"Przekłady Literatur Słowiańskich" 2017. T. 8. Cz. 1: Parateksty w odbiorze przekładu

red. Monika Gawlak

Tom 8. część 1 czasopisma „Przekłady Literatur Słowiańskich” poświęcony jest refleksji na temat paratekstów towarzyszących przekładom literatur słowiańskich, podzielony został na pięć części problemowych eksponujących inny aspekt refleksji o paratekstach w odbiorze przekładu i dotyczy zwłaszcza literatur: amerykańskiej i bośniacko-hercegowińskiej, chorwackiej, czeskiej, polskiej, serbskiej, słowackiej, słoweńskiej, ale także niemieckiej. Artykuły zamieszczone w tomie dotyczą roli i funkcji paratekstów (Izabela Lis-Wielgosz, Bożena Tokarz, Monika Gawlak), czynnej roli perytekstów w dialogu międzykulturowym i w serii przekładowej (Katarzyna Wołek San Sebastian, Małgorzata Filipek, Amela Ljevo-Ovčina, Jakob Altmann), perswazyjnego charakteru wstępów i ich wymiaru ideologicznego (Joanna Królak), sposobów oddziaływania recenzji i obecnej w nich mocy illokucyjnej (Sylwia Sojda), przypisów i zawartych w nich informacji dopełniających lekturę (Robert Grošelj, Weronika Woźnicka, Katarzyna Bednarska, Kamil Szafraniec). Ostatnia cześć tomu dotyczy biografii i listów, traktowanych jako swego rodzaju epiteksty, które być może nie odnoszą się bezpośrednio do przekładanych utworów, ale opisują kontekst, w którym dzieło literackie powstaje (Tea Rogić Musa, Leo Rafolt). Wszystkie teksty, prócz trzech, opublikowane zostały w języku polskim. Artykuł Ameli Ljevo-Ovčiny zamieszczony został w języku bośniackim, Roberta Grošelja w języku słoweńskim, a Tei Rogić Musy w języku chorwackim. Publikacja adresowana jest do badaczy literatur i kultur słowiańskich (w tym polskiej), studentów oraz do wszystkich zainteresowanych wiedzą o kulturach słowiańskich.

Technokultura i jej manifestacje artystyczne. Medialny świat hybryd i hybrydyzacji

Piotr Zawojski

Książka dotyczy zagadnień technokultury, zjawiska dotychczas bardzo rzadko prezentowanego w piśmiennictwie polskim w kontekście strategii artystycznych, które stanowią jej artystyczne manifestacje. Wychodząc od teoretycznych rozważań dotyczących współczesnej kultury zdominowanej przez praktyki medialne o charakterze hybrydycznym, w czasach posthumanizmu i transhumanizmu, Autor stara przedstawić własną wykładnię medialnego świata hybryd i hybrydyzacji. Czyni to na wybranych przykładach twórców i dzieł zaliczanych do kanonu współczesnych dokonań w zakresie sztuki nowych mediów: Kena Godberga, Stelarca, Christy Sommerer i Laurenta Mignonneau, Ryoji Ikedy oraz wielu innych artystów reprezentujących tzw. sztukę hybrydyczną. Pozycja ta z pewnością może spotkać się z odzewem nie tylko w środowisku akademickim, ale również wśród szerokiego grona czytelników zainteresowanych problematyką współczesnej technokultury oraz sztuki nowych mediów. Jej adresatami są kulturoznawcy, medioznawcy oraz osoby zainteresowane najnowszymi trendami w sztuce wykorzystującej nowe media i technologie medialne. Może ona również być rodzajem podręcznika akademickiego na studiach kulturoznawczych, medioznawczych i w uczelniach artystycznych.

"Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 5

red. Ewa Budzyńska

Rocznik „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa”  nawiązuje do wydawanych przez Śląski Instytut Naukowy „Górnośląskich Studiów Socjologicznych”. W tomie piątym podjęty został problem szeroko pojętych wartości – wartości a etniczność, wartości prospołeczne i ich przemiany, świat wartości w różnych kulturach. „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa” - to periodyk adresowany nie tylko do socjologów, lecz także do przedstawicieli innych nauk humanistycznych oraz wszystkich osób zainteresowanych problematyką społeczną.

"Forum Lingwistyczne" 2016, nr 3

red. Ewa Biłas-Pleszak, red. Magdalena Pastuchowa, red. Katarzyna Sujkowska-Sobisz, red. Jacek Warchala

Redaktor naczelna Magdalena Pastuchowa, redakcja naukowa numeru Ewa Biłas-Pleszak, Katarzyna Sujkowska-Sobisz, Jacek Warchala   Językoznawstwo współczesne traci swój autonomiczny wymiar, odwołuje się bowiem do dziedzin takich, jak socjologia, psychologia, neurologia, kognitywistyka czy informatyka, a także zmienia profil swoich badań na bardziej praktyczny. Prezentowany numer „Forum Lingwistycznego” wpisuje się właśnie w tak rozumianą tendencję, stając się  płaszczyzną wymiany myśli, koncepcji, metod stosowanych w językoznawstwie, ale także przestrzenią penetrowania dziedzin pokrewnych, jak logopedia i neurolingwistyka czy wyrosła z językoznawstwa socjolingwistyka; ma stać się także obszarem przełamywania granic między dziedzinami, stąd obecność tekstów wprowadzających odbiorcę  na teren politologii, socjologii lub medioznawstwa.  Artykuły zawarte w dziale Studia łączy próba rekonstrukcji praktyk językowych, zainteresowanie szczegółem i chęć zastosowania lingwistycznych narzędzi do badania genetycznie i gatunkowo różnych tekstów oraz zjawisk. Jako temat potraktowano w nich wypowiedzi zamieszczone w mediach masowych – prasie, radiu (także w ich odsłonie internetowej) oraz telewizji ‒  w odmianach zarówno mówionej, jak i pisanej. W dziale tym znalazł się również tekst dotyczący związku badań językoznawczych z praktyką logopedyczną. W dziale Archiwalia zamieszczono tłumaczenie dwu tekstów z końca XX i początku XXI w. Oba artykuły warte są przypomnienia ze względu na wagę i aktualność poruszanej problematyki. Teksty zebrane w dziale Polemiki, choć z pozoru różne, to powiązane analizą języka i jego społecznych realizacji. Dział Varia gromadzi m.in. opracowania dokumentujące życie naukowe Instytutu Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej, czyli sprawozdania z konferencji organizowanych w latach 2015 i 2016. 

"Chowanna" 2018. T. 2 (51): Społeczno-kulturowe implikacje współczesnych dyskursów zdrowia i choroby. Perspektywa edukacyjna

red. Katarzyna Borzucka-Sitkiewicz, Ewa Syrek

Część monograficzna tomu 2/2018 „Chowanny” pod redakcją Katarzyny Borzuckiej-Sitkiewicz została zatytułowana Społeczno-kulturowe implikacje współczesnych dyskursów zdrowia i choroby. Perspektywa edukacyjna. W kulturze współczesnych społeczeństw wysoko uprzemysłowionych, nazywanej w refleksji filozoficznej i socjologicznej kulturą późnej nowoczesności, identyfikuje się szereg zjawisk, które mogą być postrzegane w kategoriach dominującego dyskursu. Wśród nich najczęściej wskazuje się na indywidualizm, racjonalność, technologizację, komercjalizację różnych sfer życia czy hedonizm jako wyznacznik dobrostanu. Zjawiska te mają bezpośrednie odzwierciedlenie w stosunku do własnego ciała, wyrażają się w pojmowaniu zdrowia i choroby oraz w postawach wobec tych stanów u siebie i u innych, a także ujawniają się w specyficznych zachowaniach, które wprawdzie są związane ze zdrowiem, ale niekoniecznie w sensie pozytywnym (np. merkantylizacja podejścia do ciała, ujmowanie naturalnych procesów w kategoriach zdefiniowanych problemów medycznych itp.). Krytycznej analizie wymienionych zjawisk poświęcone są artykuły zawarte w monograficznej części niniejszego numeru „Chowanny”. Część z nich odnosi się wprost do przekazów związanych ze zdrowiem i chorobą obecnych we współczesnej rzeczywistości społeczno-kulturowej, część odwołuje się do nich pośrednio, ale łączy je perspektywa edukacyjna, koncentrująca się na możliwościach zmiany obowiązujących dyskursów w kierunku bardziej skutecznego zapobiegania potencjalnym deficytom oraz większego upodmiotowienia i włączenia społecznego osób naznaczonych goffmanowskim piętnem innego/chorego. Część Studia i rozprawy odnosi się m.in. do takich zagadnień, jak problem alkoholowy w doświadczeniu społecznym, polityka oporu, rodzice skazani na karę pozbawienia wolności, dziecięce poznawania świata, zwrot ku rzeczom w kontekście historii wychowania.

Z Dziejów Prawa. T. 10 (18)

red. Marian Mikołajczyk, red. Wojciech Organiściak

Kolejny tom czasopisma historyków prawa zawiera artykuły: Joanny Ożarowskiej dotyczący zasady praedia debent esse vicina w prawie rzymskim oraz jej znaczenia w polskim prawie cywilnym, Wojciecha Organiściaka na temat rozumienia przez Wincentego Skrzetuskiego „sądów zadwornych”, Michała Bożka dotyczący zasady demokracji w Konstytucji weimarskiej, Tomasza Szczygła na temat przestępstw przeciwko moralności w pracach Komisji Kodyfikacyjnej II Rzeczypospolitej, Katarzyny Todos o prawie prasowym w latach 1919–1939; Andrzej Drogoń z kolei pochyla się nad koncepcjami doktrynalnymi i wymiarem praktycznym postulowanych zmian statutu organicznego województwa śląskiego w okresie II RP, Anna Moszyńska zaś opisuje prawo spadkowe w nieznanym projekcie kodeksu cywilnego, Anna Stawarska-Rippel, opierając się na wewnętrznych dokumentach Ministerstwa Sprawiedliwości PRL, analizuje współpracę resortów sprawiedliwości państw socjalistycznych (w latach 1958–1963), zaś Jan Kil pochylił się nad prawem islamu. Część pierwszą czasopisma (zatytułowaną: Artykuły i rozprawy) wzbogacają dwa obcojęzyczne teksty: Ingrid Lenczowej pt. The Divorce Law in the Kingdom of Hungary oraz Martina Skaloša: Vznik Slovenskej republiky 1993 vo svetle politických a právnych aspektov. W części materiałowej znalazło się rzetelne opracowanie Ordynacji saskiej dla Woyska Posiłkowego w Polsce z roku 1715 autorstwa Wojciecha Organiściaka oraz fragment omawianego tekstu. Część recenzyjna zawiera tekst dotyczący książki Jacka Wijaczki pt. Kościół wobec czarów w Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku (na tle europejskim). Tradycyjnie tom zamykają Kronika Katedry Historii Prawa oraz wykaz publikacji pracowników Katedry Prawa za 2016 rok.

W cudzysłowie. O literaturze polskiej XX i XXI wieku

Iwona Gralewicz-Wolny

Zbiór dwunastu szkiców interpretacyjnych poświęconych twórczości współczesnych polskich poetów (Leśmian, Sebyła, Broniewski, Białoszewski, Kamieńska, Szymborska, Lipska) i prozaików (Kapuściński, Dehnel, Opfer). W bezpośredniej bliskości tekstu prowadzone są lekturowe rozważania na temat wybranych wątków dorobku literackiego wymienionych autorów. Problematyka pamięci, splot prawdy i kłamstwa, opresja językowych klisz, dramat pośmiertnego rozproszenia, zwodnicze piękno ideologicznych manifestów, kontrapunkt światła i mroku, mikroujęcia rzeczywistości,  trudna koegzystencja bytów ludzkich i zwierzęcych – to tylko niektóre kwestie napotkane przez autorkę książki w jej wędrówce po „cudzym słowie”.

Koncepcje teoretyczne rozwoju regionalnego

Alicja Szajnowska-Wysocka, Sławomir Sitek

Monografia poświęcona jest kwestiom rozwoju regionalnego w ujęciu teoretycznym. Porządkuje zakres terminologiczny pojęcia rozwoju oraz naświetla metody jego badania. Praca rozważa wpływ globalizacji, która reorganizuje przestrzeń polityczną, społeczną i gospodarczą, a tym samym kształtuje proces rozwoju. W książce znajduje się szeroki i systematyzujący opis teorii rozwoju regionalnego, ze szczególnym podziałem na koncepcje klasyczne i endogeniczne. Przedstawiono także współczesne idee rozwoju zrównoważonego oraz zintegrowanego. Ostatni rozdział poświęcony został wybranym uwarunkowaniom i problemom rozwoju regionalnego i lokalnego. Odniesiono się do sytuacji rozwoju na obszarach przygranicznych, zjawiska depopulacji oraz roli innowacji.  Opracowanie dopełnia obszerna bibliografia, istotna ze względów metodologicznych i dydaktycznych. Publikacja przeznaczona jest dla specjalistów, badaczy, praktyków a także studentów zajmujących się problematyką rozwoju regionalnego.

Wpływ kryzysu gospodarczego na działanie systemu politycznego. Analiza przypadku Grecji, Hiszpanii i Włoch

Tomasz Kubin, Małgorzata Lorencka, Małgorzata Myśliwiec

Prezentowana publikacja zawiera wyniki badań prowadzonych przez trzy lata przez Tomasza Kubina, Małgorzatę Lorencką i Małgorzatę Myśliwiec w ramach projektu sfinansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki (przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2013/09/B/HS5/00021). Podstawowym celem naukowym pracy jest pokazanie wpływu kryzysu gospodarczego na funkcjonowanie systemu politycznego. Przedmiotem szczegółowych prac badawczych były systemy polityczne Grecji, Hiszpanii i Włoch, ponieważ to właśnie w tych państwach Unii Europejskiej skutki światowego kryzysu gospodarczego wydają się mieć największy wpływ na działanie najważniejszych elementów tworzących system polityczny. Wiodącą hipotezą badawczą jest założenie, że w warunkach demokracji przedstawicielskiej sytuacja ekonomiczna państwa jest jednym z najistotniejszych czynników warunkujących stabilność i trwałość systemu politycznego. Im lepsza sytuacja gospodarcza państwa, tym większa stabilność funkcjonowania i możliwość przetrwania systemu politycznego. Natomiast w sytuacji kryzysu gospodarczego stabilność i trwałość systemu politycznego jest poważnie zagrożona. Analiza wpływu kryzysu gospodarczego na funkcjonowanie systemów politycznych skłoniła autorów do postawienia następujących hipotez szczegółowych: Działania ośrodków podejmujących decyzje polityczne w Grecji, Hiszpanii i we Włoszech w zakresie kwestii gospodarczych – zarówno na szczeblu centralnym, jak i na szczeblach regionalnych – doprowadziły do poważnych zakłóceń w zakresie funkcjonowania systemów politycznych. Kryzys gospodarczy w Grecji, Hiszpanii i we Włoszech zakłócił w poważny sposób rytm cykli wyborczych. Kryzys gospodarczy w Grecji, Hiszpanii i we Włoszech wpłynął na funkcjonowanie systemów partyjnych owych państw. Kryzys gospodarczy w Hiszpanii i we Włoszech w znaczący stopniu wpłynął na nasilenie się tendencji odśrodkowych w owych państwach. Kryzys gospodarczy w Grecji, Hiszpanii i we Włoszech wpłynął na nasilenie się procesu formułowania postulatów antysystemowych przez wybrane ugrupowania polityczne.   We wstępie zostały przedstawione założenia merytoryczne i metodologiczne przeprowadzonych badań. W rozdziale pierwszym przeanalizowane zostały problemy związane z genezą, przebiegiem i konsekwencjami kryzysu gospodarczego 2008 roku, ze szczególnym uwzględnieniem przebiegu zdarzeń w Grecji, Hiszpanii i Włoszech. Kolejne trzy rozdziały zawierają analizę konsekwencji owego kryzysu dla działania systemów politycznych Grecji, Hiszpanii i Włoch. W zakończeniu zawarte zostały wnioski ogólne, wynikające z przeprowadzonego procesu badawczego.

Imagologia - pamięć zbiorowa - umysł i kultura

Aleksandra Niewiara

Dostęp do wszystkich rysunków zamieszczonych w Zestawieniach ankiet obrazkowych z 1994 i 2012 roku, przedmiotu analizy w Imagologii, jest dostępna pod linkiem: www.imagologia.us.edu.pl   Tematem książki są zagadnienia zbiorowych wyobrażeń o narodach, które scharakteryzowano jako konceptualizacje kulturowe i opisano  pod względem ich powstawania, przetwarzania i ewolucji zarówno w indywidualnym umyśle, jak i w kulturze. Zostały one także przedstawione jako kategorie pamięci zbiorowej, istotne w procesie wyłaniana się aktualnych dla danego czasu tożsamości wspólnotowych.  W pracy omówiono wyniki trwającego ponad dwadzieścia lat badania, w którym zastosowano oryginalną metodę porównania badania asocjacyjnego wizualnego, polegającego na rysowaniu przez respondentów przedstawicieli narodów, z tradycyjnym badaniem nastawionym na uzyskanie wyników werbalnych. Publikacja adresowana jest do etnolingwistów, antropologów, psychologów oraz do wszystkich zainteresowanych problematyką stereotypów narodowych oraz pamięci zbiorowej.

Zjawiska dyspersyjne i przewodnictwo elektryczne w relaksorach, multiferroikach i strukturach wielowarstwowych

Ryszard Skulski

Zjawisko ferroelektryczności zostało odkryte niespełna 100 lat temu, a gwałtowne powiększenie tej grupy materiałów następuje od lat 50-tych ubiegłego wieku. Pośród nich ważne miejsce zajmują ferroelektryki o strukturze perowskitu, oraz roztwory stałe bazujące na ich osnowie. Grupami materiałów bardzo bliskimi ferroelektrykom są tzw. relaksory i relaksorowe ferroelektryki, które odznaczają się wyjątkowymi właściwościami aplikacyjnymi. Multiferroiki i struktury wielowarstwowe to kolejne grupy materiałów o specyficznych właściwościach aplikacyjnych, w których zjawisko ferroelektryczności odgrywa ważną rolę. Ze względów aplikacyjnych (niższe koszty) materiały te często wytwarzane są w postaci ceramicznej. Wymienione grupy materiałów tj. relaksory, multiferroiki i struktury wielowarstwowe w postaci ceramicznej są przedmiotem monografii. W pracy podjęta została próba uporządkowania i uzupełnienia wiedzy dotyczącej wymienionych materiałów, w tym zjawisk (efektów) w nich zachodzących. Dokonany został również przegląd i wybór publikacji poświęconych tematyce na przestrzeni wielu lat. Praca może zainteresować osoby zajmujące się badaniami takich materiałów, a także doktorantów i studentów.

Archiwum Jeleńskich z NGAB w Mińsku (XVI-XX wiek) - jego dzieje i inwentarz

Dariusz Rolnik

Praca pokazuje losy Archiwum Jeleńskich i jego twórców z ich koneksjami rodzinnymi, co pozwala ukazać wartość i znaczenie ich spuścizny. Druga obszerniejsza część publikacji jest inwentarzem – dla czasów stanisławowskich rozbudowanym o cytaty i regesty treści poszczególnych jednostek Archiwum Jeleńskich przechowywanego w NGAB w Mińsku. To archiwum nieznane i cenne, szczególnie dla badań nad historią nowożytną XVI–XIX wieku. Całość inwentarza została zindeksowana. Ta pomoc naukowa z krótkim opracowaniem może wprowadzić Archiwum Jeleńskich do obiegu naukowego, na co ono z pewnością zasługuje.

Szkice o antyku. T. 2: Śmierć w antycznej kulturze śródziemnomorskiej

red. Anna Kucz, Patrycja Matusiak

Drugi tom Szkiców o antyku, którego tematem jest Śmierć w antycznej kulturze śródziemnomorskiej zawiera jedenaście artykułów omawiających z różnych perspektyw fenomen śmierci w antyku. Chociaż w kwestii namysłu nad śmiercią jesteśmy bezradni, bowiem tajemnicę śmierci każdy zabiera ze sobą, celem rozważań jest nie tyle wymknąć się jej czy być poza jej obrębem, a jedynie zobrazować śmierć, która w świecie antyku była źródłem lęku, refleksji i fascynacji. Potwierdzeniem tego są liczne nawiązania Autorów i Autorek, którzy w swych artykułach zaprezentowanych w drugim tomie Szkiców o antyku sięgają do mitów, religii, obrzędów, tradycji literackiej i filozoficznej, symboli utrwalonych w kulturze antycznej. Publikacja jest adresowana do filologów klasycznych, literaturoznawców, filozofów, historyków, teologów, mediewistów i religioznawców, a także do wszystkich zainteresowanych antykiem i zagadnieniem śmierci w antycznej kulturze śródziemnomorskiej.

Granice romantyzmu. Romantyzm bez granic?

red. Marek Piechota, Marta Kalarus, Oskar Kalarus

Epoka romantyzmu stała się momentem przełomowym w wielu dziedzinach, takich jak literatura, sztuka czy filozofia. Przyniosła również znaczne zmiany cywilizacyjne oraz społeczne, przeobrażając dotychczasowy obraz świata i wywierając ogromny, trwający aż po dziś dzień, wpływ na kolejne epoki. Tom zbiorowy Granice romantyzmu. Romantyzm bez granic? poświęcony jest różnym aspektom szeroko pojętych granic związanych z romantyzmem, takim jak na przykład przenikanie się epoki oświecenia i romantyzmu czy łamanie przez romantyków konwencji literackich i artystycznych. Autorzy publikacji poddają wnikliwej analizie dzieła powstałe w różnych epokach, badając żywotność myśli i estetyki charakterystycznych dla romantyzmu. Wachlarz tematów podejmowanych w poszczególnych artykułach jest na tyle szeroki, że z pewnością wzbudzi zainteresowanie nie tylko osób zajmujących się stricte literaturoznawstwem, ale także przedstawicieli innych dyscyplin humanistycznych.

"Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 2

red. Kazimiera Wódz

Drugi tom czasopisma poświęcono problemowi społecznych konsekwencji rozwoju, a obecnie upadku przemysłu na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim. Część artykułów oparta jest na badaniach procesów przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych starych regionów Europy. Badania te prowadzone były przez zespół socjologów pod kierunkiem Kazimiery Wódz w ramach unijnego projektu „Space, Place and the Historical and contemporary articulations of regional, national and European identities through work and community in areas undergoing economic REstructuring and regeneration” - SPHERE. W pozostałych szkicach przedstawiono ogólne refleksje nad restrukturyzacją przemysłu oraz jej społecznymi konsekwencjami, ukazano także problem przemian w innych regionach kraju.

Literatura i granice. Szkice o literaturze XX i XXI wieku

red. Barbara Gutkowska, red. Katarzyna Gutkowska-Ociepa, red. Agnieszka Nęcka

Tom Literatura i granice. Szkice o literaturze XX i XX wieku składa się z 12 artykułów poświęconych w większości granicom przedstawionym w literaturze, a jeśli wychodzą poza świat tekstu, to przede wszystkim poruszają zagadnienia podmiotowości i relacji autora do dzieła oraz jego samoświadomości. Zbiór stanowi więc klasyczną pozycję literaturoznawczą, z wyraźnym profilem historycznoliterackim i obejmuje analizy i interpretacje różnorodnych formalnie tekstów tak odmiennych autorów, jak m.in. Czechowicz, Witkacy, Dąbrowska Mrożek, Pustkowiak, Ligocka czy Iwasiów. Każdy interesujący się literaturą, antropologią czy historią czytelnik znajdzie tutaj próby udzielenia odpowiedzi na pytanie o granice literackości i tożsamości, rozmaitych (obyczajowych, językowych, emocjonalnych, narodowych) norm i ich przekroczeń. Wszystkie zaś ukazują ważną prawidłowość: że istnienie lub wyznaczenie jednej granicy nieuchronnie pociąga za sobą tworzenie się, narastanie, przeplatanie innych granic. I odwrotnie – przekroczenie jednej z niech całą mocą uwydatnia istnienie kolejnych, których konfiguracja się zmienia, ale które istnieć nigdy nie przestają.