"Laboratorium Kultury" 2017, nr 6: Jan Czekanowski

red. Małgorzata Kołodziej, Marek Pacukiewicz

Kolejny, szósty już numer „Laboratorium Kultury” poświęcamy dorobkowi naukowemu Jana Czekanowskiego. Zakres i rozmach zainteresowań badawczych czynią z niego postać niezwykłą, a wręcz niespotykaną w obrębie humanistyki. Pokłosiem badań terenowych prowadzonych przez Czekanowskiego w Afryce jest nie tylko obfity materiał faktograficzny, ale też refleksja nad metodologią etnografii. Z kolei zastosowanie nowych metod taksonomicznych w antropologii fizycznej zaowocowało zmianą w ujęciu zagadnienia rasy. Wreszcie próba rekonstrukcji prehistorii Słowian potwierdziła konieczność prowadzenia badań całościowych, rzucając również światło na zagadnienia kultury współczesnej.

"Ja" w przestrzeniach aksjologicznych. Z problematyki podmiotowości w literaturze XIX-XXI wieku

red. Leszek Zwierzyński, Monika Wiszniowska, Paweł Paszek

Książka „Ja” w przestrzeniach aksjologicznych. Z problematyki podmiotowości w literaturze  XIX –XXI wieku, jest próbą sformułowania na nowo w świecie nowoczesnym i ponowoczesnym relacji podmiotu ze sferą wartości, próbą  w której „ja” i świat mogą odsłonić swe trochę mniej oczywiste rysy. Znaczenie literatury polega na tym, że tworzone przez siebie koncepcje świata, bytów i zjawisk konkretyzuje w postaci czegoś realnie istniejącego, unaoczniając, czym są i co się z nimi dzieje. Podobnie unaocznia ona nasze „ja” w splocie z wartościami. Literatura stwarza, organizuje pole, na którym to, co się wydarza, może być oglądane i badane. Korzystając z tej ontologicznej zdolności literatury, a także z szerokiego spektrum darowanych przez nią zjawisk, pytamy w książce o przygody „ja” w przestrzeniach wartości,  o to, co mówią o nich formy literackie, nowe postaci literatury, a także stare w nowym odczytaniu. Pierwszą część książki wypełniają prace, które dla zbadania i opisu przestrzeni aksjologicznych poezji skupiają się w szczególny sposób na figurach poetyckich. Przenikają się tu romantyczne i modernistyczne obszary literatury, badane najczęściej w przekrojowym, komparatystycznym ujęciu. Niezwykle interesująca wydaje się dyskusja między tekstami mówiącymi o relacji dobra i zła, i szerzej – o różnych kształtach świata wartości. Część drugą książki organizują problemowo i formatują niejako teksty, które określają w sposób fundamentalny sytuację człowieka we współczesności. Zanikły już metafory i symbole, istnieją tylko rzeczy, ich ślady w przestrzeni pamięci. W ostatniej  części książki badana jest przestrzeń aksjologiczna w pogranicznych przestrzeniach literackich: reportażu, krytyki czy wartości w sferze twórczości elektronicznej. Książka skierowana jest do literaturoznawców, kulturoznawców i filozofów, lecz także do ogółu osób czytających, szukających orientacji w świecie współczesnym, a kierujących się wartościami.

Podstawy chemoinformatyki leków. Wydanie drugie rozszerzone

Andrzej Bąk, Jarosław Polański

Na polskim rynku księgarskim dostępnych jest szereg podręczników poświęconych chemii leków oraz projektowaniu leków, brakuje natomiast podręcznika poświęconego chemoinformatyce. W zamyśle autorów niniejszy skrypt ma za zadanie wypełnić tę lukę. Ponieważ od swych źródeł chemoinformatyka łączy się z projektowaniem molekularnym, wyeksponowaliśmy w szczególności problemy chemoinformatyki leków. Odpowiada to profilowi nowych specjalności, chemii leków oraz chemii informatycznej, uruchomionych w Instytucie Chemii Uniwersytetu Śląskiego. Podręcznik przeznaczony jest dla studentów chemii i farmacji, którzy interesują się wykorzystaniem komputera jako narzędzia wspomagającego badania oraz dydaktykę tych przedmiotów.

Informacje poufne w spółce publicznej

Anna Lichosik

Monografia stanowi jedyne dostępne obecnie na rynku tak kompleksowe opracowanie w zakresie tematyki informacji poufnych w spółce publicznej. Publikacja ma nie tylko naukowy ale również praktyczny charakter, gdyż poruszone w niej zagadnienia znajdują bezpośrednie zastosowanie w działalności spółek publicznych funkcjonujących na rynku kapitałowym. W pracy w sposób nowatorski został wyznaczony zakres definicji legalnej informacji poufnej, poprzez badanie znaczenia poszczególnych jej cech konstytutywnych oraz wyznaczenie desygnatów ich treści. Wyodrębniono oraz autorsko usystematyzowano kategorie podmiotów, które mogą taką informację posiadać oraz przeanalizowano sytuacje w jakich może dojść do bezprawnego wykorzystywania lub ujawniania informacji poufnej oraz udzielania niedozwolonych rekomendacji dokonania określonych transakcji na instrumentach finansowych. W opracowaniu szczegółowo omówione zostały obowiązki informacyjne spółek publicznych związane z informacją poufną, w tym zakres, tryb oraz sposób ich wykonywania. Zwrócono również uwagę na obowiązki innych podmiotów zobowiązanych do notyfikowania organom administracji publicznej określonych zdarzeń związanych z informacją poufną. W końcowej części pracy określono ramy odpowiedzialności administracyjnej oraz cywilnej podmiotów naruszających regulacje prawne w zakresie informacji poufnych. Praca skierowana jest do osób zajmujących się zawodowo lub naukowo rynkiem kapitałowym, w tym zarządzających, członków organów nadzoru oraz pracowników spółek publicznych, maklerów papierów wartościowych, doradców inwestycyjnych, pracowników administracji publicznej, studentów prawa oraz ekonomii, a także inwestorów indywidualnych.

Zaufanie i ryzyko w doświadczeniu przedsiębiorców

Łukasz Trembaczowski

Problemy zaufania i ryzyka znalazły się w ostatnim okresie w obszarze zainteresowania socjologów. Przyglądając się koncepcjom teoretycznym w naukach społecznych, poświęconym problematyce ryzyka, można zauważyć, iż w wielu pracach autorzy wskazują na zagadnienie zaufania. Z drugiej strony w wielu pracach socjologicznych poświęconych problematyce zaufania, pojawia się problem ryzyka. Szczególnie interesujący jest przypadek ryzyka zaufania, a więc ryzyka jakie podejmujemy, kiedy musimy komuś zaufać. Oba problemy są w prawdzie z sobą związane, wciąż brakuje ich spójnej koncepcji na gruncie teoretycznym. Ich połączenie jest ważnym wyzwaniem, przed którym staje współczesna teoria socjologiczna. Jak w tych warunkach prezentują się badania nad zaufaniem i ryzykiem? Zagadnienia te do tej pory były analizowane osobno. Wynika to zapewne z braku spójnej teorii łączącej oba problemy. Jednak dociekania integrujące te obszary są konieczne, a ich wyniki mogą przyczynić się do powstania spójnej koncepcji teoretycznej. Połączenie teorii z praktyką jest szczególnie wyraźne w przypadku niektórych paradygmatów badań nad ryzykiem. Znaczenie ryzyka w teorii nauk społecznych rośnie. Dobrym wskaźnikiem tego zjawiska jest postulowana przez Lecha Zachera nowa subdyscyplina socjologii: socjologia ryzyka. (…) Niniejsza praca powstała na podstawie dwóch edycji badań realizowanych w 2007 i 2013 r. Początkowo nie planowano wznowienia badań, a ustalenia z 2007 r. miały stać się samodzielną podstawą studium. Podczas powstawania pierwotnej wersji tego tekstu świat pogrążył się w kryzysie ekonomicznym, najpoważniejszym od czasów wielkiego kryzysu z przełomu lat 20. i 30. Tym samym pojawiła się poważna wątpliwość odnośnie adekwatności uzyskanych wyników. Wtedy też narodził się pomysł powtórzenia badań, kiedy sytuacja kryzysowa nasili się. Jednak polska gospodarka okazała się bardziej odporna niż partnerów z Unii Europejskiej czy Ameryki. W końcu badania zostały zrealizowane w 2013 r., który okazał się być najgorszym rokiem w całym okresie trwania kryzysu. Tym samym, trochę przypadkowo, uzyskano materiał z badań realizowanych u samego szczytu hossy z lat 2002–2007, kiedy nikt nie podejrzewał nadchodzących zmian i z samego dołu bessy, która zaczęła się w 2008 r. i, miejmy nadzieję, przeminęła. W obu przypadkach przyjęto te same założenia, cele, narzędzia, metody i sposoby doboru próby. Nie są to jednak badania panelowe, gdyż zbyt wiele przedsiębiorstw z pierwszej edycji badań nie przetrwało sześciu lat dzielących obie próby. Nie należy jednak patrzeć na to jak na wielką stratę, pierwotnie badania bowiem nie były planowane jako panelowe, więc niemożliwe byłoby ustalenie zmian odpowiedzi poszczególnych respondentów. Niemniej uzyskane wyniki pozwalają na porównanie tego jak przedsiębiorcy postrzegają zaufanie i ryzyko w zmienionym kontekście sytuacyjnym. (fragmenty Wstępu)

Leonarda Marcina Świeykowskiego (1721-1793) ostatniego wojewody podolskiego życie codzienne i publiczne oraz jego myśli o Rzeczypospolitej

Dariusz Rolnik

„Z pewnością Leonard Marcin Świeykowski nie należał do grona najwybitniejszych postaci – choć z pewnością był osobowością nieprzeciętną i nietuzinkową – czasów stanisławowskich, wszelako jako taki nie był postrzegany ani przez jemu współczesnych, ani później przez badaczy XVIII wieku. Ci pierwsi nie traktowali go jako wyroczni politycznej. Poza kręgiem swoich bliskich współpracowników i rodziny – chociaż wśród nich uchodził, przynajmniej w pewnych okresach, za osobę bardzo wpływową i opiniotwórczą – raczej wspominany szerzej nie był. Co najwyżej wymieniano go jako zwolennika bądź przeciwnika politycznego. Wydaje się też, że jego poglądy polityczne nie zaprzątały głów ówczesnych decydentów, co odnieść można do jego przyjaciela politycznego Stanisława Szczęsnego Potockiego, do którego kierował swe pomysły zmiany ustroju Rzeczypospolitej w 1792 roku, a wcześniej również do króla Stanisława Augusta, dla którego w drugiej połowie lat osiemdziesiątych stał się w województwie podolskim, a przede wszystkim w bracławskim jednym z najbliższych współpracowników. Niewątpliwie te dwie postacie, król Stanisław August i S. Sz. Potocki, odegrały w życiu publicznym L.M. Świeykowskiego rolę największą, natomiast już niekoniecznie funkcjonował on w ich działaniach jako figura pierwszorzędna.” (fragment Wstępu)

Ustrój konstytucyjny Republiki Kosowa

Robert Rajczyk

Publikacja prezentuje system konstytucyjny Republiki Kosowa. Stan prawny aktów normatywnych, które stanowią podstawę przedmiotowego opracowania, obejmuje grudzień 2015 roku. W publikacji wykorzystano przede wszystkim obowiązujące akty prawne uchwalone przez organy konstytucyjne Republiki Kosowa w albańskiej oraz angielskiej wersjach językowych, jak również akty normatywne Republiki Serbii w języku serbskim. Sięgnięto ponadto do wybranych opracowań naukowych prezentujących zagadnienia z zakresu geopolityki, historii oraz życia politycznego i społecznego Bałkanów. Jednym ze źródeł są także informacje pochodzącego z oficjalnych witryn internetowych instytucji Republiki Kosowa oraz Republiki Serbii, a także organizacji międzynarodowych i ich reprezentantów funkcjonujących na podstawie rezolucji Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych nr 1244 z 1999 roku. Brak sformułowań „niepodległość” czy też „suwerenność” w dokumentach z zakresu prawa międzynarodowego czyni kwestię jednostronnego ogłoszenia niepodległości przez Republikę Kosowa, ogromnie interesującą z politologicznego punktu widzenia. Monografia przeznaczona jest dla studentów politologii, dziennikarzy i szerokiego grona odbiorców zainteresowanych  tematyką skomplikowanych relacji etnicznych i politycznych w regionie Bałkanów. W pracy czytelnik odnajdzie bowiem szczegółowe informacje dotyczące kompetencji organów władzy i funkcjonowania Republiki Kosowa.

Labial-Dorsal Interactions: A Phonologically Based Approach

Artur Kijak

Głównym celem monografii jest wyjaśnienie bliskich fonologicznych relacji między dwiema artykulacyjnie odległymi klasami: spółgłoskami wargowymi (labialnymi) i grzbietowymi (dorsalnymi). Zaproponowane rozwiązanie sprowadza się do postulowania wspólnego dla tych grup elementu, reprezentującego miejsce artykulacji rzeczonych klas, co pozwala wyjaśnić ich częste interakcje przejawiające się w wielu procesach fonologicznych. Ponadto element ten charakteryzuje grupę samogłosek labialnych i półsamogłoskę [w], tłumacząc w ten sposób ich bliskie pokrewieństwo zarówno ze spółgłoskami labialnymi jak i dorsalnymi. Zagadnienia poruszane w pracy wpisują ją w szeroki nurt badań nad wewnętrzną strukturą fonologicznych segmentów i wzajemnymi relacjami pomiędzy klasami (fonologia segmentalna), a bardziej szczegółowo, w badania nad właściwościami cech odpowiedzialnych za miejsce artykulacji spółgłosek oraz nad bliskimi relacjami tych ostatnich z samogłoskami. Wartościowym elementem podjętego tematu badań jest niewątpliwie złożoność zagadnienia i bogactwo procesów, w których ujawniają się wzajemne relacje spółgłosek labialnych i dorsalnych. Przykładem może być wokalizacja, epenteza czy dyftongizacja, które to procesy po bliższej analizie mogą przyczynić się do ujawnienia wewnętrznej struktury badanych klas.