Język w prasie. Antologia

Małgorzata Kita, Iwona Loewe

Małgorzata Kita, profesor doktor habilitowana, pracuje w Katedrze Międzynarodowych Studiów Polskich Uniwersytetu Śląskiego.   Zainteresowania badawcze: współczesna polszczyzna (zwłaszcza język mediów, język prywatny i potoczny, grzeczność językowa), genologia językoznawcza (wywiad prasowy), komunikacja werbalna, stylistyka językoznawcza, glottodydaktyka. Organizatorka cyklu konferencji internetowych poświęconych rozmowie.   Wybrane publikacje: Wywiad prasowy. Język — gatunek — interakcja (Katowice 1998), Językowe rytuały grzecznościowe (Katowice 2005), Szeptem albo wcale. O wyznawaniu miłości (Katowice 2007), Wybieram gramatykę! Gramatyka języka polskiego w praktyce (dla cudzoziemców zaawansowanych) (Katowice 1998, 2009), a także współredaktorką antologii Język w mediach (Katowice 2012, 2014). Współredaktorka zbiorów studiów o rozmowie: Porozmawiajmy o rozmowie. Lingwistyczne aspekty dialogu (Katowice 2003), Dialog a nowe media (Katowice 2004),Czas i konwersacja. Przeszłość i teraźniejszość (Katowice 2006). Jej artykuły ukazały się m.in. w „Biuletynie Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, „Stylistyce”, „Socjolingwistyce” „Języku Artystycznym” oraz w pracach zbiorowych. [2015] Iwona Loewe – dr hab., od 1996 r. jest związana z Instytutem Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego; w 1999 r. uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych, a w 2008 r. — doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa. Jej zainteresowania naukowe obejmują: problemy konstrukcji analitycznych w polszczyźnie w perspektywie stylistycznej, składniowej i leksykalnej; zagadnienia pragmatyczno-stylistyczne tekstów z funkcją perswazyjną (reklama, laudacja, zajawka radiowa, telewizyjna, zapowiedź prasowa); zagadnienia genologiczno-komunikologiczne paratekstów (nota redakcyjna, lid, zapowiedź; flesz); strategie retoryczne nowych mediów i mediów tradycyjnych w nowych odsłonach (autotematyzm, sposoby pozyskiwania odbiorcy, przemiany strategii dyskursywnych; nowe gatunki). Jest autorką kilku monografii książkowych: Konstrukcje analityczne w poezji Młodej Polski (Katowice 2000) i Gatunki paratekstowe w komunikacji medialnej (Katowice 2007), współautorką skryptu dla studentów filologii polskiej Gra w gramatykę. Ćwiczenia i materiały do gramatyki opisowej języka polskiego (Katowice 2002). [2012] [R]

Kobiety i władza w czasach dawnych

Agata Aleksandra Kluczek

Książka składa się z dwudziestu pięciu studiów poświęconych obecności kobiet w świecie władzy w epokach dawnych od Imperium Rzymskiego – przez Cesarstwo Bizantyjskie i monarchie średniowieczne – po Rzeczpospolitą szlachecką. Zamieszczono w niej rozważania teoretyczne obrazujące możliwości zaistnienia kobiet w życiu politycznym, odwołano się do wykreowanych przez tradycję literacką obrazów kobiet władczych i ambitnych politycznie, jak też pokazano konkretne sytuacje, w których reprezentantki tytułowych czasów dawnych sięgnęły po władzę i ją sprawowały. Rozważania oparte są na różnorodnych źródłach i komentowane przy wykorzystaniu obfitej literatury. Książka może zainteresować liczne grono czytelników, przede wszystkim profesjonalnych historyków, ale także przedstawicieli innych dyscyplin naukowych, a także amatorów „historii kobiecej”. Recenzja książki ukazała się na stronach czasopisma internetowego „Sprawy Nauki” nr 2 (207) luty 2016.

Glosy do "Szachinszacha" Ryszarda Kapuścińskiego

Beata Nowacka

Publikacja zatytułowana Glosy do „Szachinszacha” nawiązuje do formuły, która jest osią kompozycyjną samego reportażu. Poza rozbudowaną kolekcją dokumentów genezy dzieła książka zawiera licznie zgromadzone wizualia oraz elementy analizy edytorskiej tekstu. W pracy zaproponowana została ujednolicona transkrypcja irańskich imion, nazwisk i nazw własnych, które – wraz z materiałem faktograficznym – zostały poddane ocenie iranisty Mateusza M. Kłagisza z Instytutu Orientalistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Książka może się okazać interesującą lekturą dla czytelników nieprofesjonalnych, przyczynkiem do dalszych badań nad reportażem oraz argumentem w dyskusjach nad wiarygodnością reportażu, zwłaszcza dziś, gdy określenie „Kapuściński zmyślał” stało się niemal przysłowiowe.

Promieniotwórczość naturalna wód źródlanych uzdrowisk południowej Polski

Beata Kozłowska

Niniejsza praca została podzielona na trzy części. Część pierwsza obejmuje zagadnienia promieniotwórczości naturalnej w środowisku, przedstawia wybrane do badań radionuklidy oraz wprowadza pojęcie dawek promieniowania i sposoby ich obliczania. Część druga monografii prezentuje techniki pomiarowe stosowane w spektrometrii jądrowej, takie jak: spektrometria α, spektrometria ciekłoscyntylacyjna, spektrometria γ oraz dodatkowo spektrometria mas. Omówiono tu testy nowej metody pomiarowej, wprowadzonej po raz pierwszy przez autorkę do badań polskich wód mineralnych, która polega na pomiarze izotopów α-promieniotwórczych w badanej próbie wody za pomocą dysku U/Ra i techniki spektrometrii α. Część trzecią pracy stanowi opis wykonanych pomiarów stężeń izotopów radu i radonu w źródłach wód naturalnych uzdrowisk Sudetów i Karpat Zewnętrznych z zastosowaniem techniki ciekłoscyntylacyjnej. Dodatkowo dla interesującego geologicznie terenu Zespołu Uzdrowisk Świeradów – Czerniawa przeprowadzono pomiary izotopów uranu, zarówno w wodach podziemnych, jak i w skałach towarzyszących. Prezentowane przez autorkę rezultaty badań mogą być wykorzystane w dydaktyce. Pokazano bowiem drogę całego procesu badawczego – od rozpoznania terenu i pobrania reprezentatywnej próby oraz jej zabezpieczenia, przez wybór właściwej techniki pomiarowej lub kilku technik, co determinuje sposób przygotowania próby w laboratorium do pomiaru, do matematycznej obróbki wyników i obliczenia stężenia aktywności, a w razie konieczności – dawki promieniowania wewnętrznego, jaką otrzymuje człowiek.

"Jutro". SF jako sposób myślenia

Piotr Gorliński-Kucik

Książka "Jutro". SF jako sposób myślenia jest poświęcona fantastyce naukowej traktowanej przede wszystkim w kategoriach sposobu myślenia, który charakteryzuje wielojęzyczność (swobodne korzystanie zarówno z języka nauk humanistycznych, jak i z języka nauk ścisłych). Tak rozumiana science fiction okazuje się przydatna do uodparniania nas, żyjących w XXI wieku, na naprzemienne progresy i kryzysy oraz na szoki przyszłości. Poza tym SF stanowi krytykę technologii i często diagnozuje teraźniejsze oznaki nadchodzących zjawisk i procesów (np. postpiśmienność, wirtualną rzeczywistość, AI), a nawet projektuje pewne rozwiązania (jak robią to anarchotranshumaniści czy techgnostycy).

Starzenie się populacji. Aktywizacja, koprodukcja i integracja społeczna osób starszych

Grzegorz Gawron, Andrzej Klimczuk, Zofia Szweda-Lewandowska

Opracowanie ma charakter poglądowo-teoretyczny, powstało bowiem na podstawie przeglądu dostępnej literatury przedmiotu (polskiej i zagranicznej). Publikacja skierowana jest zarówno do naukowców jak i studentów zajmujących się tematyką starzenia się ludności, starości i osób starszych oraz do coraz szerszego grona zainteresowanych tymi zagadnieniami praktyków, w tym polityków i decydentów oraz reprezentantów usług publicznych, przedstawicieli mediów i organizacji pozarządowych.

Portret szlachty czasów stanisławowskich, epoki kryzysu, odrodzenia i upadku Rzeczypospolitej w pamiętnikach polskich. Wyd. 2

Dariusz Rolnik

Książka ukazuje w sposób oryginalny stereotypowy obraz obywateli państwa polskiego w drugiej połowie XVIII wieku. Przedstawia dawnego szlachcica we wszystkich sferach jego życia oraz właściwie od jego narodzenia aż do śmierci. W pracy nakreślony więc został wizerunek szlachcica zajmującego się rodziną i dbającego o jej powodzenie, ale też tego zainteresowanego życiem politycznym i publicznym, w tych kontekstach ukazuje się on również jako wojskowy i duchowny. W pewnym sensie portret szlachty czasów stanisławowskich został zdominowany przez kwestie polityczne, na ich kanwie ujawnia się najwięcej cech obywateli. Wpływ na to wszelako miało przede wszystkim „pojawienie się” cezury 1795 roku. Dla współczesnych był to moment przełomowy – zmienił się wówczas gwałtownie ich świat, to zaś spowodowało, że zmieniło się ich podejście do pisania wspomnień, ale też spojrzenie na przeszłość, a co za tym idzie – korektom ulegał portret szlachcica czasów stanisławowskich, stawał się coraz bardziej „kreowany” na taki, który ma być pożyteczny dla następnych pokoleń obywateli i ma nauczać, czym winny być cechy obywatelskie (dość jednoznacznie wskazywano, że miłość do Ojczyzny jest wśród nich najważniejsza). Idea ta jest jednak tylko główną osią pracy, wokół której pojawia się bardzo wiele dyskusyjnych problemów trapiących szlachtę czasów stanisławowskich: czym był urząd dla szlachcica, czym majątek i czym Rzeczpospolita, jaki był jej ustrój, co w nim dobrego, a co należało zmienić, w końcu co doprowadziło ją do upadku. Jest to kolejny istotny wątek omawianej rozprawy – pokazuje zdolność szlachty do refleksji i krytycznego myślenia, w tej płaszczyźnie zagadnień ukazane zostały szeroko: wady narodu szlacheckiego, „winy” króla, wpływy obcych. Całe to szerokie spektrum spraw zaprezentowano w sposób dynamiczny, na co pozwolił podział, według kryterium „chronologicznego” obszernego materiału źródłowego – prawie 300 relacji pamiętnikarskich. Zabieg ten sprawił, że można śledzić, jak zmieniały się w czasie oceny i opinie współczesnych na temat tych samych zdarzeń i problemów oraz jak zmieniała się „postać” portretowanego szlachcica. Recenzja książki ukazała się w czasopismach: "Rocznik Humanistyczny" 2008, nr 57, z. 2, s. 284-286. "Nowe Książki" 2009, nr 10, s. 73-74. "Wiek Oświecenia" 2010, tom 26: Południe wieku, s. 178-182.

Nie/porozumienie, nie/tolerancja, w(y)kluczenie w języku i kulturze

red. Ewa Biłas-Pleszak, Artur Rejter, Katarzyna Sujkowska-Sobisz, Wioletta Wilczek

Epoka, w której żyjemy, pełna jest również sytuacji komunikacyjnie trudnych, wynikających z tempa zmian cywilizacyjnych, konfliktów kulturowo-społecznych, narastających przepaści związanych z otwarciem na Innego, do spotkania z którym nie zawsze jesteśmy przygotowani. Rozprawy i studia wchodzące w skład niniejszej monografii zostały podzielone na cztery części: I Inny, Obcy, hejt, tolerancja… — językowe konceptualizacje, II W(y)kluczenie — od języka do dyskursu, III Nie/porozumienie — w stronę (społecznego) dialogu, IV Inny, Obcy — konteksty międzykulturowe. Podjęte problemy sytuują się w wielu przestrzeniach komunikacyjnych i społecznych, skupiają się zarówno na samym języku i jego środkach, jak i na kontekstach użycia kodu naturalnego, stanowiących kluczowe tło kulturowo-społeczne (oraz jego manifestacje), takie jak polityka, rasizm, płeć, orientacja seksualna, religia, sport, choroba czy inność narodowa i kulturowa.