Traktat polityczno-filozoficzny. O dobrym państwie, szczęśliwym społeczeństwie i ewolucji ludzkości

W. Julian Korab-Karpowicz

„Nasz czas to okres postmoderności i zderzenia epok, ale nowa epoka nadchodzi. Jest to ewolucyjność, albo epoka ewolucyjna, która zastąpi moderność i postmoderność”. Traktat polityczno-filozoficzny przedstawia wizję dobrego państwa, szczęśliwego społeczeństwa i ludzkiej ewolucji. W. Julian Korab-Karpowicz dowodzi, że świat tworzony przez człowieka to nie ogół faktów, tak jak twierdził Ludwig Wittgenstein i pozytywiści, ale raczej ogół wartości, o których można mówić z sensem, i dlatego etyka i myślenie polityczne są możliwe. Autor pokazuje, że główną wartością życia społecznego i podstawą polityki jest współdziałanie. Twierdzi, że istotą polityki nie jest walka o władzę, ale zdolność do organizowania społeczeństwa do współpracy i urzeczywistnienie życia dobrego, czyli dobrobytu obywateli. Przypomina również o naszym ważnym zadaniu, jakim jest dążenie do doskonałości moralnej i intelektualnej, warunek postępu w dalszej ewolucji ludzkości. Traktat polityczno-filozoficzny to niezwykła i pouczająca książka, która powinna być szeroko znana. Omawia szereg ważnych idei, które mogą się przyczynić do polepszenia bytu i pozytywnego rozwoju ludzkości. Profesor Wendell O’Brien, Morehead State University Książka jest jednym z najwybitniejszych dzieł z dziedziny filozofii polityki, jakie czytałem w ciągu ostatnich kilku lat. Może zainteresować zarówno politologów, jak i działaczy politycznych oraz wszystkich miłośników ludzkiej godności. Korab-Karpowicz w sposób odważny pokazuje nam istotę problemów współczesności i otwiera dyskusję na temat fascynującej możliwości ludzkiej ewolucji. Profesor Dilipkumar Mohanta, University of Calcutta Traktat polityczno-filozoficzny jest dziełem we współczesnej polskiej literaturze naukowej unikatowym. Jest to publikacja nietuzinkowa i doniosła. Mając również na uwadze oryginalną oraz językowo powabną formę podawczą tego dzieła, należałoby oczekiwać, że Traktat będzie książką przez wiele lat wnikliwie analizowaną i szeroko dyskutowaną. Profesor Jacek Bartyzel, Uniwersytet Mikołaja Kopernika W. Julian Korab-Karpowicz – filozof i myśliciel polityczny, którego zainteresowania obejmują takie zagadnienia jak właściwie zorganizowane życie w społeczeństwie oraz zgodna współpraca międzynarodowa dla pokoju i dostatku. Przedstawił koncepcję ewolucji ludzkości. Głosi potrzebę zastąpienia dzisiejszej postmoderności (ponowoczesności), epoki naznaczonej przez konflikt, ewolucyjnością – nową epoką w historii ludzkości, w której człowiek będzie dążył do harmonii społecznej oraz osobistej doskonałości i w ten sposób kształtował świadomie swoje przeznaczenie. Po studiach filozoficznych w Polsce i Stanach Zjednoczonych oraz uzyskaniu doktoratu na Uniwersytecie Oksfordzkim wykładał na wielu uniwersytetach na trzech kontynentach. Habilitację z filozofii uzyskał na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Obecnie jest profesorem Uniwersytetu Opolskiego. Jest autorem Harmonii społecznej, wydanej przez PIW w ramach serii Biblioteka Myśli Współczesnej, oraz innych książek przetłumaczonych na kilka języków. W roku 2021 zajął pierwsze miejsce w ogólnopolskim plebiscycie Osobowość Roku Polski 2020 w kategorii Nauka.

Rozum i nieświadome. Filozoficzne eseje o psychoanalizie

Paweł Dybel

  Paul Ricoeur uważał, że największym wyzwaniem, jakie Freud postawił przed filozofią współczesną, było pojęcie nieświadomego. Podważało ono bowiem dominujące w niej do tej pory utożsamianie całej sfery ludzkiej psychiki ze świadomością. Początkowo w nieświadomym upatrywano siedlisko wypartych „przedstawień popędowych” o charakterze irracjonalnym. Później jednak, pod wpływem uznania przez Claude’a Lévi-Straussa, że aprioryczne formy rozumu, zgodnie z którymi człowiek jako uczestnik kultury porządkuje obraz świata i nadaje mu jakieś znaczenie, są przez niego nieuświadamiane, zaczęto widzieć w nieświadomym paradygmat tego, co językowe. Tak odczytał je później w swojej wersji psychoanalizy Jacques Lacan, a za nim Jacques Derrida, Julia Kristeva i inni. W esejach, które złożyły się na tę książkę, pokazuję, jak dalece nieświadome w ujęciu Freuda oraz inne kluczowe pojęcia jego teorii mogą stanowić owocny punkt wyjścia w krytycznej analizie współczesnych zjawisk kulturowych. Piszę o patologiach związanych z rosnącym wpływem świata Internetu, o reakcji światowych społeczeństw na pandemię koronawirusa, rozważam fenomeny lęku patologicznego i metafizycznego. Wskazuję też na nowatorskie elementy zawarte we Freudowskiej koncepcji seksualności oraz kreślę szeroką panoramę oddziaływania psychoanalizy na różne nurty filozofii współczesnej. Jakkolwiek w psychoanalizie praktykowanej jako forma terapii od czasów Freuda dużo się zmieniło, to nadal w wielu swych teoretycznych aspektach jest ona źródłem inspiracji dla filozofów, badaczy humanistów i pisarzy.

Filozofia dramy w procesie twórczym, tom 1-2

Grażyna Zielińska

Filozofia dramy to obszerna, dwutomowa praca o charakterze interdyscyplinarnym. Autorka postawiła sobie za cel zrekonstruowanie znaczenia, jakie drama posiada dla artystycznego procesu twórczego. Z tego względu tematyka ta obejmuje zarówno estetykę, filozofię, a także – po części – antropologię kultury, psychologię i socjologię, literaturoznawstwo, teatr (…). Autorka rekonstruuje w nim znaczenie dramy w procesie twórczym artysty, by w II części refleksję teoretyczną umieścić w perspektywie historii sztuki. (…) zawiera szerokie omówienie twórczości artystycznej, a także analizy wybranych obrazów malarstwa. (…) Prowadzenie analizy oparte na dobrej znajomości tematu (...) na uznanie zasługuje dobre ugruntowanie teoretyczne poruszanych zagadnień i duża erudycja (…)    prof. dr hab. Adam Grzeliński    (…) Praca pani dr Grażyny Zielińskiej jest próbą ukazania roli i znaczenia dramy w dialektycznie rozumianym procesie twórczym oraz oryginalną (autorską) próbą zastosowania dramy do analizy dzieł malarskich. Autorka bada związek między dramą a malarstwem oraz możliwości wykorzystania dramy (różnych strategii dramowych) do rozwoju potencjału twórczego artysty (w szczególności jego wyobraźni).(…) Filozofię dramy pani Zielińska przedstawia głównie w kontekście historii sztuki i estetyki (autorka jest artystką–malarką, konserwatorką dzieł sztuki a także pedagogiem dramy i instruktorką teatralną), ale też liczne są w jej pracy odniesienia do innych dziedzin wiedzy (…) W rozdziale teoretycznym pani Zielińska wprowadza czytelnika w niezwykle bogaty znaczeniowo świat dramy przytaczając różne, znane w literaturze przedmiotu jej definicje. Nie ogranicza się przy tym do zwykłego wyliczenia stanowisk, ale proponuje własne definicje dramy.(…) Nadrzędnym celem dramy jest doprowadzenie jej uczestników do stanu świadomej umiejętności słuchania swego głosu Sumienia. Sformułowanie przez autorkę własnej koncepcji dramy to efekt nie tylko znakomitej znajomości  historii i teorii dramy o czym świadczy ilość przytoczonych w tym rozdziale prac poświęconych bezpośrednio lub pośrednio dramie, ale też efekt wieloletniego jej praktykowania. (…) Pani Zielińska omawia m.in. metody dramy, dramę jako styl życia, dramę w kontekście zdrowia psychicznego, dramę w teatrze i sztuce klasycznej (…). Z metod dramowych jako pierwszą autorka omawia metodę „wczucia” Edyty Stein, metodę bliską autorce, jako że w pracy sama stosuje m.in. metodę fenomenologiczną.    dr hab. prof. UWM Ewa Starzyńska-Kościuszko   Pani dr Grażyna Zielińska od wielu lat poszukuje nowych możliwości wprowadzania sztuki do procesu edukacji. Jest zainteresowana przede wszystkim różnymi sposobami łączenia nauczania z wychowaniem poprzez teatr i malarstwo, z zastosowaniem technik improwizacyjnych. Traktując człowieka całościowo (holistycznie), odczuwa potrzebę docierania do głębokich pokładów jego psychiki i wyposażania uczestnika dramy w filozofię życiową, która wyrasta z fundamentalnych wartości chrześcijańskich. Technikami teatralnymi Artystka posługiwała się od dawna w czasie zajęć dla dzieci i dorosłych, najpierw intuicyjnie, a potem profesjonalnie, po ukończeniu rocznego szkolenia, którego organizatorem był Polski Ośrodek Międzynarodowego Stowarzyszenia Teatrów dla Dzieci i Młodzieży - ASSITEJ. (…) Rozległa wiedza z różnych dziedzin nauki i sztuki, kreatywność i oryginalność myślenia, ujawniające się w trakcie wykonywania zadań,  wyzwalały inwencję zespołu nauczycieli i wzbogacały jego doświadczenia, zwłaszcza w zakresie edukacji przez teatr, malarstwo czy rzeźbę. Wszystko to sprzyjało odkrywaniu kolejnych możliwości funkcjonowania dramy jako metody pracy w szkole i innych placówkach, nie tylko oświatowych, ale i artystycznych. (…) Nadrzędny cel, jakiemu podporządkowała swoje działania, Autorka książki określa następująco: Przyciąganie człowieka ku najwyższemu dobru poprzez akty twórcze. Na tym polega moc i magia dramy Grażyny Zielińskiej.   Alicja Pruszkowska, założycielka i redaktor naczelna czasopisma „DRAMA”   Nowatorskie dokonania Pani Zielińskiej (…) upowszechniania zarówno metod jak i strategii dramy w sztuce godne są uwagi. Należy wspomnieć o przydatności badań wynikających również z doświadczenia indywidualnego dla artystów, którzy zaadoptują dramę w dużej części do swojego malarstwa. „Widzę przede wszystkim dramę jako metodę edukacyjną pracy wewnątrz-psychicznej, ciekawy sposób dla rozwoju ‘osobowości duchowej’ Artysty-Twórcy. Wnoszenie swojego bagażu interpretacyjnego w szerszy kontekst i historii własnego życia ma poszerzyć wiedzę o jeszcze innym zasięgu malarstwa, o bardziej uniwersalnym zasięgu” – pisze w swojej pracy Pani Zielińska. (…) Interpretacja malarstwa z pewnością jest najcenniejszą częścią opracowania (…). Dlaczego dla artystów doświadczenie własne w malarstwie jest tak bardzo ważne, w połączeniu z nową dziedziną - z dramą? Otóż dramowe rozumienie człowieka z jego naturą pozwala na świadomy dialog artysty z odbiorcą. Współczesna sztuka szuka tego dialogu poprzez równe działania, instalacje, performance, nowe metody docierania do aktywnego widza. Drama daje gotowe narzędzie do ręki twórcy – Człowieka Dramy. Autorka „Filozofii dramy…” pisze: Na obrazach dramowych występuje podejście emocjonalne, apel do emocji widza, nawoływanie do współtworzenia, przeważają doświadczenie zmysłowe, postrzeżenia wielostronne i przeżycia subiektywne. Drama jest ukryta za maską tak samo jak maska demonstruje dramę. Wyrażana jest bardzo osobista prawda natchniona przez Boga. Artyści szukają w teatrze rąk, teatrze postaci, pantomimie, wyobrażeniach - uczucia Teatru Wnętrza, poznania dotykowego Boga. Pokazują sacrum i profanum, anielskość i diaboliczność, stosują symbolikę, perspektywę widzenia z ‘serca’, osoby-kukły, marionetki. Pojawia się fenomen ciszy, ruch wewnątrz - do serca, motyw człowieczeństwa bo taki jest elementarny cel każdego z tych twórców. Syntetyzuje go drama procesu twórczego przeżywana indywidualnie przez twórcę-malarza” (…).   dr hab. Anna Wysocka  

Obraz polonistyki włoskiej w świetle badań ankietowych

Urszula Marzec

Książka poświęcona jest zagadnieniu nauczania języka i kultury polskiej we włoskich uniwersytetach. Jest to pierwsza tego typu praca o charakterze przekrojowym, napisana na podstawie badań przeprowadzonych wśród profesorów, lektorów i studentów polonistyki włoskiej. Zebrany przez autorkę materiał pozwolił na nowe spojrzenie na uniwersyteckie studia polonistyczne we Włoszech: motywacje i oczekiwania studentów oraz sukcesy i problemy w pracy lektorów i kierowników polonistyk włoskich.   Urszula Marzec -  absolwentka komparatystyki literackiej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pracowała jako lektorka kontraktowa na Uniwersytecie w Udine (2007/2008), obecnie naucza języka polskiego na Uniwersytecie w Turynie. Od października 2007 r. jest doktorantką na Wydziale Polonistyki UJ.  

Kształt literacki dramatu Samuela Becketta

Tomasz Wiśniewski

Nie jest to książka wyłącznie o Becketcie, chociaż analizowane są w niej tylko teksty Becketta. Autor skupia się przede wszystkim na angielskich wersjach jego dramatów scenicznych, jednak wbrew dominującej obecnie tendencji podejmuje próbę odczytania dramatu jako części literatury, jako twórczości przynależnej sferze wyobraźni. Do najważniejszych poruszanych tu problemów wypada zaliczyć: konfrontację warstwy językowej dramatu ze stroną wizualną przedstawienia, relacje pomiędzy szeroko rozumianym pismem a mową, kształtowanie modelu świata poprzez przywołany model teatru, i wreszcie rozbieżność pomiędzy światem zjawiskowym a sposobami jego opisu. Przy tym wszystkim, prezentowane są tu główne kierunki ewolucji dramatu Samuela Becketta oraz podkreślany jest zmienny, niejednorodny i niejednolity charakter jego twórczości.

Czytanie Nietzschego

Hanna Buczyńska-Garewicz

Cioran pisał: „wszystko jest niepowtarzalne i pozbawione sensu”. Jest to parafraza myśli Nietzschego o wiecznym powrocie rzeczy, która źródło znaczenia widzi w stałym powtarzaniu. Wielką zagadką Sfinksa, którą Nietzsche sam wybrał do rozważenia, było pytanie o to, czy i jak człowiek – egzystencja ziemska i skończona – może swym bytem sięgnąć wiecznego absolutu. Jego myśl o powrocie rzeczy zmierza do pogodzenia wieczności trwania z przemijaniem stawania się. Mówi ona o tym, jak to, co zmienne osiąga trwałość. O myśli o wiecznym powrocie można powiedzieć słowami Blake’a, że pozwala ona: „To see a world in a grain of sand and a heaven in a wild flower, hold Infinity in the palm of your hand and Eternity in an hour.” Tematem niniejszej książki jest filozoficzna treść myśli Nietzschego o wiecznym powrocie rzeczy.  

Wokół piękna. Szkice z estetyki

Władysław Stróżewski

Długo oczekiwana kolejna książka wybitnego polskiego filozofa zawiera zawiera prace z zakresu filozofii dzieła sztuki, studia z historii kluczowych pojęć, kategorii i wymiarów, eseje poświęcone estetycznym aspektom literatury, sztuk plastycznych i muzyki, rozprawy dociekające natury procesu twórczego oraz istoty twórczości. Rozważania te budowane sa w ramach jednorodnej perspektywy filozoficzno-teoretycznej, a ześrodkowane na kluczowych zagadnieniach klasycznego modelu estetyki, w którego centrum znajduje się kategoria piękna. Władysław Stróżewski - profesor filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prowadzi badania w zakresie historii filozofii, ontologii i estetyki. Członek PEN-Clubu, wydawca Kwartalnika Filozoficznego. Główne prace: Istnienie i wartość (1981), Dialektyka twórczości (1983), Wykłady o Platonie. Ontologia (1992).

Doświadczenie lektury. Między krytyką literacką a dydaktyką literatury

Krzysztof Biedrzycki, Anna Janus-Sitarz

Czytelnik dostaje do rąk książkę, w której zostały zebrane wypowiedzi krytyków literackich i badaczy krytyki, dydaktyków literatury i nauczycieli języka polskiego, teoretyków i historyków literatury. Układają się one w ciąg refleksji nad doświadczeniem lektury i otwierają przestrzeń do dyskusji o lekturze spontanicznej i profesjonalnej, o miejscu książki w świecie zdominowanym przez kulturę audiowizualną i cyfrową, o kryzysie czytelnictwa. Czytanie, bliski kontakt z literaturą, przeżywanie lektury są to doświadczenia, którymi warto się dzielić z innymi uczestnikami życia kulturalnego, czy będą to spontaniczni czytelnicy, czy uczniowie nakłaniani do obcowania z dziełami przez nauczyciela. Jak zachęcać ich do spotkań z literaturą, zarażać radością czytania i jednocześnie pogłębiać czytelnicze kompetencje? Warto kontynuować rozmowę na ten temat.