Historycy a socjalizm. Polska lewica niepodległościowa spod znaku Klio. Wybór tekstów

Marta Sikorska-Kowalska

Niniejsze wydawnictwo w zamyśle autorek ma stanowić tom pierwszy wielotomowej antologii, na którą złożą się materiały i opracowania odnoszące się do różnych epok i nurtów socjalizmu. W oddawanym do rąk czytelnika tomie zebrane zostały wypowiedzi polskich badaczy dziejów sympatyzujących z ruchem socjalistycznym ‒ od momentu powstania pierwszych tego typu organizacji na ziemiach polskich po rok 1918. Wyselekcjonowane wypowiedzi poświęcone życiu społecznemu, politycznemu, funkcjonowaniu kultury i nauki odzwierciedlają wielość sposobów rozumienia doktryny, płynność postaw i idei, bogactwo oraz zróżnicowanie nurtów polskiego socjalizmu. Reprezentanci wybranej grupy zawodowej, prezentujący światopogląd lewicowy (tzw. lewica niepodległościowa) popularyzowali bliskie sobie idee wśród szerokich kręgów społeczeństwa. Celem autorek było zarówno przypomnienie postaci, jak i próba prezentacji wyznawanego przez nie zespołu wartości. Nie analizowano teorii i przemian dokonujących się w myśli socjalistycznej, nie śledzono też pojawiających się w łonie ugrupowań partyjnych podziałów i wyodrębniających się nurtów. Autorki interesował sposób recypowania idei, jej krytyka, złożoność interpretacji oraz stopień oryginalności poglądów polskich socjalistów spod znaku Klio. Publikacja przekracza ramy tradycyjnej antologii. Poza edycją tekstów, zawiera również partie monograficzne, na które składają się biogramy autorów z fotografiami, zestawienie podstawowej literatury traktującej o ich życiu i działalności, a także rozdział wstępny zarysowujący portret zbiorowy pierwszych pokoleń socjalistów polskich podejmujących refleksję nad dziejami. Całość zamykają indeks, bibliografia i zestawienie źródeł pochodzenia wykorzystanych fotografii. Niniejsze wydawnictwo stawia sobie za zadanie przywrócenie pamięci o postaciach, określonym środowisku ideowym oraz popularyzację wypowiedzi, które być może w jakiejś części zachowały aktualność.  

Towarzystwa oszczędnościowo-pożyczkowe w guberni kaliskiej do 1914 roku

Marek Król

 Kredyt, na szerszą skalę pojawiający się wraz z rozpowszechnieniem pieniądza, jest jedną z miar wzajemności i solidarności, jako nierozerwalnie związany z wszelką wymianą. Istniejące dziś praktycznie w każdym miasteczku na terenie kraju banki spółdzielcze stanowią ważny element w ich życiu ekonomicznym, a także społecznym i kulturalnym. Te popularne w lokalnych ośrodkach instytucje bankowe wywodzą swój początek od powstających na szeroką skalę na przełomie XIX i XX w. na ziemiach polskich towarzystw pożyczkowo-oszczędnościowych. Publikacja dotyczy istotnego rozdziału życia gospodarczego na ziemiach polskich – dziejów taniego kredytu w latach 1867–1914. Autor przedstawia tempo rozwoju towarzystw oszczędnościowo-pożyczkowych, jak również udział różnych grup społecznych w ich tworzeniu, w guberni kaliskiej, niezbyt silnie uprzemysłowionym rejonie Królestwa Polskiego. Działalność omawianych towarzystw autor sytuuje na tle dziejów spółdzielczości kredytowej na ziemiach polskich (np. kasy Stefczyka w Galicji), porównuje je z innymi instytucjami kredytowymi, analizuje proces ich powstawania, proces udzielania pożyczek, oprocentowanie. Czytelnik znajdzie tu również wiele informacji na temat życia społecznego w jednej z guberni Królestwa Polskiego, autor prezentuje bowiem strukturę społeczną władz towarzystw, a także ich działalność społeczną i dobroczynną. Te niezwykle interesujące wątki zostały ponadto zebrane w aneksach do publikacji.

Apetyt na rzeczywistość. Między literaturą a dziennikarstwem - relacje interakcje perspektywy

Agnieszka Kłosińska-Nachin, Ewa Kobyłecka-Piwońska

Publikacja jest zbiorem artykułów eksplorujących relacje między dziennikarstwem a literaturą z różnych perspektyw i w różnych obszarach językowych. Wobec postępującej w ostatnich dziesięcioleciach kontaminacji między dziennikarstwem a literaturą autorzy tekstów pochylają się nad historycznymi związkami między badanymi dziedzinami (począwszy od starożytności do czasów najbardziej współczesnych), stawiają pytania dotyczące kontekstów kulturowych determinujących badaną ekspresję, przyglądają się typowym dla niej środkom wyrazu, wychwytują nieuniknioną hybrydyzację form oraz kreślą sylwetki konkretnych dziennikarzy-pisarzy. Wartością dodaną jest zderzenie perspektyw badawczych w odniesieniu do różnych kręgów kulturowych (hiszpański, latynoamerykański, francuski, bułgarski, polski, amerykański, angielski, germański, klasyczny, włoski). Takie ujęcie prowadzi do wieloaspektowej problematyzacji niezwykle aktualnego wymiaru współczesnej kultury. 

Józef Hłasko. Wspomnienia

Marta Sikorska-Kowalska

W 1930 r. w „Gazecie Warszawskiej" Józef Hłasko opublikował pierwszą część swoich wspomnień Przed pół wiekiem. Następnie na łamach „Gazety" ukazały się kolejne części, które zatytułował Ze wspomnień szkolnych, publikowane w 1931 r. oraz Wspomnienia z pobytu w Petersburgu, które również ukazały się w 1931 r. W roku 1932 Hłasko opublikował ostatnią i najdłuższą część zatytułowaną W redakcji „Głosu”. Podstawą niniejszej edycji stały się zebrane pod wspólnym tytułem Wspomnienia - cztery oddzielne części, w których autor zawarł opowieść dotyczącą lat 1856-1894. Hłasko sięga w swojej opowieści do lat młodzieńczych, okresu spędzonego w domu rodzinnym. Cezurę końcową stanowi udział w tzw. kilińszczyźnie i rozwiązanie tygodnika „Głos”. Chronologia wspomnień została podporządkowana kolejności publikowania na łamach „Gazety Warszawskiej", a nie treści zawartych w odpowiednich fragmentach . Ze Wstępu  

Polszczyzna dziewiętnastowiecznych salonów

Elżbieta Umińska-Tytoń

Publikacja ukazuje etykietę językową dziewiętnastowiecznych salonów polskich. Materia językowa usytuowana została na szerszym tle kulturowym epoki, co rozszerza krąg odbiorców o czytelników niejęzykoznawców, a tym samym propaguje wiedzę o języku jako integralnym składniku przestrzeni społecznej określonej epoki. Salon był miejscem, gdzie kształtowano i stosowano wyższe formy zachowania, także językowego. Służyło to poczuciu elitarności, podkreślało dystans dzielący grupę osób bywałych na salonach od reszty społeczeństwa. Wyszukane formy grzeczności były ważnym sposobem tego wyróżnienia. Niemniej istotną rolę pełniło słownictwo. Jak wiadomo, jest to warstwa języka, która najlepiej odzwierciedla strukturę społeczną jego użytkowników. Zatem swoista leksyka charakterystyczna dla komunikacji salonowej, będzie także przedmiotem opisu. Opis polszczyzny salonowej wydaje się potrzebny z kilku powodów: 1. Brak w dotychczasowych badaniach nad językiem XIX w. prac zajmujących się jego ówczesnym zróżnicowaniem społecznym. W ogóle opisowi stylistycznych i socjalnych odmian języka polskiego w XIX w. poświęcono dotąd niewiele miejsca. W polu zainteresowań językoznawców znalazły się jedynie gwary miejskie (warszawska i krakowska) oraz – w różnym zakresie – styl potoczny. Język elit tamtych czasów nie doczekał się dotąd opracowania. 2. Badany typ kontaktu ukazuje bogactwo stylistyczne naszego języka, który dziś coraz silniej ulega naporowi wszechogarniającej potoczności. 3. Zamierzony opis utrwala odchodzący w przeszłość sposób posługiwania się językiem wyszukanym, eleganckim, dbałym o formy. 

Emocje w życiu codziennym. Analiza kulturowych, społecznych i organizacyjnych uwarunkowań ujawniania i kierowania emocjami

Krzysztof T. Konecki, Beata Pawłowska

Całe nasze życie jest wypełnione pracą nad emocjami, wypracowywaniem strategii i taktyk borykania się z nimi. Emocje ubarwiają świat, ale także strukturalizują go, a masowe emocje znoszą racjonalne myślenie i argumentację nie tylko na poziomie indywidualnym. Dla badania problematyki emocji powstała subdyscyplina zwana socjologią emocji. Monografia jest efektem debaty prowadzonej podczas konferencji „Emocje w życiu codziennym. Analiza kulturowych, społecznych i organizacyjnych uwarunkowań ujawniania i kierowania emocjami”. Opisano w niej zagadnienia dotyczące teoretycznych i metodologicznych aspektów afektywnego paradygmatu nauk społecznych, kierowania emocjami w organizacjach formalnych, pracy emocjonalnej, współczucia i empatii w życiu prywatnym, społecznym, zawodowym, a także emocji w procesie komunikacji, w tym ekspresji emocji w życiu społecznym i ich społecznej kontroli, emocji w sztuce, polityce i religii, jak również w codziennym życiu. Można tutaj znaleźć zarówno rozważania teoretyczne, jak i analizy materiału empirycznego. Zróżnicowanie to odzwierciedla kompleksowość i złożoność przedmiotu zainteresowania autorów – roli emocji w życiu społecznym. Dzięki różnorodności prac uzyskujemy wrażenie skupionego oglądania jednego przedmiotu z różnych stron. 

Wielowymiarowa Analiza Zachowań Organizacyjnych (WAZO) w polskich przedsiębiorstwach

Katarzyna Januszkiewicz i zespół

 Złożoność i niejednorodność problematyki zachowań organizacyjnych sprawia, iż badania tego obszaru wymagają podejścia wielowymiarowego. Z jednej strony należy bowiem uwzględnić specyfikę rozwiązań organizacyjnych i warunkowane nimi zachowania, z drugiej zaś, ich zróżnicowane aspekty. Prezentowane w książce wyniki badań oparte zostały na koncepcji WAZO (Wielowymiarowej Analizy Zachowań Organizacyjnych), której założenia teoretyczne zawarto w monografii: K. Januszkiewicz i zespół, Zachowania ludzi w organizacji. Uwarunkowania i kierunki ewolucji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012. W badaniu wykorzystano kwestionariusz WAZO składający się z dwóch części. Część I, Rozwiązania organizacyjne, pozwala na diagnozę rozwiązań organizacyjnych dla organizacji jako całości, jak też dla poszczególnych wymiarów. Część II, Zachowania organizacyjne, umożliwia przedstawienie zachowań organizacyjnych w ujęciu ogólnym dla pracownika oraz na tle poszczególnych wymiarów (K. Januszkiewicz, I. Bednarska-Wnuk, M. Czajkowska, M. Kołodziejczak, M. Michalak, I. Świątek-Barylska, M. Zalewska-Turzyńska, Kwestionariusz WAZO – metodyka i narzędzie badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016]. Książka skierowana jest do osób zainteresowanych tematyką zachowań ludzi w organizacji, a w szczególności wpływem rozwiązań organizacyjnych na zachowania pracowników. Wielowymiarowość podejmowanej analizy sprawia, iż ma ona charakter interdyscyplinarny, zatem jej odbiorcami mogą być zarówno teoretycy, jak i praktycy zarządzania, psychologii pracy, czy socjologii organizacji.

Dialog wiary z nauką i kulturą

Monika Worsowicz, Barbara Bogołębska

 Składające się na tom szkice i rozprawy naukowe zostały wygłoszone w ramach spotkań w Ośrodku Badawczym Myśli Chrześcijańskiej UŁ w latach 2010–2013 przez pracowników m.in. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, a także Uniwersytetu Łódzkiego. Zbiór ma charakter interdyscyplinarny i obejmuje – ujętą z różnych perspektyw badawczych – tematyczną triadę: wiara – teologia – filozofia (antropologia, dialogika, personalizm, teologia moralna, filozofia religii), a ponadto wkracza w socjologię religii, relacje między nauką i religią oraz wiarą i kulturą. Autorzy przypominają dorobek Karola Wojtyły – Jana Pawła II, Josepha Ratzingera – Benedykta XVI, ks. JózefaTischnera (doktora honoris causa UŁ w roku 1995), abpa Józefa Życińskiego i Martina