Urban Amazement

Marta Mamet-Michalkiewicz

Tom pt. Urban amazement stanowi próbę interdyscyplinarnego spojrzenia, łączącego w sobie element teorii literatury, kultury oraz architektury na problematykę przestrzeni miejskiej, skupiając się na oszałamiającej różnorodności miasta. Monografia podejmuje problematykę miejskości i urbanistycznej różnorodności w ujęciu komparatystycznej refleksji kulturoznawczej, literaturoznawczej, filozoficznej i teoretycznej. Poszczególne teksty zajmują się materiałem literackim, filmowym oraz kwestiami teoretycznymi, natomiast w ujęciu chronologicznym skupiają się na problematyce miejskiej począwszy od wczesnego średniowiecza po czasy współczesne.

(Nie)przygotowani. Metafora szkoły w polskiej poezji współczesnej

Kamila Czaja

Książka podejmuje temat wykorzystania w poezji wielkiej metafory ŻYCIE TO SZKOŁA. W celu możliwie szerokiego ujęcia tytułowego problemu w publikacji przywołano kilkaset wierszy i tekstów piosenek autorstwa kilkudziesięciu twórców — od utworów z dwudziestolecia międzywojennego, stanowiących istotną tradycję dla późniejszych ujęć, po tomiki reprezentantów roczników dziewięćdziesiątych. Pierwsza część, Etapy, poświęcona została sposobom użycia metafory szkoły w poezji dwóch okresów: lat 1945-1989 i po roku 1989. Chronologiczne ujęcie pozwala ukazać międzypokoleniowe podobieństwa i różnice w wykorzystaniu szkolnych elementów w funkcji metaforyzującej. W części drugiej (Tematy) zaprezentowano elementy szkolnej rzeczywistości (przybory, typy szkół i etapy edukacji, nauczycieli i uczniów, rozkład zajęć, sposoby kontroli osiągnięć), które budują metafory, umożliwiając zwerbalizowanie w poezji wielu doświadczeń egzystencjalnych (miłości i śmierci, przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, poznania samego siebie czy Innego). Zarówno ponadczasowość szkoły jako wielkiej metafory, jak i zmieniające się z czasem strategie metaforyzacji składają się na wielofunkcyjność tego rodzaju twórczych praktyk, które pozwalają uchwycić liczne aspekty życia.

Średniowiecze Polskie i Powszechne. T. 6 (10)

red. Bożena Czwojdrak, red. Jerzy Sperka

„Średniowiecze Polskie i Powszechne” jest jednym z niewielu w Polsce czasopism prezentujących teksty poświęcone tylko tej epoce, za to w bardzo szerokiej formie, obejmującej zarówno historię średniowieczną Polski, jak i powszechną. Na jego łamach publikują mediewiści z prawie wszystkich ośrodków naukowych w kraju oraz z zagranicy (Czechy, Ukraina, Niemcy), a także doktoranci, których świeże spojrzenie na poszczególne problemy pozwala niejednokrotnie ukazać je w całkiem innym świetle. Dzięki temu wszystkiemu potencjalny czytelnik ma możliwość zapoznania się z przeglądem badań i różnorodną tematyką, ograniczoną jednak do interesującej go epoki, a każdy mediewista znajdzie tu coś dla siebie. W niniejszym tomie pomieszczono teksty dotyczące m.in.: wieloosobowego zarządzania parafią; obrazu Franciszka z Asyżu i franciszkanów w czternastowiecznym traktacie dominikańskim; pobytu schizmatyków na dworze pierwszych Jagiellonów; roli patronów Polski w geografii sakralnej Krakowa; bractwa Najświętszej Marii Panny w Krakowie; badań późnośredniowiecznych polskich elit polityczno-społecznych, w tym możnowładztwa i rycerstwa; problematyki wojskowej; historii kulinarnej. Tom zamykają dwa artykuły recenzyjne.

Właściwości perowskitowej ceramiki ferroelektrycznej na bazie tytanianu baru

Beata Wodecka-Duś

Główna treść pracy poświęcona jest ferroelektrycznej ceramice na osnowie tytanianu baru niedomieszkowanego oraz domieszkowanego lantanem i żelazem. Praca adresowana jest do szerokiego grona naukowców, zajmujących się poszukiwaniem i udoskonalaniem nowatorskich materiałów ceramicznych o niezwykle interesujących właściwościach, wykorzystywanych do budowy układów mechatronicznych. Zawarto w niej oryginalne wyniki badań związane głównie z syntezą (metodą konwencjonalną oraz metodą zolowo-żelową) i wytwarzaniem perowskitowej ceramiki na osnowie BaTiO3, charakterystyki jej mikrostruktury i struktury krystalicznej, właściwości dielektrycznych, elektrycznych, piroelektrycznych, termorezystywnych i piezorezystywnych oraz jej możliwości aplikacyjnych. Na tomach pracy opisywane są kolejne kroki, które doprowadziły do otrzymania nowego półprzewodnikowego materiału ceramicznego BLT4 o gigantycznej wartości przenikalności elektrycznej, przy stosunkowo niskim poziomie strat dielektrycznych, co predysponuje otrzymany materiał do zastosowania jako alternatywnego wypełnienia ultrakondensatorów. Ceramika ta wykazuje właściwości piezorezystywne w temperaturze pokojowej, co pozwala przypuszczać, że może stać się materiałem bazowym do potencjalnych zastosowań w piezorezystywnych czujnikach ciśnienia, a powyżej temperatury Curie charakteryzuje się właściwościami pozystorowymi, co może zaowocować jej zastosowaniem w termistorach PTCR. Domieszkowanie ceramiki tytanianu baru lantanu jonami żelaza poprawia jej właściwości piezoelektryczne, a zwłaszcza powoduje znaczny wzrost piezoelektrycznego współczynnika d33, co uplasowuje omawianą ceramikę w grupie materiałów bezołowiowych konkurencyjnych dla ceramiki typu-PZT, przeznaczonych do budowy czujników piezoelektrycznych. Dodatkowym atutem zsyntezowanych materiałów jest ekonomiczna i przyjazna środowisku technologia otrzymywania. Dyskutowane materiały konstrukcyjne z powodzeniem znajdą zastosowanie w innowacyjnych elementach elektronicznych dedykowanych do aplikacji w nowoczesnych układach mechatronicznych i automatycznych.

Kryptohistorie. Ukryte i utajone narracje w historii

red. Alicja Bemben, red. Rafał Borysławski, red. Jakub Wolff (Gajda), red. Justyna Jajszczok

Kryptohistorie. Ukryte i utajone narracje w historii to tom, w którym historycy, filologowie i inni badacze spotykają się na polu badań nad tajemnicą, tajnością i teoriami spiskowymi w historii i w narracjach około- lub pseudohistorycznych. Z jednej strony rozważają oni znaczenie owych tematów w historii oraz ich konsekwencje społeczne i polityczne, a z drugiej strony pytają o kryteria historyczności wydarzeń oraz o wagę mechaniki narracji dla konstruowania opowieści i historii. W rozumieniu „kryptohistorycznym” zatem na szczególną uwagę zasługują – w szerokim rozumieniu tego słowa – teksty historyczne, które skupiają się na tropieniu, odkrywaniu i opisywaniu sekretów, spisków i spekulacji, a także na wyjaśnianiu ich strategii narracyjnych oraz mechanizmów ich powstawania. Autorzy artykułów zamieszczonych w tomie zastanawiają się do jakiego stopnia takie narracje przynależą do dyskursu właściwego historii, w jaki sposób przyczyniają się one do jego aberracji i jego rozwoju oraz zarysowują historiograficzne, metanarracyjne i retoryczne ramy historii i kryptohistorii. Tom zawiera również eseje stanowiące poszczególne studia przypadków i koncentrujące się nad historycznymi przykładami mechanizmów i zjawisk związanych z tajemnicą, tajnością i spiskowością. Obejmują one szerokie spektrum zagadnień – od średniowiecznej mityzacji śmierci władcy, przez historycystyczne rekonstruowanie renesansu, czarną legendę Marii Kazimiery, utajone znaczenia malarstwa Vermeera, osiemnastowieczne rozprawy szyfrologiczne, fenomen popularności dziewiętnastowiecznego seryjnego zabójcy, wiktoriańską parazytologię, filmy traktujące o zbiegłych nazistach, śmierć Olofa Palmego jako kanwę szwedzkich powieści detektywistycznych, konstruowanie narodu w oparciu o przeinaczone pojmowanie roli archeologii, po współczesną kryptografię asymetryczną. Książka adresowana jest do szeroko rozumianej społeczności akademickiej i studentów, a szczególnie do historyków i filologów zajmujących się tematami historiografii, narratologii i ich społecznymi implikacjami.

Formy dialogu w gatunkach prasowych

Magdalena Ślawska

Monografia jest próbą opisu różnych przejawów dialogu w prasie z perspektywy genologicznej. Rozpoczynając od uwag dotyczących gatunku medialnego i dialogu w perspektywie komunikowania medialnego, autorka wprowadza czytelnika w teksty prasowe, których podstawowym wyróżnikiem jest formuła dialogu. Materiałem badawczym były współczesne teksty prasowe, zaczerpnięte z dzienników, tygodników i miesięczników. Na potrzeby analizy i uporządkowania materiału badawczego autorka podzieliła formy dialogu na formy wewnątrztekstowe (intratekstowe) i zewnątrztekstowe (intertekstowe). Próba „mapowania” miejsc dialogowych w prasie miała charakter propozycji – formy wewnątrztekstowe autorka odnalazła dzięki dialogowej strukturze (pytanie i odpowiedź), natomiast formy zewnątrztekstowe pokazywały dialog międzytekstowy i dialog z czytelnikiem. Analizy wywiadów, zdialogowanych gatunków monologowych, takich jak felieton, komentarz czy recenzja, analizy struktur wielogłosowych czy wreszcie próba przyjrzenia się dialogom dziennikarzy z czytelnikami oraz dialogom tekstowym pokazały tendencje, które w pewien sposób opisują dyskurs prasowy. Z pewnością należą do nich: interakcyjność i intertekstowość prasy, atrakcyjność, kreatywność, dialogowość i wielogłosowość tekstów, wizualność tekstów prasowych oraz indywidualizacja języka. Książka adresowana jest do szerokiego grona badaczy współczesnych mediów, to znaczy językoznawców, medioznawców, komunikologów oraz studentów kierunków humanistycznych. Publikacja może zainteresować wszystkich, którzy zajmują się szeroko pojętą komunikacją w mediach.

Śląski Moniuszko. Recepcja postaci i twórczości kompozytora na Górnym Śląsku. Studium socjologiczne. T.2: Mitotwórcze narracje moniuszkowskie w górnośląskiej kulturze. Socjologiczna analiza działalności Śląskiego Związku Chórów i Orkiestr oraz Opery Śląskiej w drugiej połowie XX wieku

Maja Drzazga-Lech

Wraz z przekształceniami górnośląskości, które miały miejsce w XX wieku, a zwłaszcza po II wojnie światowej, zmieniały się również treści, które działacze śląskich zrzeszonych amatorskich kół śpiewaczych oraz kreatorzy recepcji scenicznych dzieł kompozytora wystawianych na śląskiej ziemi przypisywali Stanisławowi Moniuszce. Powojenna górnośląska recepcja moniuszkowska kształtowana przez autorów wypowiedzi prasowych opisujących działalność śląskich amatorskich chórów i zespołów instrumentalnych – spadkobiercy Związku Śląskich Kół Śpiewaczych ujawniła cechy dwutorowej mitologizacji. Z jednej strony okresowo przypisywano Moniuszce rolę prekursora polskiego socjalizmu, co było zgodne z linią programową socjalistycznego państwa polskiego. Z drugiej podtrzymano narracje czyniącą z postaci kompozytora symbol polskości Górnego Śląska, wykreowaną przez Związek Śląskich Kół Śpiewaczych w Dwudziestoleciu międzywojennym. Szczególnie interesujące jest to, że  w ramach działalności tego amatorskiego zrzeszenia muzycznego realizowanej po 1989 roku została rozpowszechniona nowa narracja moniuszkowska – Druh śląskiej drużyny śpiewaczej. Analiza recepcji postaci Stanisława Moniuszki i jego scenicznej twórczości, zwłaszcza jego pierwszej opery Halki, kreowanej w oparciu o narracje nawiązującą odpowiednio do: występów artystów warszawskich pod batutą Emila Młynarskiego na terenie plebiscytowym w 1920 roku, działalności sceny operowej na deskach Teatru Polskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach w latach 1922 – 1931, gościnnych spektakli moniuszkowskich w Teatrze Polskim w Katowicach  w latach 1932 – 1939,  działalności Opery Śląskiej  w latach 1945 – 2010 również ujawniła, że istnieje specyficzna dla tego regionu narracja moniuszkowska odnosząca się do pierwszej opery kompozytora – „śląskiej” Halki. Interesująca jest również ewolucja treści przypisywanych tej operze poprzez kreatorów recepcji nawiązujących do kolejnych inscenizacji Moniuszkowskiego dzieła wystawianych na deskach Opery Śląskiej w Bytomiu. Z jednej strony stale przypomina się wydarzenia składające się na „śląski rodowód” tego dzieła, z drugiej jego twórcy przypisuje się pełnienie ról społecznych, których istotność podyktowana jest kontekstem recepcji: narodowy twórca w muzyce polskiej, prekursor polskiego socjalizmu czy twórca dzieł o uniwersalnym przesłaniu.

"Forum Lingwistyczne" 2016, nr 3

red. Ewa Biłas-Pleszak, red. Magdalena Pastuchowa, red. Katarzyna Sujkowska-Sobisz, red. Jacek Warchala

Redaktor naczelna Magdalena Pastuchowa, redakcja naukowa numeru Ewa Biłas-Pleszak, Katarzyna Sujkowska-Sobisz, Jacek Warchala   Językoznawstwo współczesne traci swój autonomiczny wymiar, odwołuje się bowiem do dziedzin takich, jak socjologia, psychologia, neurologia, kognitywistyka czy informatyka, a także zmienia profil swoich badań na bardziej praktyczny. Prezentowany numer „Forum Lingwistycznego” wpisuje się właśnie w tak rozumianą tendencję, stając się  płaszczyzną wymiany myśli, koncepcji, metod stosowanych w językoznawstwie, ale także przestrzenią penetrowania dziedzin pokrewnych, jak logopedia i neurolingwistyka czy wyrosła z językoznawstwa socjolingwistyka; ma stać się także obszarem przełamywania granic między dziedzinami, stąd obecność tekstów wprowadzających odbiorcę  na teren politologii, socjologii lub medioznawstwa.  Artykuły zawarte w dziale Studia łączy próba rekonstrukcji praktyk językowych, zainteresowanie szczegółem i chęć zastosowania lingwistycznych narzędzi do badania genetycznie i gatunkowo różnych tekstów oraz zjawisk. Jako temat potraktowano w nich wypowiedzi zamieszczone w mediach masowych – prasie, radiu (także w ich odsłonie internetowej) oraz telewizji ‒  w odmianach zarówno mówionej, jak i pisanej. W dziale tym znalazł się również tekst dotyczący związku badań językoznawczych z praktyką logopedyczną. W dziale Archiwalia zamieszczono tłumaczenie dwu tekstów z końca XX i początku XXI w. Oba artykuły warte są przypomnienia ze względu na wagę i aktualność poruszanej problematyki. Teksty zebrane w dziale Polemiki, choć z pozoru różne, to powiązane analizą języka i jego społecznych realizacji. Dział Varia gromadzi m.in. opracowania dokumentujące życie naukowe Instytutu Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej, czyli sprawozdania z konferencji organizowanych w latach 2015 i 2016.