Κомиссивные речевые жанры. Cопоставительный русско-польский аспект [Komisywne gatunki mowy. Aspekt porównawczy rosyjsko-polski]

Oksana Małysa

Niniejsza praca sytuuje się w nurcie badań genologicznych uwzględniającym w opisie gatunków zarówno kategorie pragmatyczno-semantyczne, jak też założenia stylistyki, dyskursu oraz aksjologii. Dynamika rozwoju form gatunkowych rozpatrywana jest więc w kontekście procesów historycznych, zmian technologicznych oraz uwarunkowań społeczno-kulturowych. Celem opracowania jest porównanie komisywnych gatunków mowy zakorzenionych w rosyjskiej i polskiej przestrzeni komunikacyjnej. Prezentowane są typologie gatunków z uwzględnieniem różnych ich aspektów, m.in. intencjonalnego, retorycznego, funkcjonalnego. Zróżnicowanie parametrów gatunkowych interpretowane jest również z perspektywy kulturowej. Zarysowane w książce spojrzenie na gatunki mowy pozwala odejść od tradycyjnych metod ich badania. Umożliwia to przede wszystkim osadzenie gatunku w kontekście sytuacyjnym oraz traktowanie go jako kategorii scalającej elementy strukturalne wypowiedzi z jej podmiotem wraz z wyznawanym przez niego systemem wartości. Taki kierunek badań daje możliwość uchwycenia dynamicznego modelu rozmaitych form komunikacji, w tym również komisywnych. Publikacja adresowana jest do osób interesujących się problemami gatunków mowy, w tym w aspekcie porównawczym. 

Republiki literackiej nowoczesności

Krzysztof Krasuski

Spis treści   Od autora / 7   Modernistyczne preludium / 15 Stanisław Brzozowski w przestrzeni studiów postkolonialnych / 27 Jeszcze o postkolonializmie w literaturze / 41 Tadeusz Boy-Żeleński — krytyk w dobie przebudowy / 49 Czesław Miłosz wśród „zniewolonych umysłów” / 77 Potęga pamięci. Kulturotwórcza funkcja pamięci w pisarstwie Tymona Terleckiego / 93 Paweł Hertz — polski Europejczyk / 109 Koncepcja wspólnoty według Tomasza Burka / 121 Inna nowoczesność Krzysztofa Karaska / 135 Łabędzi śpiew Nowej Fali / 143 Krytycznoliteracki mainstream / 159   Bibliografia (wybór) / 171 Indeks osobowy / 175 Summary / 181 Zusammenfassung / 183

Człowiek w horyzoncie dziejów i autentyczności bycia. Studia z filozofii Jana Patočki

Dariusz Bęben

Filozofia Jana Patočki zajmuje się człowiekiem, który staje do walki o swą duszę, co przejawia się tym, że odrzuca on to, co oczywiste, to, co absolutne, to, co pozaświatowe, to, co pewne. Zdaniem Patočki, człowiek, który chce żyć w prawdzie, nie może sobie pozwolić, by uśpiła go spokojna harmonia codzienności; musi otworzyć się na to, co niepokojące oraz tajemnicze, czyli na to, od czego zwykle życie się  odwraca, by przejść od porządku dnia do tajemnicy nocy. Patočka krytycznie odnosił się do historii metafizyki klasycznej (od Platona do Husserla), uważając, że dążyła ona do tego, co pewne, obiektywne, a w końcu – absolutne i wieczne. Przeciwstawiał temu Sokratejską niepewność. Czeski filozof ukazał specyficzną formę wiedzy o absolutnym transcendowaniu, w którym zachodziła szczególna relacji życia człowieka do całości, w tym prymarne odniesieniu do niebytu. Patočka podkreślał motyw negatywności jako immanentnej cechy ludzkiej wolności. Horyzontem zaś wolności jest czasowość i dziejowość. Podejście Patočki do filozofii dziejów było szczególne, wykraczało poza ramy klasycznie rozumianej filozofii dziejów. Filozofia dziejów nie jest interpretacją tego, co się wydarzyło. Zdaniem Czecha, dzieje od zawsze oznaczają dzieje człowieka, stanowią obiektywną moc, której zrozumienie z jednej strony wymyka się człowiekowi, z drugiej  tylko dzięki historii ludzie mogą nadać swemu życiu sens. Kolejnym ważnym tematem Patočki było zagadnienie dziejów Europy. Europa to pojęcie filozoficzne. Na pytanie o to, czym jest w Europa, odpowiadał, opisując i rozjaśniając jej dzieje oraz siły, które nią rządzą. W swych rozważaniach Patočka koncentrował się na jej powstaniu (stawiając kwestie: jak Europa stała się Europą?) oraz na tym, co nastąpiło później, a co czeski filozof określił mianem epoki poeuropejskaiej (dlaczego upadła Europa?). Nie bez znaczenia było również to, co rozpościerało się pomiędzy narodzinami a śmiercią, czyli  przebieg duchowych losów Europy. Zdaniem Patočki, podstawą dziedzictwa europejskiego była troska o duszę. W dyskusji dotyczącej sensu i ciągłości czeskich dziejów nie mogło zabraknąć głosu Patočki. Po pierwsze, odnosił się do historii samego sporu, polemizując z poglądami Jungmanna, Bolzana przede wszystkim zaś Masaryka. Po drugie, można w tym kontekście nieco szerzej spojrzeć na samą koncepcję filozofii dziejów Patočki, uwypuklając jej aspekt narodowy. Ponieważ filozofia Patočki jest ściśle związana z jego życiem, ostatni fragment książki przedstawia jego biografię intelektualną. Składa się on z dwóch części: pierwsza charakteryzuje spotkania z filozofami, którzy wpłynęli na rozwój jego poglądów. Część druga dotyczy udziału Patočki w wydarzeniach politycznych w Czechosłowacji (Karta 77).

Pokolenia PRL na ekranie w kontekście dokumentów prasowych z epoki

Jakub Zajdel

Autor podejmuje próbę opisania wielostronnych i złożonych relacji łączących w okresie PRL kinematografię, propagandę i widzów. W drugiej połowie XX wieku komuniści po przejęciu władzy w Polsce prowadzili intensywne działania propagandowe w celu wytworzenia wrażenia, że mają poparcie społeczne. Wśród różnych wątków rozwijanych w tekstach propagandowych był wątek pokoleniowy. Obejmował on wprowadzane stopniowo trzy mity pokoleniowe. Pierwszy z nich Autor nazywa mitem pokolenia walki, drugi – mitem pokolenia pracy, a trzeci – mitem pokolenia powinności. Informacji, które miały je uprawdopodobnić dostarczały pamiętniki i wspomnienia zbierane w trakcie konkursów organizowanych przez redakcje gazet i czasopism. Kino natomiast ze względu na swoje masowe oddziaływanie miało spopularyzować wymienione mity. Jednak filmowcy częściowo z powodów politycznych, a przede wszystkim – artystycznych dążyli na ogół do zaprezentowania własnej reakcji na któryś w mitów pokoleniowych zamiast do oczekiwanego przez decydentów kinematografii zilustrowania danego mitu. Omawiając wybrane filmy fabularne, Autor próbuje opisać, jak relacja pomiędzy mitem pokoleniowym a jego filmowym wysłowieniem rysowała się perspektywie odbiorczej. Należy dodać, że zamiarem Autora jest odtworzenie odbioru filmów w okresie po ich premierze, a nie przymierzanie współczesnej miary do dzieł sprzed lat. Niewątpliwie trudno w pełni odtworzyć te znaczenia, które kiedyś stanowiły dla widzów istotny kontekst dla zrozumienia filmów. W swojej próbie osiągnięcia tego celu Autor koncentruje uwagę na znaczeniach podsuwanych widzom za pośrednictwem prasy, przywołując trzy grupy tekstów. Do grupy pierwszej należą teksty propagandowe, w których Autor odnajduje werbalizacje mitów pokoleniowych. Do grupy drugiej należą wspomnienia pokoleniowe w ich wersjach wydrukowanych w prasie (ukazywały się też ich wersje książkowe). Wspomnienia te dawały podbudowę dla mitów pokoleniowych, dostarczając szczegółów, które znajdowały uogólnienie w treściach mitów. Trzecią grupę stanowią recenzje filmowe. Ich zadaniem było ukierunkowanie odbioru danego filmu. Punktem odniesienia dla prezentowanego w nich odczytania sensu ideologicznego opisanych filmów był rozpowszechniany ówcześnie przez propagandę obraz pokoleń. W rezultacie czytelnik otrzymuje zarys niektórych mechanizmów kształtujących pamięć kulturową w latach istnienia PRL. (Streszczenie)

"Chowanna" 2018. T. 1 (50): Perspektywy edukacji małego dziecka w kontekście zmian oświatowych

red. Alina Budniak, Ewa Syrek

Część monograficzna tomu 1/2018 „Chowanny” pod redakcją Aliny Budniak została zatytułowana Perspektywy edukacji małego dziecka w kontekście zmian oświatowych. Treści zawartych tu rozważań odnoszą się do kształtu, celów, zakresu, przebiegu i znaczenia edukacji małego dziecka; stanowią głos w dyskusji i wyraz troski o jej stan w trakcie bezustannie trwających szkolnych reform. Z jednej strony ogromny rozwój zakresu wiedzy merytorycznej, łatwość dostępu do różnych źródeł informacji, przemiany celów i ideałów wychowania na przestrzeni lat, rozwój wiedzy psychologicznej i pedagogicznej na temat możliwości uczenia się dzieci, a z drugiej kilkukrotne zmiany podstaw programowych, zasad organizacji kształcenia w szkołach, narzucenie obowiązku szkolnego dla dzieci sześcioletnich, a następnie odstąpienie od niego, ekspansywna działalność wydawnictw oferujących szkolne podręczniki i liczne materiały edukacyjne, sukcesywne wprowadzenie jednolitego („rządowego”) zestawu podręczników dla klas początkowych, a po ledwie kilku latach rezygnacja z niego – to zaledwie parę przykładów ciągłego dokonywania zmian, często bez możliwości sprawdzenia efektów dopiero co podjętych działań. O ile poszukiwanie lepszych, bardziej efektywnych metod edukacji, atrakcyjnych dla dzieci, odpowiadających ich potrzebom sposobów działania jest zadaniem koniecznym każdego nauczyciela, o tyle ilość narzucanych zmian, ich często chaotyczne wprowadzanie, brak możliwości i czasu do właściwego przygotowania się do nowych zadań mogą wywoływać niepokój, zagubienie i dezorganizację pracy szkoły i nauczycieli. Przedstawione w części monograficznej postulaty wskazują na konieczne uzupełnienie zagadnień programowych czy działań nauczycieli w sytuacji permanentnych przeobrażeń i przebudowy systemu oświaty. Dział tekstów rozporoszonych tomu 1/2018 tematycznie odnosi się m.in. do takich zagadnień, jak nadzór pedagogiczny, postawy rodzicielskie, otwartość na karierę międzynarodową młodych dorosłych, wizerunek starości i osób starszych czy płciowość.

Relecturas y nuevos horizontes en los estudios hispánicos. Vol. 3: Cultura y traducción

red. Joanna Wilk-Racięska, Sabina Deditius, Anna Nowakowska-Głuszak

Trzeci tom monografii prezentującej różnorodność badań hispanistycznych poświęcony jest fenomenom kulturowym oraz traduktologii. Wśród zagadnień przedstawionych przez badaczy wywodzących się z polskich i zagranicznych ośrodków naukowych znalazły się m.in.: środki językowe dyskursu ideologicznego, analiza programu Wystawy Iberoamerykańskiej w Sewilli, obraz prasowy relacji portugalsko-hiszpańskich, koncepcje ekwiwalenji przekładowej, tłumaczenia specjalistyczne, recepcja czeskich i hiszpańskich teorii przekładu.

Społeczeństwo - sport - edukacja

red. Barbara Wiśniewska-Paź, Piotr Wróblewski

Społeczeństwo – sport – edukacja zawiera artykuły przedstawione w trakcie dwóch dni w ramach XV Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego, który miał miejsce we wrześniu 2013 roku w Szczecinie. Przedłożone przez autorów referatów teksty uzupełnione zostały artykułami przygotowanymi przez badaczy zajmujących się problematyką znaczenia sportu w obrębie współczesnego społeczeństwa polskiego w różnych aspektach i zakresie. Pod uwagę zostały wzięte przede wszystkim dwa ważne wymiary znaczenia sportu: 1. kontekst społeczny, tj. powiązany bezpośrednio z instytucjami społecznymi (wzorami, drużyną, klubem, widowiskami) oraz 2. kontekst edukacyjny, wyznaczony realizacją programów socjalizacyjnych i wychowawczych na poziomie sportu szkolnego i profesjonalnego, ale także w  ramach różnych form spędzania wolnego czasu i prozdrowotnego stylu życia. Autorzy artykułów w analizie fenomenu sportu i edukacji we współczesnym społeczeństwie stosują różne perspektywy badawcze. Obok socjologii sportu, wykorzystywane są teorie powstałe na polu socjologii: kultury, organizacji, małych i dużych struktur społecznych czy socjologii ciała. W wielu artykułach znajdują się wyraźne odniesienia do teorii społeczeństwa konsumpcyjnego. Zaprezentowane w tomie stanowisko teoretyczne eksponuje przede wszystkim wieloaspektowość sportu jako fenomenu ludycznego, mitycznego oraz elementu kultury symbolicznej, jest przy tym dalekie od, dominującego przez wiele lat, stanowiska strukturalistyczno-funkcjonalnego czy psychologicznego.     Repertuar problemów zaprezentowanych w niniejszym tomie jest na tyle ciekawy i różnorodny, że każdy czytelnik zainteresowany problematyką z pogranicza sportu, społeczeństwa i edukacji znajdzie w książce coś interesującego do przeczytania.

"Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego" 2015. T. 16

red. Maksymilian Pazdan

W szesnastym tomie Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego znalazło się opracowanie poświęcone aspektom kolizyjnoprawnym zapisu windykacyjnego. Ponadto zamieszczono artykuł dotyczący niektórych konsekwencji zmiany statutu w międzynarodowym prawie spółek w przypadku przymusowego przeniesienia siedziby spółki za granicę. Godne polecenia są także rozważania o następstwach niemożności stwierdzenia treści prawa obcego na tle art. 10 ust. 2 ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym. Szesnasty tom czasopisma zamykają uwagi o uregulowaniach rozporządzenia Rzym II i ich stosowaniu na tle doświadczeń polskiej judykatury oraz glosa orzeczenia dotyczącego kolizyjnoprawnych konsekwencji rozdzielności majątkowej ustanowionej na podstawie prawa polskiego.

Varianti dell'espressionismo nella narrativa italiana postmoderna 1980-2000

Joanna Janusz

Monografia jest poświęcona postmodernistycznym realizacjom tendencji ekspresjonistycznej we włoskiej literaturze, powstałej między 1980 a 2000 rokiem. Świat współczesnej kultury przeciwstawia różnice i wielość dawnemu pragnieniu ujednolicania, eliminuje ciągłość na rzecz przypadkowości, preferuje różnorodność i odmienność bardziej niż tożsamość i podobieństwo, odrzuca porządek i bezpieczeństwo teoretycznych sformułowań. Próba potwierdzenia, że istnieje i trwa niezmiennie również dziś jakiś prąd estetyczno-literacki, który dla niektórych jest niczym innym niż historycznym zjawiskiem z przeszłości może się wydać pustym i beznadziejnie nierealnym zabiegiem retorycznym. Precyzyjne określenie czym ekspresjonizm jest dziś, w czasach gdy tak trudno i niemal niezręcznie mówić o eksperymencie artystycznym czy literackim, wydaje się równie trudne, jak na początku wieku, w dobie awangard historycznych. Awangardy historyczne, zatem również ekspresjonizm, stały się bowiem od dawna częścią współczesnego kanonu. Ekspresjonistyczne techniki wyrazu artystycznego upowszechniły się i straciły swój transgresyjny charakter; zmieniła się także ich rola i sposób funkcjonowania w rozległej koine literatury postmodernistycznej. Zmiany te nie oznaczają jednak utraty znaczenia czy artystycznej produktywności. Dzisiejszy ekspresjonizm to styl i funkcja tekstu, ale także pewna filozofia i wizja człowieka, stale obecna w tyglu wielości i różnorodności także dzisiejszej literatury, pozbawionej granic i teoretycznych odniesień.  

Various Dimensions of Contrastive Studies

red. Bożena Cetnarowska, red. Marcin Kuczok, red. Marcin Zabawa

Monografia zbiorowa zatytułowana Various Dimensions of Contrastive Studies zawiera dziewiętnaście artykułów autorstwa badaczy z ośrodków uniwersyteckich w Polsce oraz w innych krajach europejskich. Autorzy analizują głównie dane pochodzące z języka angielskiego oraz polskiego, uwzględniając dodatkowo materiał pochodzący z innych języków germańskich lub słowiańskich, z języków romańskich, celtyckich, ałtajskich i ugrofińskich. Rozdziały tworzące pierwszą część tomu omawiają kwestie teoretyczne dotyczące systemu fonologicznego, morfologicznego lub składniowego porównywanych języków. Rozdziały w części drugiej koncentrują się na zagadnieniach leksykalnych, dotyczących m.in. mechanizmu metafory konceptualnej oraz terminologii specjalistycznej. Część trzecia zawiera rozdziały poświęcone dyskursowi akademickiemu, związkom pomiędzy kulturą a językiem, oraz procesowi przyswajania języka obcego. Monografia ukazuje różnorodność problemów badawczych z dziedziny językoznawstwa kontrastywnego. Stanowi ponadto ilustrację rozmaitości metod badawczych oraz założeń teoretycznych przyjętych przez autorów tekstów. Książka skierowana jest do językoznawców zajmujących się badaniami kontrastywnymi (w różnych ujęciach teoretycznych). Może być także przydatna studentom filologii oraz innym czytelnikom zainteresowanym kontaktem językowym oraz różnorodnością językową.

"Nowa Biblioteka. New Library. Usługi, Technologie Informacyjne i Media" 2018, nr 4 (31): Konteksty ochrony zbiorów bibliotecznych

red. Agnieszka Bangrowska (Bakalarz)

Trzydziesty pierwszy numer czasopisma „Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media” poświęcony jest problematyce ochrony zbiorów bibliotecznych i archiwalnych czy specjalnych. Temat ten podjęli w swych artykułach: Anna Małgorzata Kamińska (Lodowcowa epoka archiwizowania zasobów), Martyna Osuch (Ochrona i zabezpieczanie zbiorów specjalnych – wnioski płynące z dyskusji i wymiany doświadczeń między uczestnikami warsztatów Consortium of European Research Libraries w Hadze) i Piotr Giziński (Charakterystyka i opracowanie zbioru archiwalnych negatywów w Bibliotece Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku). Inne analizowane zagadnienia dotyczyły: siły haseł (Wojciech Balawender: Siła haseł w kontekście ochrony zbiorów danych);  aspektów prawnych w ochronie zbiorów bibliotecznych (Adrian Porwich: Przepisy w zakresie wywozu zabytków i muzealiów za granicę jako instrument ochrony zbiorów muzealnych); wizualizacji wyników oceny stanu zachowania księgozbioru (Ekaterina Baumann: Wizualizacja wyników oceny stanu zachowania księgozbiorów za pomocą mapy); przechowywania zbiorów fotograficznych w Bibliotece i Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku (Anna Polańska: Zbiory fotograficzne przechowywane w Bibliotece i Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku – historia przypadków związanych z ochroną i opracowaniem cyfrowych kopii oraz udostępnianiem ich w internecie). W numerze 4/2018 opublikowano pięć sprawozdań oraz jedną recenzję.

"Postscriptum Polonistyczne" 2017, nr 1 (19): W kręgu badań językoznawczych

red. Romuald Cudak, Maria Czempka-Wewióra, Marcin Maciołek

(notka jest w trakcie opracowywania)

Jednostki języka w systemie i w tekście 2

red. Andrzej Charciarek, Anna Zych, Ewa Kapela

Problematyka podejmowana w zaprezentowanych w monografii tekstach odzwierciedla wielorakość perspektyw badawczych we współczesnym językoznawstwie slawistycznym z uwzględnieniem zarówno tradycyjnych, jak i nowych ujęć metodologicznych. W centrum uwagi autorów znajdują się zagadnienia opisu jednostek języka polskiego, rosyjskiego, ukraińskiego, czeskiego, chorwackiego na poszczególnych jego poziomach. Jednostki językowe są badane nie tylko jako elementy systemu, ale także jako komponenty zróżnicowanych gatunkowo tekstów dawnych i współczesnych. Obok analiz czerpiących z tradycji strukturalistycznych znalazły się też takie, w których zjawiska językowe rozpatruje się w szerokim kontekście społeczno-polityczno-kulturowym. W publikacji zgromadzono zarówno opracowania dotyczące jednego języka, jak i studia porównawcze: polsko-rosyjskie, polsko-czeskie, polsko-chorwackie, rosyjsko-czeskie. Nie zabrakło także tekstów poświęconych kwestiom translatologicznym. Poruszany przez autorów z kraju i z zagranicy szeroki zakres zagadnień pozwala na zapoznanie się z obszarami i kierunkami prac prowadzonych przez poszczególne ośrodki akademickie. Żywimy nadzieję, że stanie się on także źródłem inspiracji do dalszych poszukiwań badawczych.

Kultura ludowa źródłem działań artystycznych, badawczych i naukowych

red. Magdalena Szyndler

Publikacja zbiorowa pt. Kultura ludowa źródłem działań artystycznych, badawczych i naukowych pod redakcją Magdaleny Szyndler skierowana jest zarówno do badaczy zorientowanych naukowo, jak i do miłośników-amatorów folkloru na różnych jego płaszczyznach. Książka została podzielona na trzy części: część I – Folklor w literaturze i edukacji, część II – Sztuki plastyczne i multimedia – inspiracje oraz część III – Folklor, folkloryzm, folk – interpretacje, które odpowiadają bezpośrednio zainteresowaniom poszczególnych autorów tekstów. Stąd folklor przedstawiono w postaci źródłowej (odwołania do literatury polskiej) i jako materiał wykorzystywany w szeroko rozumianej edukacji, a ponadto w sztukach plastycznych i multimediach oraz w interpretacjach profesjonalnej kultury muzycznej i inspiracjach dla obszernej grupy zjawisk folkloryzmu i nurtu folkowego (hybrydy). Celem tego opracowania jest odpowiedź na pytanie: jakie są źródła folkloru, czym jest kultura ludowa dzisiaj, jak ewoluuje i jakie są jej powiązania z innymi dyscyplinami? Czytelnicy sięgający do tego zbioru będą mogli sami ocenić, czy znaleźli w nim odpowiedź na powyższe pytanie, a tym samym zrozumieć współczesną rolę folkloru i jego przeobrażeń.

Edukacja, kultura, sztuka - spoistość a integracja

red. Agata Rzymełka-Frąckiewicz, Teresa Wilk

Niniejszą publikacją uwagę Czytelnika pragniemy zorientować na wybranych obszarach codziennego życia obecnych – chociaż w różnym wymiarze – w każdej epoce, zarówno tych bardzo odległych jak i współczesnej. Te obszary, to edukacja, kultura i sztuka, każdy stanowiący odrębny/samodzielny byt, poddający się definiowaniu, analizom, badaniom, ale też każdy z nich ściśle korespondujący z pozostałymi, tworząc przestrzeń uzupełniającą i kreującą dla pozostałych. Podlegając jak wszystko przeobrażeniom, wymagają  reinterpretacji/zorientowania nie tyle na rozwój własny, ile na użyteczność społeczną, gotowość do zaangażowania w inne obszary ludzkiej aktywności. Analizując przeszłość można z pełnym przekonaniem stwierdzić, że akurat w przypadku edukacji, kultury i sztuki owa użyteczność oraz zaangażowanie w inne obszary było w każdym przypadku obecne. Co więcej użyte w tytule tomu: edukacja, kultura i sztuka tworzą transparentną sieć powiązań/relacji, która ilustruje, niezwykle istotną w pedagogice, zasadę wzajemności, wyrażającej się w sferze wzajemnych usług/wymiany. Można powiedzieć, że edukacja oraz kultura i sztuka zawsze wzajemnie się wspierały, warunkowały w rozwoju. Dobrze ilustrują to słowa Tadeusza Lewowickiego: „Edukacja jest wytworem kultury, a kultura trwa i rozwija się dzięki edukacji. Dzieje edukacji dostarczają niezliczonych dowodów na to, że dorobek kultury materialnej, a przede wszystkim kultury duchowej, był i pozostaje treścią i istotą oświaty w ogóle” (Lewowicki, 2003, s. 44). Zasadniczy cel opracowania, to próba uświadomienia, że te trzy obszary towarzyszą człowiekowi przez całe życie, z tym, że edukacja poprzez wymiar swej instytucjonalizacji oraz obowiązkowości staje się kwestią naturalną, wpisaną w codzienność - a z uwagi na permanentną potrzebę rozwoju/kształcenia - już nie tylko w okresie dzieciństwa i adolescencji. Kultura i sztuka, mimo że stale obecne w przestrzeni społecznej, nader często pozostają poza sferą świadomości człowieka, który ich nie zauważa, nie docenia i nawet marginalizuje. Wspomniana postawa, to efekt braku/niedostatku właściwej edukacji w tym zakresie. Dostrzegana nieobecność lub niedostatek edukacji w obszarze kultury/sztuki to zagrożenie dla jakości życia. Tym samym to pole, otwarta przestrzeń do zagospodarowania, zorientowania uwagi środowisk wychowawczych i społecznych – rodziców, nauczycieli, opiekunów, władz lokalnych i polityków – na istotność i potrzebę systematycznego, świadomego włączenia kultury i sztuki do szeroko rozumianego obszaru edukacji. Zaproponowane teksty opracowania wyrażają potrzebą ukazania nie tyle indywidualnej, ale nade wszystko wspólnej przestrzeni działania edukacji, kultury i sztuki, ich wzajemności w perspektywie przemian społeczno-kulturowych i cywilizacyjnych. Prezentowane tu rozważania eksponują wybrane aspekty życia społecznego w przedmiotowych obszarach, ukazując potrzeby i możliwości wzajemnego ich przenikania, wspierania i uzupełniania. Książka adresowana jest do studentów: pedagogiki, socjologii, polityki społecznej, pracy socjalnej, wiedzy o teatrze oraz organizacji i stowarzyszeń, instytucji społeczno – kulturalno – oświatowych funkcjonujących  w środowiskach lokalnych zaangażowanych w działania edukacyjne i rewitalizacyjne, zorientowane na zintegrowane projektowanie i rozwiązywanie problemów społecznych.

Średniowiecze Polskie i Powszechne. T. 9 (13)

red. Bożena Czwojdrak, red. Jerzy Sperka

Do rąk czytelników oddajemy kolejny już tom czasopisma naukowego „Średniowiecze Polskie i Powszechne”, ukazującego się pod redakcją Jerzego Sperki i Bożeny Czwojdrak. W niniejszym tomie swe naukowe przemyślenia zaprezentowali obok historyków z Polski, reprezentujących różne, wiodące ośrodki akademickie, także badacze z Islandii oraz Węgier. Teksty charakteryzują się znaczną różnorodnością. Zamieszczono artykuły poświęcone czasom wczesno- i późnośredniowiecznym, dotyczące pochodzenia etnicznego, genealogii, polityki książęcej, modelu kształtowania wizerunku czy kobiecej aktywności zawodowej. Odnaleźć można tu również teksty o charakterze źródłoznawczym, odnoszące się do konwencji literackiej sag islandzkich, piętnastowiecznych listów biskupich oraz inicjałów dokumentowych. Zaprezentowano dalszy ciąg polemiki, jaka rozwinęła się przy okazji badań nad zwyczajami intronizacyjnymi władców słowiańskich. Końcową część tomu tradycyjnie stanowi dział recenzji.