Nowe życie? Antologia literatury jidysz w powojennej Łodzi (1945-1949)

Magdalena Ruta

Nowe życie? Antologia literatury jidysz w powojennej Łodzi (1945–1949) – to ostatni tom z serii łódzkich judaików, sfinansowanej ze środków Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Projekt obejmował przebadanie literatury i kultury łódzkich Żydów w latach 1918–1950. O ile ta pierwsza data, oznaczająca odzyskanie niepodległości i utworzenie państwa polskiego, stanowi ważną cezurę w historii Polski i jej obywateli, którymi byli także mieszkańcy wyznania mojżeszowego, o tyle ta druga może wydawać się nieoczywista. Nic bowiem szczególnego nie wydarzyło się w roku 1950. W życiu łódzkiej gminy żydowskiej rok ten miał jednak znaczenie przełomowe, gdyż to właśnie wówczas – w wyniku wzmożonej emigracji z Polski do Izraela i innych krajów – większość mieszkańców żydowskiego pochodzenia opuściła Łódź. Była wśród nich duża grupa ocalonych z getta. Seria Judaica Łódzkie Sztetl, szund, bunt i Palestyna. Twórczość literacka Żydów w Łodzi 1900–1939 Bałuty. Powieść o przedmieściu Encyklopedia getta. Niedokończony projekt archiwistów z getta łódzkiego Notatki z łódzkiego getta 1941–1944 Oblicza getta. Antologia literatury z getta łódzkiego

Życie prywatne Polaków w XIX w

Mateusz Klempert, Jarosław Kita, Maria Korybut-Marciniak

Książka jest trzecim tomem serii wydawniczej Życie prywatne Polaków w XIX wieku, będącej pokłosiem drugiej ogólnopolskiej konferencji naukowej z tego cyklu. Prezentowane w niej artykuły i rozprawy to efekt współpracy naukowo-badawczej Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego oraz Instytutu Historii Uniwersytetu Łódzkiego, które podjęły inicjatywę opracowania zagadnień dotyczących życia prywatnego kobiet w XIX stuleciu. Kolejne trzy tomy noszą podtytuł „Portret kobiecy” Polki w realiach epoki. Przedstawiają prywatność ówczesnych kobiet w kontekście rozszerzania ich roli w życiu społecznym, niezależności prawnej, zrównania w życiu publicznym z mężczyznami, dostępu do wyższej edukacji, aktywności społecznej, emancypacji, przeciwstawiania się sztywnym ramom obyczajowo-prawnym, dążenia do równości i wolności (ruch sufrażystek, feministek). Jednocześnie ilustrują chęć realizowania aspiracji, rozwijania zdolności i talentów, poszukiwania dróg samorealizacji. Polka w społeczeństwie XIX w. to również towarzyszka życia mężczyzny, z pokorą przyjmująca jego trudne wybory, troszcząca się o potomstwo, osoby starsze, dzieląca trudy zesłania, rozdarta bólem z powodu straty męża czy syna w walce, zabiegająca o dom, ubogich, przekazująca kolejnym pokoleniom tradycje narodowe, pielęgnująca pamięć o przodkach. To także kobieta dotrzymująca kroku najnowszym trendom w modzie, podążająca szlakiem popularnych polskich i zagranicznych kurortów, uczestniczka i organizatorka życia towarzyskiego. Seria przybliża codzienność, mentalność, sposób widzenia rzeczywistości przez Polki zamieszkujące tereny wszystkich zaborów. Artykuły i rozprawy grupują się wokół kilku głównych wątków tematycznych. Są to: aktywność społeczna i zawodowa Polek, zagadnienia życia codziennego, spędzania czasu wolnego, postawy patriotyczne Polek w okresie powstań narodowych, problematyka kobieca na łamach dziewiętnastowiecznej prasy, portrety literackie kobiet, życie prywatne kobiet z wyższych warstw społecznych – arystokratek, ziemianek i inteligentek, zagadnienia egzystencji kobiet z warstwy robotniczej, chłopskiej i z marginesu społecznego.  

Obiektywny i subiektywny wymiar starości

Marcin Muszyński, Elżbieta Dubas

Monografia stanowi zbiór multidyscyplinarnych tekstów dotyczących różnych aspektów starości, jej postrzegania i interpretowania. Zasadnicza refleksja podjęta w publikacji odnosi się do pytania o możliwość zobiektywizowania starości, zamknięcia tej tematyki w liczbach i statystycznych ujęciach bądź też w uproszczonym zbiorowym portrecie, z którego wynikałoby, że większość osób w zaawansowanym wieku ma takie same problemy i potrzeby. Autorzy zastanawiają się, co kształtuje społeczny i indywidualny obraz starości, jak powstają stereotypy jej dotyczące, a następnie zadają pytanie, jaka jest prawdziwa starość. Istotnym wątkiem badawczym w prezentowanym tomie jest subiektywny wymiar starości ukazywany w różnorakich aspektach, także w odniesieniu do odbicia w owym lustrze społecznym. Książka może przyczynić się do stworzenia holistycznej perspektywy postrzegania starości, starzenia się i ludzi starych, a podejmowana w niej tematyka jest ważna społecznie. Teksty zgromadzone w pracy zainteresują badaczy, studentów i doktorantów zajmujących się problematyką gerontologiczną (pedagogów, socjologów, psychologów) oraz instytucje wspierające osoby starsze (domy pomocy społecznej, uniwersytety trzeciego wieku).  

Kapitał ludzki w regionie łódzkim. Społeczeństwo, edukacja, przestrzeń

Zbigniew Przygodzki

 W prezentowanej pracy zawarto wyniki badań zorientowanych w dwóch obszarach. Pierwszy z nich dotyczy adaptacji regionalnego systemu edukacji do wyzwań współczesnej gospodarki, gdzie autorzy skupili uwagę na dwóch perspektywach: zmianach zachodzących w systemie szkolnictwa wyższego i formułowaniu się tzw. uniwersytetów trzeciej generacji oraz dostępności i jakości regionalnego systemu oświaty. Drugi obszar identyfikuje wpływ kapitału społecznego na wzmacnianie wartości kapitału ludzkiego, czyli odnosi się wyzwań rzadko jeszcze zauważanych z perspektywy polityki rozwoju kapitału ludzkiego. Dotyczy możliwości efektywnego kształtowania i inwestowania w kapitał ludzki, dzięki wzmacnianiu i budowaniu innego ważnego, lokalnego i jednocześnie immobilnego zasobu – kapitału społecznego.

Rewitalizacja miast. Aspekt społeczny

Justyna Przywojska

Przekazujemy w ręce Czytelników pierwszą w Polsce książkę wyjaśniającą procesy i mechanizmy rewitalizacji wdrażanej w sposób zintegrowany i zorientowany na problemy oraz zjawiska społeczne, z którymi mierzą się współczesne miasta. Książka ta stanowi równocześnie odpowiedź na nowe regulacje prawne, zmieniające sposób planowania i wdrażania rewitalizacji w polskich gminach.

Londyn wobec ochrony mniejszości żydowskich w Europie Środkowo-Wschodniej (1918-1919)

Dariusz Jeziorny

Autor monografii przedstawia rolę dyplomacji brytyjskiej w ustanowieniu traktatowej ochrony Żydów w krajach Europy Środkowo-Wschodniej po zakończeniu I wojny światowej. Analizuje kwestię przygotowań Rządu Jego Królewskiej Mości do negocjacji pokojowych i pokazuje, jakie znaczenie miała w nich problematyka żydowska. Omawia wpływ zajść antysemickich, o których szeroko rozpisywała się ówczesna prasa, na podejmowane kroki. Uwydatnia rolę Brytyjczyków w procesie decyzyjnym Konferencji Pokojowej w Paryżu w sprawie gwarancji dla mniejszości i ich kształtu. Dochodzi do wniosku, że to właśnie dyplomacji brytyjskiej zawdzięcza Europa uchwaloną w Paryżu pierwszą w historii wersję międzynarodowego zapewnienia praw mniejszościom. Wskazuje wreszcie na wpływ działań podmiotów zewnętrznych na linię polityczną Londynu (inne mocarstwa, kraje Europy Środkowo-Wschodniej, organizacje żydowskie). Wszystkie te kwestie pozwalają na określenie profesjonalizmu i skuteczności dyplomacji brytyjskiej po zakończeniu I wojny światowej. 

Sztuka generatywna. Metoda i praktyki

Marcin Składanek

Prezentowana publikacja stanowi próbę całościowego, autorskiego, pierwszego w Polsce monograficznego ujęcia problematyki sztuki generatywnej (opartej na procedurach algorytmicznych) - ciekawego nurtu zarówno współczesnej sztuki nowych mediów, jak i w ogóle cyberkultury jako obszaru, w którym nowe media, nowe technologie i nowe sposoby tworzenia stają się ważnymi zjawiskami. Autor traktuje sztukę generatywną jako szczególne spotkanie sztuki i nauki, a swoją refleksję jako wyraz łączenia nauk ścisłych i humanistyki. Interpretuje sztukę generatywną jako rodzaj rehabilitacji formalizmu i dowód na kooperację współczesnych artystów z maszynami, która wyraża się w splocie cyfrowej logiki i ludzkiej kreatywności. W badaniach łączy praktyczną znajomość języków programowania z analizą kulturoznawczą i medioznawczą. "Nie ulega wątpliwości, że książkę napisał nie tylko teoretyk, lecz także praktyk, który znakomicie rozumie omawiane kwestie, a przy tym jego wiedza osadzona jest w praktycznych umiejętnościach programistycznych. [...] Otrzymujemy książkę wymagającą uważnej lektury, ale też oferującą zarówno rodzaj wprowadzenia do jednego z ciekawszych zjawisk współczesnej sztuki nowych mediów, jak i autorską wykładnię tego fenomenu". Z recenzji prof. dr. hab. Piotra Zawojskiego Uniwersytet Śląski

Kultura praktyki przedstawicieli profesji społecznych - podejścia mediacyjne w działaniu społecznym

Ewa Marynowicz-Hetka, Lorraine Filion, Dorota Wolska-Prylińska

Książka stanowi kompendium wiedzy o dużych walorach dydaktycznych, które mogą być wykorzystane w kształceniu pracowników socjalnych czy mediatorów (zwłaszcza rodzinnych, również szkolnych). Niesie także wiele akcentów o charakterze teoretycznym, pogłębiających ukierunkowanie lektur i kompetencji w procesie rozwijania świadomości metodologicznej i refleksyjności praktyków w obszarze zawodów społeczno-pedagogicznych. Szczególnym walorem związanym z analizami zawartymi w książce są interdyscyplinarne odniesienia formułowanych przesłanek. Widoczna jest tu perspektywa prawna, psychospołeczna czy psychologiczna. Zawarto w niej również przykłady praktyk w prowadzeniu mediacji (zwłaszcza mediacji rodzinnej). Teksty są przygotowane przez wysokiej klasy praktyków − mediatorów kanadyjskich, francuskich, belgijskich. Ich usytuowanie w strukturze książki zostało tak skonfigurowane, aby dać możliwość powrotu do tego samego problemu, który był omawiany wcześniej przez innego autora i tym samym pokazać, jak u różnych autorów odnajduje się bardzo podobne perspektywy teoretyczne, odniesienia, które stanowią o specyficznej i już bardzo spójnej koncepcji podejść mediacyjnych. W swoim przekroju książka stanowi istotne novum, może zarówno pełnić rolę podręcznika akademickiego, jak i stanowić aktualne odniesienie do badań i dalszych studiów.  

The Key Issues of Polish Penal Law

Krzysztof Indecki, Justyna Jurewicz

Humanism is also reflected in the Penal Code provisions concerning sentencing. These provisions require sentencing courts to take into account the personal traits and circumstances of the offender, his mode of living prior to committing the act and his behaviour after the offence. At the same time, the court is obliged to take into account the purpose of punishment, both with regards to its social impact and its preventive and re-educational aims in respect of the convict (art. 53 of the Penal Code). Based upon the principle of humanism the Code gives ground to the system of justice to less severe treatment of the offender who is responsible for an accidental offence, the negligence offence or when it is reasonable expecting that the offender, treated less severely, will not commit a new offence in the nearest future. The legal instruments for less severe treatment of an accidental offender include for example conditional discontinuance of proceedings concerning the offence – first of all – it should not be socially damaging (arts. 66–68). The book gives a view on the principles of Polish penal law. It consists of two parts which are divided due to the topics: general and special part of penal law. The authors present the commentary to the main institutions of Polish Penal Code. They show the most important provisions in the background of the doctrine and jurisprudence. The book is addressed both to the foreigners and the Poles who needs to improve their English in law. 

Acta Artis. Studia ofiarowane Profesor Wandzie Nowakowskiej

Aneta Pawłowska, Eleonora Jedlińska, Krzysztof Stefański

Prezentowany zbiór studiów jest dedykowany Profesor Wandzie Nowakowskiej, znawczyni sztuki, wielkiemu humaniście, wybitnemu nauczycielowi, długoletniemu kierownikowi Katedry Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego, obchodzącej w 2016 r. 25-lecie reaktywacji. Książka odzwierciedla różne nurty współczesnej humanistyki, ze szczególnym uwzględnieniem historii sztuki. Całość składa się z czterech części. Pierwsza dotyczy zainteresowań badawczych Wandy Nowakowskiej, bezpośrednio odnoszących się do historii sztuki, jej aktywności w sferze życia akademickiego, artystycznego i społecznego, druga – zagadnień związanych z wieloaspektowo interpretowanym dziełem sztuki, gdzie podjęta została perspektywa filozoficzno-estetyczna, zawsze sytuująca się w kręgu zainteresowań badawczych Wandy Nowakowskiej, trzecia – odmiennych form wyrazu artystycznego w uobecnionych w różnorodnych – dawnych i współczesnych – dziełach kultury wizualnej, czwarta – szeroko pojmowanej architektury widzianej w kontekście estetycznym i konserwatorskim. Poruszane tematy zainteresują nie tylko historyków sztuki, ale również kulturoznawców, filozofów, historyków i architektów. 

Imię róży inaczej... W tajemniczym świecie pisarzy i rękopisów klasztoru cystersów w Mogile do początków XVI w

Zbigniew Domżał, Andrzej Wałkówski

W prezentowanej publikacji przedstawiono dzieje skryptorium cystersów w Mogile do początku XVI w. Autorzy jako źródło do tych dziejów analizują powstałą w środowisku klasztornym w początkach XVI w. kronikę Mikołaja z Krakowa, która zawiera m.in. bogaty przekaz o skrybach oraz o efektach twórczości pisarskiej. W części II czytelnicy znajdą imienną listę osób pracujących w skryptorium XIII do XVI w. i odtworzony katalog ich dzieł. Autorzy zrekonstruowali ich życiorysy, zwłaszcza dane dotyczące wykształcenia, pochodzenia, aktywności naukowej, dydaktycznej, poglądów. Na podstawie przebadanych źródeł omawiają nie tylko dzieje opactwa, ale i charakter, organizację oraz rolę skryptorium klasztornego, przedstawiając przy tym nowe ustalenia badawcze, np. o funkcjonowaniu już w XIII w. dwóch specjalistycznych kręgów pisarzy dokumentowych i kodeksowych. Obecne opracowanie (wydanie pierwsze i drugie) należy traktować jako zapowiedź szerszej i pełnej pozycji. Następne ukażą się po udostępnieniu i zbadaniu całego klasztornego archiwum. Zgodnie z dalszymi planami, celem autorów pozostaje opracowanie i wydanie drukiem pełnej monografii skryptorium do początków wieku XVI. Wraz ze wzrostem zainteresowania badaniami skryptoriów niniejsza książka z pewnością zachęci, szczególnie młodych badaczy, do zgłębiania losów bibliotek i skryptoriów średniowiecznych klasztorów. 

Psychospołeczne bariery zaspokajania potrzeb pracowników. Diagnozowanie sytuacji pracy

Jolanta Bieńkowska

 Między pracownikami a pracodawcami istnieje układ oparty na wymianie. Pracodawca potrzebuje pracy ludzkiej do realizacji swoich przedsięwzięć. Pracownik oczekuje w zamian rekompensaty, nie tylko w postaci zapłaty. Układ ten byłby idealny, gdyby oczekiwania obu stron mogły być w pełni zaspokajane. W rzeczywistości trudno o zrównoważenie aspiracji obu stron. Pracodawcy chcą, aby pracownicy pracowali więcej i chętniej. Ci drudzy wysuwają zastrzeżenia, co do poziomu zaspokojenia ich potrzeb. Każdy chce osiągnąć jak najwięcej, ale przewaga sił leży po stronie dających zatrudnienie. To oni dyktują warunki, od których zależy zadowolenie ludzi świadczących pracę. Podejmując próbę rozwiązania tego problemu, najlepiej zatem dążyć do konsensusu, czyli usuwać powody niedogodności odczuwanych przez pracowników tak, aby mogli oni lepiej wykonywać swoje zadania.

Wybrane problemy indywidualizacji wykonywania kary pozbawienia wolności i środków probacyjnych

Aldona Nawój-Śleszyński, Joanna Łuczak

Monografia dotyczy realizacji w praktyce zasady indywidualizacji w wykonywaniu kar kryminalnych, w szczególności kary pozbawienia wolności i niektórych środków probacyjnych. Ma ona charakter interdyscyplinarny i została napisana przez specjalistów z zakresu prawa karnego, prawa karnego wykonawczego, psychologii oraz pedagogiki resocjalizacyjnej. W części pierwszej autorzy przybliżają rolę diagnozy penitencjarnej, specyfikę postępowania wobec niektórych grup skazanych na karę pozbawienia wolności (m.in. uzależnionych od alkoholu, sprawców przestępstw popełnionych w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych, niepełnosprawnych fizycznie, wymagających szczególnej ochrony w warunkach zwiększonej izolacji i zabezpieczeń, odbywających karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego), problematykę niekonwencjonalnych środków oddziaływania wobec określonych grup skazanych i ochronę ich praw podmiotowych w warunkach więziennych. W części drugiej omówiono wykonywanie niektórych środków probacyjnych, oddziaływania resocjalizacyjne, postawy skazanych objętych tymi środkami oraz zadania kuratorów sądowych. Ponadto w książce znalazły się dwa artykuły przygotowane z okazji jubileuszu 20-lecia istnienia Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Łodzi, współpracującego z Zakładem Prawa Karnego Wykonawczego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Publikacja może zainteresować zarówno teoretyków, jak i praktyków zajmujących się problematyką wykonywania kary pozbawienia wolności i środków probacyjnych, w szczególności wychowawców więziennych, kadrę oddziałów terapeutycznych, kuratorów sądowych, sędziów penitencjarnych oraz studentów prawa, pedagogiki resocjalizacyjnej i psychologii.

Topics in Syntax and Semantics. Linguistic and Philosophical Perspectives

Wiktor Pskit

Syntax and semantics are traditional areas of the study of language recognised in linguistics and philosophy of language. This overlap of research areas seems to justify publication of a volume containing both linguistic and philosophical papers on selected issues pertaining to syntax and semantics. While linguistics and philosophy of language remain distinct disciplines in a number of ways, this collection of papers attempts to demonstrate that exchange of ideas by the representatives of the two fields is not only possible: it can actually be fruitful. The major goal of this volume is to bring together the efforts of linguists and philosophers (representing different schools of thought within respective disciplines) trying to explore selected topics in syntax and semantics. The most obvious contrast between linguistics and philosophy of language – the preoccupation with the morphosyntactic distribution of specific linguistic elements in the former and striving for precise semantic analyses that abstract from language-particular morphosyntactic detail in the latter – is still visible throughout the book. Yet, one can observe some degree of openness to insights from philosophical investigation on the part of linguists and from linguistic research on the part of philosophers. This openness involves, among other things, ingesting the results of investigation in the other field, employment of terminology or even ‘borrowing’ some methods of research.

Futro z czcigodnej padliny... Volksstück od Nestroya do Fassbindera

Monika Wąsik

W publikacji autorka podejmuje temat rozwoju gatunku Volksstück ze szczególnym uwzględnieniem jej współczesnych kontynuacji w dramaturgii niemieckojęzycznej XX w. Nacisk kładzie przy tym zwłaszcza na refleksję dotyczącą XX-wiecznej odmiany gatunku - na realistyczny, zaangażowany dramat będący narzędziem społecznej krytyki. Jednocześnie Czytelnik ma szansę zapoznać się ze znaną, dotąd w Polsce jedynie w zarysie, historią XIX-wiecznej Volksstück i Volkstheater, które stanowią podłoże dla każdej późniejszej próby odniesienia do konwencji tego gatunku. Dla niemieckojęzycznej literatury i teatru Volksstück (dosł. sztuka ludowa) to zdecydowanie więcej niż jedynie forma literacka, czy tradycja teatralna, to niemalże pewien sposób myślenia i egzystowania w sieci społecznych relacji. Ten niezwykle elastyczny gatunek, którego trwanie opiera się na szeroko pojętych „transfuzjach” zachodzących między teatrem a społeczeństwem, odzwierciedla złożoną sieć kulturowych powiązań i zależności. Innymi słowy, Volksstück to swego rodzaju fenomen kulturowy, stąd opisywanie jej jedynie z perspektywy stricte literaturoznawczej, bez uwzględniania szerszego kontekstu społecznego, politycznego, a nawet ekonomicznego, jest niemożliwe. Ze Wstępu

Disponibilidad léxica. Teoría, método y análisis

Antonio María López González

 Niniejsza monografia przedstawia krytyczną analizę podstaw teoretycznych i metodologicznych dla badań dyspozycyjności leksykalnej w języku hiszpańskim. Badanie zasobu będącego w dyspozycji mentalnej użytkowników języka wydaje się być niezbędne dla poznania nie tylko podstawowego i najczęściej używanego słownictwa, tj. słownictwa bazowego, ale także słownictwa potencjalnego określonej grupy społecznej w konkretnych sytuacjach komunikacyjnych. Na podstawie szerokiego przeglądu bibliograficznego autor dokonuje analizy najbardziej znaczących danych w ramach tzw. Proyecto Panhispánico, przedstawiając różne obszary lingwistyczne, w ramach których są prowadzone niniejsze badania. Monografia Antonio Maria López’a Gonzalez’a stanowi z jednej strony podsumowanie dotychczasowych osiągnięć wyjątkowo rozległych studiów, często o charakterze interdyscyplinarnym, dotyczących badania leksyki potencjalnej języka hiszpańskiego jako języka rodzimego, a z drugiej, ocenę możliwości ich dalszego rozwoju i wykorzystania w celu optymalizacji podejmowanych w świecie hiszpańskim nowych przedsięwzięć leksykograficznych i innych językoznawczych, związanych z naukami pokrewnymi.