Między poezją a polityką. Rozgrywki polityczne w Skandynawii XI wieku w świetle poezji ówczesnych skaldów

Jakub Morawiec

Prezentowana książka dotyczy wydarzeń politycznych, jakie rozegrały się w XI-wiecznej Skandynawii, widzianych przez pryzmat poezji ówczesnych skaldów. Okres ten stanowił kulminację wielu istotnych procesów gospodarczych, kulturowych i politycznych (m.in. chrystianizacja, centralizacja władzy królewskiej). Znajdowały one swoje odbicie w działaniach propagandowych i ideowych, których głównym nośnikiem była poezja skaldów. Podjęte w książce rozważania stanowią próbę całościowego ujęcia przemian politycznych w Skandynawii XI wieku przez pryzmat twórczości ówcześnie komponujących skaldów. Takie spojrzenie na temat pozwala na lepsze zrozumienie warunków, w jakich funkcjonowali i tworzyli pozostający na służbie władców poeci. Jednocześnie sprzyja określeniu, na ile dworska poezja skaldów umożliwia nam dziś lepsze poznanie meandrów ówcześnie kształtowanej i uprawianej polityki.

Skład osobowy. Szkice o prozaikach współczesnych. Cz. 2

red. Agnieszka Nęcka, Dariusz Nowacki, Jolanta Pasterska

Prace zawarte w drugim tomie Składu osobowego skupiają się wokół twórczości 21 polskich pisarzy współczesnych. Książka jest zbiorem omówień i interpretacji dorobku poszczególnych twórców, należących do różnych generacji. Różne są też rozmiary dorobku i zakresy pisarskiej sławy, poetyki i pomysły na uprawianie beletrystyki. Owa różnorodność czy „różnojęzyczność” spotyka się z autorskością wypowiedzi badaczy i krytyków, których szkice złożyły się na część drugą Składu osobowego. Do każdego z tekstów – podobnie jak poprzednio – zostały dołączone zestawienia biobibliograficzne.

Poe, Grabiński, Ray, Lovecraft. Visions, Correspondences, Transitions

red. Katarzyna Gadomska, red. Agnieszka Loska, współudz. Anna Swoboda

Krytycy literatury fantastycznej często znajdują liczne dowody fascynacji, przenikania się, tajemniczych korespondencji, jakie łączyły twórczość Edgara Allana Poe, Stefana Grabińskiego, Jean Ray oraz Howarda Phillipsa Lovecrafta. Grabiński jest określany jako „polski Poe” lub „polski Lovecraft”, Ray nazywany jest „flamandzkim Lovecraftem”, zaś Lovecraft i Grabiński podkreślają inspirację, jaką stanowiła dla nich twórczość Edgara Alana Poe. Grabiński jest autorem eseju o fantastyce E.A. Poe zatytułowanego Książę fantastów. Lovecraft poświęca Poe odrębny rozdział w swoim dziele pt. Supernatural horror in literature, a w jednym z jego opowiadań (The Shunned house) pojawia się postać E. A. Poe. W latach trzydziestych XX wieku ukazały się w Polsce pierwsze tłumaczenia tekstów Lovecrafta sygnowane przez osobę posługującą się pseudonimem Żalny, a warto przypomnieć, że Stefan Grabiński pod tym pseudonimem opublikował swoje pierwsze utwory. U każdego z czterech twórców możemy znaleźć identyczne motywy, mroczne obsesje powracające z tekstu na tekst, podobne filozoficzne wizje świata i człowieka.. Publikacja, skierowana do literaturoznawców, jak i miłośników literatury grozy, stanowi próbę zbadania tajemniczych paraleli łączących twórczość czterech znamienitych pisarzy, twórców fantastyki grozy, horroru, opowieści z dreszczykiem, czy «weird fiction».

Literatura dla dzieci i młodzieży. T. 5

red. Katarzyna Tałuć

Tom 5 Literatury dzieci i młodzieży obejmuje omówienie współczesnych zjawisk mieszczących się w obszarze kultury książki dziecięco-młodzieżowej, których obecność w różnym stopniu natężenia można obserwować na przestrzeni lat 1989-2015. Całość podzielono na cztery części. W pierwszej omówiono: konstruowanie list lektur adresowanych do młodego czytelnika; tematykę II wojny światowej w książkach dla młodych; problematykę obejmującą sprawy trudne, jak śmierć. Podjęto również refleksję nad tekstami dotykającymi zagadnień sytuowanych w obszarze tabu oraz tych wprowadzających w tematykę gender. Omówiono: związki powieści dla dziewcząt i kobiet; sposoby konstruowania postaci fantastycznych w nowoczesnych baśniach. Zainteresowano się: realizacją w literaturze dla młodych odbiorców założeń gatunkowych horroru; tekstami podejmującymi wątki przygodowo-podróżnicze; książkami religijnymi. Pierwszą część opracowania zamykają rozważania nad funkcjonowaniem książki i jej odbiorem w najbliższym otoczeniu – w domu a następnie w szkole, w trakcie edukacji. Osobny blok zagadnień poświęcono kwestiom wydawniczym, sposobom istnienia nowych form wypowiedzi adresowanych do młodych odbiorców, uwzględniających między innymi możliwości nowych mediów, w tym Internetu. Poruszono problematykę funkcjonowania na ryku wydawniczym: serii, komiksów autorów polskich, książki konwergencyjnej. Omówiono również przeobrażenia, jakim podlegały czasopisma kierowane do młodych czytelników. Trzecia część tomu 5. Literatury dla dzieci i młodzieży obejmuje opracowanie dotyczące przekładów na język polski tekstów autorów obcych tworzących dla dzieci i młodzieży. Zaprezentowano także obecny stan badań nad literaturą dla niedorosłego odbiorcy i na koniec zagadnienie krytyki nieprofesjonalnej, czego częstym przejawem są powierzchowne recenzje książek dla dzieci i młodzieży. Ostatnią cześć tomu tworzą artykuły dotyczące form pracy z czytelnikiem niedorosłym. Omówiono funkcjonowanie nowoczesnych bibliotek, przekształcanych w mediateki; działania podejmowane w celu popularyzacji czytelnictwa, ale w przestrzeni pozabibliotecznej. Skoncentrowano się także na problematyce biblioterapeutycznej, przybliżając sposoby wykorzystania tekstów literackich pozwalające oswoić dzieciom lęki, np. towarzyszące zasypianiu. Tom piąty Literatury dla dzieci i młodzieży, ze względu na szerokie spektrum poruszanej tematyki, adresowany jest, tak jak poprzednie tomy z serii, do wszystkich – studentów, pracowników naukowych, bibliotekarzy, pracowników innych instytucji kultury – interesujących się książką dziecięco-młodzieżową, rynkiem tego typu publikacji, instytucjami popularyzującymi ten typ wydawnictw.

Przestrzeń - literatura - doświadczenie. Z inspiracji geopoetyki

red. Tomasz Gęsina, Zbigniew Kadłubek

Opracowania pomieszczone w tomie Przestrzeń – literatura – doświadczenie bardzo spójnie wpisują się w nurt komparatystyki literackiej. Zdolności komparatystyczne polegają bowiem na umiejętności dostrzegania ruchów i przepływu materii i idei. Wynikają one też z podejścia (zaczerpniętego od  Akexandra  von Humboldta), w myśl którego nauka, filozofia i poezja nie są odseparowane od siebie, lecz tworzą spójną całość. Dotarcie do tej całości umożliwia nomadyzm intelektualny pozwalający na przekraczanie spetryfikowanych granic klasyfikacji myślenia. Przepływ myśli, materii i idei wiąże się też z praktyką podróżowania – tworząc swoistą geopoetykę z jej otwartością miejsca i traktowaniem Drogi jako celu samego w sobie. Stąd bierze się postulat, by „zmieszać się ze światem, by wyjść poza siebie i stworzyć pisanie-wędrowanie czy wiersz-świat”. Z tymi ideami mierzą się Autorzy prezentowanych opracowań.

Varianti dell'espressionismo nella narrativa italiana postmoderna 1980-2000

Joanna Janusz

Monografia jest poświęcona postmodernistycznym realizacjom tendencji ekspresjonistycznej we włoskiej literaturze, powstałej między 1980 a 2000 rokiem. Świat współczesnej kultury przeciwstawia różnice i wielość dawnemu pragnieniu ujednolicania, eliminuje ciągłość na rzecz przypadkowości, preferuje różnorodność i odmienność bardziej niż tożsamość i podobieństwo, odrzuca porządek i bezpieczeństwo teoretycznych sformułowań. Próba potwierdzenia, że istnieje i trwa niezmiennie również dziś jakiś prąd estetyczno-literacki, który dla niektórych jest niczym innym niż historycznym zjawiskiem z przeszłości może się wydać pustym i beznadziejnie nierealnym zabiegiem retorycznym. Precyzyjne określenie czym ekspresjonizm jest dziś, w czasach gdy tak trudno i niemal niezręcznie mówić o eksperymencie artystycznym czy literackim, wydaje się równie trudne, jak na początku wieku, w dobie awangard historycznych. Awangardy historyczne, zatem również ekspresjonizm, stały się bowiem od dawna częścią współczesnego kanonu. Ekspresjonistyczne techniki wyrazu artystycznego upowszechniły się i straciły swój transgresyjny charakter; zmieniła się także ich rola i sposób funkcjonowania w rozległej koine literatury postmodernistycznej. Zmiany te nie oznaczają jednak utraty znaczenia czy artystycznej produktywności. Dzisiejszy ekspresjonizm to styl i funkcja tekstu, ale także pewna filozofia i wizja człowieka, stale obecna w tyglu wielości i różnorodności także dzisiejszej literatury, pozbawionej granic i teoretycznych odniesień.  

Kultura ludowa źródłem działań artystycznych, badawczych i naukowych

red. Magdalena Szyndler

Publikacja zbiorowa pt. Kultura ludowa źródłem działań artystycznych, badawczych i naukowych pod redakcją Magdaleny Szyndler skierowana jest zarówno do badaczy zorientowanych naukowo, jak i do miłośników-amatorów folkloru na różnych jego płaszczyznach. Książka została podzielona na trzy części: część I – Folklor w literaturze i edukacji, część II – Sztuki plastyczne i multimedia – inspiracje oraz część III – Folklor, folkloryzm, folk – interpretacje, które odpowiadają bezpośrednio zainteresowaniom poszczególnych autorów tekstów. Stąd folklor przedstawiono w postaci źródłowej (odwołania do literatury polskiej) i jako materiał wykorzystywany w szeroko rozumianej edukacji, a ponadto w sztukach plastycznych i multimediach oraz w interpretacjach profesjonalnej kultury muzycznej i inspiracjach dla obszernej grupy zjawisk folkloryzmu i nurtu folkowego (hybrydy). Celem tego opracowania jest odpowiedź na pytanie: jakie są źródła folkloru, czym jest kultura ludowa dzisiaj, jak ewoluuje i jakie są jej powiązania z innymi dyscyplinami? Czytelnicy sięgający do tego zbioru będą mogli sami ocenić, czy znaleźli w nim odpowiedź na powyższe pytanie, a tym samym zrozumieć współczesną rolę folkloru i jego przeobrażeń.

Od wrogości do przyjaźni. Habsburgowie austriaccy wobec Polski w latach 1587-1592

Aleksandra Barwicka‑Makula

Książka ukazuje, możliwie wyczerpująco i wszechstronnie, stosunki habsbursko-polskie w latach 1587-1592. Jest pierwszym całościowym opracowaniem działań dyplomacji habsburskiej w okresie trzeciego bezkrólewia. Wnikliwie ukazuje również przebieg habsbursko-polskich rokowań pokojowych z lat 1588-1589 oraz okoliczności zawarcia traktatu bytomsko-będzińskiego. Stanowi nowe ujęcie problematyki dyplomatycznych relacji między austriacką linią Habsburgów a Zygmuntem III Wazą i Rzeczypospolitą Obojga Narodów, zbudowane w oparciu o niewykorzystane wcześniej przekazy źródłowe oraz pogłębioną analizę materiałów archiwalnych, pochodzących przede wszystkim z wiedeńskiego Haus-, Hof- und Staatsarchiv, co pozwoliło na zweryfikowanie szeregu obowiązujących w historiografii ocen i utartych sądów. Nie jest jednak adresowana wyłącznie do wąskiego grona specjalistów – historyków dyplomacji, ale w zamyśle Autorki jej problematyka powinna zainteresować również pasjonatów historii nowożytnej oraz osoby zainteresowane dziejami dynastii Habsburgów.