Czuła pedagogia. Edukacyjny walor dzieł i działań księżnej Izabeli z Flemmingów Czartoryskiej

Jolanta Skutnik

W opracowaniu, którego cel  skupia się na interpretacji dzieł i działań księżnej Izabeli Doroty z Flemmingów Czartoryskiej (1746-1835), a dokonywanej z perspektywy pedagogicznej, zbiegły się rozmaite tropy analiz obejmujące   pola  jej działalności politycznej, społecznej, wychowawczej i pomocowej, ale również towarzysko – artystycznej czy nawet ekologicznej. Postępując tymi tropami nietrudno było w działaniach księżnej rozpoznać wczesne formy  praktyki animacyjnej w jej społecznym i kulturalnym wymiarze; wyprzedzające amerykańskie koncepcje interpretacji dziedzictwa  propozycje  edukowania w muzeum i poprzez muzeum; a nawet prekursorskie formy pracy społecznej i oświatowej. W sposób oczywisty te działania księżnej nie zrodziły się w społecznej i kulturowej próżni. Inspirowały je myśli i działalność osób towarzyszących jej na różnych etapach życia, wspierały nurty filozoficzne i trendy umysłowe przełomu oświeceniowo - romantycznego, wzbogacały dzieła i koncepcje stanowiące podstawę jej praktyki samokształceniowej. Efekty pracy potwierdzały się zaś w postawach wychowanków i znaczących osiągnięcia członków socjety, która wokół Czartoryskiej się koncentrowała. Szczególnym przejawem tych działań były  dzieła  promujące  humanizm w swoistej puławskiej odmianie znanej pod pojęciem „człekolubności”.  Zasięg wpływów i inspiracji pobudzających podjęte w pracy analizy, włączając nieoczywiste ale celowe przywołanie współczesnych koncepcji partycypacji społecznej, mediacji kulturalnej, interpretacji dziedzictwa, które związały doświadczenia historyczne ze współczesnymi dyskursami poświęconymi edukacji kulturalnej,  jest zatem bardzo szeroki. Rozległość tych odniesień i ilość przywołanych faktów oświetlających analizowane działania Czartoryskiej wydaje się czasem przytłaczać główny nurt analiz.  Porządkuje go jednak wyraźny kierunek poszukiwań. Wszystkie one, bez względu na odległość od głównego wątku, koncentrują się nieodmiennie na osobie, która z działań podejmowanych „z miłości ludzkiego plemienia” uczyniła  sens życia.  I jest to konkluzja, która nie straciła do dziś na aktualności. W treści pracy inspiracji mogą poszukiwać pedagodzy zajmujący się zagadnieniami edukacji kulturalnej, pedagogiki społecznej i pracy oświatowej a  analizujący formujące ich  kształt teorie, starający się ustalić historyczne etapy ich rozwoju lub praktyczne formy ich realizacji. Podobne inspiracje odnajdą też teoretycy i praktycy animacji, których zajmuje swoiście polska  perspektywa kształtowania się tego kierunku  i metody pracy społeczno – kulturalnej, a także kulturoznawcy podejmujący zagadnienia teorii i praktyki partycypacji w kulturze oraz poszukujący historycznych odniesień dla koncepcji mediacji kulturalnej. Osobną grupą odbiorców mogą stać się muzealni edukatorzy  wykorzystujący  w praktyce  metody  interpretacji dziedzictwa lub poszukujący historycznych zaczątków  form tej  praktycznej działalności muzeów.

Władysław Sebyła. Lektury

red. Joanna Kisiel, red. Elżbieta Wróbel

Tom zbiorowy Władysław Sebyła. Lektury to wielogłosowa i wielowymiarowa monografia twórczości katastroficznego poety dwudziestolecia międzywojennego, podejmująca nowe możliwości czytania tej intrygującej poezji, odkrywająca jej niezwykły potencjał interpretacyjny i różnorodne powiązania z tradycją liryki polskiej. Książka jest świadectwem wielorakich autorskich lektur, przyjmujących różne metodologiczne podstawy, mnożących interpretacyjne konteksty. Przynosi pierwszy tak wielostronny opis fenomenu dzieła, myśli i wyobraźni Władysława Sebyły, wzbogacony o szkice poświęcone jego twórczości dramatycznej i krytycznoliterackiej. Kluczem do opisania swoistości dorobku poety jest zdarzenie interpretacyjne, mikrologiczna lektura, fascynujące i odkrywcze spotkanie z tekstem, dlatego tak ważną rolę pełnią w tomie analizy i interpretacje pojedynczych utworów, za każdym razem na nowo oświetlające całość dzieła poety. Książka Władysław Sebyła. Lektury przeznaczona jest zarówno dla badaczy i studentów literatury, jak i wszystkich osób zainteresowanych dwudziestowieczną poezją.

Akty prawa wewnętrznie obowiązującego a uchwały organów prawniczych samorządów zawodów zaufania publicznego

Agnieszka Wiktorzak

Ustrojodawca w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.1 określił dwa rodzaje źródeł prawa, to znaczy akty prawa powszechnie obowiązującego i akty prawa wewnętrznie obowiązującego. Zarówno akty pra-wa powszechnie obowiązującego, jak i akty prawa wewnętrznie obowiązującego są aktami normatywnymi wydanymi przez centralne organy państwowe. Nale-ży zauważyć, że w doktrynie nie ma jednoznacznego stanowiska dotyczącego zakresu podmiotowego oraz przedmiotowego aktów prawa wewnętrznie obo-wiązującego. Niektórzy przedstawiciele doktryny wyrażają pogląd, że katalog aktów prawa wewnętrznie obowiązującego jest otwarty pod względem podmio-tów (między innymi prawniczych samorządów zawodów zaufania publicznego) upoważnionych do wydawania tego rodzaju aktów. (fragment wstępu)

Badanie kultury. Ludzie, projekty, realizacje

red. Anna Gomóła, Marek Pacukiewicz

W okolicznościowej monografii przedstawiono zarówno historię Zakładu Teorii i Historii Kultury, jak i jego zmieniającą się i krystalizującą w ciągu kolejnych lat strukturę. Autorzy poszczególnych artykułów starali się ukazać dzieje Zakładu w szerokim historyczno-kulturowym, a także naukowym kontekście, uwzględniając stan polskiego kulturoznawstwa oraz jego specyfikę w ramach Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego. Książka podzielona została na dwie części. Pierwsza poświęcona jest projektom badawczym realizowanym dotychczas przez Zakład oraz profilowi naukowemu jednostki. Część druga zawiera teksty prezentujące projekty dydaktyczne, działalność kół naukowych i  współpracę z licznymi instytucjami kultury. Czytelnik znajdzie tutaj refleksje na temat problematyki nauczania kultury polskiej, kształcenia nauczycieli wiedzy o kulturze, a także kształcenia w zakresie dziedzictwa kulturowego na studiach licencjackich. Osobnym zagadnieniem jest charakterystyka stosunkowo niedawno utworzonego przez pracowników Zakładu czasopisma „Laboratorium Kultury”. Do monografii dołączono  aneks, zawierający ważne dla katowickiego kulturoznawstwa dokumenty historyczne oraz wykaz absolwentów.

"Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego" 2015. T. 16

red. Maksymilian Pazdan

W szesnastym tomie Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego znalazło się opracowanie poświęcone aspektom kolizyjnoprawnym zapisu windykacyjnego. Ponadto zamieszczono artykuł dotyczący niektórych konsekwencji zmiany statutu w międzynarodowym prawie spółek w przypadku przymusowego przeniesienia siedziby spółki za granicę. Godne polecenia są także rozważania o następstwach niemożności stwierdzenia treści prawa obcego na tle art. 10 ust. 2 ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym. Szesnasty tom czasopisma zamykają uwagi o uregulowaniach rozporządzenia Rzym II i ich stosowaniu na tle doświadczeń polskiej judykatury oraz glosa orzeczenia dotyczącego kolizyjnoprawnych konsekwencji rozdzielności majątkowej ustanowionej na podstawie prawa polskiego.

Critica varia

Marian Kisiel

Książka zbiera teksty różnego rodzaju: szkice przekrojowe o literaturze krajowej i emigracyjnej, portrety krytyczne (o Stanisławie Baczyńskim, Tymonie Terleckim, Jacku Łukasiewiczu, Andrzeju K. Waśkiewiczu, Stefanie Szymutce), wywiady (z Wojciechem Żukrowskim, Ireneuszem Opackim, Henrykiem Markiewiczem), a także laudacje wielkich poetów i pisarzy (Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, Sławomira Mrożka, Wiesława Myśliwskiego). Jest spotkaniem z historycznoliteracką varietas, mierzy się z prywatyzowaną (osobistą) przeszłością lektury. Literatura wieku XX, widziana we fragmentach, strzępach czy odbiciach, staje się w ten sposób mapą możliwych peregrynacji i spotkań. Autor nie ukrywa, że istotą jego lektury jest poszukiwanie znaczeń ważnych niezależnie od czasu. Dlatego, łącząc twórców różnych pokoleń, szkół i poetyk, stara się ich zobaczyć we wspólnym doświadczaniu rzeczywistości i literatury. Jest to także książka osobista, ponieważ przywołuje wybitne postacie polskiej kultury literackiej, z którymi autor spotykał się lub prowadził z nimi poznawczy dialog.

Wiedza niezdyscyplinowana. Meandry międzyobszarowości

red. Piotr Bogalecki, red. Jan Zając

W monografii Wiedza niezdyscyplinowana. Meandry międzyobszarowości próbowaliśmy określić charakter specyficznej, widmowej postaci wiedzy, właściwej współczesnym inter-, trans-, czy postdyscyplinarnym paradygmatom myślowym – wiedzy niepodległej rygorom poszczególnych dyscyplin i stanowiącej postać (jak powiedzieć można za Ryszardem Nyczem) „słabego profesjonalizmu”. Próbowaliśmy prześledzić, w jaki sposób jej adepci, starający się myśleć wbrew istniejącym podziałom, są w stanie wykroczyć poza istniejące struktury, odsłonić ukryte, otworzyć się na nowe, w końcu zaś poddać krytycznej refleksji swą własną kondycję jako ekspertów, profesjonalistów, znawców. Próbowaliśmy wreszcie odpowiedzieć na pytanie, czy w dobie wszechobecnej parametryzacji jest w uniwersytecie miejsce dla wiedzy niezdyscyplinowanej – jej upartych aspiracji do niezależności i krytyczności, jej metodologicznej krnąbrności, jej podziwu godnej odkrywczości… Jeśli zaś ta ostatnia, wraz z właściwymi jej marzeniami o możliwościach wolnej myśli, stanowi rodzaj utopii, to w imię jakiej nadziei powinniśmy pozostać jej wierni? [ze wstępu Piotra Bogaleckiego]

Koncepcje oporu we współczesnych naukach społecznych. Główne problemy, pojęcia, rozstrzygnięcia

Ewa Bielska

Przedmiotem pracy jest kategoria oporu analizowana w kontekście założeń wybranych teorii funkcjonujących w obrębie nauk społecznych. Opór został przedstawiony jako kategoria związana ze strategiami transgresyjnymi i emancypacyjnymi, odniesiono go do modelu podmiotowości. Został potraktowany jako fakt społeczny oraz pochodna decyzji podmiotowej występującej w sytuacji doznania władzy zinterpretowanej jako opresyjna. Kategorię oporu poddano interpretacji w nawiązaniu do teorii dewiacji oraz kontroli społecznej. Wskazano na wybrane społeczne strategie oporu, obszerny fragment pracy poświęcono analizie kategorii nowych ruchów społecznych. Potencjalnymi odbiorcami pracy są przedstawiciele nauk społecznych oraz reprezentanci profesji związanych ze służbami socjalnymi, zajmujący się działaniami pomocowymi oraz kompensacyjnymi.