"Studia Politicae Universitatis Silesiensis". T. 19

red. Paweł Grzywna, red. Jan Iwanek, red. Robert Radek

Prezentowany tom 19 czasopisma „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” jest ostatnim, jaki ukazuje w formule półrocznika (od kolejnego tomu będzie to kwartalnik). W bieżącym numerze drukujemy wspomnienie o Profesorze Andrzeju Chodubskim autorstwa Jana Iwanka. Artykuł Profesora Chodubskiego drukowaliśmy w tomie 17. Jak zawsze, teksty szeregowane są tematycznie w działach: Teoria polityki i myśl polityczna: Z. Kantyka: Między teorią a praktyką – podejście fronetyczne we współczesnej politologii; T. Słupik: Narodziny demokracji w Grecji klasycznej w czasach reform Klejstenesa i Peryklesa; A. Turoń-Kowalska: „Człowiek” w postnowożytnym świecie. Koncepcja humanizmu w myśli Tomasza Manna; A. Kałabunowska: Niemiecki ruch identytarystów – próba klasyfikacji ideologicznej; Systemy polityczne: J. Iwanek: Spanish government as lawmaker; A. Siostrzonek-Sergiel: Wolność religii a wymóg obywatelstwa polskiego członków wyznaniowej gminy żydowskiej; D. Słupik: Ustawy zasadnicze Wenezueli, Boliwii i Ekwadoru jako element rewolucji boliwariańskiej w Ameryce Łacińskiej; Stosunki międzynarodowe: K. Czornik: Bahrain as area of Saudi-Iranian rivalry in the second decade of XXI century; Polityka społeczna: N. Stępień-Lampa: The main changes in the school system in the years 1998—2016 and their political context; Komunikowanie społeczne i polityczne: D. Krawczyk: Oczekiwania pracodawców wobec dziennikarzy na podstawie analizy ofert rekrutacyjnych; R. Klepka: Rywalizacja o fotel prezydencki: obraz głównych kandydatów w kampanii wyborczej 2015 roku w „Wiadomościach” TVP1; M. Sęk-Iwanek: Obrazy wojny w powieści graficznej. Każdy z tekstów prócz abstraktu w dwóch językach i takichż słów kluczowych zawiera notę o Autorze.

Cyprian Norwid. Poeta wieku dziewiętnastego

Jacek Lyszczyna

Książka Cyprian Norwid. Poeta wieku dziewiętnastego poświęcona jest przede wszystkim dziełu poetyckiemu Norwida, ponieważ autor bardzo mocno przeciwstawia się traktowaniu go – co w ostatnich czasach stal się dość modne – jako genialnego filozofa czy teologa. Książka podejmuje też kwestię przynależności poezji Norwida do konkretnego okresu - do niedawna dla wszystkich było oczywiste, że Norwid był romantykiem, dopiero w ostatnich latach zostało to jednak przekonująco zakwestionowane. Stąd też tytuł tej książki, w którym chodziło o pokazanie złożoności fenomenu Norwida, którego twórczość nie daje się zamknąć w ramach jednego tylko prądu, i sięgniecie do pojawiającej się w ostatnich latach koncepcji „dziewiętnastowieczności”.

"Narracje o Zagładzie" 2018, nr 4: Izraelskie narracje o Zagładzie

red. Jagoda Budzik, Bartłomiej Krupa, Marta Tomczok (Cuber)

Bieżący numer próbuje opisać i przybliżyć nieznaną w Polsce problematykę Zagłady w różnych dyskursach izraelskich. Jej panoramiczny i złożony charakter sprawia, że sięgnęliśmy tym razem do większej liczby dyscyplin niż zwykle: historii sztuki, filmoznawstwa, politologii, historii i, tradycyjnie już, do literaturoznawstwa. Kilka tekstów drukujemy po angielsku. W części tematycznej proponujemy kilka ważnych i wyrazistych artykułów filmoznawczych, poświęconych kinu Izraela i o Izraelu (w tym dwa teksty anglojęzyczne), pierwsze w Polsce omówienie sztuki Haima Maora i kontynuację badań nad malarstwem i filozofią Brachy L. Ettinger; a także artykuły o twórczości Miriam Akavii, Idy Fink (wraz z jej niepublikowanym dotąd opowiadaniem) i Davida Grosmana. W części „ogólnej” – więcej poezji: Paula Celana, Piotra Sommera i Haliny Poświatowskiej. A także przybliżenie dopiero rodzącego się zjawiska, jakim jest musical holokaustowy. W Dokumentach mogą Państwo przeczytać reportaż „naukowy” z wyprawy do Mizocza na tereny byłego getta i wspomnienia dotyczące przyjaźni z nieżyjącymi już artystami i pisarzami izraelskimi. W części Recenzje i omówienia proponujemy szkice krytyczne m.in. o książkach Anny Bikont, Moniki Sznajderman, Aliny Molisak i Małgorzaty Wójcik-Dudek.  W części Przekłady prezentujemy pionierskie omówienie prozy drugiego pokolenia autorstwa izarelskiej badaczki Talili Kusz Zohar. Nad numerem opiekę sprawowali hebraistka, teatrolożka i literaturoznawczyni Jagoda Budzik (UAM Poznań, Uniwersytet Wrocławski) oraz Barłomiej Krupa (IBL PAN).

Ethos rycerski w kulturze. Tradycje i kontynuacje. T. II: Ethos sarmacki i jego tradycje

red. Teresa Banaś-Korniak, red. Beata Stuchlik-Surowiak, współudz. Magdalena Komenda

Tom drugi wieloautorskiej monografii o ethosie rycerskim kierowany jest przede wszystkim do Czytelników zainteresowanych kulturą sarmacką oraz jej tradycjami. Autorami książki są głównie specjaliści od dziejów literatury i kultury dawnej Rzeczypospolitej szlacheckiej. Szlachta polska zafascynowana była rzymskimi cnotami rycerskimi i uznawała swój stan za spadkobiercę tychże cnót. Praktyka życia żołnierskiego w XVI i XVII stuleciu w Polsce nierzadko jednak odbiegała od wzniosłych idei ethosu rycerskiego, choć zdarzały się też heroiczne postawy ówczesnego polskiego wojska. Większość zamieszczonych w tomie artykułów dotyczy rodzimej kultury, literatury i piśmiennictwa w wiekach XVI i XVII, ale znalazły się w książce także prace poświęcone sarmackim tradycjom, przejawiającym się w innych, bliższych nam czasowo epokach.

Morfologiczne przekształcenia przestrzeni miejskiej Katowic

Marta Chmielewska

Monografia w sposób syntetyczny przedstawia ewolucję przestrzeni miejskiej Katowic, we współczesnych granicach miasta, od momentu powstania w jej obrębie pierwszych jednostek osadniczych (XIII w.) po wiek XXI. Jest to praca geograficzna, bazująca na archiwalnych materiałach kartograficznych, opracowanych z wykorzystaniem narzędzi GIS. Pod względem naukowym monografia lokuje się w badaniach morfologii miast w ujęciu conzenowskim. W pracy zidentyfikowano jednostki morfologiczne Katowic, oraz wyodrębniono i scharakteryzowano kierunki i etapy sukcesji morfologiczno-funkcjonalnej przestrzeni. Analiz morfologicznych dokonano w rzadko spotykanej u polskich morfologów miasta makro skali. Mimo rozbudowanej części teoretycznej opracowania, publikacja kierowana jest nie tylko do naukowców zajmujących się morfologią miast i badaczy przestrzeni miejskiej w ujęciu geograficznym czy historycznym, ale przede wszystkim do wszystkich osób zaineresowanych Katowicami, ich przestrzenią, oraz przeszłością rozwojową.

Żydowskie (nie)męskości. O przedwojennej twórczości Adolfa Rudnickiego

Gaweł Janik

Monografia stanowić ma rodzaj kompletnego przewodnika po przedwojennej twórczości Adolfa Rudnickiego. Autor uwzględnił w niej wszystkie wydane wówczas utwory pisarza – zarówno książki, jak i opowiadania opublikowane na łamach prasy, a także fragmenty niewydanego nigdy w całości dramatu. Pracę otwiera rozdział, w którym badacz odtwarza niemal wszystkie przedwojenne głosy krytyków literackich na temat wydanych wówczas utworów Rudnickiego. Celem autora było skonfrontowanie głosów badaczy, zdaniem których Rudnicki już od momentu swojego literackiego debiutu stał się ulubieńcem krytyki, z tekstami źródłowymi, a więc oryginalnymi recenzjami publikowanymi na łamach prasy przedwojennej. Drugi rozdział dotyczy „żydowskości” przedwojennych utworów pisarza. Ukazuje przemiany w światopoglądzie pisarza, którego na początku lat trzydziestych cechowała wyraźna postawa asymilatorska, podczas gdy tuż przed wybuchem II wojny światowej, jego głos słychać było już po stronie krytyków asymilacji. Najważniejszą część monografii stanowi rozdział trzeci, będący autorską próbą odczytania przedwojennej prozy Rudnickiego z perspektywy badań nad męskością. Badacz, w oparciu o najnowsze metodologie z zakresu men's, gender oraz queer studies, a także uwzględniając konteksty społeczne i kulturowe, podejmuje się próby wskazania tekstualnej wieloseksualności podmiotu Rudnickiego. Specyfika utworów pisarza, z których niemal całkowicie wykluczone zostały kobiety, przez długie lata nie została dostrzeżona, a przez to należycie opisana. Co więcej, męskość w tekstach Rudnickiego okazuje się często wyjątkowo niemęska, zniewieściała, a także homoseksualna. Monografia ta staje się więc próbą odczytania, mówiąc za Germanem Ritzem, „tajnych znaków” obecnych w międzywojennej twórczości pisarza, które pozwalają odczytać ją jako także homoseksualną, a tym samym dopisać Rudnickiego do grona pisarzy takich jak Jarosław Iwaszkiewicz czy Witold Gombrowicz.

Współpraca regionalna państw Grupy Wyszehradzkiej. Doświadczenia i perspektywy

Anna Czyż

Celem książki jest ocena dorobku i osiągnięć Grupy Wyszehradzkiej po dwudziestu pięciu latach jej istnienia. Praca obejmuje zatem okres od 1991 roku, kiedy powstał początkowo Trójkąt Wyszehradzki, a następnie w użycie weszła nazwa Grupa Wyszehradzka jako ugrupowanie czterech państw Europy Środkowej: Czech, Polski, Słowacji i Węgier, aż do 2016 roku, kiedy przypadała dwudziesta piąta rocznica Grupy Wyszehradzkiej. Stało się to istotną przesłanką do podsumowania współpracy, jej znaczenia i roli, pokazania sukcesów i porażek i przedstawienia współpracy wyszehradzkiej w ujęciu wielowymiarowym, w czym autorka upatruje atutu pracy – nie skupia się bowiem wyłącznie na sferze politycznej współpracy, ale opisuje także współpracę sektorową w różnych dziedzinach oraz wymiar obywatelski, społeczny, realizowany w dużej mierze przez Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki. W pracy znalazły rozwinięcie zagadnienia dotyczące genezy i mechanizmów funkcjonowania Grupy Wyszehradzkiej, przedmiotu jej działania i najważniejszych tematów podejmowanej współpracy, czynników, które wpływały i wpływają na przebieg i charakter współpracy, celów, jakie przyświecały państwom wyszehradzkim w okresie przedakcesyjnym oraz po ich wejściu do Unii Europejskiej i NATO oraz perspektyw rozwoju Grupy Wyszehradzkiej w zmieniającej się dynamicznie Europie.   Praca jest adresowana do szerokiego kręgu odbiorców, w tym do studentów kierunku politologia, stosunki międzynarodowe, bezpieczeństwo międzynarodowe i narodowe, a także politologów, specjalistów od stosunków międzynarodowych.

Itérativité dans la traduction automatique. Analyse orientée objets des verbes de mouvement français traduits en polonais par "jechać / jeździć" (sur la base des formes du présent)

Michał Hrabia

Przedmiotem rozprawy jest zorientowany obiektowo opis złożonego problemu iteratywności czasowników ruchu dla celów przekładu automatycznego z języka francuskiego na język polski. Opierając się na wnikliwej analizie konkretnych przykładów użyć zaczerpniętych z obszernego korpusu, autor konstruuje 38 schematów syntaktyczno-semantycznych warunkujących tłumaczenie badanych czasowników za pomocą formy semelfaktywnej (jechać) i 40 schematów dla wariantu iteratywnego (jeździć). Praca zawiera również listing przykładowych elementów wykorzystanych w dezambiguizacji klas obiektowych.

Inny/Obcy. Transnarodowe i transgresyjne motywy w twórczości Petera Weira

Magdalena Kempna-Pieniążek, Przemysław Pieniążek

Twórczość Petera Weira jest owocem spotkania kina gatunków i kina artystycznego, a także kina australijskiego i kina hollywoodzkiego (a w tle również kina europejskiego). W świetle najnowszych badań prezentuje się ona jako fenomen o charakterze transnarodowym, efekt kombinacji wątków zaczerpniętych z różnych systemów kulturowych. Książka zdaje relację z dokonującej się w ostatnich latach zmiany perspektywy w postrzeganiu dorobku Weira: od interpretacji zogniskowanych na zagadnieniach duchowych do wątków akcentujących status autora funkcjonującego w warunkach tzw. „globalnego Hollywoodu”. Przedstawiane są w niej również najważniejsze aspekty wędrówek, którą odbywają bohaterowie filmów reżysera w poszukiwania głębszego wymiaru egzystencji, pozwalającego określić im swoją tożsamość oraz przynależność w świecie, w którym „wszystko zaczyna się i kończy we właściwym miejscu i czasie”. Inny / Obcy. Transnarodowe i transgresyjne motywy w twórczości Petera Weira to zatem publikacja kierowana nie tylko do kulturoznawców i filmoznawców, lecz także do miłośników kina, pragnących skonfrontować własne interpretacje filmów takich jak Piknik pod Wiszącą Skałą, Ostatnia fala, Truman Show czy Niepokonani z opiniami zarówno rodzimych, jak i zagranicznych badaczy.

Filozofia dziejów filozofii. Silne i słabe modele

Vladimír Leško, tłum. Dariusz Bęben, tłum. Bogusław Szubert

Powstanie filozofii dziejów filozofii jako organicznej części systemowej formy filozofowania jest związane z ruchem niemieckiej myśli filozoficznej pierwszych trzydziestu lat XIX wieku. Jej twórcą jest Georg Wilhelm Friedrich Hegel, którego genialne Wykłady z historii filozofii przedstawiają fundamentalną dramatyczną więź dziejów filozofii z filozofią systematyczną. Od tego czasu stosunek filozofii do jej własnej historii stał się wielkim i w pewnym sensie niezbywalnym filozoficznym problemem. Na Heglu definitywnie skończył się etap niefilozoficznego – doksograficznego pojmowania dziejów filozofii i zdecydowanie rozpoczął się nowy etap filozoficznego rozumienia historycznofilozoficznego myślenia jako filozoficznej nauki – filozofowania o dziejach filozofii. Podstawowym celem pracy jest filozoficznie przedstawić najważniejsze historycznofilozoficzne koncepcje XIX i XX wieku, które ukształtowały założenia dla powstania silnych modeli filozofii dziejów filozofii w teoriach Hegla, Fridricha Wilhelma Josepha Schellinga, młodego Karola Marksa, Fryderyka Nietzschego, Edmunda Husserla, Martina Heideggera i słabych modeli Eugena Finka, Jana Patočki i Hansa Georga. Gadamera. Chcę zaprezentować pewne wyniki filozofii dziejów filozofii jako metateoretyczny ruch wewnątrz historycznofilozoficznego myślenia, którego sensem jest nie tylko empiryczne opisanie historycznofilozoficznego procesu, lecz jednocześnie zrozumienie i wyjaśnienie jako nieoddzielnej części najważniejszych filozoficznych problemów.

"Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies" 2017, nr 3: Podmiotowość

red. Dariusz Gzyra, Justyna Tymieniecka-Suchanek

Do rąk Czytelników oddajemy trzeci już monograficzny numer interdyscyplinarnego czasopisma "Zoophilologica" 2017/3, zawierający artykuły autorów, którzy ani wprost, ani w jednolity sposób nie definiują statusu i podmiotowości zwierząt, ale podejmują próby badania owego zagadnienia poprzez pryzmat własnych dziedzin badawczych – z ich specyficzną siatką pojęciową i metodologią. Wszyscy oni próbują – każdy w inny sposób rozkładając akcenty – penetrować, analizować i rozważać warunki, w jakich dochodzi do tworzenia i rozpoznania pozaludzkiego podmiotu. Ich praca stanowi skromny wkład dla określenia wieloaspektowej istoty podmiotowości zwierząt, ale bez wątpienia stanie się cenna w kontekście pytania o to, kim jesteśmy my sami.

Efektywność terapii dyslalii. Logopedyczno-lingwistyczna analiza wyników badań

Danuta Pluta-Wojciechowska

Książka prezentuje pierwsze w Polsce badania dotyczące efektywności terapii w przypadku wad wymowy wynikających z zaburzeń anatomicznych i czynnościowych, takich jak ankyloglosja, wada zgryzu, przerost migdałka gardłowego, zaburzenia oddychania i połykania. Autorka przedstawia wyniki badań na tle szerokiego kontekstu poznawczego. Analizuje bowiem transformację diagnozy i terapii wad wymowy, jaka odbyła się w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat w polskiej logopedii. Na takim tle omawia opracowaną przez siebie oryginalną Strategiczną metodę usprawniania realizacji fonemów (SMURF) i podstawy Fizjologicznej terapii miofunkcjonalnej (FTM). Monografia zawiera relację w wyników badań efektywności terapii za pomocą SMURF i FTM z wykorzystaniem analiz lingwistycznych i logopedycznych, a także testów statystycznych. Autorka porównuje opracowaną przez siebie metodę terapii z innymi sposobami postępowania opisanymi w literaturze polskiej i zagranicznej. Przedstawione studia ukazują SMURF jako oryginalną metodę terapii, która ma wyraźne umocowania lingwistyczne, biologiczne i logopedyczne. Jest także jedyną metodą terapii dyslalii w Polsce, której skuteczność została udowodniona w badaniach naukowych.

Potocki (Jan) - w duetach. (Ze światowcami w aneksie)

Janusz Ryba

Książka jest zbiorem szkiców, koncentrujących się wokół Jana Potockiego (zasadnicza część) i życia światowców oświeceniowych (aneks). Niewątpliwie za oryginalną można uznać kompozycję. Chodzi przede wszystkim o to, że (w zasadniczym fragmencie publikacji) w charakteryzowaniu Potockiego duży udział ma realna postać, z którą występuje  w „duecie” (np. Poszukiwacze prawdy: Blaise Pascal i Jan Potocki czy Julius Heinrich Klaproth: uczeń Jana Potockiego). W ten sposób (za pośrednictwem owych duetów) skonstruowany został portret bohatera książki. W drugiej części nakreślono obraz „wielkiego świata”, środowiska, w którym Potocki żył i uprawiał rozmaite formy aktywności.  Książka jest napisana lekko, stylem zwięzłym. Zawiera wiele ciekawych informacji.

"Nowa Biblioteka. New Library. Usługi, Technologie Informacyjne i Media" 2017, nr 3 (26): Interesariusze komunikacji naukowej

red. Izabela Swoboda, red. Jacek Tomaszczyk

Recenzowany kwartalnik naukowy „Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media”, redagowany w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zawiera publikacje z zakresu szeroko pojętej bibliologii i informatologii. Od 2013 roku periodyk uwzględniany jest w części B wykazu czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego – za publikację przyznawane są 4 punkty. Każdy z tomów czasopisma ma charakter monograficzny. Prezentowany numer 3/2017, zatytułowany „Interesariusze komunikacji naukowej”, pod redakcją Izabeli Swobody i Jacka Tomaszczyka, jest poświęcony różnym przejawom komunikacji naukowej, problematyce, która coraz częściej staje się przedmiotem badań humanistycznych i społecznych. Zamieszczone w tomie artykuły dotyczą wybranych aspektów tego zagadnienia. Małgorzata Gwadera podjęła rozważania z zakresu szeroko rozumianej komunikacji naukowej. Autorka przedstawiła kompetencje uczestników aktów komunikacyjnych z obszarów science communication, scientific communication, scholarly communication, analizując bariery komunikacyjne, rozpatrując różnice wynikające z założeń IQ (inteligencji intelektualnej) oraz EQ (inteligencji emocjonalnej), sytuując komunikację naukową we wzorcu komunikacji synergicznej. Komunikację naukową w aspekcie prawnym, w świetle przepisów znowelizowanej w styczniu 2016 roku ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych omówiła Krystyna Michniewicz-Wanik. Zmiany te dotyczą m.in. rozszerzenia dozwolonego użytku informacyjnego i dozwolonego użytku edukacyjnego. Z kolei Anna Wiktorska w artykule Inicjatywy podnoszące świadomość ochrony praw własności intelektualnej w Polsce starała się odpowiedzieć na postawione przez siebie pytania badawcze: Jakie inicjatywy podnoszące świadomość ochrony własności intelektualnej podejmowane są w Polsce? Czy inicjatywy te zapewniają kompleksową edukację i sprzyjają poszanowaniu praw własności intelektualnej? W tomie znalazła się także grupa prac, w których autorzy przedstawiają wyniki badań empirycznych prowadzonych w obszarze szeroko rozumianej komunikacji naukowej, dotyczących: ograniczeń dostępu do zdigitalizowanych wersji książek drukowanych z domeny publicznej (Agnieszka Łakomy); zagadnień współautorstwa w wybranych polskich czasopismach informatologicznych (Joanna Tokarczyk) oraz problematyki znajomości i odbioru wydarzeń popularyzujących naukę wśród społeczeństwa (Edyta Kosik). Zagadnienie komunikacji w środowisku uczelni wyższej, a dokładnej zjawisko makdonadyzacji w tej przestrzeni, przedstawił Marcin Kozak. Tom uzupełnia artykuł Anny Małgorzaty Kamińskiej, dotyczący przeglądu usług internetowych zwiększających możliwości zdalnej współpracy między naukowcami, a także dwie prace, w których autorzy (Jędrzej Leśniewski, Kalina Sobieska) omówili konferencje naukowe jako jedną z form komunikacji naukowej. Numer zawiera również przegląd recenzji najnowszych publikacji z zakresu bibliologii i informatologii oraz sprawozdania z ważnych wydarzeń (konferencji, spotkań, warsztatów).

"Scripta Classica" 2016. Vol. 13

red. Anna Kucz, Patrycja Matusiak

Na trzynasty tom "Scripta Classica" składa się dziewięć artykułów o różnorodnej tematyce. Czytelnik znajdzie tu teksty zarówno analizujące wybrane kwestie z hymnów homeryckich, jak i te dotykające lingwistycznych aspektów tekstów Plauta czy roli Erichto w dziele Lukana. Artykuły dotyczące prozy odnoszą się natomiast do: tekstu Pauzaniasza o Partenonie, fragmentu dzieła Waleriusza Maksymusa i uwag odnoszących się do zagadnień związanych z literaturą bizantyńską.   Całości dopełniają obserwacje na temat wątków mitologicznych spotykanych w komiksach oraz współczesna, pierwsza edycja łacińskiego tekstu "Chirurgia parva", która zdaje się korespondować z artykułem traktującym o "szaleństwie" i terminach pokrewnych z punktu widzenia lingwisty.

Przekłady Literatur Słowiańskich. T. 3. Cz. 1: Bariery kulturowe w przekładzie artystycznym

red. Bożena Tokarz

Tytuł trzeciego już tomu wydawnictwa ciągłego „Przekłady Literatur Słowiańskich” należy rozumieć jako praktyki i nawyki kulturowe, mniej lub bardziej utrwalone w tekstach, które utrudniają reekspresję oryginału, a tym samym rozumienie obcości przez odbiorcę sekundarnego. Taka sytuacja powoduje pojawianie się problemów przekładowych i przekładoznawczych, podejmowanych w książce przez poszczególnych autorów.     Kultury słowiańskie mają różne i bogate historycznie doświadczenia z obcymi kulturami, mimo bliskości języków. Dlatego też rozprawy na temat barier kulturowych w przekładzie artystycznym zostały uporządkowane nie ze względu na spotykające się pary literatur, kultur i języków (jak w poprzednich tomach), lecz na podstawie szczególnie wyeksponowanych przez autora problemów translatologicznych, związanych z istnieniem i pokonywaniem pozatekstowych trudności przekładowych.