Rola Żydów w życiu gospodarczym ziem polskich

Andrzej Pieczewski, Janusz Skodlarski

Na wiele wieków, z Polską, jak mało z którym krajem, Żydzi związali swoje losy. Znani z przedsiębiorczości, odgrywali ważną rolę w dziejach gospodarczych kraju. W literaturze przedmiotu brak jest jednak opracowań, które wyczerpująco i merytorycznie uzasadniałyby tę ocenę. Stwierdzenia na ten temat są ogólnikowe, a wnioski często sprzeczne. Konkurencja, którą wniósł naród żydowski, miała generalnie pozytywny wpływ na gospodarkę, ale powodowała też konflikty i niechęć, a nawet wrogość do Żydów ze strony części społeczeństwa polskiego. Sfera gospodarcza stała się, obok religii i ideologii, poważnym źródłem antysemityzmu. Aktualnie kwestia ta wzbudza kontrowersje, zwłaszcza w mediach publicznych. Pojawiają się często stwierdzenia i oceny nieobiektywne. Dotyczą one także sfery gospodarczej. Zadaniem historyków gospodarczych jest zatem wypracowanie pogłębionej oraz syntetycznej refleksji na temat roli narodu żydowskiego, nie tylko z punktu widzenia poznania naukowego, lecz również skomplikowanych stosunków polsko-żydowskich. Jest to ważne przedsięwzięcie, ponieważ tylko prawda o stosunkach polsko-żydowskich może wygasić przejawy antysemityzmu w Polsce. Niniejsza książka może być małym krokiem w kierunku realizacji tego zamierzenia.  

Metateksty i parateksty teatru i dramatu. Od antyku do współczesności

Jadwiga Czerwińska, Katarzyna Chiżyńska, Małgorzata Budzowska

W publikacji Czytelnik znajdzie rozważania na temat metatekstów i paratekstów dramaturgicznych, do których należą didaskalia, ilustracje, incipity, odsyłacze, posłowia, przedmowy, przypisy, tytuły, a także różnego rodzaju komentarze, recenzje, omówienia oraz streszczenia. Peryferie tekstu zmieniały się na przestrzeni wieków od epoki starożytnej do czasów współczesnych, co przekłada się na różnorodność ich form i treści. Cechy charakterystyczne i zadania metatekstów i paratekstów zależały od rodzaju tekstu głównego, epoki literackiej oraz dominujących w danej kulturze tendencji naukowych i teatralno-dramatycznych. Praca w polskim obszarze badawczym jest poważnym osiągnięciem naukowym, ustalającym dla przyszłych badaczy nowe kierunki poszukiwań w aspekcie konkretnych dzieł dramatycznych i spektakli teatralnych. Nie widzę dla niej prac konkurencyjnych. Dotąd zajmowano się metatekstami i didaskaliami w sposób „niesystemowy”, dość wycinkowy i w wąskim obszarze. Tymczasem prezentowana publikacja dokonuje usystematyzowania procesu badawczego oraz przedstawia wyniki badań szczegółowych na tle przemian historycznych, a także przemian gatunkowych w dramaturgii i teatrze od antyku do współczesności. Dlatego znajdzie ona szeroki krąg odbiorców: powinna zainteresować praktyków teatru, badaczy historii teatru i dramatu polskiego oraz obcego, teatrologów badających recepcję obcej dramaturgii w Polsce, jak również autorów dramatycznych. z recenzji prof. Wojciecha Kaczmarka

Analityzmy leksykalne i ich syntetyczne odpowiedniki w prasie

Katarzyna Burska

W książce przedstawiono obecne we współczesnej prasie analityczne konstrukcje leksykalne, które mają syntetyczne odpowiedniki. Praca ma charakter analityczno-materiałowy, zbiera dotychczasową wiedzę na temat tytułowego zjawiska. Autorka poddała obserwacji materiał pochodzący z wybranych periodyków polskich o zróżnicowanej tematyce i przeznaczonych dla różnego kręgu odbiorców. Treści teoretyczne łączą się z analizą zgromadzonych przykładów pod względem strukturalnym, semantycznym i pragmatycznym. Publikacja przynosi odpowiedź na pytania, z jakich komponentów zbudowane są analityzmy leksykalne mające jednoelementowe odpowiedniki, jakie relacje znaczeniowe zachodzą między omawianymi jednostkami, jakie kompetencje nadawczo-odbiorcze są wymagane do właściwego odczytywania peryfraz i ich ekwiwalentów oraz jakie funkcje przypisywane są konstrukcjom analitycznym i syntetycznym we współczesnych periodykach.  

(Dy)fuzje. Związki literatury i sztuki w Polsce po 1945 roku

Magdalena Lachman, Paweł Polit

Publikacja jest efektem projektu realizowanego w Muzeum Sztuki w Łodzi w kooperacji z Zakładem Literatury XX i XXI wieku UŁ. Badania, prowadzone w duchu case studies, koncentrowały się na zjawiskach świadczących o przywiązaniu artystów do rozmaitych wariantów awangardowo pojętej zasady integracji sztuk. Akcentowały one także zbieżność dążeń twórców w Polsce po 1945 roku w różnych kontekstach społeczno-politycznych, instytucjonalnych czy nawet towarzyskich. Książka dotyczy sojuszy i analogii w obrębie sztuk wizualnych i literatury - zarówno ponad ich zwyczajowo respektowanymi formułami, jak i w umownie przestrzeganych i honorowanych granicach. Autorzy zgromadzonych tekstów starają się uchwycić wzajemne artystyczne stymulowanie w rozprzestrzenianiu konkretnych idei, a zarazem interesuje ich zmiana usytuowań i optyk w postrzeganiu pozornie dobrze znanych zagadnień; innymi słowy - wszystko to, co kryje się w semantycznym potencjale tytułowych "(dy)fuzji". "Tom ma wyraźny rys nowatorski - i to zarówno w płaszczyźnie rewelatorskiej (tam, gdzie mowa jest o zjawiskach słabo zbadanych), jak i w obszarze repetycji (tam, gdzie poruszane są zagadnienia nie najgorzej opracowane). [...] Wyłania się też w nim pewien dział by tak rzec, poznawczy. Po jednej jego stronie sytuują się przyczynki do twórczości bardzo znanych i znanych artystów (Białoszewski, Brzozowski, Buczkowski, Czycz, Haupt, Kantor, Peiper, Strzemiński, Themerson), z drugiej natomiast strony otrzymujemy kompetentne teksty, poświęcone artystom i zjawiskom znanym mniej lub niemal wcale (Bruszewski, Dłużniewski, Kryszkowski, Partum czy też sztuka artzinów). Siłą rzeczy, te pierwsze przyczynki wymagają podjęcia swoistego agonu z badaczami-poprzednikami, te drugie zaś stanowią nowość intelektualną niejako same przez się. Takie zestawienie wydaje się bardzo ożywcze dla wymowy całej publikacji". Z recenzji dr. hab. Piotra Łuszczykiewicza, prof. UAM

Nowoczesne technologie czy tradycyjne metody? O tendencjach w krzewieniu kultury czytelniczej młodego pokolenia

Mariola Antczak, Agata Walczak-Niewiadomska

Kolejny tom z serii „Nauka - Dydaktyka - Praktyka” jest poświęcony prezentacji tradycyjnych i nowoczesnych metod krzewienia kultury czytelniczej wśród dzieci i młodzieży. Refleksja naukowa nad tą tematyką została podjęta w związku ze zmieniającymi się technologiami i metodami pracy z czytelnikiem/odbiorcą usług bibliotecznych. Jak wykorzystać naturalne zainteresowanie młodych nowymi technologiami do promocji czytelnictwa? Czy oprócz możliwości technologie te mogą nieść ze sobą również zagrożenia dla edukacji czytelniczej? Jak je wprowadzać, by stanowiły pomoc, a nie cel sam w sobie? Na te i inne pytania Czytelnik znajdzie odpowiedzi w niniejszym tomie.

Retoryczność w filmowych obrazach świata Andrzeja Fidyka

Bogumiła Fiołek-Lubczyńska

Prezentowana publikacja zawiera opis i analizę dorobku jednego z najwybitniejszych polskich dokumentalistów, Andrzeja Fidyka. Światowy rozgłos i uznanie przyniosła mu Defilada, a sławę ugruntowały takie filmy, jak: Karnawał – największe party świata, Kiniarze z Kalkuty, Rosyjski striptiz, Sen Staszka w Teheranie, Historie z Yodok. Autorka podjęła próbę interpretacji jego twórczości za pomocą narzędzi badawczych związanych z retoryką, co pozwoliło jej unaocznić zasady realizacji ich dyskursywności. Film dokumentalny analizuje ona poprzez jego relacje z rzeczywistością, a także jako wykładnik twórczej idei dokumentalisty, która pozwala mu na skuteczne komunikowanie z widzem. Obok analizy topiki filmowej Fidyka i kluczowej kategorii widowiskowości, czytelnik znajdzie tu również subtelne interpretacje wybranych filmów reżysera oraz próbę charakterystyki jego osobowości twórczej. Widowiskowość cechuje całą twórczość Fidyka i nie tylko zapewnia wysoką rangę artystyczną jego dziełom, ale także przykuwa uwagę współczesnego widza. Osobny rozdział autorka poświęca zagadnieniom dotyczącym „szkoły Fidyka” i filmom jego najbardziej znanych uczniów.

Narzędzia polityki zagranicznej Chińskiej Republiki Ludowej

Dominik Mierzejewski, Małgorzata Pietrasiak, Karol Żakowski

Od czasu rozpoczęcia reform wewnętrznych w 1978 r. Chiny weszły na ścieżkę szybkiego wzrostu gospodarczego, stopniowo umacniając swoją pozycję międzynarodową. O ile przez pierwsze dziesięciolecia gwałtownych przemian władze w Pekinie starały się maskować własne ambicje mocarstwowe, o tyle w ostatnich latach można było zauważyć liczne oznaki rosnącej asertywności Chin na arenie międzynarodowej. W książce opisano chińską strategię dyplomatyczną w tym kluczowym okresie, przypadającym na kadencję prezydenta Hu Jintao. Skupiono się na analizie instrumentów wojskowych, gospodarczych, ideologiczno-kulturowych oraz dyplomatycznych, za pomocą których Chiny starały się realizować swoje interesy narodowe za granicą. Autorzy zbadali, w jaki sposób władze w Pekinie – działając poprzez presję lub perswazję – różnicowały narzędzia polityki zagranicznej wobec Stanów Zjednoczonych, Rosji, Japonii, krajów ASEAN, Unii Europejskiej i państw afrykańskich oraz wykorzystywały je w polityce wobec Tajwanu. Pośród środków stosowanych przez Chiny w analizowanym okresie kluczową rolę odgrywały instrumenty ekonomiczne, zaś chińskie zasoby soft power stanowiły jedynie uzupełnienie twardych narzędzi polityki zagranicznej.  

Edukacja międzykulturowa na rzecz zrównoważonego rozwoju

Aneta Rogalska-Marasińska

Inspiracją do powstania książki była potrzeba podzielenia się z Czytelnikiem obserwacjami oraz naukową refleksją nad współczesną wielokulturową rzeczywistością społeczną i współtworzącym ją człowiekiem. Autorka łączy prezentowaną problematykę z postulatem naprawy relacji międzyludzkich i międzykulturowych poprzez zgodę na powszechną realizację idei zrównoważonego rozwoju, którą postrzega jako niezbędny dziś cel aktywności społeczności globalnej. Sugeruje wykorzystanie edukacji międzykulturowej, dostrzegając w niej najbardziej uzasadnione narzędzie wychowawcze, aby wielokulturowa społeczność globu dokonała zmiany swoich postaw i wybrała odbudowę podstawowych środowisk życia ludzi (przyrodniczego, kulturowego, społecznego i gospodarczego) na zasadach harmonii i współbycia, z odrzuceniem narracji zysku, rabunkowej gospodarki, przymusu rywalizacji oraz niechęci wobec drugiego człowieka. Znaczącym i nowatorskim spojrzeniem na wyzwania zrównoważonego rozwoju jest odwołanie się do obszaru kultury, który jest jednym z głównych, a zarazem najczęściej pomijanych filarów koncepcji zrównoważenia.

Rozwój cech wydawniczych polskiej książki literackiej XIX-XX wieku. Wydanie 2

Janusz Dunin

Książka stanowi reedycję klasycznej już publikacji J. Dunina z 1982 r., która wpłynęła na dalszy rozwój badań historycznoliterackich i historycznobibliologicznych w Polsce, w opracowaniu i ze wstępem Jacka Ladoruckiego. Jest odpowiedzią na głosy środowiska naukowego mówiące o jej roli w XX-wiecznym dorobku dyscypliny oraz o potrzebie jej funkcjonowania w dydaktyce badaniach, zwłaszcza w czasach "przełomu cyfrowego". "Opracowanie weszło do kanonów lekturowych na studiach bibliologicznych w większości uniwersytetów w Polsce. Opisana w publikacji morfologia udokumentowana charakterystyką ewolucji poszczególnych elementów składowych druków, wzbogacona uwagami o historii czytelnictwa i instytucji wydawniczych, daje obraz przemian form edytorskich i odbioru tekstów w przeszłości. Parateksty opisane przez Dunina tworzą system i odgrywają ważną rolę w społecznym funkcjonowaniu literatury". Ze Wstępu Jacka Ladoruckiego

Pierwotne formy kontraktualizmu. Polityczny wymiar przymierza biblijnego w myśli i praktyce protestanckiej XVI i XVII wieku

Lucyna Chmielewska

Autorka publikacji precyzyjnie omawia zarówno filozoficzne, jak i teologiczne źródła nowożytnego konstytucjonalizmu. Wnikliwie analizuje wpływ biblijnego pojęcia przymierza na zachodnią myśl polityczną. Pokazuje, jak teologowie i duchowni protestanccy, zwłaszcza wywodzący się z angielskich purytanów, za pomocą kazań, traktatów i pamfletów stymulowali rozwój tego aspektu myśli politycznej, który stawiał sobie za cel ograniczenie prerogatyw rodzącego się absolutyzmu. Odwoływali się przy tym do wzorowanej na przymierzu umowy i zasad będących jej przedmiotem. Przymierze jest pojęciem religijnym, ale miało też ogromny wpływ na sferę społeczną i polityczną tej części Europy, która doświadczyła rewolucji protestanckiej. W książce pokazano związki przymierza biblijnego z rozwojem kontraktualizmu, przedstawiając różne formy przymierzy i umów, poprzedzających klasyczną teorię umowy społecznej znaną z prac Thomasa Hobbesa i Johna Locke’a oraz znaczących drogę dla jej rozwoju. Pojęcie przymierza biblijnego, obecne w tradycji religijnej Żydów, za pośrednictwem protestantów reformowanych, zwłaszcza hugenotów francuskich i purytanów angielskich, odegrało ważną rolę w procesie ograniczania prerogatyw rodzącego się absolutyzmu. Sprzeciwiano się władzy autorytetów religijnych i politycznych, argumentując, że nawet Bóg nie rządzi światem arbitralnie, lecz na podstawie przymierzy zawieranych między Nim a ludźmi, których czyni współrządzącymi i współodpowiedzialnymi za świat.

Ekonomia i zarządzanie w teorii i praktyce. Tom 6. Determinanty konkurencyjności przedsiębiorstw, regionów, gospodarek

Piotr Urbanek

 Publikacja zawiera oceny czynników determinujących konkurencyjność zgodnie z definicją OECD. W części o konkurencyjności przedsiębiorstw znajdujemy ocenę wpływu struktur rynkowych i otoczenia regulacyjnego przedsiębiorstw na ich zdolność do konkurowania na rynkach krajowych i zagranicznych. Relacja konkurencja – konkurencyjność jest opisywana przede wszystkim w kontekście implikacji procesów liberalizacji i deregulacji na poziom dobrobytu. Rynek kapitałowy jest dla każdej gospodarki swoistym zwierciadłem pokazującym konkurencyjność gospodarki narodowej jako miejsca lokowania kapitałów. Tendencje występujące na rynku kapitałowym stają się ważnym wskaźnikiem sytuacji gospodarczej kraju i barometrem nastrojów inwestorskich. Konkurencyjność gospodarki i regionów jest efektem konkurencyjności działających na ich obszarach przedsiębiorstw. Występuje interakcja wzajemnie powiązanych ze sobą czynników, które razem tworzą wielowymiarową przestrzeń. Konkurencyjność z perspektywy gospodarki narodowej oznacza zdolność gospodarki do osiągania najważniejszych celów makroekonomicznych, takich jak: utrzymanie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, efektywnego wykorzystania zasobów czynników wytwórczych, w tym przede wszystkim pracy, niskiej inflacji i równowagi zewnętrznej – zrównoważonego bilansu obrotów bieżącego i stabilnego kursu walutowego. Decyduje o tym m.in. skuteczna polityka ekonomiczna prowadzona przy użyciu takich instrumentów, jak polityka monetarna i fiskalna.

Bazylisa. Świat bizantyńskich cesarzowych (IV-XV wiek)

Małgorzata B. Leszka, Mirosław J. Leszka

Autorzy opowiadają o kobietach na najwyższych szczeblach władzy w dziejach Bizancjum (IV–XV w.), ich roli w polityce i dworskich knowaniach, zwłaszcza w okresach przejściowych lub czasach kryzysu państwa, kiedy okoliczności sprzyjały podejmowaniu działań przez cesarskie małżonki bądź matki. Przez pryzmat losów cesarzowych przybliżają w barwny i bardzo przystępny sposób historię Bizancjum, dzieje obfitujące w dramatyczne wydarzenia, których uczestniczkami, a nierzadko również inicjatorkami, były tytułowe bazylisy. Czytelnik ma szansę podczas lektury nie tylko spotkać się z przedstawionymi z pasją, ożywionymi postaciami cesarzowych (opowieści o 25 niezwykłych kobietach – od Heleny, matki Konstantyna Wielkiego do Marii z Trapezuntu), ale również wkroczyć w ich świat codzienny sprzed stuleci: dowiedzieć się, jak można było zostać cesarzową, jak wyglądało życie na dworze, pożycie z cesarskim małżonkiem, macierzyństwo, udział w ceremoniach, religijność, jaka była rola tych kobiet w polityce, w intrygach, a wreszcie, co działo się z bazylisami po utracie pozycji. „O cesarzowej Teofano, żonie Romana II, a później Nicefora Fokasa, pisali nie tylko znawcy dziejów Imperium Bizantyńskiego, ale i twórcy tej miary, co Guy de Maupassant czy na gruncie polskim Tadeusz Miciński. Jej życie bowiem z pewnością doskonale nadaje się na kanwę powieści czy dramatu. Mamy w nim wszystko, co pobudza wyobraźnię badacza, pisarza lub zwykłego śmiertelnika – piękną kobietę, która zrobiła wielką karierę – z córki szynkarza stała się władczynią najpotężniejszego wówczas państwa, wielkie namiętności – miłość, nienawiść, zdradę, żądzę władzy, a wreszcie zbrodnię”. (z rozdziału Mężobójczyni? Teofano)

Geografia w ujęciu humanistycznym. Wybór prac Krystyny Rembowskiej

Andrzej Suliborski

Tom obejmuje prace Krystyny Rembowskiej publikowane na przełomie XX i XXI w. Prezentują one humanistyczny, antynaturalistyczny model geografii, który zakłada odrębność i swoistość charakteru metodologicznego nauk społecznych, nazywanych w tym ujęciu naukami humanistycznymi. Zebrano je w trzech rozdziałach: pierwszym – Teoria i metodologia geografii społeczno-ekonomicznej (człowieka) – dziesięć prac, drugim – Teoretyczno-metodologiczne aspekty geografii społecznej i regionalnej (społeczno-regionalnej)– sześć prac i trzecim – Teoretyczno-metodologiczne wymiary Geografii Kultury – osiem

Średniowieczne herezje dualistyczne na Bałkanach. Źródła słowiańskie

Georgi Minczew, Małgorzata Skowronek, Jan Mikołaj Wolski

Do czego porównamy heretyków? Czy do kogoś ich upodobnimy? Gorsi są bowiem od głuchych i ślepych bożków, ponieważ idole są z kamienia i drzewa, nie widzą ani nie słyszą. Heretycy, mając myśli człowiecze, z własnej woli ukamienowali się, nie poznawszy prawdziwej nauki. Lecz czy do demonów ich porównać? Gorsi są od demonów. Demony bowiem boją się krzyża Chrystusowego, heretycy zaś rąbią krzyże i tworzą z nich swoje narzędzia. Demony boją się oblicza Pana namalowanego na desce, heretycy zaś nie kłaniają się przed ikonami, ale nazywają je bożkami. Demony boją się kości sprawiedliwych [w Panu], nie śmieją zbliżyć się do relikwiarzy, w których leżą bezcenne skarby dane chrześcijanom dla ratunku z każdej niedoli; heretycy zaś drwią z nich i naśmiewają się z nas, widząc, jak kłaniamy się im, prosząc je o pomoc. Pierwszy tom Series Ceranea stanowi dwujęzyczne komentowane wydanie antologii słowiańskich tekstów źródłowych - 15 tekstów z dziejów herezji dualistycznych na Bałkanach, różnych gatunkowo, stylistycznie i objętościowo. Całość poprzedza studium wstępne zawierające szczegółowy przegląd historii neomanichejskich herezji dualistycznych oraz wnikliwą analizę doktryny bogomilskiej w kontekście innych religijnych ruchów dysydenckich.

Żołnierze ludowego Wojska Polskiego. Historie mówione

Kaja Kaźmierska, Jarosław Pałka

To pierwsza publikacja, która łączy spojrzenie socjologa i historyka na indywidualne losy byłych żołnierzy ludowego Wojska Polskiego. Jednocześnie jest zapisem pamięci wspólnoty pokoleniowej. Przedstawia relacje autobiograficzne weteranów spod Lenino, Wału Pomorskiego i Budziszyna, którzy opowiadają m.in. o codziennej służbie w formacji podległej komunistom, o ideologizacji i sowieckich dowódcach, a także o stosunku do niemieckiej ludności cywilnej. Relacje zostały wpisane w szerszy kontekst historyczny, opatrzono je wstępem metodologicznym i merytorycznymi przypisami wyjaśniającymi sens zdarzeń oraz przedstawiającymi ich aktorów. "Jako praca naukowa wnosi istotny wkład w dziedzinę historiografii. Wprowadza do warsztatu historyka dziejów najnowszych - niezwykle udanie, na wysokim naukowym poziomie - wywołane źródła autobiograficzne, od zawsze niemal niedoceniane przez polskich historyków. Z recenzji dr hab. Marty Kurkowskiej-Budzan

GIS in Higher Education in Poland. Curriculums, Issues, Discussion

Iwona Jaźdźewska

 The idea for this publication was barn in June 2015, during a meeting of Polish teachers involved with Geographic lnformation Systems. The meeting was initiated by the Department of Geoinformation, Faculty of Geographical Sciences, University of Łódź, which received a grant to organize it. The discussion and presentations from academic teachers representing various universities in Poland were very interesting and sometimes heated. lt would be advisable for other educators to familiarise themselves with the aspects of GIS education among Polish geographers, foresters, surveyors and other users. The experience of Geoinformation education in Poland is still modest, so the views of people who have been involved at Polish universities with it since the 1990s should be interesting to readers. Geographic lnformation Systems (GIS) - the integration of environmental and climate issues as an important factor for economic development and quality of life – an innovative second-degree studies. Akronim GIS-E-QL: GIS for environment and quality of life