Nacjonalizm, etniczność i wielokulturowość na Bliskim i Dalekim Wschodzie

Red. Adam W. Jelonek

Jak słusznie zauważył w swej klasycznej pracy poświęconej nacjonalizmom Anthony Smith, nowoczesny porządek światowy jest nierozłącznie związany z instytucją państwa narodowego. Obecnie często pomija się fakt, iż świat, w którym coraz dynamiczniej przebiegają procesy politycznej i gospodarczej integracji, nadal pozostaje światem opierającym się na sieci mniej lub bardziej autonomicznych państw narodowych. Smith podkreślał jednak również wielokrotnie, ze państwo narodowe nie zawsze i nie wszędzie stanowiło podstawowy byt polityczny. Problem transformacji od bardziej zróżnicowanych form życia społecznego i politycznego ku tym, w których wszystkie części składowe światowego porządku podporządkowały się, przynajmniej formalnie, jednolitej formule, od lat wzbudzał zainteresowanie historyków, politologów, socjologów i antropologów. Wraz ze wzrostem znaczenia gospodarczego i politycznego Bliskiego i Dalekiego Wschodu w światowym porządku coraz częściej zadawano sobie pytanie, w jakim stopniu zachodnie modele i paradygmaty odpowiadają doświadczeniom Wschodu. Niewątpliwie przemiany w sferze świadomości narodowej i politycznej w państwach regionu stanowiły nie lada wyzwanie nie tylko dla polityków, ale także dla intelektualistów i badaczy. Próby studiowania nacjonalizmu czy nacjonalizmów w regionie jako całości były znacznie mniej liczne i rzadko stanowiły pretekst do ogólnych refleksji. Autorzy tekstów wchodzących w skład niniejszej publikacji, będącej rezultatem konferencji naukowej zorganizowanej przez Instytut Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Stowarzyszenie CTA Closer To Asia, podjęli interdyscyplinarną próbę, wyjaśnienia azjatyckich form nacjonalizmu oraz etniczności. Dzięki temu książka stanowi istotny wkład w omawianą problematykę. Adam W. Jelonek

Postawy zawodowe informatyków. Jednostka, zespół, organizacja

Jerzy Rosiński

Postawy zawodowe informatyków: jednostka, zespół, organizacja to książka interesująca z trzech perspektyw. W perspektywie publikacji naukowej jest przykładem szeroko zakrojonych badań z zakresu zachowań organizacyjnych przynosi odpowiedzi na temat indywidualnego funkcjonowania informatyków w organizacjach. Tematyka dotycząca postaw pracowników branży IT wobec zatrudniających ich organizacji, odnoszenia się do współpracowników oraz postrzegania samych siebie pozwala wysnuć ciekawe wnioski, użyteczne w kierowaniu zespołami w firmach IT. Z punktu widzenia refleksji naukowej o bardziej uniwersalnym charakterze wartościowe są części publikacji odnoszące się do funkcjonowania ekspertów organizacyjnych czy też szerzej pracowników wiedzy. Wreszcie z perspektywy popularnonaukowej otrzymujemy uzasadniony badawczo informatyków portret własny. Wizerunek pracownika branży IT prezentowany w książce może weryfikować w świetle naukowym pewne powszechne uogólnienia czy nawet stereotypy odnoszące się do tej grupy zawodowej.

Nowa droga do zniewolenia? O życiu w społeczeństwie konsumpcyjnym

Krystyna Romaniszyn (red.)

Książka pokazuje różne oblicza społeczeństwa konsumpcyjnego i jego kultury, istniejące w nim możliwości wyboru i działania oraz ograniczenia i formy uprzedmiotowienia. Przedstawiony opis i interpretacja rzeczywistości w żadnym wypadku nie są jeremiadą. Przeciwnie, powstał obraz współczesnej kultury społeczeństwa konsumpcyjnego i jej nosicieli, namalowany w jasnych barwach lub, ostrożniej, z przewagą jasnych barw. Z Wprowadzenia O konsumpcjonizmie, kulturze konsumpcyjnej oraz społeczeństwie konsumpcyjnym pisze się dużo. Czy można napisać jeszcze coś nowego i interesującego na te tematy? Lektura tomu Nowa droga do zniewolenia? O życiu w społeczeństwie konsumpcyjnym przekonuje, że można, i to co najmniej z dwu powodów. Kultura konsumpcyjna jest zjawiskiem dynamicznym, zmiennym i jego odmieniające się oblicze ukazują autorzy kolejnych rozdziałów książki. Stanowi ona interesującą lekturę także dlatego, że w odróżnieniu od wielu innych, również tych najbardziej znanych prac, autorzy nie poprzestają na charakterystyce kultury konsumpcyjnej, lecz próbują również opisać sposób, w jaki kształtuje ona współczesne społeczeństwo. Dr hab. Andrzej Piotr Szpociński, prof. ISP PAN i Collegium Civitas Posługując się w opisie konsumpcjonizmu metaforą klatki, można powiedzieć, że zaprasza do niej obietnica i iluzja bytowania lekkiego i przyjemnego, życia zabawą i rozrywką, bez odpowiedzialności, bez lojalności, bez zobowiązań. Zniewalająca moc konsumpcjonizmu tkwi więc także w uwodzeniu. Krystyna Romaniszyn

Bezpieczeństwo energetyczne w pierwszej dekadzie XXI wieku. Mozaika interesów i geostrategii

Tomasz Młynarski

Bezpieczeństwo energetyczne w pierwszej dekadzie XXI wieku bardzo dobrze się wpisuje w modny ostatnio problem bezpieczeństwa energetycznego świata, regionu i państwa. Zwięzły tytuł jest zapowiedzią dobrej książki. Publikacja będzie szczególnie przydatna jako rodzaj w pełni udanego podręcznika dla studentów i doktorantów ze względu na brak jakiegokolwiek odpowiednika tego typu w polskiej literaturze, a także wartościowa dla specjalistów. Jak pisze Autor, [...] złożoność relacji i powiązań między ekonomią, biznesem i polityką rodzi potrzebę większej odpowiedzialności za wizję przyszłości energetycznej świata. [...] Wiek XXI będzie testem dla wypracowania formuły globalnego zrównoważonego systemu bezpieczeństwa energetycznego. Podejście multilateralne i stworzenie mechanizmów global energy governance wymaga jednak woli politycznej i wspólnoty interesów państw eksporterów i importerów energii. W świetle prezentowanych wniosków cel ten będzie jednak bardzo trudny do osiągnięcia, o ile możliwy". Nic dodać, nic ująć! Moje uznanie budzi fakt, że Autor mimo braku czasowego dystansu pozwalającego na spokojną, naukową analizę zagadnienia nie tylko podjął wyzwanie, lecz także - co pragnę podkreślić - sprostał trudnościom wynikającym z aktualności tematu. Prof. zw. dr hab. Ryszard M. Czarny

Studia nad Pańćaratrą. Tradycja i współczesność

Marzenna Czerniak-Drożdżowicz

Pierwsza w polskiej literaturze indologicznej obszerna prezentacja pańćaratry, jednej z wczesnych indyjskich tradycji religijnych. Pańćaratra, klasyfikowana jako wczesna wisznuicka tradycja tantryczna, stanowi dopiero od niedawna pole intensywnych badań indologicznych. Zasługuje jednak na znacznie większą uwagę zarówno ze względu na rolę w kształtowaniu się zjawiska określanego hinduizmem, jak i realny i trwający do dziś wpływ na życie społeczności wyznawców tradycji hinduistycznych, szczególnie na południu Indii. Autorka, wychodząc od przedstawienia tradycji pańćaratry i jej literatury na tle innych tradycji tantrycznych, poprzez uwagi dotyczące egzegezy tekstów religijnych przechodzi do wyników badań terenowych prowadzonych wśród przedstawicieli tradycji na południu Indii. Dalsza część książki dotyczy kluczowej dla tradycji tantrycznych ceremonii inicjacji. Autorka przedstawia pierwszy polski przekład większej partii tekstu pańćaratry - rozdziału dotyczącego inicjacji, pochodzącego z jednego z kanonicznych tekstów pańćaratry, Jaykhyasaühit, umożliwiając czytelnikowi konfrontację z oryginalnym tekstem tradycji. Łącząc badania nad tekstami źródłowymi z badaniami nad współczesnym stanem tradycji, autorka wpisuje się w istotny nurt indologii, umieszczający klasyczne badania filologiczne w szerokiej interdyscyplinarnej perspektywie. Książkę uzupełnia autorski materiał fotograficzny zebrany podczas badań terenowych w Indiach.

Pomost medialny. Rola mediów w międzynarodowej komunikacji politycznej na przykładzie relacji polsko-niemieckich

Agnieszka Hess, Agnieszka Szymańska

Książka systematyzuje wyniki badań empirycznych oraz rozważań teoretycznych podejmowanych przez obie autorki, dotyczących roli mediów w międzynarodowej komunikacji politycznej na przykładzie relacji polsko-niemieckich. Jej głównym celem jest uzupełnienie istniejącej w polskich badaniach luki w systematycznych badaniach empirycznych dotyczących medialnego wizerunku Polski i Polaków w mediach niemieckich oraz wizerunku Niemiec i Niemców w mediach polskich. Wyniki tych badań (zestawione z wynikami badań opinii) mogą się stać rzetelną podstawą do formułowania wniosków na temat związków pomiędzy treścią przekazu mediów a procesem kształtowania, utrwalania czy też zmian stereotypów narodowych, a dzięki temu być pomocne w nakreśleniu roli mediów we współczesnych stosunkach miedzy oboma krajami. Zauważalną cechą polskiej nauki o komunikowaniu ostatniej dekady jest dominacja prac o charakterze teoretyczno-deskryptywnym, nastawionych na popularyzację bądź odwoływanie się do badaczy zachodnich, głównie anglosaskich. Pomost medialny może być pierwszą w polskiej literaturze przedmiotu książką traktującą o roli mediów w międzynarodowym komunikowaniu politycznym, wykorzystującą rezultaty badań empirycznych przeprowadzonych przez obie autorki. Z recenzji dr. hab. Zbigniewa Oniszczuka

Etnologia i okolice. Eseje antyperyferyjne

Janusz Barański

Przedmiotem rozmyślań autora są zagadnienia teoretyczne (zakresy przedmiotowe, paradygmaty, podstawowe pojęcia, misja) i metodologiczne (heurystyka, metody badawcze, rodzaje źródeł, relacje z innymi dyscyplinami wiedzy), z którymi boryka się współczesna etnologia, jak również niektóre tematy szczegółowe (m.in. kultura popularna, polityka, etykieta, konsumpcja, technika). Obie te perspektywy, ogólna i szczegółowa, służą potwierdzeniu głoszonej w pracy tezy, podważającej wyobrażenie o etnologii jako dyscyplinie i wiedzy cokolwiek peryferyjnej. Jest bowiem odwrotnie: za jej antyperyferyjnością przemawia nie tylko źródłowe skupienie na antropologicznie rozumianej kulturze, stanowiącej wszak sam rdzeń kondycji ludzkiej, oraz jakościowe metody jej badania, ukazujące istoty, a nie liczby, lecz także swoista epistemologiczna centralność refleksji wynikajaca z usytułowania etnologii pomiędzy różnymi dyskursami kulturowymi, co pozwala jej realizować misję tłumacza na osi partykularyzmuniwersalizm kulturowy. Etnologia okazuje się całkiem centralna i konieczna jest jej obecność w debatach na takież centralne tematy, co robią wszak inne dyscypliny humanistyki i nauk społecznych, sięgając częstokroć po jej ustalenia i metody.

Stanisław Wyspiański. W labiryncie świata, myśli i sztuki

Red. Anna Czabanowska-Wróbel

W książce znalazły się studia autorstwa uczestników konferencji, która odbyła się w Krakowie w ramach obchodów Roku Stanisława Wyspiańskiego, w setną rocznicę jego śmierci. Jaki Wyspiański wyłania się ze zgromadzonych artykułów i szkiców? Przede wszystkim różnorodny i wszechstronny, nowoczesny i pełen sprzeczności. Wypowiadający się w monumentalnym, dziele i w małym fragmencie. Poeta, dramaturg i artysta reprezentujący różne dziedziny sztuk. Człowiek teatru, autor fascynujących listów, myśliciel, twórca własnej przemyślanej estetyki i teorii sztuki. Z dystansu całego stulecia, które minęło od śmierci Wyspiańskiego widoczne jest, że warto nadal rozmawiać o Wyspiańskim. Zwłaszcza wtedy, gdy do rozmowy włączają się przedstawiciele różnych dyscyplin naukowych, reprezentanci różnych pokoleń i orientacji badawczych.