Renesans metforminy

Artur Mamcarz, Wiesława B. Duda-Król

Publikacja poświęcona jest metforminie, leku który skutecznie leczy hiperglikemię, ma działanie metaboliczne, zmniejsza insulinooporność i znakomicie sprawdza się w farmakoterapii chorych z zespołem metabolicznym

Psychiatria w medycynie Dialogi interdyscyplinarne Tom 1

Joanna Rymaszewska, Dominika Dudek

Dostajecie, Drodzy Czytelnicy, niebywale praktyczną pozycję, pozwalającą zrozumieć problemy psychiatryczne w praktyce szeregu specjalności lekarskich. Za wyjątkowo atrakcyjną należy uznać formułę niniejszej książki pod redakcją prof. Joanny Rymaszewskiej i prof. Dominiki Dudek, uznanych autorytetów w dziedzinie psychiatrii. Rozmowy obu Autorek z eksperymentami reprezentującymi wiele innych dziedzin medycyny o problemach psychiatrycznych, z jakimi mają do czynienia w swojej praktyce klinicznej, dla mnie, internisty-kardiologa, były bardzo interesujące i wciągające. każdego lekarza, który na co dzień styka się z problemami psychiatrycznymi u swoich pacjentów - bez względu na specjalność - aby w wolnej chwili sięgnął po tę niezwykle ciekawą pozycję.

Jesień i zima - czas wzmożonych infekcji

Adam J. Sybilski

Zakażenia układu oddechowego występują przez cały rok, ale częstość ich występowania zmienia się w zależności od pory roku i znacznie wzrasta w okresie jesienno-zimowym. Wydaje się, że główne znaczenie dla sezonowości wzrostu zachoro wań na infekcje dróg oddechowych w okresie jesienno-zimowym mają: zwiększone zanieczyszczenie środowiska, zimniejsze powietrze jesienią i zimą niż latem, wychłodzenie spowodowane przez oddychanie wilgotnym i chłodnym powietrzem, nad mierne ogrzewanie mieszkań, wysuszenie powietrza w domach przez ogrzewanie, brak słońca i mniejsza produkcja witaminy D, zmniejszenie się dystansu między ludźmi. Najważniejsza w postępowaniu z infekcjami jesienią i zimą jest profilaktyka, a jej podstawowy element stanowi wzmacnianie układu odpornościowego. Jednak nawet najlepsza profilaktyka nie uchroni nas w 100%. W przypadku pojawienia się infekcji dróg oddechowych należy wdrożyć odpowiednie leczenie. W każdym przypadku infekcji (zwłaszcza o etiologii wirusowej) należy zastosować leczenie objawowe. W kilku specyficznych sytuacjach, w których etiologia jest znana lub podejrzewana, w swoim arsenale mamy leki przyczynowe. Dotyczy to infekcji grypowej (oseltamiwir), infekcji bakteryjnej (antybiotyk, np. amoksycylina z kwasem klawulanowym) oraz zakażenia atypowego (makrolid). Oseltami wir podajemy w grypie i przy jej podejrzeniu. Amoksycylina z kwasem klawulanowym odgrywa szczególną rolę w ambulato ryjnym leczeniu ostrego zapalenia ucha środkowego i pozaszpitalnego zapalenia płuc. Azytromycyna jest lekiem pierwszego rzutu w zakażeniach atypowych (krztusiec, mykoplazma).

Diagnostyka zmian ogniskowych wątroby z zastosowaniem ultrasonograficznych środków kontrastujących - strategia badania

Maciej Jędrzejczyk

Celem pracy jest przedstawienie techniki i strategii badania ultrasonograficznego z zastosowaniem ultrasonograficznych środków kontrastujących w diagnostyce zmian ogniskowych wątroby w zależności od wskazań i obrazu klinicznego.

Przełykowe i pozaprzełykowe objawy choroby refluksowej przełyku - postępowanie w świetle najnowszych wytycznych

Barbara Skrzydło-Radomańska

Choroba refluksowa przełyku należy do najczęstszych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. Jak wynika z aktualnych badań, dotyczy ona ok. 20-23% populacji osób dorosłych w krajach Europy Zachodniej i Ameryki Północnej. Największe wyzwania i problemy w leczeniu to nietypowe objawy, objawy pozaprzełykowe i oporność na farmakoterapię, głównie inhibitorami pompy protonowej, które są podstawową grupą leków w tym wskazaniu. Brak skuteczności ich działania dotyczy 17-45% pacjentów. Jeśli mimo zastosowania inhibitorów pompy protonowej dolegliwości się utrzymują, możliwe są podwojenie dawki lub zamiana preparatu na inny, ewentualnie dodanie blokera receptora H2, alginianu, sukralfatu lub leku prokinetycznego. Z tego powodu w ostatnim czasie pojawiły się nowe zalecenia mające zwiększyć skuteczność terapii. W 2021 r. ukazały się łączone wytyczne europejskie i amerykańskie dotyczące postępowania w chorobie refluksowej opornej na leczenie, a w 2022 r. Polskie Towarzystwo Gastroenterologii opublikowało wytyczne leczenia choroby refluksowej. W pracy podsumowano najważniejsze ustalenia powyższych dokumentów.

Inhibitory DPP-4 - fakty i mity

Agnieszka Łebkowska

Inhibitory dipeptydylopeptydazy 4 (DPP-4, dipeptidyl peptidase-4), zwane gliptynami, należą do doustnych leków przeciwhiperglikemicznych, wymienianych w algorytmie leczenia cukrzycy typu 2 (T2DM, type 2 diabetes mellitus). Działają w oparciu o mechanizm inkretynowy i powodują szybkie i całkowite hamowanie enzymu DPP-4, przez co przyczyniają się do wzrostu stężenia endogennych inkretyn - glukagonopodobnego peptydu 1 oraz żołądkowego peptydu hamującego, a to w efekcie zwiększa wydzielanie insuliny, a zmniejsza glukagonu. Według aktualnych zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego dzięki bezpieczeństwu i dobrej tolerancji inhibitory DPP-4 stanowią wsparcie terapii T2DM na etapie jej intensyfikacji lub też w monoterapii w przypadku przeciwwskazań do stosowania innych grup leków przeciwhiperglikemicznych. W Polsce szeroko dostępne substancje z tej grupy to sitagliptyna i wildagliptyna. Wprowadzenie preparatów generycznych gliptyn oraz korzystne warunki refundacyjne umożliwiły szerszy dostęp do tej grupy leków.

Bezpieczeństwo i skuteczność mirabegronu i solifenacyny w leczeniu nadaktywnego pęcherza moczowego u pacjentów w wieku podeszłym

Tomasz Wiatr, Piotr Chłosta

Objawy ze strony dolnych dróg moczowych, w tym parcia naglące, nietrzymanie moczu spowodowane parciem, częstomocz i nykturia, są powszechne u osób starszych i wiążą się ze znacznym pogorszeniem jakości życia. Gdy postępowanie zachowawcze, takie jak modyfikacja przyjmowania płynów czy trening pęcherza, nie łagodzi objawów, zaleca się wdrożenie postępowania farmakologicznego. Leki antymuskarynowe jako leki pierwszego rzutu w leczeniu pęcherza nadaktywnego blokują aktywność muskarynowych receptorów M2/M3 w pęcherzu i zapewniają znaczące korzyści kliniczne w terapii objawów pęcherza nadaktywnego u osób starszych, lecz ich skutki uboczne są częste, co niejednokrotnie prowadzi do dyskontynuacji leczenia. Mirabegron, agonista receptorA beta 3-adrenergicznego, wykazuje podobną skuteczność jak leki antymuskarynowe bez ryzyka działania antycholinergicznego.

Przypadki kliniczne pacjentów leczonych tadalafilem oraz solifenacyną

Bartosz J. Sapilak

W artykule przedstawiono zasady terapii dwoma lekami urologicznymi - tadalafilem i solifenacyną. Zaprezentowano również przypadki kliniczne omawiające ich praktyczne zastosowanie. Pierwszy wykorzystywany jest głównie w leczeniu zaburzeń wzwodu i przerostu prostaty, drugi w terapii naglącego nietrzymania moczu, częstomoczu i parcia naglącego. Działanie tadalafilu opiera się na selektywnej i odwracalnej inhibicji specyficznej fosfodiesterazy cGMP typu 5. Zahamowanie aktywności enzymu przez tadalafil prowadzi do hamowania rozpadu i nasilenia działania cGMP w ciałach jamistych prącia, co przedłuża relaksację mięśni gładkich i powoduje napływ krwi do tkanek członka, a tym samym pomaga uzyskać i utrzymać wzwód. W tym wskazaniu lek stosujemy doraźnie, nie częściej niż 1-2 razy w tygodniu. W terapii łagodnego przerostu stercza leczenie opiera się na mniejszych dawkach tadalafilu, ale przyjmowanych codziennie.

Przewód pokarmowy a COVID-19. Obserwacje po roku pandemii. Część 1. Pacjenci ze schorzeniami górnego odcinka przewodu pokarmowego

Anita Gąsiorowska

Najczęstsze objawy kliniczne choroby spowodowanej przez koronawirus SARS-CoV-2 (COVID-19) obejmują gorączkę, kaszel, duszność, bóle gardła, bóle mięśni i stawów, dreszcze oraz bóle głowy. W przebiegu COVID-19 stwierdzono także występowanie sympotów ze strony przewodu pokarmowego, takich jak: biegunka, nudności, wymioty, ból brzucha i brak apetytu. Chociaż nie są w pełni poznane mechanizmy odpowiedzialne za rozwój biegunki w COVID-19, obecnie uważa się, że może ona być wynikiem bezpośredniego cytopatycznego działania wirusa oraz odpowiedzi immunologicznej. Dodatkowo po zakażeniu przewodu pokarmowego SARS-CoV-2 u niektórych pacjentów mogą wystąpić zmiany w mikrobiocie jelitowej. W artykule przedstawiono analizę objawów ze strony przewodu pokarmowego, które pojawiają się w przebiegu COVID-19, oraz omówiono zagadnienia związane z ich rozpoznawaniem i leczeniem.

Bezpieczeństwo kardiologiczne stosowania etorykoksybu

Paweł Balsam

Etorykoksyb jest wysoce selektywnym inhibitorem cyklooksygenazy 2 wskazanym w łagodzeniu objawów zapalenia stawów i kości, reumatoidalnego zapalenia stawów oraz bólu i oznak zapalenia związanego z ostrym zapaleniem stawów dnawym. Selektywne niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak etorykoksyb, powstały w wyniku wysiłków zaprojektowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które poprzez mechanizm oszczędzający aktywność cyklooksygenazy 1 zmniejszałyby ryzyko działań niepożądanych w postaci toksyczności żołądkowo-jelitowej. W niniejszej pracy przedstawiono dwa przypadki kliniczne ilustrujące miejsce etorykoksybu w terapii choroby zwyrodnieniowej stawów i reumatoidalnego zapalenia stawów ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa kardiologicznego.

Pikosiarczan sodu czy glikol polietylenowy w przygotowaniu przed planową kolonoskopią w warunkach ambulatoryjnych? Przegląd systematyczny oraz metaanaliza

Michał F. Kamiński

Niniejsze opracowanie stanowi podsumowanie oraz omówienie metaanalizy 16 randomizowanych badań dotyczących porównania skuteczności dwóch środków farmakologicznych (pikosiarczanu sodu z cytrynianem magnezu [SPMC] lub glikolu polietylenowego [PEG]) stosowanych w przygotowaniu jelit przed planowaną kolonoskopią wykonywanych w warunkach ambulatoryjnych u dorosłych pacjentów. Wyniki analizy wykazały przewagę SPMC nad PEG pod względem stopnia oczyszczenia jelita, tolerancji pacjenta oraz częstości występowania działań niepożądanych. Nie wykazano różnic między PEG a SPMC w zakresie wykrywalności polipów i gruczolaków.

Amisulpryd - niedoceniany lek o wielu twarzach

Anna Antosik-Wójcińska, Bartłomiej Antoniak

Chociaż amisulpryd należy do neuroleptyków najwcześniej wprowadzonych w psychiatrii, to jego właściwości farmakologicz ne i zróżnicowane zależnie od dawki działanie sprawiają, że wciąż znajduje on zastosowania w różnych sytuacjach klinicznych. Nowe wskazania refundacyjne off-label objęte refundacją, czyli F21, F22, F23, F24, F25, F28, F29 wg ICD-10, umożliwiają szer sze stosowanie leku. Jednak aby stało się to możliwe, konieczne jest zrozumienie jego działania. W artykule przypominamy kil ka podstawowych faktów dotyczących amisulprydu oraz opisujemy kilka przypadków klinicznych pokazujących zastosowania różnych dawek zależnie od profilu objawów i obrazu klinicznego choroby w danym momencie.

Psychologiczne wyzwania i...szanse w czasie pandemii

Michał Lew-Starowicz

Znany ekspert Pan Profesor Michał Lew-Starowicz wypowiada się na temat sytuacji pacjentów psychiatrycznych z zaburzeniami seksualnymi, których źródłem jest lub może być epidemia ze wszystkimi jej konsekwencjami, a także opisuje sytuację osób, par, które charakteryzują się normą psychiczną, a epidemia mogła zmienić ich postawy, zachowania. W wywiadzie pokazany jest także kontekst kulturowy, w którym przyszło nam żyć i który może mieć na nas wpływ. Pan Profesor podzielił się swoimi doświadczeniami klinicznymi w sytuacji, która psychiatrom i seksuologom dostarcza wielu nowych terapeutycznych wyzwań.

Nowoczesne leczenie przeciwzakrzepowe u pacjentów z chorobami miażdżycowymi. Miejsce rywaroksabanu w aktualnych wytycznych oraz codziennej praktyce klinicznej

Konrad Stępień, Grzegorz Gajos

Choroba układu sercowo-naczyniowego na podłożu miażdżycy (ASCVD, atherosclerotic cardiovascular disease), która obejmuje chorobę wieńcową, chorobę naczyń mózgowych oraz chorobę tętnic obwodowych, wiąże się z wysoką zachorowalnością, śmiertelnością i kosztochłonnością w aspekcie populacyjnym. Monoterapia przeciwpłytkowa była od dawna podstawą leczenia przeciwzakrzepowego w profilaktyce pierwotnej i wtórnej incydentów w ASCVD. Ostatnie randomizowane badania pokazały zalety i efektywność strategii dwukierunkowego hamowania w przewlekłej ASCVD. Kwas acetylosalicylowy i mała dawka rywaroksabanu zastosowane w skojarzeniu działają synergistycznie i stanowią atrakcyjną opcję terapeutyczną u wybranych grup pacjentów.

Tamsulosyna i solifenacyna jako forma leczenia skojarzonego pacjentów z objawami ze strony dolnych dróg moczowych - wskazania oparte na zasadach evidence-based medicine oraz praktycznych doświadczeniach

Piotr Zapała

Leczenie skojarzone tamsulosyną i solifenacyną jest jednym z częściej stosowanych skojarzeń lekowych u pacjentów z nasilonymi objawami z dolnych dróg moczowych w fazie napełniania. Objawy takie mogą mieć charakter wtórny do przeszkody podpęcherzowej, ale mogą być również patofizjologicznie niezależne od łagodnego rozrostu stercza. Duoterapia tamsulosyną i solifenacyną wydaje się leczeniem bezpiecznym, a z perspektywy klinicznej kluczowa pozostaje selekcja pacjenta, który odniesie największą korzyść z takiego leczenia.

Problem oporności farmakokinetycznej na ASA

Magdalena Rudnicka

Kwas acetylosalicylowy (ASA) jest podstawowym lekiem przeciwpłytkowym, jednak zaburzenie procesów farmakokinetycznych na etapie wchłaniania może prowadzić do wystąpienia oporności farmakokinetycznej na ASA. Skutkiem tego jest niepełne hamowanie agregacji i zwiększone ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych. Zjawisko oporności częściej dotyczy pacjentów otyłych, chorych na cukrzycę czy starszych. Jednym ze sposobów przełamywania oporności farmakokinetycznej może być zastosowanie tabletki o natychmiastowym uwalnianiu oraz dodanie substancji, które przyspieszają wchłanianie, takich jak glicyna. Glicyna ponadto ma działanie przeciwzapalne, immunomodulujące i cytoprotekcyjne, co może ograniczać uszkodzenia przewodu pokarmowego związane z terapią ASA. Badania kliniczne wskazują, że suplementacja glicyną może zmniejszać ryzyko wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej u pacjentów z zespołem metabolicznym. Zatem u osób z populacji geriatrycznej, otyłych czy chorych na cukrzycę zastosowanie postaci o natychmiastowym uwalnianiu z dodatkiem glicyny może okazać się skuteczną opcją leczenia przeciwpłytkowego.