Miejsca wspólne, miejsca osobne, imiona sporu. Szkice z pogranicza literatury i publicystyki na Górnym Śląsku

Paweł Sarna

Miejsca wspólne, miejsca osobne, imiona sporu – tytuł publikacji wskazuje na główne związki zarówno pomiędzy częściami zbioru, jak i poszczególnymi tekstami. Owe, różnego rodzaju, powinowactwa – także obecne w tekstach „miejsca wspólne” (locci communes), objawiają się pełniej w odniesieniu do konkretnej przestrzeni geograficznej. Wszyscy twórcy, o których traktuje Autor, są bowiem – na różne sposoby – związani z Górnym Śląskiem. Prezentowana książka jest zbiorem szkiców oraz miniatur krytycznych. Część pierwsza teksty na temat poezji autorów różnych generacji – Wilhelma Szewczyka, Jana Pierzchały, Stanisława Krawczyka, Andrzeja Szuby, Tadeusza Sławka oraz Jerzego Suchanka. Osią kolejnej części jest publicystyka, a niektórzy bohaterowie części poprzedniej, Wilhelm Szewczyk oraz Stanisław Krawczyk pojawiają się w niej w innych rolach pisarskich. Na ostatnią część składają się artykuły poświęcone prasie na Górnym Śląsku – międzywojennym dziennikom „Polonia” i „Polska Zachodnia”,  powojennej „Odrze”, wydawanej w początkach Polski Ludowej (1945-1950) oraz „Śląskowi Literackiemu” (1952-1956). Ta część najbardziej ze wszystkich kieruje uwagę Czytelnika na związki literatury z polityką.

Miejskie tłumy. Miasto i wspólnotowość w dobie sieciowej współpracy

Blanka Brzozowska

Publikacja dotyczy kulturowych studiów miejskich z silnym uwzględnieniem perspektywy badań nad mediami i ich rolą w kształtowaniu „nowej wspólnotowości”, którą autorka próbuje zdefiniować w opozycji do tradycyjnych ujęć socjologicznych. Autorka akcentuje obserwowane współcześnie zjawisko przenikania się przestrzeni fizycznych i medialnych, a także śledzi, jak na ich styku powstają nowe formy miejskiej wspólnotowości. Czytelnik może poznać społeczną perspektywę działania mediów sieciowych, w tym nowy wymiar powstawania i działania wspólnot konsumenckich.

Mówmy do siebie jak ludzie. Komunikacyjny detoks

Ewa Błaszczak

Detoks komunikacyjny zaczyna się od świadomości – wywiad z Ewą Błaszczak -> PRZECZYTAJ Wywiad z Autorką -> PRZECZYTAJ Komunikacja (nie)toksyczna Nikt nie żyje w społecznej próżni. W każdym razie nikt nie powinien w niej żyć. Człowiek to istota społeczna, która do zdrowego, pełnego, szczęśliwego funkcjonowania potrzebuje innych ludzi. Spotykania się z nimi, spędzania czasu, rozmów. Niestety, relacje często są podszyte pewnym podstawowym lękiem. Mózg człowieka niczego nie boi się tak bardzo, jak odrzucenia. To naturalne - skoro odpowiednie kontakty społeczne są tak ważne dla przeżycia, wizja ich utraty musi budzić strach. I prowokować do samoobrony. A samoobroną ludzkiego mózgu są toksyny komunikacyjne. Jak każdy "odruchowy" system obronny, toksyny komunikacyjne mają pewne dobre cele, ale... bardzo często przynoszą negatywne konsekwencje. Sączone dzień po dniu, stają się główną przyczyną nieporozumień i konfliktów między ludźmi. W biznesie są powodem nieefektywności spotkań, braku podejścia określanego jako "gra do jednej bramki" i spadku zaangażowania. Zabijają poczucie partnerstwa, niszczą zaufanie, osłabiają kreatywność. To, co mózg jednego człowieka może w danej chwili uznać za właściwą reakcję na toksynę wysłaną przez mózg drugiego, w efekcie przynosi rezultaty odwrotne do oczekiwanych. Działa negatywnie dla obu stron - czy to współpracowników przy sąsiednich biurkach, czy rozmówców przy stole negocjacyjnym. Na szczęście wobec własnych i cudzych toksyn informacyjnych nie pozostajemy bezradni. Skorzystaj z najświeższej wiedzy neurobiologicznej, psychologicznej, socjologicznej i biznesowej i przekonaj się, że jesteś w stanie zneutralizować toksyny komunikacyjne. A nawet więcej - zaprząc je do pracy przy budowie dobrych, trwałych i efektywnych relacji. W pracy i w domu.

New Media Behind the Iron Curtain. Cultural History of Video Microcomputers and Satellite Television in Communist Poland

Piotr Sitarski, Maria B. Garda, Krzysztof Jajko

During the years of the Polish People’s Republic, Poles were cut off from the western world. Travel was restricted, as was access to out- side culture and goods. This unique situation led to a period of great ingenuity in the realm of new media. Not only were media adapted to suit Poles’ needs, but new technology was fashioned to gain access to western television, film and video games. Bringing people together, VCRs, computers and satellite television were thus a window to the outside world and contemporary to the mobilisation of Solidarity and the end of communism. As such, their diffusion is an important but largely overlooked aspect of Poland’s history. Acutely aware of this, the authors of this book recount new media behind the Iron Curtain in a way that will appeal to scholars and non-academic readers alike. Coupling archival research with in depth interviews, they bring to life the talent and determination of the PPR’s new media pioneers, compelling others to dig further.   “One of the strengths of this book, which makes it such a delightful read, is the feeling of chaotic technical experimentation with objects and practices whose meaning has not yet been settled, in a context where the authorities tried to be controlling and restrictive but were mostly incapable of understanding what they should do in order to achieve this.” – from the Foreword by Graeme Kirkpatrick

Niezależna literatura i dziennikarstwo przed 1989 rokiem. Idee - ludzie - spory

Konrad W. Tatarowski

Jak działały instytucje kulturalne na emigracji? Jak publikowano wydawnictwa i czasopisma niezależne w kraju, poza cenzurą? Co różniło te dwa niezależne obiegi kulturowe? Kto je tworzył, jakie były ich losy? Jakie stały za nimi idee? O co się spierano? Jaką rolę odgrywała literatura w tych działaniach? Na te i wiele innych pytań odpowiada w książce autor, obecnie profesor w Katedrze Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej UŁ, w czasach PRL-u działacz opozycyjny, w latach 1984-1994 dziennikarz Rozgłośni Polskiej RWE w Monachium. Zebrał tu swoje dotychczasowe badania i doświadczenia w zakresie niezależnej literatury i dziennikarstwa. W dwóch pierwszych częściach publikacji rysuje przemyślany, przefiltrowany przez własne doświadczenia obraz całości - w kraju i na emigracji - otrzymujemy choćby wnikliwą opowieść o paryskiej „Kulturze” i o Radiu Wolna Europa. W trzeciej z kolei części autor przypomina sylwetki kilku twórców i poddaje analizie ich dokonania. Obok pisarzy nie do pominięcia, takich jak Miłosz czy Kisielewski, Konrad Tatarowski przypomina również tych dziś niemal zapomnianych (W. Sułkowski, M. Niemiec). Spory ideowe przywoływane w publikacji - w tym przede wszystkim spór Adama Michnika i Jarosława Kaczyńskiego o Traktat o gnidach Piotra Wierzbickiego - nie należą jedynie do historii i odcisnęły swój ślad również na dzisiejszym obrazie życia politycznego, społecznego i kulturowego.

Nowe media w języku, kulturze i literaturze

Krzysztof Sakowski, Łukasz Marek Plęsa

W prezentowanej monografii podjęto, nierzadko w sposób nowatorski, niezwykle aktualny temat oddziaływania nowych mediów na nasze życie, tj. na współczesny język, zachowania społeczne, literaturę czy przestrzeń medialną. Autorzy analizują zjawiska występujące w przestrzeni wirtualnej oraz ich wpływ na język młodego pokolenia używany także poza siecią. Starają się również odpowiedzieć na pytanie, jak można ocenić nowe zjawiska pojawiające się w świecie wirtualnym, takie jak gry oparte na fabule literackiej, dowcipy o specyficznym profilowaniu humorystycznym, memy czy też wirtualne sposoby opisu rzeczywistości. Bez względu bowiem na stosunek odbiorców do tych zmian, zachodzą one na naszych oczach i mają silny wpływ na zachowania młodego pokolenia. Poruszana w tomie tematyka może być zatem atrakcyjna nie tylko dla języko- czy też medioznawców, ale także dla czytelników zainteresowanych wieloaspektowym wpływem nowych mediów na otaczający nas świat. 

O mediach i języku

Walery Pisarek

  Książka składa się z 23 artykułów. Jedenaście dotyczy mediów, reszta - języka. Tematyką dominującą w całym zbiorze są media, bo niemal wszystkie teksty o języku odnoszą się do używania go w komunikacji medialnej, przeważnie w wypowiedziach prasowych, a więc tym samym również można je uznać za teksty o mediach.

O prywatności w świecie nowych technologii. Asymetria przejrzystości

Aleksandra Binicewicz

Książka poddaje refleksji współczesne kłopoty z prywatnością w kontekście funkcjonowania nowych technologii rozwijanych w demokratycznych strukturach liberalnych społeczeństw zachodnich. Autorka posługuje się kategorią asymetrii przejrzystości, ażeby opowiedzieć o relacji jednostki (użytkownika, obywatela, konsumenta) z przedstawicielami rządów państw oraz międzynarodowych korporacji w zglobalizowanym świecie. Przygląda się budowanym przez technologiczne firmy iluzjom i tropi ich przejawy w konkretnych zjawiskach: dezinformacji, moderacji treści czy (mikro)targetowania reklam w serwisach społecznościowych. Kontekst jej badań stanowi filozoficzna refleksja nad postawami nowoczesności i ponowoczesności, ale także namysł nad prywatnością w perspektywie długiego trwania oraz szeroko nakreślona panorama procesów i wydarzeń historycznych (m.in. zimnej wojny, kontrkultury amerykańskiej czy narodzin Internetu). Aleksandra Binicewicz – doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk o kulturze i religii, adiunkt w Instytucie Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jej dysertacja Kulturoznawcza analiza pojęcia prywatności w kontekście rozwoju nowych technologii przedkładana czytelnikowi w formie niniejszej książki została wyróżniona w XIV edycji konkursu Narodowego Centrum Kultury na najlepszą pracę doktorską z dziedzin nauk o kulturze. Badania, których rezultaty przedstawia Aleksandra Binicewicz, reprezentują wszechstronne podejście, stroniąc od stanowiska determinizmu technologicznego i odsłaniając rozległe źródła historyczne i uwarunkowania kulturowe prywatności. Uważam tę pracę za doniosłe i oryginalne osiągnięcie naukowe, wnoszące istotny wkład do naszej wiedzy o kulturze współczesnej. Prof. dr hab. Grzegorz Godlewski Jestem przekonany, że praca Aleksandry Binicewicz jest przykładem efektywnie poznawczo zastosowanego języka filozoficznego do interpretacji fenomenu prywatności w przestrzeni działania nowych technologii medialnych. Konkluzje i analizy, które przedstawia autorka, są nie do przecenienia, gdy usiłujemy zrozumieć istotę zmian, które pojawiają się w przestrzeni publicznej pod wpływem nowych technologii. Prof. dr hab. Eugeniusz Wilk  

Oblicza propagandy PRL część II

Tomasz Leszkowicz

Propaganda stanowiła w PRL codzienność, otaczając mieszkańców Polski Ludowej siecią sloganów, obrazów i opowieści. Tomasz Leszkowicz, autor e-booka „Oblicza propagandy PRL”, w drugiej części swojej publikacji pokazuje kolejne pola, na które wdarli się propagandyści z Komitetu Centralnego PZPR.   O komunistycznym aparacie bezpieczeństwa mówi się, że był „mieczem i tarczą” systemu – bronił rządów monopartii przed zagrożeniami, a gdy trzeba było uderzał z całą siłą we wrogów. Propaganda spełniała podobną rolę, jej polem były jednak serca i umysły. Gdy trzeba było, budowała pozytywny wizerunek PZPR, pokazując w jak dobrych rękach znalazły się stery rządów nad Wisłą. Dzięki niej komuniści mogli przybierać maski gorliwych rewolucjonistów, żarliwych polskich patriotów i mądrych modernizatorów. W chwilach zagrożenia zaś szarżowała na nieprzyjaciół, obrzydzając ich Polakom, strasząc „niemieckim rewanżyzmem”, „ludźmi o moralności alfonsa” czy też „nową Targowicą”.   Używano do tego różnych narzędzi. Dobrym narzędziem propagandy okazywały się banknoty, na których można było przedstawić obrazy rozwijającej się gospodarki albo bohaterów narodowych (zresztą tak różnych od siebie jak Karol Świerczewski czy Fryderyk Chopin). Tą dwupasmową drogą komuniści podążali cały czas. By pokazywać swoje modernizacyjne oblicze nagłaśniali budowę Nowej Huty, a gdy chcieli uchodzić za dobrych Polaków „przytulali się” do Tadeusza Kościuszki i Mikołaja Kopernika czy ubierali wojskowe rogatywki. Wciąż też wyszukiwali sobie wrogów: „neohitlerowców z NRF”, prymasa Stefana Wyszyńskiego czy studentów i „syjonistów”.   „Oblicza propagandy PRL część II” to wielowątkowa opowieść nie tylko o tym, jak dyktatura próbowała manipulować podległym sobie społeczeństwem. To także przegląd najważniejszych epok w historii Polski Ludowej – zideologizowanego stalinizmu, „swojskiego” Gomułki, „nowoczesnego” Gierka czy walczącej z „Solidarnością” ekipy gen. Jaruzelskiego.     Tomasz Leszkowicz – historyk, redaktor działu naukowego „Histmag.org”. W Instytucie Historii PAN przygotowuje rozprawę doktorską o polityce historycznej Ludowego Wojska Polskiego. Interesuje się historią XX wieku, zwłaszcza tematyką PRL, propagandą oraz społeczno-polityczną historią wojska.

Od mediów przekazu do mediów uczestniczenia. Transmisja i nauczanie języków mniejszościowych

Robert Dębski

Książka niniejsza jest wprowadzeniem do badań w dziedzinie komunikacji internetowej oraz wpływu tej komunikacji na utrzymywanie języków mniejszościowych. Zawiera zatem przegląd współczesnej literatury, prezentuje oryginalne badania stanowiące wkład do literatury światowej oraz zawiera syntezę tych badań i wskazówki dla przyszłych badaczy lub studentów interesujących się tą problematyką. Niektóre wskazówki mogą być również przydatne dla rodziców wychowujących dzieci w środowiskach wielojęzycznych oraz dla nauczycieli języków mniejszościowych. Analiza tekstów elektronicznych produkowanych przez emigrantów może również służyć do zrozumienia zjawisk migracji, w taki sam sposób, jak analiza listów pisanych przez emigrantów służyła przez wiele lat do zgłębiania wiedzy na ten temat.  

Od prawicy do lewicy. Struktura ideologiczna polskich partii politycznych w latach 2015-2017

Anita Filipczak-Białkowska

Czy w swoich wypowiedziach politycy identyfikujący się z prawicą bądź lewicą faktycznie manifestują poglądy właściwe dla deklarowanej opcji? Jak to możliwe, że partie uznawane przez wyborców i ekspertów za prawicowe mają ekonomicznie lewicowe elektoraty? Czy tzw. „socjal” zawsze należy wiązać z ideologią socjalizmu? W prezentowanej książce można znaleźć odpowiedzi na te i inne pytania dotyczące polskiego dyskursu parlamentarnego w latach 2015–2017.

Opinia publiczna

Walter Lippmann

W erze „fake newsów” i „postprawdy” dzieło Waltera Lippmanna to lektura obowiązkowa dla wszystkich, którzy troszczą się o stan demokracji   „Opinia publiczna” to pierwszy polski przekład przełomowej książki Waltera Lippmanna (1889-1974), jednego z najbardziej wpływowych dziennikarzy i myślicieli amerykańskich XX wieku. Opublikowane po raz pierwszy w 1922 roku dzieło wywołało rewolucję w obszarze nauk politycznych i medioznawstwa. Autor dokonał druzgocącej krytyki „pierwotnego mitu demokracji”, w myśl którego „wiedza potrzebna do zarządzania ludzkimi sprawami spontanicznie dobywa się z ludzkiego serca”, wprowadził do obiegu naukowego pojęcie „stereotypu” w jego współczesnym, psychologicznym rozumieniu, podjął wreszcie przenikliwe rozważania na temat wpływu świata kreowanego przez media na mechanizmy podejmowania decyzji w demokracji liberalnej. Książka zawiera wprowadzenie autorstwa dra Pawła Armady zatytułowane „Świat Waltera Lippmanna, czyli jaskinia naszej wolności”. W ciągu życia pokolenia będącego teraz u władzy perswazja stała się samoświadomą sztuką i zwykłym narzędziem demokratycznych rządów. Nikt z nas nie zbliża się do rozumienia następstw tego zjawiska, ale nie jest nazbyt śmiałym proroctwem mówić, że wiedza o tym, jak wytwarzać przyzwolenie, zmieni wszystkie polityczne rachuby i przekształci każdą polityczną przesłankę. Pod naporem propagandy, niekoniecznie wyłącznie w złowieszczym znaczeniu tego słowa, dawne stałe naszego myślenia przeobraziły się w zmienne. Nie sposób już dłużej, dla przykładu, wierzyć w pierwotny dogmat demokracji, że wiedza potrzebna do zarządzania ludzkimi sprawami spontanicznie dobywa się z ludzkiego serca. Walter Lippmann

Organizacja konferencji naukowych

Mariola Antczak, Grzegorz Czapnik

Publikacja stanowi innowacyjną i ciekawą propozycję całościowego ujęcia problematyki konferencji naukowych. Autorzy na podstawie analizy stanu badań przedstawili piętnaście zagadnień teoretycznych stanowiących o istocie problemu. Omówili m.in. typologie i formy spotkań naukowych, formy wystąpień naukowych, składowe procesu organizacji konferencji (komitety, budżet, zaproszenia, publikacje, ewaluację celów, uczestnictwo). Przedstawili specyfikę konferencji online, w tym także na przykładzie zrealizowanych wydarzeń. Część empiryczna natomiast zawiera szereg wskazówek dla organizatorów konferencji. Stanowi specjalny rodzaj weryfikacji założeń teoretycznych. Publikacja bardzo dobrze wpisuje się w oczekiwania kreatorów polityki naukowej państwa, tj. upowszechniania wiedzy, społecznej użyteczności wyników badań i publikacji. Z recenzji prof. dr hab. Iwony Hofman W monografii wszechstronnie i szczegółowo zaprezentowano zagadnienie organizacji konferencji naukowych, czym wyróżnia się ona na tle innych publikacji z tego zakresu. Stanowi dopełnienie książek dostępnych na rynku wydawniczym, ponieważ uwzględnia kwestię – niejako wymuszonych przez pandemię COVID-19 – konferencji online. Może być wykorzystywana przez przedstawicieli różnych dyscyplin i dziedzin naukowych. Z recenzji dr hab. prof. UMK Małgorzaty Kruszewskiej Książka ma wymiar interdyscyplinarny. Opisane w niej aspekty plasują się bowiem w orbicie zainteresowań takich obszarów wiedzy, jak: logistyka i planowanie, zarządzanie projektami, zarządzanie jakością, zarządzanie zasobami ludzkimi, marketing, wystąpienia publiczne, planowanie przestrzeni czy gospodarowanie surowcami. Publikacja ma przede wszystkim wydźwięk utylitarny i może służyć jako kompendium wiedzy na temat organizacji rozmaitych imprez naukowych. Ponieważ poza kwestiami organizacyjnymi wskazuje także na konieczność posiadania określonych umiejętności i predyspozycji, może być wykorzystywana również jako podręcznik dla studentów kierunków związanych z komunikacją i mediami czy zarządzaniem. Z recenzji dr hab. prof. UMK Małgorzaty Kowalskiej-Chrzanowskiej

Parafrazowanie w dyskursie artystycznym

Grażyna Habrajska (red.)

Oddajemy do rąk Czytelnika kolejny tom na temat dyskursów w komunikacji, który poświęcony został rozważaniom nad parafrazowaniem w dyskursie artystycznym. Pierwszy tom, noszący tytuł Dyskurs artystyczny, zawiera teksty ukazujące artyzm przekazywany za pomocą różnych kodów. Chcieliśmy sprawdzić, czy badacze analizujący komunikaty przekazywane za pomocą różnych kodów potrafią wzajemnie się zrozumieć i podjąć wspólną dyskusję. Okazało się, że taka dyskusja jest nie tylko możliwa, ale bardzo owocna, stąd odważyliśmy się na podjęcie rozważań na węższy temat, jakim jest Parafrazowanie w dyskursie artystycznym. Tom ten otwiera Aleksego Awdiejewa Wstęp do teorii parafrazy, nakreślający ogólne rozumienie parafrazy w ujęciu komunikacyjnym. Właściwie wszystkie pozostałe teksty realizują fundamentalne założenie A. Awdiejewa, że „podstawowym celem naturalnej komunikacji jest przekaz sensu”, a ten sam sens można wyrażać w różny sposób, czyli stosując parafrazy.

Partnerstwo w komunikacji

red. Aleksandra Kalisz, Ewelina Tyc

Składamy na Państwa ręce niniejszą książkę poświęconą rozmaitym zdarzeniom komunikacyjnym zachodzącym w różnych przestrzeniach, z udziałem tradycyjnych i nowych środków wyrazu. Za sprawą zebranych tekstów pragniemy ukazać mechanizmy rządzące uczestnikami poszczególnych aktów komunikacyjnych, uwypuklając istotny dla tego zbioru pierwiastek współuczestniczenia. Zebrane przez nas głosy badaczy w dyskusji na temat kondycji JA i TY mogą stać się inspiracją do podejmowania dalszych działań zmierzających do tego, by partnerstwo nie pozostawało jedynie w przestrzeni idealizacji, ale miało realną szansę na zaistnienie we współczesnym świecie. (fragment Wstępu)

Pedagogizacja medialna rodziny. Zakres - uwarunkowania - dylematy

Marcin Musioł

W monografii opisano działania nazywane pedagogizacją rodziny, które mogą być podjęte z rodzicami i prawnymi opiekunami w celu szerzenia wiedzy i kultury pedagogicznej w zakresie korzystania z mediów przez ich podopiecznych, m.in. przy okazji spotkań z wychowawcą klasy. Działania owe mogą obejmować: wychowanie i kształcenie za pośrednictwem mediów, wychowanie do mediów oraz edukację medialną rodziców i prawnych opiekunów. W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące tej pedagogizacji. Potencjalnymi czytelnikami pracy mogą być czynni zawodowo i przyszli nauczyciele różnych etapów edukacyjnych oraz rodzice i opiekunowie dzieci i nastolatków.

Początki polskiej publicystyki sportowej w ujęciu genologicznym

Rafał Siekiera

W dotychczasowych badaniach dotyczących dziennikarstwa sportowego brakuje systematyczności i prób ujęć całościowych. Nie zajmowano się dotąd genezą terminologii sportowej, prawie w ogóle nie prowadzi się badań diachronicznych języka sportu. Nie ma też publikacji podejmujących problematykę rozwoju gatunków charakterystycznych dla tej odmiany specjalistycznej. Nie interesowano się również kształtowaniem się publicystyki sportowej. Jedyne opracowania sięgające do początków polskiego dziennikarstwa sportowego skupione były na historii prasy. Prezentowana publikacja dotyczy burzliwych dziejów początków żurnalistyki sportowej w Polsce. Autor prezentuje środowisko dziennikarzy sportowych z początku wieku XX, ich uwikłanie w świat działaczy i instytucji zajmujących się kulturą fizyczną. Poddaje analizie unikalny materiał (355 tekstów) z pierwszych lat istnienia „Przeglądu Sportowego”, który wyznaczał nowe drogi rozwoju publicystyki sportowej i stał się wzorem do naśladowania dla innych tytułów. Przedstawia początki kształtowania się takich form wypowiedzi, jak artykuł publicystyczny, komentarz prasowy, felieton. Omawiając te zagadnienia, wprowadza czytelnika w czas narodzin publicystki sportowej w Polsce – jej kształtowania się w trudnych warunkach zewnętrznych (niski prestiż zawodu dziennikarza i tematyki sportowej) i wewnętrznych (problemy finansowe i brak doświadczenia organizacyjnego redakcji pierwszych pism sportowych). 

Polityka z twarzą. Personalizacja parlamentarnych kampanii wyborczych w Polsce w latach 1993-2011

Marek Mazur

W pracy rozważany jest proces personalizacji polskich kampanii wyborczych, czyli rosnącej roli liderów politycznych w dyskursie wyborczym kosztem koncentracji na partiach i problemach politycznych, w latach 1993–2011. Unikalny charakter, w sensie naukowym, mają zaprezentowane badania empiryczne, dotyczące personalizacji w ujęciu medialnym (analiza zawartości Gazety Wyborczej i Rzeczpospolitej) oraz strategicznym (analiza zawartości telewizyjnych audycji wyborczych). Wyniki studiów potwierdzają tezę personalizacji w rozumieniu wzrostu roli liderów politycznych w warstwie prezentacji polityki. Publikacja skierowana jest nie tylko do przedstawicieli nauk humanistycznych (medioznawców, politologów, socjologów) zajmujących się tematyką komunikowania politycznego, ale także tych spośród studentów i obserwatorów polityki, których interesują przemiany współczesnej demokracji w kontekście kampanii wyborczych.

Polski film i fotografia nowego wieku na tle kultury wizualnej. Widma, antropocienie, sztandary

Justyna Hanna Budzik

Seria: Media i Kultura (3), ISSN 2719-9789 Książka jest wynikiem pracy badawczej nad polskim filmem i fotografią pierwszego dwudziestolecia XXI wieku. Kategorie filmu i fotografii zostały tu potraktowane szeroko, ze względu na kulturoznawczą perspektywę rozważań autorka łączy ze sobą w analizach i interpretacjach porównawczych filmy fabularne i dokumentalne, krótko-, średnio- i długometrażowe oraz fotografie o charakterze reportażowym i inscenizowanym. Trzy główne kategorie obrazów, wokół których budowane są szkice interpretacyjne, to widma, antropocienie oraz sztandary.

Polskie agencje prasowe w rozwoju historycznym. Kontekst polityczny, ewolucja modelu oraz technik przekazu informacji

Renata Piasecka–Strzelec

Niniejsze opracowanie to pierwsze w literaturze przedmiotu kompendium wiedzy ukazujące genezę i rozwój polskich agencji prasowych, od tworzenia zalążków tych instytucji aż do chwili obecnej. Jest to zarazem synteza podsumowująca stulecie istnienia rodzimych agencji prasowych. W opracowaniu prześledzono proces ewolucji polskich agencji prasowych, od agencji telegraficznych do agencji elektronicznych (e-agencji). Autorka podkreśla kontekst polityczny wyrażający się w uwikłaniu agencji prasowych w bieżącą politykę, ukazując  rolę omawianych instytucji w procesie rozpowszechniania informacji. Książka wykracza znacznie poza problematykę właściwą dla historii mediów, podejmując refleksję nad perspektywami rozwoju współczesnych agencji informacyjnych. Walor opracowania stanowi materiał ilustracyjny w postaci fragmentów biuletynów prasowych. Książka adresowana jest do medioznawców, historyków mediów, politologów oraz studentów dziennikarstwa.     Dr hab. prof. UJK Renata Piasecka-Strzelec - pracownik naukowy Instytutu Dziennikarstwa i Informacji Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Swoje zainteresowania badawcze koncentruje wokół historii mediów oraz historii najnowszej Polski. W ostatnich latach analizuje również kierunki rozwoju współczesnych polskich agencji informacyjnych w kontekście społeczeństwa sieci.  Autorka wielu artykułów naukowych, rozdziałów w monografiach oraz trzech publikacji zwartych. Najważniejsze opracowanie w jej dotychczasowym dorobku naukowym to monografia Polskie agencje prasowe w latach 1944-1972. Upowszechnianie i reglamentacja informacji, działalność propagandowa (Wydawnictwo UJK, Kielce 2012).

Polsko-słoweński dialog międzykulturowy. Slovensko-poljski medkulturni dialog

Red. Monika Gawlak, Nikolaj Jež, Leszek Małczak, współpraca red. Tina Jugović

W tomie poruszono ważne zagadnienia polsko-słoweńskiego dialogu międzykulturowego, zwracając uwagę na jego wielotorowość. Prezentowane teksty, zgromadzone w pięciu częściach, z których każda dotyczy innego typu relacji, często pogłębiają i uzupełniają dotychczasową refleksję na ten temat, niektóre odkrywają nieznane jeszcze obszary polsko-słoweńskiego dialogu. W pierwszej części znalazły się teksty omawiające polsko-słoweńskie kontakty bezpośrednie, doświadczenia stanowiące rys biograficzny i związane z różnego rodzaju wędrówką. Autorzy artykułów zebranych w drugiej części przedstawiają związki intertekstualne w sferze tematów i struktur literackich między pisarzami polskimi i słoweńskimi. Problematyka artykułów zamieszczonych w trzeciej części obejmuje tłumaczenia literackie, które stanowią ważny przejaw polsko-słoweńskiego i słoweńsko-polskiego dialogu międzykulturowego, są wyrazem potrzeby zbliżania się obu kultur oraz przekładania ich przez medium literatury. Dialog międzykulturowy na poziomie struktur językowych, treściowych i wyrażeniowych jest tematem przewodnim artykułów zebranych w czwartej części tomu. Teksty w ostatniej części koncentrują się na zagadnieniach edukacji, promocji języka i kultury obu krajów, współpracy w obszarze szkolnictwa wyższego, a także na wybranych aspektach polityki językowej w zakresie szkolnictwa wyższego w Polsce i Słowenii. Tom Polsko-słoweński dialog międzykulturowy jest pokłosiem pierwszej w Polsce i na świecie wyłącznie słowenistycznej konferencji naukowej poświęconej kontaktom kulturalnym pomiędzy Polską i Słowenią.

PRACA ORGANICZNA I ETOS REGIONALNY WIELKOPOLAN Szkice politologiczno-regionalistyczne

Ryszard Kowalczyk

Praca organiczna i etos regionalny Wielkopolan stanowią zasadniczy przedmiot niniejszych rozważań. Zagadnienia te są rozpatrywane z perspektywy politologicznej i regionalistycznej. Dlatego akcentuje się tutaj z jednej strony polityczne cechy pracy organicznej i etosu regionalnego Wielkopolan, z drugiej zaś strony wskazuje na osobliwe regionalne uwarunkowania procesu ich kształtowania. Stosowana narracja ma charakter szkicu, a więc jest stosunkowo ogólna, będąc jedynie rodzajem zarysu przedmiotu rozważań, który nie rości sobie prawa do szczegółowego wykładu przedstawianej problematyki. Ważnym celem niniejszej publikacji jest także próba przedstawienia Wielkopolski jako regionu historycznego i kulturowego jednocześnie. Splatanie się bowiem w dziejach regionu elementów jego kultury – wytworzonej nie tylko na bazie własnych osiągnięć, lecz także i obcych wpływów – z historycznymi losami regionu – jest niepodważalne. Podobnie, jak nie sposób również odmawiać wpływu wydarzeniom, zjawiskom i procesom historycznym na kształt kultury regionu. Rezultatem tych obustronnych wpływów jest ciągłe przeobrażanie się kultury regionu. W sytuacji Wielkopolski, kolebki państwa polskiego, to zjawisko tym bardziej interesujące, gdyż to właśnie nad Wartą, Obrą, Prosną i Notecią na przełomie IX/X wieku naszej ery kształtowały się zręby nowego państwa europejskiego, czyli państwa Polan – jednego z wielu plemion słowiańskich, zamieszkujących te obszary. Państwo to powstawało w złożonym procesie oddziaływania sąsiednich plemion, zarówno słowiańskich, jak i germańskich. Jego geneza jednak – terytorialnie rzecz ujmując – wiąże się z tym regionem, czyli z Wielkopolską, której swoista kultura słowiańska definiowała w początkach naszej państwowości jej cechy i charakter. W wyniku presji żywiołu germańskiego od zachodu naszego kraju oraz późniejszych wyborów politycznych Rzeczypospolitej Szlacheckiej, co było też w znacznej mierze konsekwencją przyjętych wcześniej decyzji dynastycznych, pchającym jej rozwój terytorialny od połowy XVI wieku na wschód ku Rusi, powiększał się nie tylko obszar naszego kraju, lecz także znaczącej zmianie ulegała jego kultura, nasączana coraz bardziej elementami kultury wschodniej. Nie pozostawało to bez wpływu zarówno na charakter naszych relacji z żywiołem germańskim, który systematycznie się wzmacniał na swoich rubieżach wschodnich, jak i z żywiołem ruskim, którego szeroko rozumiane interesy związane były z ziemiami Ukrainy, do których pretensję zgłaszała również Rzeczpospolita. Konsekwencją tego geopolitycznego wyboru Polski były pogłębiające się dysproporcje między jej zachodnimi i wschodnimi ziemiami (kresami), które prowadziły najpierw do osłabienia wewnętrznego kraju, zarówno politycznego i militarnego, jak gospodarczego, a później do jego kolejnych trzech rozbiorów, doprowadzając pod koniec XVIII wieku do upadku państwowości polskiej na okres ponad stuletni. Jednym z celów tej publikacji jest także próba odpowiedzi na pytanie o genezę, cechy i charakter kultury wielkopolskiej, w obrębie której ukształtowały się zalążki państwowości polskiej. Przyjrzano się temu zagadnienieniu głównie w świetle poglądów prezentowanych w literaturze naukowej, czasopiśmiennictwie i innych źródłach z XIX i pierwszej połowy XX wieku, a więc z okresu kształtowania się i umacniania w Europie Środkowo-Wschodniej świadomości „nowoczesnych narodów”. W odniesieniu do narodu polskiego odbywało się to w szczególnie dramatycznych okolicznościach, co wiązało się z podziałem historycznie i językowo-etnicznie ukształtowanego narodu pomiędzy trzy państwa zaborcze, powstaniami narodowymi, I wojną światową, wojną polsko-bolszewicką w 1920 roku i II wojną światową, a w efekcie z istotną dla świadomości narodowej rolą czynnika martyrologicznego. Szczególnie ważne znaczenie dla procesu narodowotwórczego ma poczucie wspólnych losów w przeszłości. Rekonstrukcji (rzeczywistej czy nawet mitycznej) przeszłości nadaje się jedyny w swym rodzaju oddźwięk społeczny, co zapewnia jej wyjątkową rolę w procesie samookreślenia narodowego. Ma to też istotne znaczenie dla podkreślania i utrzymywania różnorodności regionalnej w warunkach tworzenia się poczucia więzi ogólnonarodowej, wymagającej określonego poziomu jednolitości. Na zawartość niniejszego wydawnictwa składają się cztery rozdziały, w których próbowano zarysować rodowód historyczny regionu wielkopolskiego jako kolebki państwa polskiego i scharakteryzować tożsamość regionalną Wielkopolski, a także przedstawić zasadnicze zręby idei wielkopolskiej pracy organicznej oraz wskazać na swoistość etosu regionalnego Wielkopolan. W pierwszym rozdziale odniesiono się do genezy regionu wielkopolskiego – także jako miejsca narodzin państwowości polskiej (kolebka państwa polskiego). Omówiono zasięg terytorialny Wielkopolski oraz dramatyczną zmianę sytuacji regionu i jego mieszkańców w okresie porozbiorowym. Wskazano również na charakterystyczne społeczno-kulturowe i gospodarcze odmienności między zachodnią i wschodnią Polską. Rozdział drugi natomiast poświęcono tożsamości regionu wielkopolskiego. Przedstawiono jego oblicze historyczno-kulturowe, w tym zróżnicowanie etnograficzne i społeczno-kulturowe oraz charakterystyczny wielkopolski regionalizm językowy. Na zawartość rozdziału trzeciego składają się rozważania ogniskujące się na idei wielkopolskiej pracy organicznej. Omówiono jej założenia i praktykę w warunkach zaboru pruskiego oraz próby kontynuacji idei pracy organicznej po odzyskaniu niepodległości, w okresie międzywojennym. Zwrócono uwagę na pojęcie harmonijnej współpracy społeczeństwa i kształtowanie postaw proorganicznych wśród żywiołu polskiego oraz negatywne – z punktu widzenia polskiego interesu państwowego i narodowego – zjawisko partyjniactwa. W rozdziale czwartym zastanawiano się nad problematyką etosu regionalnego Wielkopolan. Do zarysowania jego obrazu wykorzystano głównie dwie idee (charakterystyczne dla Polski przełomu XIX/XX wieku), a mianowicie idee dzielnicowości Polski i separatyzmu dzielnicowego. Rozdział kończy się próbą przedstawienia cech charakterystycznych etosu Wielkopolan.

Prasa w systemie politycznym Drugiej Rzeczypospolitej (1918-1939)

Tomasz Mielczarek

(…) Publikacja T. Mielczarka zawiera bogactwo informacji odnoszących się do dziejów prasy i partii politycznych okresu II Rzeczypospolitej. Będzie ona przydatna dla studentów politologii i dziennikarstwa. Zaletą opracowania jest m.in. bogaty zasób informacji bibliograficznych dotyczących dziejów II RP oraz historii prasy (…).

Prasowa wizja dziewczyny (analiza konfrontatywna polskich i rosyjskich czasopism młodzieżowych)

Ewa Kapela

Media masowe, będące obecnie jedną z najbardziej rozpowszechnionych form bytowania języka, nie tylko opisują otaczający człowieka świat i oferują sposoby jego interpretacji, lecz często go konstruują. Celem przekazów medialnych jest coraz częściej kształtowanie postaw odbiorców, narzucanie określonego światopoglądu i hierarchii wartości. Stanowiąc swego rodzaju filtr między człowiekiem a rzeczywistością, środki masowego przekazu mają moc modyfikowania indywidualnych obrazów świata oraz zachowań komunikacyjnych. Żyjąc w epoce mediów masowych, nie sposób ignorować ich roli w kształtowaniu poglądów człowieka na otaczający go świat, zwłaszcza, gdy idzie o formowanie świadomości nastolatków. W świetle powyższych uwag zasadne wydaje się zrekonstruowanie wizji dziewczyny (i odpowiednio девушки), propagowanej przez współczesne czasopisma młodzieżowe. Zamierzeniem autorki jest ukazanie językowych mechanizmów kreujących pożądane przed nadawców prasowych stany rzeczy, a więc poszczególne elementy składowe odtwarzanego wizerunku dziewczyny. Heterogeniczność prasowej wizji dziewczyny/девушки pozwala na traktowanie jej nie w kategoriach utrwalonego stereotypu, ale raczej w kategoriach performansu. W monografii zwrócono uwagę na korelacje między językowym obrazem kobiety, kulturowo utrwalonymi stereotypami płciowymi a prasową wizją młodej kobiety. Ukazana została zależność między językiem przekazu prasowego a jego potencjalnym odbiorcą. Wyniki analizy stanowią podstawę do zabrania głosu w kwestii roli prasy w kształtowaniu świadomości młodzieży, w kreowaniu i redefiniowaniu wzorców płciowych. Publikacja adresowana jest nie tylko do językoznawców, lecz także do szerokiego grona czytelników zainteresowanych daną problematyką.