Oblicza twórczości

red. Grażyna Mendecka

Monografia utrzymana jest w duchu postmodernizmu. Prezentuje z różnych stron problem twórczości, oryginalnie i twórczo ujęty przez autorów. W tomie znalazły się teksty dotyczące rzadko omawianych problemów w psychologii twórczości, np. inspiracji twórczej, otwartości dzieła, twardości jako cechy osobowości istotnej dla aktywności twórczej. Autorzy włączając się w dyskusję psychologiczną dotyczącą złożonego fenomenu twórczości, podkreślają znaczenie aktywności twórczej w wymiarze kulturowym i jednostkowym. Zamierzona różnorodność ujęć i stanowisk w prezentowaniu twórczości rzuca światło na wieloaspektowość tego zjawiska, wymagającego właśnie takiego systemowego i interdyscyplinarnego ujęcia.

Style życia w perspektywie zrównoważonego rozwoju

red. Jolanta Klimczak, red. Katarzyna Ponikowska

Niniejszą książką pragniemy włączyć się do refleksji nad zrównoważonym rozwojem przyjmując za punkt odniesienia socjologiczne zainteresowania stylami życia. Ekologia jest  pojęciem modnym i wszechobecnym. Dla zwolenników harmonijnego funkcjonowania człowieka i środowiska zjawisko to może wydawać się pożądane   i optymistycznie realizujące ich wizję świata. Według sceptyków, powszechność użycia tego pojęcia przyczynia się do zaniku jego ostrości, a także wykorzystania go jako symulacji rzeczywistości, która w istocie nie jest ekologiczna w swej naturze. Dla socjologii inspirujące wydaje się tropienie takich przejawów „uekologicznienia” życia zarówno codziennego, jak i instytucjonalnego, które cechuje nie tylko powierzchowne zastosowanie zasad ekologii płytkiej, lecz przede wszystkim konsekwentne stosowanie się do założeń ekologii głębokiej. Idea rozwoju zrównoważonego, zawarta w Konstytucji RP, mająca na celu zaprojektowanie  i wprowadzenie takich warunków życia, które znacznie poprawią jego jakość, nie tylko w wymiarze ekonomicznym, ściśle związana jest z alternatywnymi stylami życia, które właśnie starają się uregulować relacje pomiędzy jednostką, społeczeństwem i środowiskiem. Style te nazywa się alternatywnymi ze względu na różnorodne kontestowanie współczesnych przejawów życia charakteryzujących się nadmierną konsumpcją, pośpiechem i odchodzeniem od wszelkich form rozwoju duchowego.  Przejawami tej wizji rzeczywistości są między innymi działania typu downshifting, holistic simplification, culture jamming czy zachowania np. freegan. Jedną z takich idei, ujętą w pewien system instytucjonalny,  jest także idea ruchu slow life, spowolnienia życia we wszystkich jego wymiarach. Podejście to ma pozwolić człowiekowi na refleksje dotyczące kondycji jakości jego życia i możliwości udoskonalenia go na poziomach, które tego wymagają.  Jednym z przejawów tego podejścia jest rozwijająca się sieć cittaslow, zainicjowana we Włoszech, a obecnie zrzeszająca również polskie miasta, takie jak Reszel czy Bisztynek. Wypracowanie nowej jakości życia mieszkańców jest dla tych miast pożądanym przejawem sukcesu rozwojowego.

Scripta Classica. Vol. 12

red. Anna Kucz, Patrycja Matusiak

Wolumen 12 Scripta Classica zawiera czternaście artykułów polskich badaczy starożytności poświęconych refleksji nad fenomenem śmierci w czasach antycznych oraz nad jego literackimi reprezentacjami w kulturze śródziemnomorskiej. Autorzy w swych artykułach nawiązując do różnych mitów, religii, obrzędów, tradycji literackiej i filozoficznej, symboli utrwalonych w kulturze śródziemnomorskiej, między innymi dowodzą, że  przerażenie z powodu śmierci i lęk przed rozkładem zwłok widoczne było również w antycznej kulturze. Niniejszy wolumen  otwiera wspomnienie o Profesorze Kolendo i wprowadza nas w nastrój zadumy i refleksji nad śmiercią, a także uzmysławia nam naszą bezradność w jej obliczu. Publikacja skierowana jest do filologów, historyków, filozofów, kulturoznawców, teologów, archeologów, do wszystkich tych, którzy zechcieliby rozważyć kwestię namysłu starożytnych nad śmiercią oraz tych, którzy zechcą szukać w niej inspiracji i pouczenia.

Przekłady Literatur Słowiańskich. T. 1. Cz. 1: Wybory translatorskie 1990-2006. Wyd. 2

red. Bożena Tokarz

Prezentowany zbiór prac rozpoczyna serię publikacji poświęconą zagadnieniom przekładu artystycznego (literackiego), widzianym w perspektywie teoretycznej, historycznoliterackiej i historycznokulturowej, pod ogólnym tytułem „Przekłady Literatur Słowiańskich”. Na niniejszy tom zatytułowany Wybory translatorskie 1990–2006 składają się rozprawy poświęcone przekładom literatury polskiej na języki: bułgarski, chorwacki, czeski, macedoński, słowacki, serbski, słoweński, oraz przekładom literatur w wymienionych językach na język polski. Dialog między literaturami słowiańskimi został ujęty z punktu widzenia kryteriów wyboru utworów na poziomie makro (epoki, autorzy), co daje ciekawy obraz własnej i cudzej kultury, ich sposobów widzenia, ograniczeń kulturowo-mentalnych oraz oczekiwanych i nieoczekiwanych różnic i podobieństw między literaturami słowiańskimi. Tom adresowany jest do literaturoznawców i przekładoznawców (naukowców, krytyków i studentów) oraz do slawistów komparatystów.

Szkice o antyku. T. 3: Hermeneutyka wina

Red. Anna Kucz, Patrycja Matusiak

W trzecim tomie Szkiców o antyku, zatytułowanym Hermeneutyka wina, kierujemy uwagę na nieustanną obecność wina w kulturze sródziemnomorskiej. W poszczególnych artykułach publikacji pragniemy przybliżyć rozmaite aspekty wina oraz ich związek z konkretnym miejscem i czasem. Zamieszczone artykuły mają charakter interdyscyplinarny i przyczynią się do refleksji nad fenomenem wina jako zjawiska bardziej złożonego od literatury. Hermeneutyka wina jest również wyrazem szacunku oraz sympatii dla Profesora Mariana Szarmacha i wyraża wdzięczność za Jego wielkoduszność, której doświadczamy w Katedrze Filologii Klasycznej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach i nie tylko.

Ocalające zatracenie. Rozważania o doświadczeniu, pamięci i pragnieniu w twórczości Zygmunta Haupta, Stanisława Czycza i Krzysztofa Vargi

Tomasz Gruszczyk

Książka składa się z trzech części. Każda z nich dzieli się na osobne rozdziały poświęcone poszczególnym autorom. Ich układ uzależniony został od poziomu reprezentatywności danego zagadnienia w danej propozycji prozatorskiej. A są to: strategia i poetyka fragmentu w części pierwszej; przeszłość, powracanie do niej pamięcią oraz dochodzenie do głosu indywidualnego doświadczenia w części drugiej; wreszcie sposób bycia podmiotu autorskiego oraz koncepcje podmiotowości w trzeciej części pracy. Tekstowe zapośredniczenie obecności podmiotu skutkuje wyodrębnieniem się tego, co nazwane zostaje głosem samego tekstu. Głos w prozie omawianych trzech pisarzy należy do kogoś, kto w tekście zaistnieć może wyłącznie jako głos właśnie. Pytanie o „kto” tego głosu jest pytaniem tak o jakąś konkretną, historyczną jednostkę, jak o normy i praktyki: psychospołeczne, językowe a także literackie. Twórczość Haupta, Czycza i Vargi odczytana zostaje jako projekt ocalającego zatracenia: dokonującego się w samym głosie dochodzącym ze sceny pisania procesu ocalania śladów pewnej obecności poprzez zatracenie i rozproszenie jej w literackiej artykulacji.

Międzypokoleniowe więzi w rodzinie. Studium socjologiczne rodzin polskich i słowackich

Ewa Budzyńska

Książka w pierwszej części przestawia teoretyczne koncepcje rodzinnych więzi społecznych w szerokim kontekście więzi ogólnospołecznych oraz konsekwencje przyjmowanych i wcielanych w życie teoretycznych założeń, w świetle współczesnych badań społecznych. Ponadto na podstawie badań nad radykalnie zmieniającą się rodziną zachodnią, ukazuje przemiany jakości międzypokoleniowych więzi, nie pomijając ich wpływu zarówno na procesy kształtowania osobowości u jednostek, jak i na poziom zaspokojenia potrzeb społecznych w postaci udzielanego wsparcia i pomocy osobom będącym w potrzebie. W drugiej części książki znajdziemy analizę wyników przeprowadzonych badań socjologicznych wśród polskiej i słowackiej młodzieży studenckiej, z uwzględnieniem kontekstu społeczno-kulturowego obu krajów. Do analizy oraz interpretacji wyników badań wykorzystana została autorska koncepcja międzypokoleniowych więzi, złożonych m.in. z więzi: rzeczowej, auksyliarnej, komunikacyjnej, emocjonalnej, aksjologicznej, religijnej i rekordialnej. Wyniki badań pokazały, że rodzina dla młodego pokolenia z obu krajów nadal stanowi źródło wielorakiego wsparcia, satysfakcjonujących relacji, zaspokajających najbardziej podstawowe potrzeby, a pokolenie młodych z pokoleniami rodziców i dziadków wiążą silne więzi emocjonalne i pomocowe, wspierane przez ożywione kontakty, mimo występowania między pokoleniami niewielkich różnic w sferze światopoglądowej. Prezentowana książka powinna zainteresować badaczy skupionych na problematyce współczesnej rodziny i zachodzących w niej przemianach, oraz na międzypokoleniowych relacjach we współczesnych społeczeństwach, zwłaszcza w obliczu zaawansowanych procesów starzenia się ich.

Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy

red. Magdalena Pastuch, Mirosława Siuciak, współudz. Kinga Wąsińska, Wioletta Wilczek

Tom jest pokłosiem zorganizowanego w Katowicach I Kongresu Historyków Języka. Celem tego spotkania naukowego była prezentacja dotychczasowych osiągnieć naukowych językoznawstwa historycznego oraz przestawienie najważniejszych planów badawczych dyscypliny. W Kongresie wzięło udział blisko 150 naukowców reprezentujących tę dziedzinę. W wystąpieniach Kongresowych podejmowano różnorodne wątki, które ułożyły się w następujące bloki tematyczne: Dylematy metodologiczne współczesnego językoznawstwa diachronicznego Badania historycznojęzykowe a uniwersalne problemy lingwistyki Źródła w badaniach diachronicznych Leksykologia i leksykografia Polszczyzna regionalna i dialekty Komunikacja. Genologia. Stylistyka Wiedza historycznojęzykowa w kształceniu uniwersyteckim   Bardzo istotnym uzupełnieniem tomu jest zapis i omówienie dwóch przeprowadzonych dyskusji panelowych, które zogniskowane były wokół następujących zagadnień: 1. Wyzwania badawcze i metodologiczne lingwistyki historycznej; 2. Nauczycielskie zadania historyków języka wobec narodowej wspólnoty komunikatywnej dawniej i obecnie. Środowiskowe głosy na temat miejsca językoznawstwa diachronicznego w badaniach lingwistycznych, opinie na temat podstawowych problemów i dylematów z pewnością ważne są dla wszystkich zainteresowanych postępem badań nad językiem. Dodatkową wartością tomu jest jego ostatnia część poświęcona uroczystościom nadania Instytutowi Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego imienia wybitnej językoznawczyni – Ireny Bajerowej. Utrwalone głosy Przyjaciół, Rodziny i Uczniów oddają naukowy, a jednocześnie bardzo ciepły charakter tego ważnego wydarzenia.

Granice wolności wypowiedzi rzeczoznawcy majątkowego

Artur Biłgorajski

Praca przeznaczona jest dla rzeczoznawców majątkowych oraz wszystkich osób, które (np. z racji wykonywanego zawodu) stykają się z efektami pracy przedstawicieli interesującej nas profesji, m.in. sędziów, adwokatów, radców prawnych itd. W pracy poruszone zostały następujące kwestie: - geneza zawodu rzeczoznawcy majątkowego, - odstawy prawne zawodu rzeczoznawcy majątkowego, - specyfika zawodu rzeczoznawcy majątkowego, - wolność wypowiedzi i jej znaczenie dla wykonywania zawodu rzeczoznawcy majątkowego, - zakres wolności wypowiedzi rzeczoznawcy majątkowego, - konsekwencje przekroczenia granic wolności wypowiedzi przez rzeczoznawcę majątkowego.

Pokolenia PRL na ekranie w kontekście dokumentów prasowych z epoki

Jakub Zajdel

Autor podejmuje próbę opisania wielostronnych i złożonych relacji łączących w okresie PRL kinematografię, propagandę i widzów. W drugiej połowie XX wieku komuniści po przejęciu władzy w Polsce prowadzili intensywne działania propagandowe w celu wytworzenia wrażenia, że mają poparcie społeczne. Wśród różnych wątków rozwijanych w tekstach propagandowych był wątek pokoleniowy. Obejmował on wprowadzane stopniowo trzy mity pokoleniowe. Pierwszy z nich Autor nazywa mitem pokolenia walki, drugi – mitem pokolenia pracy, a trzeci – mitem pokolenia powinności. Informacji, które miały je uprawdopodobnić dostarczały pamiętniki i wspomnienia zbierane w trakcie konkursów organizowanych przez redakcje gazet i czasopism. Kino natomiast ze względu na swoje masowe oddziaływanie miało spopularyzować wymienione mity. Jednak filmowcy częściowo z powodów politycznych, a przede wszystkim – artystycznych dążyli na ogół do zaprezentowania własnej reakcji na któryś w mitów pokoleniowych zamiast do oczekiwanego przez decydentów kinematografii zilustrowania danego mitu. Omawiając wybrane filmy fabularne, Autor próbuje opisać, jak relacja pomiędzy mitem pokoleniowym a jego filmowym wysłowieniem rysowała się perspektywie odbiorczej. Należy dodać, że zamiarem Autora jest odtworzenie odbioru filmów w okresie po ich premierze, a nie przymierzanie współczesnej miary do dzieł sprzed lat. Niewątpliwie trudno w pełni odtworzyć te znaczenia, które kiedyś stanowiły dla widzów istotny kontekst dla zrozumienia filmów. W swojej próbie osiągnięcia tego celu Autor koncentruje uwagę na znaczeniach podsuwanych widzom za pośrednictwem prasy, przywołując trzy grupy tekstów. Do grupy pierwszej należą teksty propagandowe, w których Autor odnajduje werbalizacje mitów pokoleniowych. Do grupy drugiej należą wspomnienia pokoleniowe w ich wersjach wydrukowanych w prasie (ukazywały się też ich wersje książkowe). Wspomnienia te dawały podbudowę dla mitów pokoleniowych, dostarczając szczegółów, które znajdowały uogólnienie w treściach mitów. Trzecią grupę stanowią recenzje filmowe. Ich zadaniem było ukierunkowanie odbioru danego filmu. Punktem odniesienia dla prezentowanego w nich odczytania sensu ideologicznego opisanych filmów był rozpowszechniany ówcześnie przez propagandę obraz pokoleń. W rezultacie czytelnik otrzymuje zarys niektórych mechanizmów kształtujących pamięć kulturową w latach istnienia PRL. (Streszczenie)

Wartościowanie w internetowych komentarzach do artykułów prasowych dotyczących stosunków niemiecko-polskich. Próba analizy pragmalingwistycznej

Mariusz Jakosz

Publikacja jest interdyscyplinarną, osadzoną w językoznawstwie pracą nad zagadnieniem wartościowania w języku i przy jego pomocy. Jej celem jest przedstawienie strategii wyrażania etnicznych sądów wartościujących na przykładzie stosunków niemiecko-polskich. Materiał badawczy stanowią komentarze internetowe do artykułów prasowych, które ukazywały się na forach internetowych opiniotwórczych dzienników i tygodników niemieckich. Okres badawczy obejmował lata 2009–2013. W pracy ukazano najczęstsze motywy oraz źródła formułowania etnicznych sądów wartościujących. Przedstawiono także wizerunek Polski i Polaków od XIX wieku aż po czasy współczesne. Podjęto ponadto próbę odpowiedzi na następujące pytania: Jakie środki językowe stosowane są do nazywania Polaków?  Jakie własności i cechy przypisuje się Polakom? Jakie argumenty używane są do usprawiedliwienia dyskryminacji Polaków? Z jakiej perspektywy formułowane są pejoratywne określenia i sposoby argumentacji? Czy sądy wartościujące Polaków wyraża się bezpośrednio, czy może w sposób zawoalowany oraz czy zostają one wzmocnione, czy raczej stonowane? Publikacja jest adresowana do osób zainteresowanych współczesnymi tendencjami badań językoznawczych, w nurt których wpisują się zarówno metodologia obejmująca badania dotyczące języka w Internecie jak i analiza pragmalingwistyczna i dyskursywna wartościowania za pomocą języka.

Przekłady Literatur Słowiańskich. T. 1. Cz. 2: Bibliografia przekładów literatur słowiańskich (1990-2006)

red. Bożena Tokarz

Niniejszy tom stanowi kontynuację tomu zatytułowanego „Przekłady Literatur Słowiańskich”. T.1, Cz. 1: Wybory translatorskie 1990-2006. To praca zbiorowa o zupełnie innym charakterze niż tom poprzedni. Daje świadectwo faktów translatorskich, które zachodziły w różnych kulturach słowiańskich. Autorzy sporządzający poszczególne części niniejszej bibliografii starali się zarejestrować maksymalną liczbę przekładów. Są oni przekładoznawcami, historykami i teoretykami literatur, z których lub w których dokonano przekładu. W tomie tym zebrano i uporządkowano bibliografię przekładów literatury polskiej na języki: bułgarski, chorwacki, czeski, macedoński, serbski, słowacki, słoweński (a także przekłady literatury słoweńskiej na język czeski), oraz literatur z zakresu wymienionych języków słowiańskich na język polski. Publikacja ma charakter bezprecedensowy w ramach prac przekładoznawczych, z uwagi na obszerność i dwukierunkowość (w przypadku tłumaczeń literatury słoweńskiej odnotowano jej polskie i czeskie przekłady).

"Neophilologica" 2016. Vol. 28: Études sémantico-syntaxiques des langues romanes

red. Wiesław Banyś, współudz. Katarzyna Kwapisz-Osadnik, współudz. Fabrice Marsac

Sous la rédaction de Wiesław Banyś en coopération avec Katarzyna Kwapisz-Osadnik et Fabrice Marsac   Na kolejny tom czasopisma składa się 20 artykułów, których autorzy podejmują zagadnienia związane z różnorodną tematyką językoznawczą: od badań kognitywistycznych z typowymi dla tego nurtu pytaniami, np.  o konceptualizację wybranych pojęć, po inne ujęcia teoretyczne, np. odwołujące się do doktryny Stanisława Karolaka czy też wykorzystujące koncepcję Wiesława Banysia w rozważaniach na temat tłumaczenia maszynowego. W różnych ujęciach i kontekstach poruszane są także problemy fonetyczne, zagadnienia składniowe, leksykologiczne, semantyczne oraz związane z pragmatyką językoznawczą i retoryką.

Wielkie tematy literatury amerykańskiej. T. 7: Miłość

red. Sonia Caputa, red. Agnieszka Woźniakowska

"Oddajemy do rąk Państwa kolejny, siódmy już tom Wielkich tematów literatury amerykańskiej. Tym razem motywem przewodnim zbioru stała się miłość. Autorzy jedenastu zamieszczonych w zbiorze tekstów próbują odpowiedzieć na pytanie, czy rzeczywiście miłość jest wielkim tematem amerykańskim. Czy członkowie tego społeczeństwa, na ogół postrzeganego jako pragmatyczne, materialistyczne i konsumpcyjne, cenią uczucie miłości? Czy istnieją, a jeśli tak, to jakie są literackie obrazy miłości w literaturze (i kulturze) amerykańskiej? Niniejszy tom podejmuje próbę odpowiedzi na te i podobne pytania." (Sonia Caputa, Agnieszka Woźniakowska – Wstęp)

Media społecznościowe. Dialog w cyberprzestrzeni. T. 1

red. Krystyna Doktorowicz

"Przedstawiany tom stanowi pierwszą cześć zbioru tekstów poświęconych problematyce mediów społecznościowych – fenomenu współczesnej kultury partycypacji. Media społecznościowe, które stały się wyznacznikiem kolejnej fazy rozwoju Internetu zwanej Web 2.0, organizują życie społeczne użytkowników w coraz rozleglejszym zakresie. Problem skutków rozwoju mediów społecznościowych i ich wpływu na relacje społeczne w przyszłości pozostaje trudny do antycypacji wobec przyspieszenia technologicznego oraz gwałtownej zmiany społecznej. Niemniej wzrost liczby użytkowników i ich aktywności w sieci wymusza na badaczach podjęcie tematyki mediów społecznościowych w kontekście wielu dyscyplin naukowych. (...) Poruszana tematyka badawcza stanowi jedynie wprowadzenie do analizy wykorzystania nowych mediów w codziennym życiu, wskazując zarówno na ich moc, jak i zagrożenie dla współczesnej komunikacji społecznej." (fragment Wstępu)

Europa XX-XXI wieku. Społeczno-polityczne konsekwencje kryzysów

red. Marcela Gruszczyk, red. Lech Krzyżanowski, red. Miłosz Skrzypek

Publikacja adresowana jest do szerokiego kręgu odbiorców, w skład którego wchodzą zarówno badacze historii najnowszej, osoby zajmujące się problemami polityki i ekonomii, jak i czytelnicy spoza sensu-stricto obszaru wskazanych nauk, a którzy kwestię kryzysów zgłębiają z przyczyn hobbystycznych. Treść pracy obejmuje zagadnienia genezy, przebiegu i skutków największych kryzysów nękających świat w XX i XXI wieku.