Przestrzenie przekładu

red. Jolanta Lubocha-Kruglik, red. Oksana Małysa

Prezentowana monografia poświęcona jest w całości zagadnieniom przekładu. Zawarte w niej prace są wyrazem refleksji naukowej nad problemami powiązań między językiem a kulturą, nad zjawiskiem transferu międzykulturowego, nad funkcjonowaniem i recepcją tekstów tłumaczonych. Zaprezentowane tu wyniki badań uwzględniają różne podejścia metodologiczne i ideowe. Tom kierowany jest zarówno do teoretyków, jak też praktyków przekładu oraz innych osób zainteresowanych tą dziedziną wiedzy.

Kwestia żydowska w publicystyce Elizy Orzeszkowej

Magdalena Piekara

Odmienność żydowska była dla Orzeszkowej przeszkodą, ale też, w pewien sposób, wartością. Solidarność Żydów jej imponowała, lecz była też jak ciągle jątrząca się rana — szczególnie w kontekście wynaradawiania się Polaków. W jej pismach publicystycznych nie znajdziemy wyszukiwania bądź odczuwania jawnej wrogości — czasem, jakże ludzki, emocjonalny przejaw niechęci czy zniecierpliwienia. Materia, nad którą pracowała całe życie, stawiała opór, można rzec jej językiem, że nici się rwały (zachodzące wydarzenia czasem niweczyły, wedle pisarki, szansę zbratania i połączenia). Orzeszkowa jednak ciągle zgłębiała temat, starała się znajdować konkretne rozwiązania. Pod koniec życia była co prawda nieco zrezygnowana z powodu braku satysfakcjonujących ją rezultatów, ale nie przestała nawoływać do tego, co uznawała za słuszne i właściwe, dobre dla Polski i, jak uważała, dla polskich Żydów — pozostała niezwyciężona. Czuła się jak Don Kichot, ale nie ustawała w wysiłkach, wierząc w siłę jednego głosu, czasem ważnego tylko i aż dla jednego czytelnika.

Changes in social awareness on both sides of the border. Poland - the Czech Republic. Sociological reflections

red. Urszula Swadźba, red. Daniel Topinka

Celem książki pod naukową redakcją Urszuli Swadźby i Daniela Topinki jest prezentacja zmian w świadomości społecznej, które zaszły i nadal zachodzą po obu stronach granicy polsko-czeskiej (na Śląsku i Morawach). Owe zmiany dotyczą nie tylko młodego pokolenia, lecz także pokolenia realnego socjalizmu, znajdując swoje odzwierciedlenie zarówno w ekonomii, jak i w innych wymiarach życia społecznego, takich jak: religia, rodzina, a także stosunek do środowiska naturalnego i zróżnicowania etnicznego. Changes in social awareness on both sides of the border… to pozycja wyjątkowa, ponieważ analizą zmian kulturowych spowodowanych transformacją ekonomiczną w Polsce i Czechach zajmują się socjolodzy. Autorami artykułów są bowiem pracownicy Instytutu Socjologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Wydziału Socjologii Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu. Zaproponowane tematy (m.in. tożsamość etniczna, religijność i sekularyzacja, świadomość historyczna, zmieniająca się rola kobiety w rodzinie) pozwolą czytelnikowi na zapoznanie się z różnymi punktami widzenia na temat zmian zachodzącących równolegle w obydwu społeczeństwach.

Przekłady Literatur Słowiańskich. T. 3. Cz. 1: Bariery kulturowe w przekładzie artystycznym

red. Bożena Tokarz

Tytuł trzeciego już tomu wydawnictwa ciągłego „Przekłady Literatur Słowiańskich” należy rozumieć jako praktyki i nawyki kulturowe, mniej lub bardziej utrwalone w tekstach, które utrudniają reekspresję oryginału, a tym samym rozumienie obcości przez odbiorcę sekundarnego. Taka sytuacja powoduje pojawianie się problemów przekładowych i przekładoznawczych, podejmowanych w książce przez poszczególnych autorów.     Kultury słowiańskie mają różne i bogate historycznie doświadczenia z obcymi kulturami, mimo bliskości języków. Dlatego też rozprawy na temat barier kulturowych w przekładzie artystycznym zostały uporządkowane nie ze względu na spotykające się pary literatur, kultur i języków (jak w poprzednich tomach), lecz na podstawie szczególnie wyeksponowanych przez autora problemów translatologicznych, związanych z istnieniem i pokonywaniem pozatekstowych trudności przekładowych.

Język Artystyczny. T. 15: Język(i) kultury popularnej

red. Artur Rejter

Pomieszczone w niniejszym wydawnictwie teksty stanowią różne głosy w dyskusji nad miejscem i rolą kultury popularnej w dzisiejszym świecie. Sięgnięto do zróżnicowanych gatunkowo tekstów, sformułowano rozmaite tezy, a wszystko po to, by opisać jeden z fenomenów współczesności. Napotkamy w analizach zarówno utwory poetyckie i prozatorskie reprezentujące dyskurs artystyczny, szeroko pojęte wypowiedzi medialne, jak i teksty będące przedstawicielami podróżopisarstwa. Opracowania składające się na niniejszy tom dotykają m.in.: problematyki polifoniczności kulturowej współczesnej poezji, zagadnienia tożsamości wampirów, kreacji wizerunku mężczyzny w literaturze gejowskiej, elitarnego egalitaryzmu Kabaretu Starszych Panów, metarefleksji nad literaturą wyróżnioną Nagrodą Literacką Nike, stylu podróżopisarstwa Mariusza Wilka, językowej kreacji zapachu w tekstach medialnych czy wreszcie onomastycznoliterackiej analizy prozy Ignacego Karpowicza.

Linguarum Silva. T. 5: Słowo - wartość - jakość w języku i w tekście

red. Barbara Mitrenga

Piąty tom „Linguarum Silva” zatytułowany Słowo – wartość – jakość w języku i tekście (2016) zawiera on dziesięć artykułów młodych polskich badaczy, zainteresowanych różnymi aspektami języka w ujęciu diachronicznym oraz synchronicznym, nadto odwołujących się w swoich językowych dociekaniach do zróżnicowanych chronologicznie, stylistycznie i funkcjonalnie tekstów, oraz jeden artykuł podejmujący zagadnienie języka z perspektywy neurolingwistyki. Choć artykuły są różnorodne tematycznie i metodologicznie, to jednak łączą je liczne odniesienia do tytułowych pojęć „słowo”, „wartość”, „jakość”, wykorzystanie w analizie materiału leksykograficznego (dawnego lub współczesnego) i/lub konkretnych tekstów pisanych lub mówionych (XVI-wiecznych Ewangelii, literatury opartej na motywie danse macabre, wypowiedzi kabaretowych, konferencji religijnych, wypowiedzi wyborczych, reklam). W poszczególnych artykułach Autorzy omawiają znaczenia wybranych słów (m.in. rzecz, chrapota, newralgiczny), wskazują na różnorodne określenia jakościowe i cechy kogoś lub czegoś (na przykład złodzieja, człowieka niewierzącego, upersonifikowanej Śmierci), odwołują się do wartości i wartościowania (w opisie stereotypu rodziny, w skeczach kabaretowych, w kampaniach wyborczych czy społecznych). Opublikowane w tomie artykuły świadczą o szerokim spektrum zagadnień poruszanych na łamach „Linguarum Silva”, potwierdzają także różnorodność zainteresowań badawczych Autorów, chcących podzielić się z czytelnikami swoimi naukowymi pasjami. Niniejsza publikacja będzie ciekawą lekturą zarówno dla humanistów – zwłaszcza dla językoznawców – jak i dla szerszego grona osób zainteresowanych różnorodnymi aspektami dawnej i współczesnej polszczyzny.

Literatura bliska i daleka. Szkice z zakresu glottodydaktyki

Bożena Szałasta-Rogowska

Teksty zamieszczone w tej książce są wynikiem odkrywania przez autorkę interesujących wierszy czy opowiadań oraz chęci podzielenia się ich atrakcyjnością z innymi czytelnikami, szczególnie studentami języka polskiego jako obcego, choć pozycja ta jest przede wszystkim skierowana do dydaktyków, szczególnie zaś glottodydaktyków, którzy zechcą być przewodnikami owego studenckiego poznawania literatury polskiej. Książka, podzielona na trzy rozdziały, jest zbiorem artykułów poświęconych praktycznym możliwościom wykorzystania literatury i dzieł sztuki malarskiej na zajęciach lektoratowych, szkiców proponujących głównie czytanie intensywne, czyli lekturę tekstów oryginalnych - napisanych w języku polskim – i zaliczanych do literatury pięknej. Literatura bliska i daleka. Szkice z zakresu glottodydaktyki to książka, w której autorka spogląda na literaturę zarówno z daleka, doceniając ją jako rezerwuar tematów i bogactwa kulturowego, którego jest źródłem, jak i z bliska analitycznie pochylając się nad konkretnymi utworami. Pomysły literackich spotkań glottodydaktycznych zaprezentowane w tej książce, zazwyczaj oparte są na konkretnej wyselekcjonowanej idei, na przykład na propozycji wyzyskania na zajęciach tekstów literackich korespondujących z malarstwem (rozdział Słowne obrazy), uczucia nostalgii i poezji emigracyjnej (część Bliskie uczucia z daleka) czy tematów tabutizowanych, takich jak śmierć, starość czy choroba (partia zatytułowana Trudno rozmawiać).

Układ wielkości organizacyjnych. Koncepcja metodologiczna badania rzeczywistości organizacyjnej

Olaf Flak

Publikacja przedstawia projekt koncepcji metodologicznej w naukach o zarządzaniu, nazwanej układem wielkości organizacyjnych. Projekt ten ma 3 główne cele. Po pierwsze, układ wielkości organizacyjnych jest odpowiedzią na wciąż zwiększającą się „dżunglę teorii zarządzania” i w pewnym stopniu porządkuje metodykę badania rzeczywistości organizacyjnej. Po drugie, koncepcja ta ma na celu przynajmniej częściowe rozwiązanie niektórych problemów nauk o zarządzaniu, takich jak brak spójnej perspektywy badawczej, nadmierny subiektywizm w procesie wnioskowania na temat rzeczywistości organizacyjnej, niewspółmierność tej dyscypliny naukowej i „nadprodukcję prawdy” na temat rzeczywistości organizacyjnej. Po trzecie, układ wielkości organizacyjnych jest odpowiedzią na wyzwanie XXI wieku, jakim jest postępująca automatyzacja życia ludzkiego, wkraczająca również w obszar zarządzania organizacją. W zamierzeniu autora układ wielkości organizacyjnych jako koncepcja metodologiczna nauk o zarządzaniu ma być sposobem na ujednolicenie poszczególnych obszarów badania rzeczywistości organizacyjnej. Ma on pełnić podobną rolę jak układ SI w przypadku badania i automatyzacji zjawisk fizycznych, co w konsekwencji może prowadzić do stworzenia w przyszłości menedżera-robota, zdolnego zastąpić pracę menedżera-człowieka w pewnych obszarach zarządzania organizacją. Publikacja adresowana jest do badaczy rzeczywistości organizacyjnej, skoncentrowanych na funkcjonowaniu organizacji, a w niej na pracy menedżera i jego zespołu. Zamierzeniem autora było również zainteresowanie naukowców i praktyków zarządzania ideą pomiaru rzeczywistości organizacyjnej w sposób analogiczny do pomiarów zjawisk fizycznych, a także zwrócenie uwagi na nieuchronną automatyzację pracy menedżera. Z uwagi na to, że publikacja zawiera szeroki przegląd wielu aspektów z zakresu metodologii nauk, wydaje się, że zainteresuje również doktorantów i młodych doktorów specjalizujących się w naukach ekonomicznych i społecznych.

Wokół "Trenów" Jana Kochanowskiego. Szkice historycznoliterackie

Teresa Banaś-Korniak

Książka składa się z szeregu szkiców, poświęconych poezji – zwłaszcza funeralnej – Jana Kochanowskiego (w szczególności "Trenom"). Celem większości zawartych w pracy tekstów jest próba dotarcia do wyobraźni poetyckiej czarnoleskiego poety, wyobraźni zdeterminowanej różnorodnymi czynnikami: kulturowymi, historycznymi, psychologicznymi etc. Pracę rekomenduje najlepiej wypowiedź profesora Alberta Gorzkowskiego (UJ), autora recenzji wydawniczej: ,,[...] Niniejsza książka, stanowiąca zbiór udatnych refleksji na temat "Trenów" Kochanowskiego, a przy tym próbę rzetelnych i dogłębnych studiów historycznoliterackich i historycznokulturowych to cenne dopełnienie [...] poprzednich dysertacji, artykułów i glos [...]”. Publikacja kierowana jest nie tylko do specjalistów dydaktyki uniwersyteckiej i licealnej, ale też do uczniów, studentów i szerokiego grona miłośników polskiej kultury i literatury dawnej.

Przestrzenie muzyczne w polskim teatrze współczesnym

Magdalena Figzał

Książka Przestrzenie muzyczne w polskim teatrze współczesnym prezentuje różnorodne sposoby funkcjonowania muzyki w polskim teatrze dramatycznym ostatniego dwudziestopięciolecia. Odnosząc się do twórczości wybranych reżyserów i współpracujących z nimi kompozytorów autorka podejmuje szereg zagadnień teoretycznych, ściśle wiążących się z obecnością muzyki w przedstawieniu teatralnym: począwszy od kwestii związanych z percepcją muzyki scenicznej, przez klasyfikację zjawisk akustycznych w teatrze oraz wpływ nowych mediów na sposób kształtowania dźwięku, aż po różnorodne ujęcia znaczenia muzycznego. Ogniwem spajającym poszczególne fragmenty monografii jest kategoria przestrzeni muzycznej, którą w najbardziej ogólnym i metaforycznym sensie rozumieć należy tu jako pewien specyficzny sposób funkcjonowania dźwiękowości w przedstawieniu teatralnym. Analizując inscenizacje takich twórców, jak Jerzy Jarocki, Jerzy Grzegorzewski, Krystian Lupa, Andrzej Dziuk, Krzysztof Warlikowski czy Jan Klata, autorka stara się nie tylko zwrócić uwagę na szczególną istotność warstwy muzycznej spektaklu teatralnego, ale przede wszystkim wskazać możliwe metody i narzędzia służące jej badaniu.

Oblicza męskości / Faces of Masculinity

red. Ewa Bogdanowska-Jakubowska

"To zbiór artykułów, które łączy wspólny temat – męskość, definiowana w różny sposób i postrzegana z różnych perspektyw. Pierwszy tekst prezentuje spojrzenie socjologiczne: Jolanta Klimczak i Kazimiera Wódz analizują przemiany męskości w społecznościach robotniczych w wybranych kulturach (również w kulturze polskiej). Kolejne dwa szkice, reprezentujące perspektywę psychologiczną, traktują o trudnościach związanych z płcią. Tomasz Jakubowski przedstawia studium przypadku detranzycji (powrotu do płci przypisanej zaraz po urodzeniu). Maja Gwóźdź pisze natomiast o tzw. thwarted masculinity (zepsutej męskości), analizując sposób prezentowania interseksualności w dyskursie na przykładzie powieści Jeffreya Eugenidesa Middlesex. Językowemu obrazowi mężczyzny i męskości poświęcone są artykuły Marcina Kuczoka oraz mój. Ten pierwszy to analiza polskich i angielskich przysłów. Drugi to krytyczne studium polskiego dyskursu politycznego (tworzonego przez mężczyzn polityków). Tekst Wojciecha Wachowskiego i Alicji Szmaus‑Jackowskiej, oparty na kognitywnej teorii metafory, traktuje z kolei o różnicach między kobietami i mężczyznami w wyrażaniu treści tabu. Następne dwa artykuły stanowią próbę przedstawienia obrazu męskości istniejącego w polskim piśmiennictwie. Anna Hanusiak kreśli wizerunek zbójnika karpackiego, opierając się na źródłach prasowych, etnograficznych, historycznych i literackich. Jan Musiał prezentuje literaturoznawcze studium męskości według historyka i krytyka literackiego Stefana Kołaczkowskiego. Dyskusję dopełnia tekst Patrycji Kowalik i Adriana Witkowskiego, którzy piszą o kryzysie męskości we współczesnym społeczeństwie." (fragment Wstępu)

Przestrzenie przekładu T. 2

red. Jolanta Lubocha-Kruglik, Oksana Małysa

Drugi tom monografii Przestrzenie przekładu, który oddajemy do Państwa rąk, jest rezultatem konfrontacji różnych metod językoznawczych i literaturoznawczych, stosowanych we współczesnych badaniach przekładoznawczych. W debacie, która dała możliwość ukazania różnorodności tematycznej i wielopłaszczyznowości tych badań oraz nakreślenia pewnych aspektów ich rozwoju, wzięli udział przekładoznawcy z Polski, Rosji, Gruzji, Czech, Kazachstanu i Ukrainy, reprezentujący różne języki, dyscypliny i zainteresowania. W swych artykułach wypowiadają się oni zarówno na tematy ogólne, przedstawiając nowe lub zmodyfikowane propozycje teoretyczne, jak i szczegółowe, dotyczące konkretnych rozwiązań w odniesieniu do różnych par językowych. Interdyscyplinarna dyskusja, której wyniki tu ukazujemy, pokazała, jak ważna i twórcza jest współpraca między specjalistami reprezentującymi różne języki, różne podejścia metodologiczne i wreszcie – różne zainteresowania badawcze. Przekonała nas również, że istnieje potrzeba organizacji przekładoznawczych spotkań naukowych w szerszym gronie. (fragment wstępu)

Z Dziejów Prawa. T. 9 (17)

red. Marian Mikołajczyk, red. Wojciech Organiściak

W prezentowanym tomie znalazły się artykuły: Wojciecha Organiściaka o wizji, autorstwa Wincentego Skrzetuskiego, na temat wojska w dawnej Rzeczypospolitej i jego reformie, Jana Kila o ekonomicznej doktrynie anarchoindywidualizmu, Adama Drozdka na temat cła w Polsce w okresie 1918–1939, wojskowe postępowanie  polowe i doraźne w II Rzeczypospolitej stanowi przedmiot analizy w artykule Tomasza Szczygła, o nadzorze Departamentu Służby Sprawiedliwości MON oraz Zarządu Sądownictwa Wojskowego nad wojskowymi sądami rejonowymi w latach 1946–1955 pisze Marta Paszek, z kolei Elżbieta Romanowska poświęciła swój tekst procesom karnym (w latach 1950–1956) przeciwko Mieczysławowi Siewierskiemu, zaś Edwardowi Szymoszkowi i jego działalności naukowej zostały poświęcone dwa teksty autorstwa Grzegorza Nancki. W części recenzyjnej znalazły się teksty dotyczące książek L. Kani, pt. Służba sprawiedliwości w Wojsku Polskim 1795–1945; P. Kołakowskiego, A. Krzaka, pt. Sprawa majora Jerzego Sosnowskiegow świetle dokumentów analitycznych Oddziału II SG WP i zeznań Franza Heinricha Pfeifera; R. Spałka, pt. Komuniści przeciwko komunistom; M. Szumiły, pt. Roman Zambrowski 1909–1977. Tom zamykają Kronika Katedry Historii Prawa za rok 2015 oraz wykaz publikacji pracowników tejże Katedry.

Ład społeczny i jego przedstawienia. Księga jubileuszowa Profesora Jacka Wodza

red. Tomasz Nawrocki, Wojciech Świątkiewicz

Prof. zw. dr hab. Jacek Wódz jest wybitnym socjologiem związanym od lat z ośrodkiem katowickim. Niniejszy tom zawiera teksty ofiarowane prof. Jackowi Wodzowi na siedemdziesiątą rocznicę urodzin przez jego przyjaciół, współpracowników i uczniów. W sposób przyjęty w świecie akademickim autorzy oddają hołd wybitnemu socjologowi. W tomie można odnaleźć teksty dotyczące Jubilata, odnoszące się do jego zainteresowań badawczych, czy też podejmujące problemy bliskie jego współpracownikom i wychowankom. Autorami tekstów są nie tylko badacze z katowickiego ośrodka, ale również z Krakowa, Warszawy, Łodzi, Lublina, Rzeszowa i wielu większych lub mniejszych ośrodków naukowych.

Antologia literacka. Przemiany, ekspansja i perspektywy gatunku. Seria pierwsza

red. Magdalena Kokoszka, red. Bożena Szałasta-Rogowska

„Epoka nasza jest epoką antologii” – teza Władysława Tatarkiewicza, wyartykułowana jeszcze na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku, nie straciła na aktualności. Antologia wydaje się jedną z form bloku silva o kapitalnym znaczeniu dla współczesnej kultury – w istocie skazanej na jakiś rodzaj selekcjonowania zalewającego półki księgarskie piśmiennictwa. W tomie, który oddajemy do rąk Czytelnika, przyglądamy się przede wszystkim współczesnym antologiom literackim (XX i XXI wieku), nie rezygnując jednak z kontekstu historycznego, pozwalającego uchwycić i zrozumieć zachodzące zmiany. Artykuły zgromadzone w książce prezentują omawianą formę od strony teoretyczno- i historycznoliterackiej, a także prawnej; uwzględniają niezwykle istotne usytuowanie środowiskowe – społeczne i geograficzne antologii, jej powiązanie z określoną wspólnotą symboliczną w kraju i na emigracji; eksponują także dwa czynniki kluczowe dla kształtu wyboru – temat i osobę antologisty. Poetyka form antologijnych rozpatrywana jest także w kontekście szerszym: jako zjawisko bezpośrednio związane z kulturą cytatu, jako jedna z ciekawszych i dotąd nieprzebadanych odsłon intertekstualności.

"Chowanna" 2016. T. 1 (46): Kierunki rozwoju etyki pedagogicznej i teorii wychowania moralnego

red. Ewa Syrek, Alicja Żywczok

Red. naczelna Ewa Syrek, redaktor części monograficznej Alicja Żywczok   Intencją redaktora części monograficznej (Kierunki rozwoju etyki pedagogicznej i teorii wychowania moralnego, red. Alicja Żywczok) było włączenie się w dyskusję dotyczącą funkcji oraz przedmiotu badań etyki pedagogicznej i teorii wychowania moralnego w obecnych warunkach społecznych, kulturowych, cywilizacyjnych i ekonomicznych, z nadzieją, że dyskusja zainspiruje odbiorców kultury do refleksji nad tradycyjnymi i nowoczesnymi zasobami kultury etycznej, wzorcami postępowania, jakością życia moralnego i stylem wychowania moralnego. Część ta tworzona była z przekonaniem o istotnej funkcji etyki w konstruktywnej zmianie obyczajów, poprawie relacji międzyludzkich, samokontroli i samodoskonaleniu. Strukturę części tworzy siedem artykułów przedstawicieli różnych nauk (pedagogiki, psychologii, filozofii) i ośrodków uniwersyteckich, zarówno naukowców znanych w kraju, jak i młodszych pracowników naukowych, jednak mających już w swej dziedzinie pewne osiągnięcia. Zastosowanie dedukcyjnego układu treści pozwala czytelnikowi przeanalizować w pierwszej kolejności artykuły o dużym znaczeniu teoretycznym, by następnie zwrócić uwagę na szczegółowe kwestie pedagogiczne przydatne zwłaszcza nauczycielom, wychowawcom, opiekunom i pedagogom; treść zainteresować również przedstawicieli nauk pokrewnych pedagogiki: filozofów, antropologów, socjologów i psychologów. Tematyka części tekstów tematycznie rozproszonych tomu oscyluje wokół takich zagadnień, jak: młodzież i kara pozbawienia wolności, wykorzystanie metafory stołu dla poszerzania myślenia andragogicznego, kategoria duchowości w pedagogice kontemplatywnej, percepcja wsparcia społecznego pacjentów z zaburzeniami odżywiania, psychologiczne mechanizmy moralności czy sens życia jako wyznacznik zdrowia oraz kategoria badawcza.