentowanych w drugim tomie Szkiców o antyku sięgają do mitów, religii, obrzędów, tradycji literackiej i filozoficznej, symboli utrwalonych w kulturze antycznej. Publikacja jest adresowana do filologów klasycznych, literaturoznawców, filozofów, historyków, teologów, mediewistów i religioznawców, a także do wszystkich zainteresowanych antykiem i zagadnieniem śmierci w antycznej kulturze śródziemnomorskiej.

"Studia Politicae Universitatis Silesiensis". T. 17

red. Jan Iwanek, red. Robert Radek

Piętnaście artykułów będących efektem badawczych prac politologów z katowickiego ośrodka naukowego i przedstawicieli innych krajowych jednostek naukowo-badawczych to zawartość 17. tomu wydawnictwa ciągłego „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” autoryzowanego przez Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego.  Teksty – jak zawsze – pomieszczono w działach tematycznych. Tym razem są to: „Teoria polityki”, „Systemy polityczne”, „Partie polityczne i systemy partyjne”, „Polityka społeczna i regionalna”, „Prawo międzynarodowe”, „Komunikowanie społeczne”. W pierwszym z działów znalazły się dwa teksty. A. Chodubski rozważa problem autorytaryzmu w kontekście współczesnego życia politycznego, a A. Hołub podejmuje kwestię rozwoju terroryzmu któremu sprzyja środowisko radykalne i ekstremistyczne. W dziale drugim J. Iwanek analizuje temat  systemów wyborczych przez pryzmat ich aspektów metodologicznych (j. ang.), S.  Grabowska zajmuje się kwestią odpowiedzialności konstytucyjnej w odniesieniu do  prezydenta Słowenii (j. ang.), a pytanie o Hiszpanię jako państwo federalne stawia M. Domagała. W kolejnym dziale A. Rudowski przedstawia stosunek partii politycznych do modernizacji państwa jako kryterium różnicowania aktorów sceny politycznej. M. Dobrowolski na przykładzie J. Kaczyńskiego  rozważa problem przywództwa politycznego w opozycji. Nad rolą partii Jedna Rosja na rosyjskiej scenie politycznej zastanawia się J. Jendrysko, a Ł. Wilkoń analizuje (j. ang.) przypadek włoskiej partii Lega Nord pod kątem jej ideologii. W następnym dziale skalą i dynamiką zagrożenia ubóstwem ekonomicznym polskich rodzin wielodzietnych w latach 2006–2015 zajmuje się B. Zasępa. B. Jewartowski przybliża zagadnienie oszustw metoda „na wnuczka”, a B. Toszek – kwestię uwarunkowań dynamiki rozwoju organizacji pozarządowych w Polsce. B. Pieruszek zaś analizuje  (j. ang.) zagadnienia rozwoju regionalnego na przykładzie regionów Śląska. Kolejny dział to artykuł J. Iwanka (j. ang.) o językowym ujęciu definicji przestępstw w międzynarodowym prawie karnym. W dziale następnym tekst (j. ang.) autorek M. Antón Crespo i M.Y. Fernández Ramos, które omawiają teorię opartą na empirycznym podejściu do wizerunku osób starszych w prasie cyfrowej w Kastylii y León. Całości dopełnia – z dwiema recenzjami – dział „Recenzje i omówienia”.

"Forum Lingwistyczne" 2019, nr 6

Joanna Przyklenk, Mirosława Siuciak

Szósty numer „Forum Lingwistycznego” to tom monograficzny: dotyczący zagadnień języka zdeterminowanego regionalnie. Zgromadzono w nim teksty autorów obejmujących naukową refleksją Śląsk i Kresy. W dziale Studia znalazły się artykuły dotyczące obecnej sytuacji na tych terenach i analizy materiałów historycznych. Artykuł Gerda Hentschela, Istvána Feketego i Jolanty Tambor stanowi wstępny raport z prac nad tym materiałem. Drugi tekst, autorstwa Tadeusza Lewaszkiewicza, odnosi się do polszczyzny kresowej, znajdującej reprezentację w języku mieszkańców okolic Nowogródka. Artykuł  Wioletty Wilczek  przenosi nas na Górny Śląsk z przełomu XIX i XX wieku – do okresu ważnego dla przyszłości tego regionu oraz zachowania polskiej tożsamości jego rdzennych mieszkańców. Przedmiotem jej analizy jest prasa górnośląska, kształtująca postawy patriotyczne. Tematem artykułu Jolanty Klimek-Grądzkiej jest regionalna polszczyzna kijowska w polsko-łacińskich panegirykach pióra Stefana Jaworskiego (1656‒1722) pisanych ku czci Warłama Jasińskiego. Podobnego okresu dotyczy artykuł Agaty Haas, która przeprowadziła analizę słownictwa oraz frazeologii Dyszkursu o grzechách szostego przykazaniá Bożego (1682) autorstwa kluczborskiego pastora Adama Gdacjusza. Autorkę kolejnego tekstu, Katarzynę Konczewską, interesuje występujący w Aktach Grodzieńskiego Sądu Ziemskiego typ języka urzędowego, ukształtowanego na bazie ówczesnych grodzieńskich gwar białoruskich, z wpływami języka polskiego. Artykuł Goranki Blagus Bartolec przynosi deskrypcję użycia imiesłowów biernych w wieloelementowych jednostkach oraz prezentację ich statusu we współczesnych słownikach języka chorwackiego. W dziale Archiwalia pomieszczono artykuł Aliny Kowalskiej The Social Differentiation of the Polish Language of the Upper Silesia in the Second Half of the 19th Century (tytuł oryginału: Zróżnicowanie socjalne polszczyzny górnośląskiej w drugiej połowie XIX wieku). Ten tekst sprzed ponad 30 lat doskonale łączy wątki podejmowane w publikowanych tu artykułach dotyczących Śląska. W dziale Polemiki opublikowano krytyczne omówienia trzech zróżnicowanych tematycznie publikacji. Autorami recenzji są Irmina Kotlarska, Kinga Wąsińska oraz Bernadetta Ciesek-Ślizowska. Dział Varia otwiera artykuł o umiejętnościach wykorzystywanych w procesie rozumienia żartów, gry słów, zagadek czy dowcipów. Autorami studium są Sandra Levey i Joseph Aigus. Następny tekst autorstwa Mirosławy Siuciak to krótka historia Instytutu Języka Polskiego – jednostki badawczej, która w ramach Uniwersytetu Śląskiego działała 42 lata, a jej tradycje sięgają lat 50. XX wieku. W Kronice, ostatnim dziale „Forum Lingwistycznego”, zamieszczono sześć sprawozdań dokumentujących naukowe życie środowiska – nie tylko językoznawczego – zarówno w kraju, jak i za granicą. Prelegentami tych wydarzeń są Aleksandra Kalisz i Ewelina Tyc; Karolina Lisczyk i Marcin Maciołek; Mariola Gawrońska, Jadwiga Maksym-Kaczmarek, Ewelina Niemiec oraz Magdalena Paprotny; Joanna Sobczykowa; Małgorzata Grzonka i Katarzyna Romaniuk; Dorota Hamerlok.

Kształcenie nauczycieli szkolnictwa ogólnokształcącego na Górnym Śląsku w latach 1865-1976

Grażyna Kempa

Tematem niniejszej monografii historycznoandragogicznej są dzieje kształcenia nauczycieli elementarnych, powszechnych i podstawowych szkół na Górnym Śląsku od momentu powstania miasta Katowice aż do utworzenia Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Śląskiego. W tym ponad stuletnim okresie kształtowania się zawodu nauczyciela na Śląsku dokonały się najbardziej żywotne i głębokie procesy oświatowe. Opisano je, uwzględniając dorobek polskiej myśli pedeutologicznej oraz terytorialną, społeczno-wyznaniową i kulturalną specyfikę regionu. W rozprawie ukazano także niebagatelną rolę pedagogów, którzy w trudnych czasach zaborów, a później okupacji, dzięki swej działalności oświatowej integrowali młode pokolenia Ślązaków, pielęgnując w nich poczucie tożsamości narodowej. Publikacja adresowana jest nie tylko do nauczycieli czy kandydatów do tej profesji, ale również do tych, którzy interesują się zawiłą historią Śląska i chcieliby przez jej pryzmat poznać korzenie zawodowe śląskich pedagogów.

Imagologia - pamięć zbiorowa - umysł i kultura

Aleksandra Niewiara

Dostęp do wszystkich rysunków zamieszczonych w Zestawieniach ankiet obrazkowych z 1994 i 2012 roku, przedmiotu analizy w Imagologii, jest dostępna pod linkiem: www.imagologia.us.edu.pl   Tematem książki są zagadnienia zbiorowych wyobrażeń o narodach, które scharakteryzowano jako konceptualizacje kulturowe i opisano  pod względem ich powstawania, przetwarzania i ewolucji zarówno w indywidualnym umyśle, jak i w kulturze. Zostały one także przedstawione jako kategorie pamięci zbiorowej, istotne w procesie wyłaniana się aktualnych dla danego czasu tożsamości wspólnotowych.  W pracy omówiono wyniki trwającego ponad dwadzieścia lat badania, w którym zastosowano oryginalną metodę porównania badania asocjacyjnego wizualnego, polegającego na rysowaniu przez respondentów przedstawicieli narodów, z tradycyjnym badaniem nastawionym na uzyskanie wyników werbalnych. Publikacja adresowana jest do etnolingwistów, antropologów, psychologów oraz do wszystkich zainteresowanych problematyką stereotypów narodowych oraz pamięci zbiorowej.

Granice romantyzmu. Romantyzm bez granic?

red. Marek Piechota, Marta Kalarus, Oskar Kalarus

Epoka romantyzmu stała się momentem przełomowym w wielu dziedzinach, takich jak literatura, sztuka czy filozofia. Przyniosła również znaczne zmiany cywilizacyjne oraz społeczne, przeobrażając dotychczasowy obraz świata i wywierając ogromny, trwający aż po dziś dzień, wpływ na kolejne epoki. Tom zbiorowy Granice romantyzmu. Romantyzm bez granic? poświęcony jest różnym aspektom szeroko pojętych granic związanych z romantyzmem, takim jak na przykład przenikanie się epoki oświecenia i romantyzmu czy łamanie przez romantyków konwencji literackich i artystycznych. Autorzy publikacji poddają wnikliwej analizie dzieła powstałe w różnych epokach, badając żywotność myśli i estetyki charakterystycznych dla romantyzmu. Wachlarz tematów podejmowanych w poszczególnych artykułach jest na tyle szeroki, że z pewnością wzbudzi zainteresowanie nie tylko osób zajmujących się stricte literaturoznawstwem, ale także przedstawicieli innych dyscyplin humanistycznych.