Kreatywność językowa w komunikowaniu (się)

Bartłomiej Cieśla, Katarzyna Burska

 W publikacji pokazano różne sposoby twórczego wykorzystania języka w literaturze, sztuce i edukacji. Młodzi adepci językoznawstwa, kulturoznawstwa, literaturoznawstwa, dziennikarstwa i filozofii dzielą się spostrzeżeniami na temat kreacyjnych możliwości tkwiących zarówno w samym języku, jak i jego użytkownikach. Zebrane artykuły dotyczą atrakcyjnych zabiegów słownych i słowno-wizualnych wykorzystywanych we współczesnej komunikacji. Poruszone zostały zagadnienia kreatywności genologicznej, innowacji w przekładach i oryginalności słownej w rozmaitych odmianach polszczyzny. Analizy licznych przekazów służące systematyzacji i pogłębieniu wiedzy w szerokim obszarze wskazanych problemów uzupełnione są o teoretyczne rozważania nad komunikacją, kreatywnością językową i sposobami jej rozwijania. Książka adresowana jest nie tylko do humanistów zajmujących się opisem komunikatów językowych, ale też do wszystkich osób, które chciałyby popracować nad własnymi umiejętnościami pisarskimi i rozwijać kompetencje językowe.

Nazwy terenowe i miejscowe w przestrzeni fizycznej. Geographical names in physical space

Artur Gałkowski, Renata Gliwa

Nazwa „Polska” pierwotnie oznaczała ziemię Polan, a dopiero później doznała rozszerzenia znaczenia, odnosząc się np. do terytorium państwa Bolesława Chrobrego. Nazwa „Wiślanie” pojawia się w IX w. w trzech niezależnych od siebie źródłach. Tym i wielu innym przykładom pochodzenia wielu nazw poświęcona jest ta książka. Wcześniej na podobne tematy ukazały się: „Mikrotoponimia i makrotoponimia. Problematyka wstępna” (red. Artur Gałkowski, Renata Gliwa, 2014); „Mikrotoponimy i makrotoponimy w komunikacji i literaturze” (red. Artur Gałkowski, Renata Gliwa, 2015). W monografii „Nazwy terenowe i miejscowe w przestrzeni fizycznej” kontynuowane są rozważania na temat osiągnięć w zakresie toponimii, ze szczególnym uwzględnieniem występowania jednostek mikro- i makrotoponimicznych w szeroko rozumianej przestrzeni fizycznej, na którą składa się pejzaż naturalny, terenowy, hydrograficzny, powiązany z konkretnymi regionami oraz elementami topografii, jak również obiektami składającymi się na układ miast i wsi. Wielojęzyczność tomu, udział przedstawicieli z różnych ośrodków naukowych pozwala na prezentację najnowszych wyników badań w zakresie toponomastyki polskiej i zagranicznej, zwłaszcza wschodnie- i zachodniosłowiańskiej. 

Studenci wobec wyborów samorządowych w latach 2002-2014. Przyczynek do demokracji obywatelskiej

Danuta Walczak-Duraj

Praca dotyczy diagnozy i interpretacji opinii oraz oczekiwań studentów (często po raz pierwszy biorących udział w wyborach samorządowych) odnoszących się zarówno do przebiegu kampanii samorządowych, samych wyborów, jak i do władz lokalnych, wyłonionych w wyborach 2002 r., 2006 r., 2010 r. i w 2014 r., w stosunku do perspektywy ogólnopolskiej. Przedstawiona analiza potwierdza wewnętrzne zróżnicowanie tych ocen, gdyż ani sam przebieg kampanii samorządowych, ani działania władzy lokalnej jako takiej nie były przedmiotem szczególnego zainteresowania badanej młodzieży. Złożoność problemów powoduje, iż trudno będzie w sposób systemowy uruchomić mechanizmy mobilizujące zaangażowanie polityczne młodych ludzi, a zwłaszcza tych, którzy okres swoich studiów spędzają poza stałym miejscem zamieszkania. Książka kierowana jest do osób interesujących się polską samorządnością, szczególnie jednak do socjologów polityki, socjologów młodzieży, polityków oraz władz i instytucji samorządowych.  

Komizm polskich i francuskich zdań cytowanych. Analiza semantyczna, stylistyczna i pragmatyczna

Magdalena Lipińska

W monografii zanalizowano mechanizmy komizmu słownego w polskich i francuskich przysłowiach, zagadkach i facecjach. Te wypowiedzi, powtarzane od pokoleń, wiążą się z przekonaniami i postawami osób mówiących danym językiem. W książce autorka próbuje odpowiedzieć na pytanie, w jakiej mierze owe związki wyrazów, spostrzeżeń i zachowań są podobne, a w czym się różnią w języku polskim i francuskim. Przedstawione mechanizmy komizmu są ważną i charakterystyczną właściwością przysłów. Rozważania o charakterze semantycznym, stylistycznym i pragmatycznym dotyczące tego zagadnienia poprzedzane są w poszczególnych podrozdziałach fragmentami humorystycznych wypowiedzi profesora Józefa Tischnera, polskiego księdza i filozofa. Na ich przykładzie autorka wskazuje, że interesujące ją mechanizmy komizmu nie są zastrzeżone dla omawianych struktur językowych, ale odnoszą się również do wypowiedzeń bardziej rozbudowanych i niewchodzących w skład systemu frazeologicznego. Porównanie tak rozumianych mechanizmów komizmu właściwych przysłowiom polskim i francuskim plasuje tę książkę w dziedzinie nie tylko paremiologii kontrastywnej, lecz także kontrastywnej teorii komizmu, kontrastywnej semantyki, stylistyki i pragmatyki. 

Polityka przestrzenna w Polsce. Instytucjonalne uwarunkowania na poziomie lokalnym i jej skutki finansowe

Cezary Brzeziński

Ład przestrzenny ma szczególną wartość dla żyjącego i gospodarującego w przestrzeni człowieka. Dzięki prawidłowemu ukształtowaniu przestrzeni można chronić walory przyrodnicze, ograniczać antropopresję, tworzyć warunki do ochrony zabytków architektury czy układów urbanistycznych, a także wpływać na efektywniejsze funkcjonowanie gospodarki. Obserwacja niekorzystnych procesów przestrzennych w Polsce – m.in. żywiołowego rozlewania się miast, rozpraszania zabudowy na terenach wiejskich – zrodziła pytanie: dlaczego jednak tak się dzieje? Przekonanie o tym, że negatywne skutki planowania przestrzennego wynikają z obowiązującego prawa, skłoniło do wykorzystania w badaniu tego problemu podejścia instytucjonalnego. Przeprowadzono zatem ekonomiczną analizę prawa, przyglądając się zależnościom pomiędzy obowiązującymi rozwiązaniami ustawowymi oraz ich interpretacjami przez sądy administracyjne a skutkami finansowymi, jakie one niosą. W literaturze polskiej niewiele jest publikacji dotyczących skutków finansowych planowania przestrzennego, a już istniejące nie przedstawiają dokładnych zależności między unormowaniami prawnymi i ich skutkami ekonomicznymi. Niniejsza monografia w znaczącym stopnie wypełnia tę lukę i jest ona adresowana do szerokiego grona Czytelników zainteresowanych gospodarką przestrzenną – zarówno studentów tego kierunku, jak i ekonomistów, geografów, urbanistów, prawników oraz ekologów. 

Krytyka metodologiczna w praktyce tworzenia wiedzy

Jacek Piekarski, Danuta Urbaniak-Zając, Sławomir Pasikowski

Publikacja powstała w związku z VII Seminarium Metodologii Pedagogiki Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, które odbyło się w czerwcu 2018 roku na Wydziale Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego. Jego tematem przewodnim uczyniliśmy krytykę metodologiczną, spostrzegając, że leży ona u podstaw praktyk społecznych zachodzących w środowisku nauki, a także reagując na powszechnie dostrzegany problem, jakim jest słabość czy wręcz zanik krytyki metodologicznej w praktyce życia naukowego. Pytanie – czym jest współcześnie pojmowana krytyka metodologiczna – stanowiło najogólniejsze zagadnienie, na którym zamierzaliśmy oprzeć szczegółowe rozważania i całość dyskusji. Zdawaliśmy sobie sprawę ze złożoności sformułowanego tematu, licząc się z tym, jak kontrowersyjny jest obecnie ogólny wizerunek nauk społecznych – wyobrażenie ich funkcji, społecznego zaangażowania – oraz jak problematyczny staje się status podstawowych kategorii określających właściwości krytycznego myślenia metodologicznego (m.in. rozumienie samej metodologii, praktyki nauki czy jej metody). W przypadku dyscyplin wiedzy traktujących  o wychowaniu – kształtowaniu ludzkiej praktyki – przeczuwane i dostrzegane wątpliwości miały i nadal mają szczególnie istotne znaczenie. Redaktorzy

Chybotliwa łódź. Losy wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych. Analiza socjologiczna

Agnieszka Golczyńska- Grondas

Książka dotyczy losów dorosłych osób, które w latach 1970-1990 były wychowankami placówek opiekuńczo-wychowawczych, przede wszystkim domów dziecka. Autorka charakteryzuje w układzie chronologicznym kolejne fazy życia narratorów wraz z uwarunkowaniami tych faz oraz ukazuje zróżnicowanie przebiegu biografii badanych w okresie dorosłości. Udowadnia przy tym, że dość powszechne, jak się zdaje, przekonanie o klęsce życiowej, stanowiącej nieuchronny efekt instytucjonalizacji w dzieciństwie, nie jest prawdziwe. Opracowanie osadzone jest w tradycjach socjologii jakościowej, w szczególności socjologii biografistycznej. W jego zakończeniu zamieszczono rekomendacje dla instytucji polityki społecznej i organizacji pozarządowych. Książka z pewnością wzbudzi zainteresowanie nie tylko badaczy i studentów nauk społecznych, ale także praktyków - pracowników socjalnych, asystentów rodzinnych, wychowawców oraz pedagogów i psychologów pracujących z dziećmi ze środowisk defaworyzowanych i z ich rodzinami.

Poprawność językowa w praktyce. Zbiór ćwiczeń

Katarzyna Burska, Bartłomiej Cieśla

Oddajemy do rąk Czytelników zbiór ćwiczeń poświęconych poprawności językowej - książkę pomyślaną z jednej strony jako dydaktyczna pomoc dla nauczycieli podejmujących na lekcjach wskazaną problematykę, z drugiej zaś - jako niewielkich rozmiarów poradnik adresowany do osób, które chciałyby podjąć wysiłek indywidualnej pracy nad zwiększeniem kompetencji językowych. W szczególności mamy na myśli uczniów, studentów, dziennikarzy, redaktorów, korektorów, pracowników agencji reklamowych i copywriterskich, jakkolwiek publikację tę kierujemy do wszystkich miłośników polszczyzny. Ze Wstępu "Niezaprzeczalnym walorem książki jest uwzględnienie najnowszych zmian zachodzących we współczesnej polszczyźnie. Należy docenić pracę młodych naukowców, którzy podjęli trud przygotowania nowego i oryginalnego zestawu ćwiczeń odsłaniających złożoność polskiego systemu językowego oraz jego czytelny dynamizm, a jednocześni e pokazali krótkotrwałość obowiązujących kodyfikacji." Z recenzji prof. dr. hab. Leszka Tymiakina