Widowisko - teatr - dramat. Podręcznik dla studentów kulturoznawstwa. Wyd. 2. popr. i uzup

red. Ewa Wąchocka

Wobec dużej liczby różnego typu wydawnictw na tematy związane ze sztukami widowiskowymi, teatrem, jego antropologią, performatyką, potrzebny jest swego rodzaju przewodnik pokazujący te zjawiska, wprowadzający w podstawowe pojęcia dotyczące teatru, jego natury, form, przybliżający zagadnienia teoretyczne i zasady instytucjonalnej organizacji teatru. Powinien on ułatwiać również orientację w literaturze przedmiotu. Takim przewodnikiem jest właśnie prezentowany skrypt, opracowany przez osoby prowadzące wykłady z teatrologii. Publikacja adresowana jest przede wszystkim do studentów kulturoznawstwa, ale może być pomocną i interesującą pozycją także dla studentów polonistyki i innych kierunków humanistycznych.

Literatura dla dzieci i młodzieży. T. 5

red. Katarzyna Tałuć

Tom 5 Literatury dzieci i młodzieży obejmuje omówienie współczesnych zjawisk mieszczących się w obszarze kultury książki dziecięco-młodzieżowej, których obecność w różnym stopniu natężenia można obserwować na przestrzeni lat 1989-2015. Całość podzielono na cztery części. W pierwszej omówiono: konstruowanie list lektur adresowanych do młodego czytelnika; tematykę II wojny światowej w książkach dla młodych; problematykę obejmującą sprawy trudne, jak śmierć. Podjęto również refleksję nad tekstami dotykającymi zagadnień sytuowanych w obszarze tabu oraz tych wprowadzających w tematykę gender. Omówiono: związki powieści dla dziewcząt i kobiet; sposoby konstruowania postaci fantastycznych w nowoczesnych baśniach. Zainteresowano się: realizacją w literaturze dla młodych odbiorców założeń gatunkowych horroru; tekstami podejmującymi wątki przygodowo-podróżnicze; książkami religijnymi. Pierwszą część opracowania zamykają rozważania nad funkcjonowaniem książki i jej odbiorem w najbliższym otoczeniu – w domu a następnie w szkole, w trakcie edukacji. Osobny blok zagadnień poświęcono kwestiom wydawniczym, sposobom istnienia nowych form wypowiedzi adresowanych do młodych odbiorców, uwzględniających między innymi możliwości nowych mediów, w tym Internetu. Poruszono problematykę funkcjonowania na ryku wydawniczym: serii, komiksów autorów polskich, książki konwergencyjnej. Omówiono również przeobrażenia, jakim podlegały czasopisma kierowane do młodych czytelników. Trzecia część tomu 5. Literatury dla dzieci i młodzieży obejmuje opracowanie dotyczące przekładów na język polski tekstów autorów obcych tworzących dla dzieci i młodzieży. Zaprezentowano także obecny stan badań nad literaturą dla niedorosłego odbiorcy i na koniec zagadnienie krytyki nieprofesjonalnej, czego częstym przejawem są powierzchowne recenzje książek dla dzieci i młodzieży. Ostatnią cześć tomu tworzą artykuły dotyczące form pracy z czytelnikiem niedorosłym. Omówiono funkcjonowanie nowoczesnych bibliotek, przekształcanych w mediateki; działania podejmowane w celu popularyzacji czytelnictwa, ale w przestrzeni pozabibliotecznej. Skoncentrowano się także na problematyce biblioterapeutycznej, przybliżając sposoby wykorzystania tekstów literackich pozwalające oswoić dzieciom lęki, np. towarzyszące zasypianiu. Tom piąty Literatury dla dzieci i młodzieży, ze względu na szerokie spektrum poruszanej tematyki, adresowany jest, tak jak poprzednie tomy z serii, do wszystkich – studentów, pracowników naukowych, bibliotekarzy, pracowników innych instytucji kultury – interesujących się książką dziecięco-młodzieżową, rynkiem tego typu publikacji, instytucjami popularyzującymi ten typ wydawnictw.

"Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych". T. 23, nr 2/2016: Wybrane zagadnienia metodologii i metodyki badań w obszarze niepełnosprawności i codzienności osób z niepełnosprawnością

red. Magdalena Bełza, red. Zenon Gajdzica, red. Dorota Prysak

Kolejny numer czasopisma Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych (2/2016, tom XXIII) zawiera zbiór tekstów ukazujących metodologiczne i metodyczne zagadnienia interdyscyplinarnych badań nad niepełnosprawnością (osób z niepełnosprawnością oraz uwarunkowaniami ich funkcjonowania). Niepełnosprawność jako kategoria badawcza przyjmuje postać sproblematyzowaną dopiero w zestawieniu z podmiotem nią obarczonym i otaczającymi go warunkami. Nadanie jej wymiaru: zjawiska, stanu, własności oraz uwzględnienie jej procesualności i zarazem dynamiki jako podstawy problemu naukowego, nie tylko zachęca, ale wręcz wymusza przekraczanie granic wiedzy dyscyplinarnej. Uwolnienie od konceptualnej tradycji ugruntowanej w określonej dyscyplinie naukowej prowadzi do wieloparadygmatyczności ujęć badawczych. Ostatnie dwie dekady to szczególny okres rozwoju zróżnicowanych paradygmatycznie formuł badawczych i konstruowanych w ich obszarze koncepcji służących poznaniu i zrozumieniu codzienności osób z niepełnosprawnością. Rozwój ten intensyfikuje wędrówkę pojęcia niepełnosprawności, początkowo zakorzenionego w medycznych i psychologicznych ujęciach funkcjonowania człowieka, a obecnie ujmowanego również w kontekstach społecznych i kulturowych. Ilustrują to przemiany pedagogiki specjalnej inicjowane, między innymi skierowaniem zainteresowań badaczy w stronę, nie tylko tego co wywołało, ale tego co wywołuje niepełnosprawność – nadając jej dynamiczny wymiar. Treści niniejszego tomu nie stanowią kroku w stronę uzyskania metodologicznej niepodległości pedagogiki specjalnej, przeciwnie wpisują się w wspólne zagadnienia wskazanych obszarów. Niemniej jednak, na poziomie operacyjnym formułowanych koncepcji badawczych i prowadzonych badań służą identyfikowaniu i egzemplifikowaniu swoistych – dla zagadnieniowego obszaru niepełnosprawności – problemów metodologicznych i metodycznych. Część z nich wynika z podejmowania zagadnień trudnych etycznie, złożonych koncepcyjnie czy ulokowania w labiryntach wędrujących znaczeń. Tom składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwsza obejmuje zagadnienia ogólne, druga – szczegółowe. Łączy je podmiot zainteresowań badawczych – osoby z niepełnosprawnością oraz ich codzienność postrzegana w różnych perspektywach. Większość tekstów powstała na kanwie dyskusji prowadzonych w obrębie II seminarium metodologii badań w obrębie pedagogiki specjalnej – ogród wieloparadygmatyczności, które odbyło się w grudniu 2015 roku w Cieszynie.

Badanie kultury. Ludzie, projekty, realizacje

red. Anna Gomóła, Marek Pacukiewicz

W okolicznościowej monografii przedstawiono zarówno historię Zakładu Teorii i Historii Kultury, jak i jego zmieniającą się i krystalizującą w ciągu kolejnych lat strukturę. Autorzy poszczególnych artykułów starali się ukazać dzieje Zakładu w szerokim historyczno-kulturowym, a także naukowym kontekście, uwzględniając stan polskiego kulturoznawstwa oraz jego specyfikę w ramach Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego. Książka podzielona została na dwie części. Pierwsza poświęcona jest projektom badawczym realizowanym dotychczas przez Zakład oraz profilowi naukowemu jednostki. Część druga zawiera teksty prezentujące projekty dydaktyczne, działalność kół naukowych i  współpracę z licznymi instytucjami kultury. Czytelnik znajdzie tutaj refleksje na temat problematyki nauczania kultury polskiej, kształcenia nauczycieli wiedzy o kulturze, a także kształcenia w zakresie dziedzictwa kulturowego na studiach licencjackich. Osobnym zagadnieniem jest charakterystyka stosunkowo niedawno utworzonego przez pracowników Zakładu czasopisma „Laboratorium Kultury”. Do monografii dołączono  aneks, zawierający ważne dla katowickiego kulturoznawstwa dokumenty historyczne oraz wykaz absolwentów.

Biological Turn. Idee biologii w humanistyce współczesnej

red. Dobrosława Wężowicz-Ziółkowska, red. Emilia Wieczorkowska

Książka rejestruje i prezentuje szeroki obraz wpływu aktualnych odkryć i nowych teorii biologicznych (m. in. z obszaru etologii, psychologii ewolucyjnej, neurobiologii, neo-ewolucjonizmu, memetyki) na nauki humanistyczne. Czytelnik znajdzie w niej nie tylko informacje o najnowszych rozstrzygnięciach biologów na temat neuronów lustrzanych, pracy mózgu, altruizmu i moralności zwierząt, pasożytnictwie memów internetowych czy doświadczeniach przeprowadzanych przez twórców bio-artu. Dowie się także, jak nowa humanistyka ( od etyki, socjologii, psychologii, medioznawstwa, antropologii kulturowej po językoznawstwo i literaturoznawstwo) reaguje dzisiaj na wyniki eksperymentów i wiedzę nauk przyrodniczych, zmieniających antropocentryczny obraz świata w duchu posthumanizmu. Lektura konieczna dla zainteresowanych „trzecią kulturą”.

"Nowa Biblioteka. New Library. Usługi, Technologie Informacyjne i Media" 2018, nr 3 (30): Książka regionalna

red. Katarzyna Tałuć

Publikowany numer czasopisma „Nowa Biblioteka” poświęcony jest książce regionalnej w ujęciu synchronicznym i diachronicznym. Autorki zamieszczonych tekstów swoją uwagę skoncentrowały na analizie zbiorów i działalności wydawniczej bibliotek funkcjonujących w danym regionie, z uwzględnieniem np. obecności w ich zbiorach publikacji o tematyce regionalnej (Bernadeta Iwańska-Cieślik: Biblioteki stowarzyszeniowe we Włocławku w latach 1815–1918; Beata Langer: Serie wydawnicze publikowane przez wybrane biblioteki wojewódzkie w latach 2000–2015). Do tej grupy wypowiedzi należy zaliczyć również dwa komunikaty o przedsięwzięciach z zakresu edukacji regionalnej zainicjonowanych przez pracowników „Biblioteki pod Atlantami” w Wałbrzychu (Iwona Bany, Sława Janiszewska: Formy edukacji regionalnej w „Bibliotece pod Atlantami” w Wałbrzychu, Agnieszka Heidinger, Iwona Bany: Kultywowanie pamięci o Marianie Jachimowiczu przez „Bibliotekę pod Atlantami” w Wałbrzychu). Agata Arkabus (Treści z zakresu edukacji regionalnej w podstawach programowych w latach 1999–2017) i Adriana Piechota (Źródła informacji w pracy nauczyciela regionalisty na przykładzie Gimnazjum nr 9 w Bytomiu) zanalizowały stopień obecności oraz sposoby wykorzystania treści regionalnych w pracy nauczycieli. Jedno ze źródeł mogących stanowić pomoc w inicjatywach edukacyjnych omówiła Marzena Przybysz w artykule Działalność Zespołu ds. Bibliografii Regionalnej na rzecz popularyzacji wiedzy o regionie). Na celowe wykorzystanie publikacji o tematyce lokalnej, przypisujące książce regionalnej określone funkcje, zwróciły uwagę Bogumiła Warząchowska oraz Nikoleta Saluk. Pierwsza autorka w artykule „Książka zła” – edukacyjne funkcje czasopism katolickich w II Rzeczypospolitej na przykładzie periodyków diecezji katowickiej (prolegomena) dokonała analizy zawartości czasopism katolickich wydawanych w diecezji katowickiej o okresie II Rzeczypospolitej. Zaprezentowała artykuły, które traktowały książkę jako narzędzie w realizacji określonych zadań. Nikoleta Saluk w tekście Funkcje książek i prasy regionalnej w sieci. Studium przypadku na wybranych przykładach opisała funkcjonowanie książki i obecność informacji o niej w lokalnych mediach sieciowych. Lucyna Sadzikowska (Nadskawie. A literary anthology, that is a literary bouquet of flowers from the region of Wadowice) dokonała wnikliwej analizy historycznoliterackiej antologii, na którą złożyły się teksty autorów związanych z regionem wadowickim. W numerze 3/2018 zamieszczono siedem  sprawozdań i cztery recenzje.

Autopromocja, autoprezentacja, wizerunek w mediach masowych. T. 3

red. Aleksandra Kalisz, red. Ewelina Tyc

Kolejny – trzeci – tom z serii autopromocyjnej pt. Autopromocja, autoprezentacja, wizerunek w mediach masowych stanowi zbiór artykułów, które tym razem strategii kreowania wizerunku poszukują właśnie w mediach masowych. W tej niezwykle chłonnej przestrzeni dojrzeć można bowiem realizacje rozmaitych strategii autopromocyjnych przyjmowanych przez tych, którzy wszelkimi możliwymi sposobami próbują zaistnieć w świadomości czytelnika, słuchacza czy widza. Przywołane taktyki są zatem nie tylko asumptem do podjęcia refleksji nad rozmaitymi jednostkami czy grupami społecznymi wykorzystującymi przestrzeń publiczną w celu promowania własnego wizerunku, lecz także doskonałym punktem wyjścia do analizy obranej przestrzeni medialnej, w której za sprawą słowa i obrazu dokonuje się prezentacja określonych postaw. Mamy nadzieję, że teksty, które oddajemy w Państwa ręce zainteresują, pobudzą do refleksji i będą inspiracją do odkrywania dyskursu autopromocyjnego.

"Chowanna" 2017. T. 2 (49): Zagadnienie oporu w perspektywie interdyscyplinarnej - między emancypacją a stagnacją

red. Ewa Bielska, Ewa Syrek

Część monograficzna tomu 2/2017 „Chowanny” pod redakcją Ewy Bielskiej została zatytułowana Zagadnienie oporu w perspektywie  interdyscyplinarnej –  między emanacją a stagnacją. Jej celem jest utworzenie interdyscyplinarnego forum wymiany refleksji dotyczącej kategorii oporu. Efektem współpracy z licznym gronem badaczy tejże problematyki reprezentujących dyscypliny takie, jak psychologia, socjologia, pedagogika, jest możliwość zaprezentowania zróżnicowanych kontekstów ulokowania refleksji nad oporem we współczesnych naukach społecznych. Egzemplifikacje dotyczą tutaj refleksji w studiach z zakresu psychologii klinicznej, psychoterapii, teorii i praktyki profesji pomocowych,  studiów z zakresu resocjalizacji i szeroko rozumianej teorii i praktyki związanej z treatment (czy też differentia treatment). Podjęte rozważania problematyki oporu odnoszą się także do socjologicznego ujęcia praktyk kulturowych o charakterze kontestacji, oporu wobec zmiany w przestrzeni edukacyjnej oraz oporu wobec normatywnych matryc kulturowych. Część tekstów rozporoszonych tomu tematycznie odnosi się m.in. do takich zagadnień, jak stosunek studentów pedagogiki do wybranych instytucji kontroli społecznej, satysfakcja młodzieży akademickiej ze sposobu funkcjonowania jej rodziny pochodzenia, medialne wzory kultury zdrowotnej, aktywność fizyczna, percepcja lęku przed śmiercią, zdrowotne i społeczne zagrożenia wynikające z uzależnień od czynności, pojęcie uzależnienia w środowisku lokalnym, peryferie społeczne jako przestrzeń profilaktyki zachowań ryzykownych, kulturowe źródła dydaktyki szkolnej, osobisty w perspektywie modelu elastyczności psychologicznej.