Kochani krwiopijce. Własność literacka i prawo autorskie w XIX-wiecznej Polsce

Teresa Święćkowska

Książka Kochani krwiopijce! Własność literacka i prawo autorskie w XIX-wiecznej Polsce jest pierwszą pracą całościowo przedstawiającą problematykę własności literackiej i praw autorów na ziemiach polskich w XIX w. Autorka traktuje temat wielowymiarowo, wychodząc daleko poza kwestie czysto prawne. Na podstawie szerokiego materiału źródłowego rekonstruuje poglądy i stanowiska wydawców, autorów, prawników i analizuje je w kontekście praktyk literackich i wydawniczych oraz procesów komercjalizacji literatury. Uwzględnia m.in. powszechne w tym okresie zjawisko publikacji w odcinkach prasowych. Stanowiska polskich autorów i wydawców okazują się szczególnie interesujące w odniesieniu do umiędzynarodowienia prawa autorskiego. Teoretycznie przyjęcie konwencji berneńskiej powinno być korzystne dla wydawców działających na podzielonym polskim rynku, na którym obowiązywały trzy różne ustawy. Wydawcy polscy zachowywali jednak dystans albo byli wprost przeciwni konwencji międzynarodowej, zwłaszcza zaś postulowanej przez nią ochronie tłumaczeń. Więcej korzyści wiązali z wolnością tłumaczeń utworów zagranicznych niż z ochroną przed przedrukami, o którą sami potrafili dość dobrze zadbać, tworząc wewnętrzne prawa zwyczajowe, funkcjonujące ponad kordonami. Książka ukazuje sprzeczności koncepcji uniwersalnego prawa autorskiego oraz konflikty interesów w polu wydawniczym i literackim. Dekonstruuje też ideał autora romantycznego. Pokazuje, że produkcja literacka ufundowana jest na pragnieniu rozciągającym się pomiędzy dwoma dążeniami, do oryginalności twórczej i ekonomicznego sukcesu. Wymiary te nigdy się nie schodzą, ale sprzeczne w sobie marzenie o jednoczesnym ich osiągnięciu nakręca wydawniczy biznes, zabezpieczany prawem autorskim.

Korespondencja dyrektyw redagowania i interpretowania tekstu prawnego

Marek Suska

Interpretatorzy prawa zakładają m.in., że prawodawca konsekwentnie stosuje pojęcia na przestrzeni całego aktu prawnego (zakaz wykładni synonimicznej/homonimicznej) czy że nie wprowadza do tekstu żadnych zbędnych fragmentów (zakaz wykładni per non est). Czy tego rodzaju założenia interpretatorów trafnie odzwierciedlają sposób pracy prawodawcy? I czy osoby obsługujące proces legislacyjny uwzględniają w swojej pracy narzędzia, za pomocą których prawo to następnie będzie odczytywane? Aby odnaleźć odpowiedź na to pytanie, autor przeprowadził analizę obowiązującego prawodawstwa i podjął badania o charakterze socjologicznoprawnym, z wykorzystaniem metod analizy tekstu, obserwacji uczestniczącej oraz wywiadów pogłębionych z legislatorami pracującymi w Biurze Legislacyjnym Kancelarii Sejmu RP. Wyniki badań oraz płynące z nich wnioski zaprezentował w monografii Korespondencja dyrektyw redagowania i interpretowania tekstu prawnego.

Kryminalne Wilno

Mariusz Gadomski

W naszych głowach tkwi romantyczny obraz Wilna Mickiewicza i Miłosza. Tymczasem w cieniu Ostrej Bramy, na ulicach tętniących gwarem przekupek i odgłosami przejeżdżających dorożek dokonano wstrząsających zbrodni, o których po II wojnie światowej zapomniano… aż do teraz! Czy chcielibyście zobaczyć zapomniane, a może całkiem nieznane Wilno Waszych dziadków i pradziadków? Sięgnijcie po najnowszy e-book Mariusza Gadomskiego Kryminalne Wilno! Zapomnijcie o pisarzach i poetach. Zapraszamy Was do przedwojennego miasta złodziei, zazdrośników i awanturników, gdzie za kilkanaście godzin pracy dziennie robotnik dostawał miesięcznie niecałe 20 rubli. Tu diabeł nie mówi „Dobranoc”, a „Rozgość się i zdejmij płaszcz!”. Po ciemnych ulicach krążą ludzie wileńskiej cosa nostry, uczniowie rzucają granatami w nauczycieli, a całą rodzinę można zarąbać siekierą. To dopiero początek! Kupcie e-book Kryminalne Wilno i poznajcie prawdziwe najgłośniejsze przestępstwa, którymi żyły przedwojenne wileńskie ulice. Mariusz Gadomski (ur. 1961) – absolwent Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW. Autor zbioru reportaży o dawnym kryminalnym Lublinie pt. Z Lublina donoszą. Ohydny mord, współpracownik m.in. „Tygodnika Zamojskiego” i „Kuriera Lubelskiego”. Interesuje się historią Lublina i dawnych Kresów. Miłośnik turystyki rowerowej, mocnych thrillerów i równie mocnej kawy.

MIĘDZY "BIAŁYM" A "CZERWONYM" IMPERIUM RZECZ O NARODACH W ROSJI 1917-1922

ADAM LITYŃSKI

Ponad sto lat minęło od czasu, gdy dwie rewolucje – lutowa (w marcu) i październikowa (w listopadzie) 1917 r. zmieniły bieg dziejów świata. Narody upadłego Imperium Rosyjskiego usiłowały wykorzystać chwilę dziejową, by wybić się na niepodległość. Nie­którym się to udało, jak na przykład Polakom i narodom krajów bałtyckich, innym nie, i mimo ich heroicznych nieraz wysiłków za­garnęło je imperium czerwone, powstające w miejsce białego. Ludy niemające jeszcze wyrobionego głębokiego poczucia narodowego, nie podejmowały prób stworzenia własnej państwowości. Należy im się pamięć, gdyż również przeszły przez gehennę wojny na ob­szarach byłego imperium carów. Polacy, którzy sto lat temu odegra­li rolę najbardziej pierwszorzędną dla dziejów świata, zatrzymując imperialny marsz „czerwonej” Rosji ku zrewoltowanym Niemcom, ukazani są w książce zaledwie incydentalnie, na styku z innymi na­rodami. Polska, ówcześni Polacy i ich dzieło zasługują bowiem na coś znacznie więcej niż około dwudziestostronicowe informacje, co ma odbicie w istniejącej literaturze naukowej. O tym jest ten szkic. Jego celem było skonceptualizowanie te­matów i problemów już podejmowanych, ale nadal otwartych na historyczne interpretacje. Mógłbym powtórzyć za Johnem Lewi­sem Gaddisem, znanym profesorem Yale University: „Historycy […] z łatwością rozpoznają większość poruszanych przeze mnie kwestii, po części dlatego, że w dużej mierze skorzystałem z ich pracy, a po części dlatego, że powtarzam pewne rzeczy, które sam powiedziałem wcześniej”. Nie jest to praca o rewolucji w Rosji. Li­teratura naukowa na temat samej rewolucji oraz wojny domowej w Rosji jest ogromna, ale tylko niewielka jej część poświęcona jest narodom w Rosji owych czasów. Ogrom literatury w języku pol­skim oraz w wielu innych językach zmusza każdego autora do jej selekcji i w szczególności wymusza pozostawienie na uboczu tek­stów nietraktujących o narodach.

Niezbędnik studenta I roku. Repetytorium egzaminacyjne do ćwiczeń i egzaminu z historii państwa i prawa polskiego

Dorota Wiśniewska-Jóźwiak, Justyna Bieda

 Skrypt opracowany z myślą o studentach I roku Wydziału Prawa i Administracji UŁ. Zawiera materiał z dziesięciu dziedzin prawa, w tym: prawa osobowego, małżeńskiego, rodzinnego, opiekuńczego, spadkowego, rzeczowego, zobowiązań, pracy, karnego i procesowego. Każda z owych dziedzin została przedstawiona w osobnym rozdziale, przy zastosowaniu układu problemowego. Przeznaczenie opracowania do celów dydaktycznych skłoniło autorów poszczególnych części do poruszenia tylko pewnych wybranych zagadnień, które umożliwią młodym adeptom prawa zapoznanie się z podstawowymi instytucjami prawa prywatnego i publicznego oraz nabycie umiejętności sprawnego i świadomego posługiwania się podstawowymi pojęciami prawnymi. Głównym zadaniem skryptu jest przedstawienie prawa feudalnego w opozycji do prawa nowożytnego. Wraz z notatkami z ćwiczeń i wykładów ma ułatwić studentom przygotowanie się do egzaminu.

Nil nisi veritas. Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Matuszewskiemu

Marcin Głuszak, Dorota Wiśniewska-Jóźwiak

Jacek S. Matuszewski to osobowość zawsze pełna pasji twórczej, polemicznej, nauczycielskiej bądź pozaakademickiej, ujawniającej się w działaniach obywatelskich i wspólnotowych. Dorobek naukowy Jubilata to ponad sto różnorodnych publikacji, zapewnia Mu on znaczące oraz trwałe miejsce w historii polskiej nauki prawa, jak też w historii tout court. Dzięki bogactwu treści Jego prac, a także celnej formie wypowiedzi, starannie i jasno dobranym słowom, ciętym, ale i błyskotliwym sformułowaniom Jego wpływ na współczesną kulturę prawną, nie tylko naszego środowiska, jest niebagatelny. Nie wszystkie planowane prace udało Mu się do tej pory zakończyć. Możemy oczekiwać dalszych studiów nad testamentem Bolesława Krzywoustego idących w kierunku rewizji poglądów dotychczasowej historiografii nadających mu tak ważne znaczenie ustrojowe. W sferze zainteresowań J. S. Matuszewskiego znajdują się również badania nad dziejami polskiego podpisu, także problemu znaczącego nie tylko w sferze stosunków prawnych. Profesor prezentuje wyraźną skłonność naukową wynikającą z przekonania, że znacznie efektywniejsze są wyniki badań prowadzone przez więcej niż jedną osobę. Zapewnia to bowiem wielostronne, niemożliwe do uzyskania przez jedną osobę spojrzenie na opracowywane materiały, jak też pomaga uchronić przed pochopnymi wnioskami. 

Obrót prawny nieruchomościami w Krakowie i podkrakowskim Kazimierzu w średniowieczu

Zygfryd Rymaszewski

Autor przedstawia instrumentarium prawne obrotu nieruchomościami w Krakowie i podkrakowskim Kazimierzu w średniowieczu. Za podstawę źródłową posłużyły księgi sądów obu miast - w istocie jedyne świadectwo tego obrotu. Temat okazał się trudny do naukowego opracowania, ponieważ w księgach brak tekstów umów. Z tego powodu dotychczas go nie poruszano. W miarę obfite informacje pośrednie pozwalają jednak na podjęcie wysiłku jego zbadania. Nieruchomości, zwłaszcza budynki miejskie, bardzo często przechodziły z rąk do rąk, głównie poprzez umowy kupna-sprzedaży. Odnotowywano to w księgach w postaci wzdania, czyli zrzekania się przez zbywcę prawa własności na rzecz nabywcy. Nieruchomości miejskie często bywały też zabezpieczeniem wierzytelności. Pozostałe formy obrotu prawnego, takie jak zamiana, darowizna, dzierżawa czy najem, występowały znacznie rzadziej. Miasto sprawowało kontrolę nad obrotem nieruchomościami miejskimi poprzez nakaz wpisu do ksiąg ławniczych i niechętny stosunek do nabywania ich przez osoby nieposiadające praw miejskich. Udział monarchy był niewielki. Na uwagę zasługuje aktywność kobiet jako stron kontraktu. W księgach rzadko opisywano spory związane z obrotem nieruchomościami, natomiast często odnotowywano przypadki ugodowego ich rozstrzygania. Prawa bliskich są w księgach obecne, jednak nie działały hamująco na obrót prawny nieruchomościami. Publikacja została wyposażona w tabele, które służą źródłowej podbudowie tez autora.

Perspektywa praw ofiar w prawie międzynarodowym. Sprawiedliwość okresu przejściowego (transitional justice)

Tomasz Lachowski

Monografia dotyczy tematyki związanej z pojęciem sprawiedliwości okresu przejściowego (transitional justice ) w prawie międzynarodowym - niezwykle dynamicznie rozwijające j się dyscypliny wiedzy, ale i przede wszystkim działań praktycznych, czerpiących wprost z nauk prawnych oraz z bogactwa nauk historycznych, politycznych, społecznych, a nawet psychologicznych. To przestrzeń, w której można znaleźć rozwiązania problemów społeczeństw postautorytarnych lub postkonfliktowych, znajdujących się pomiędzy rządami władzy opresyjnej a demokracją lub pomiędzy wojną a pokojem, chcących jednocześnie rozliczyć trudną przeszłość. Autor pochyla się w szczególności nad sytuacją prawną ofiar poważnych naruszeń praw człowieka lub prawa humanitarnego w czasie gwałtownych zmian polityczno-społecznych. W uzupełnieniu metodologii charakterystyczne j dla nauk prawnych odwołuje się także do swoich badań terenowych przeprowadzonych w państwach zmagających się z niełatwą przeszłością, takich jak: Bangladesz, Bośnia i Hercegowina, Mozambik oraz Ukraina.