The Warsaw Group Rytm (1922-32) and Modernist Classicism

Małgorzata Sears

The first monograph of the influential Polish group Rytm to be published in English, this book is a nuanced reconstruction of this forgotten interwar association of artists, and an original contribution to the ongoing debates on the new classicism in Europe. Engaging critically with both recent scholarly works, and early twentieth-century writing, on modernism, classicism, Maurice Denis, and Henri Bergson, it offers a reassessment of the critique of the concepts of decorativeness, style, and rhythm, and poses important questions about the broader historiography of the 1920s in Europe as a whole.   “The book provides a valuable and unique study of the group […]. [It] expands the modernist canon by reinstating Rytm, but it also makes a significant contribution to the ongoing debates concerning ‘modernist classicism’ in European art.”  Christina Lodder, Honorary Professor of Art History, University of Kent and Honorary Fellow, University of York   “Until recently, scholars have tended to downplay more aesthetically ‘traditional’ developments in Eastern European art, focusing almost exclusively on the avant-gardes. Sears’ excellent book is symptomatic of a shift away from such approaches today. She is a leading figure in a revisionist generation who emphasise continuity and hybridity over utopia and rupture.”  Klara Kemp-Welch, Reader in 20th Century Modernism, The Courtauld Institute of Art   Małgorzata Sears is an art historian and artist educated in Poland and the United Kingdom and based in London. She studied fine art in Cornwall (Falmouth) and art history in London (Courtauld Institute of Art), where she was awarded her doctorate and was a Visiting Lecturer. She specialises in Polish interwar art and has a wider interest in European modernism, especially its links to notions of Classicism.

Alter Christus

Marek Walczak

To praca poświęcona promocji kultu arcybiskupa Canterbury - św. Tomasza Becketa. Święty - przedstawiany jako naśladowca Chrystusa to jeden z ważniejszych wątków chrześcijańskiej literatury hagiograficznej. Praca jest analiża teologicznych podtsaw pojęcia Alter Christus, źródeł pisanych związanych z kultem św. Tomasza Becketa i artystycznej oprawy tego kultu. Przynosi także omówienie kształtu grobu meczennika wzorowanego na grobie Chrystusa w Jerozolimie i ikonografii nowego świętego. W ten sposób autor porusza kwestie bardzo isotne dla sztuki XII i XIII stulecia, ilustrowane rzadko publikowanymi obiektami. Książka jest skanem wersji papierowej.   

O antropozofii Rudolfa Steinera. Moje ścieżki między Amsterdamem, Samotraką, Chartres a Warszawą

Barbara Kowalewska

Antropozofia? Co to właściwie jest? Powiedz w kilku zdaniach, na czym to polega? Zajmujesz się tym od tylu lat i jeszcze ci się nie znudziło? – takie pytania zadają mi czasem dawno niewidziani przyjaciele, znajomi, krewni. Zwłaszcza w Polsce. W Polsce, gdzie o twórcy antropozofii, Rudolfie Steinerze (1861–1925) – jednej z najwybitniejszych indywidualności XX w., filozofie, mistyku, reformatorze kultury i życia społecznego – wie się niewiele. A to, co się wie, bardzo rzadko pochodzi z własnych doświadczeń. Wyrażane opinie są zwykle powielaniem sądów gdzieś przeczytanych lub usłyszanych, zlepkiem informacji wyrwanych z kontekstu, czasem słusznych, częściej jednak groteskowo przekręconych i zdeformowanych. […] Zawsze interesowało mnie najbardziej, jak myśli potężnych indywidualności działają w świecie: poznasz drzewo po owocach, jakie rodzi. Praktyczne owoce antropozofii były dla mnie kamieniem probierczym jej wartości i użyteczności. […] jak to jest w innych dziedzinach inspirowanych przez antropozofię: w medycynie, rolnictwie, inicjatywach gospodarczych, polityczno-społecznych, w bankowości? I wreszcie: czy zajmowanie się antropozofią zmienia ludzi? A jeżeli tak, to w jakim kierunku? Czy proponowana przez antropozofię droga rozwoju wewnętrznego rzeczywiście zawsze doskonali ludzi moralnie? A jeżeli dzieje się inaczej, to gdzie szukać przyczyn niepowodzenia? ze Wstępu   Barbara Kowalewska – ur. w 1950 r. w Warszawie, od 1975 r. mieszka w Amsterdamie; studiowała polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, niderlandystykę na Uniwersytecie w Amsterdamie oraz pedagogikę waldorfską w Zeist (Holandia). Tłumaczka z języków niederlandzkiego i niemieckiego, autorka artykułów z zakresu pedagogiki małego dziecka.W latach 2007–2013 współpracowała jako tłumaczka, autorka oraz koordynator w realizacji siedemnastotomowej serii książek „Pedagogika Waldorfska”, wydanej przez krakowską Oficyną Wydawniczą Impuls. W ramach tej serii ukazała się książka jej autorstwa, Mam czas dla dziecka. Pedagogika waldorfska dla najmłodszych. Propozycja alternatywnej kultury wychowania w domu, przedszkolu i w żłobku (2011), która okazała się wielkim sukcesem wydawniczym. Zachęciło to autorkę do podjęcia tematu pasjonującego ją od 35 lat: antropozofii Rudolfa Steinera stosowanej w rozmaitych dziedzinach praktycznego życia. Autorka prezentuje w niej antropozofię nie jako teorię czy filozofię austriackiego reformatora kultury, lecz w formie esejów biograficznych, wychodząc z przekonania, że najlepiej odpowiada to jej stosunkowi do opisywanych zagadnień i procesów.

Poza horyzontem. Eseje o sztuce czytania (Ćwiczenia z poszukiwania sensu)

Adam Regiewicz

Prezentowana publikacja jest próbą odpowiedzi na wątpliwości dotyczące włączania osobistego doświadczenia w praktykę interpretacyjną, ze szczególnym uwzględnieniem doświadczenia religijnego i wiary. Zderzenie ze sobą praktyki interpretacyjnej z deklaracją wiary wskazuje z jednej strony na „wspólnotowe” źródła lektury (każde czytanie odbywa się w konkretnej wspólnocie kulturowej), z drugiej zaś na osobisty charakter spotkania z tekstem i rozpoznania znaczenia. Wejście w relację osobistą z tekstem oznacza interakcję, która rodzi w czytającym potrzebę odpowiedzi na usłyszane słowo literackie. Książka proponuje przeniesienie metod wywiedzionych z praktyki czytania pism natchnionych do interpretacji w duchu krytyki literackiej - modeli lektury wywiedzionych z ducha egzegetycznego: mesjańskiego, midraszowego, kerygmatycznego i ikonicznego, a także sięgającego do tradycji talmudycznej i wczesnochrześcijańskiej. Adam Regiewicz – doktor habilitowany nauk humanistycznych, profesor nadzwyczajny w Instytucie Filologii Polskiej Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie; kierownik Zakładu Teorii Literatury oraz Pracowni Komparatystyki Kulturowej; członek Polskiego Stowarzyszenia Komparatystyki Literackiej. Zajmuje się badaniem zjawisk na pograniczu literaturoznawstwa i komparatystyki kulturowej, m.in. transkulturowym badaniem średniowieczności, antropologią audiowizualności i nowych mediów oraz relacjami chrześcijaństwa i popkultury. Podejmuje kwestie związane z kerygmatycznością przekazów kulturowych (filmu, przekazów medialnych, reklamy) w ramach szeroko pojętych badań postsekularnych, czego efektem są książki: Kino a kultura w świetle antropologii współczesnej. Próba interpretacji kerygmatycznej (Lublin 2011) oraz Katechezy w obrazach. Kerygmatyczna interpretacja filmu (Kraków 2012) W ramach badań postsekularnych zainicjował serię konferencji pt. „Chrześcijaństwo – Kultura – Ponowoczesność”, w ramach której ukazały się tomy: Kulturowe paradygmaty końca oraz Mesjańskie imaginaria Europy (i okolic). Ostatnio opublikował m.in. Widowiskowość i audiowizualność w dobie ponowoczesności (Częstochowa 2012), Muzyka w czasach ponowoczesnych (Częstochowa 2013), Literatura – nowe media. Homo irretitus w komunikacji literackiej XX i XXI wieku (Częstochowa 2014), Mediewalizm wobec zjawisk audiowizualnych i nowych mediów (Warszawa 2014).

Miejsca Leśmiana. Topika recepcji krytycznoliterackiej

Małgorzata Gorczyńska

Nie jest to książka o Leśmianie, lecz o wielu „Leśmianach” jako tworach krytycznoliterackiej imaginacji. Przedstawia proces wcielania się twórczości poety w dyskurs krytyczny – proces długotrwały, bo zapoczątkowany ponad sto lat temu i nadal niezakończony, a przy tym przebiegający w zmiennym tempie, z przeplatającymi się okresami stagnacji i gwałtownych przyspieszeń. Dzieje krytycznoliterackiej recepcji Leśmiana tworzą odrębną całość, rządzącą się własnymi prawami i tworzącą własne konwencje dyskursywne, zarazem jednak stanowią wycinek całości większej – dziejów polskiej krytyki literackiej. Przyjęcie tej szerszej perspektywy pozwala traktować świadectwa odbioru jako reprezentacje języka krytycznoliterackiego w jego kolejnych stadiach historycznych, od schyłku Młodej Polski po czasy najnowsze. Mikrohistoria recepcji Leśmiana – jednego z patronów literackiej nowoczesności – daje zatem wgląd w procesy kształtowania się języka dwudziestowiecznej krytyki i formowania się modernistycznej świadomości estetycznej. W książce Miejsca Leśmiana. Studium topiki krytycznoliterackiej diagnoza języka krytycznoliterackiego skupia się na punktach węzłowych, jakimi są stałe schematy argumentacyjne (toposy). Jak się zdaje, podstawowe „miejsca” retoryczne leśmianologii tworzą zbiór w znacznej mierze pokrywający się z topiką nowoczesnej krytyki.

Fotografia. Między dokumentem a sztuką współczesną

André Rouillé

Fotografia, która przez długi czas była uważana jedynie za narzędzie, z którego się korzysta, obecnie można podziwiać w galeriach i muzeach jako dzieło sztuki samo w sobie. Pojawia się w momencie rozkwitu wielkich metropolii, ekonomii monetarnej, industrializacji i demokracji. Była zatem z początku obrazem społeczeństwa kupieckiego, najlepiej potrafiła je udokumentować i aktualizować jego wartości. O ile jednak odpowiadała nowoczesnemu przemysłowemu społeczeństwu, to dziś ciężko jej spełnić wszystkie potrzeby społeczeństwa informacji, bazującemu na sieci cyfrowej. Fotografia jest więc przedmiotem tej książki: w swej różnorodności form, od dokumentu po sztukę współczesną, w swej historyczności: od jej początków w połowie XIX wieku, aż po stworzenie "sztuki fotograficznej", co pozwala autorowi na rozróżnienie "sztuki fotografii" od "fotografii artystów".

Media i poznanie. Pojęciowe dylematy teorii komunikacji społecznej z Toronto

Marcin Trybulec

Książka podejmuje niezwykle ważne problemy współczesności, epoki w której większość naszych reakcji jest upośredniona symbolami pochodzącymi z mediów masowej komunikacji, a życie społeczne, łącznie z wojnami i rewolucjami, przenosi się do Internetu. Podjęte w recenzowanej tu pracy analizy mają kluczowe znaczenie dla stworzenia teorii masowej komunikacji przez to, że pokazują trafnie i oryginalnie epistemologiczny i psychologiczny jej kontekst. z recenzji prof. dra hab. Jerzego Bobryka (PAN)   Autor poświęca mniej uwagi historycznym uwarunkowaniom szkoły z Toronto, a więcej założeniom przyjętym przez wybranych jej przedstawicieli. Bardziej zajmuje się podstawami teoretycznymi i filozoficznymi niż zależnościami historyczno-społeczno-politycznymi, w jakie często obfitują opracowania dotyczące poglądów członków tej szkoły. Ta metodologiczno-epistemologiczna orientacja stanowi ciekawe i miejscami nowatorskie ujęcie, a wprowadzenie do rozważań koncepcji rozszerzonego umysłu i upatrywanie w niej rozwiązania problemów kojarzonych ze szkołą z Toronto jest twórczym i oryginalnym wkładem autora, którego zdaniem włączenie koncepcji podmiotu rozszerzonego do omawianej teorii mediów pozwoli uniknąć uproszczeń w analizie  fenomenu komunikacji i oskarżeń o determinizm technologiczny. z recenzji prof. dra hab. Zbysława Muszyńskiego (UMCS)   Problemy  z interpretacją dorobku szkoły z Toronto wynikają ze stosowania upraszczających sformułowań dotyczących relacji miedzy mediami a poznaniem. Chcąc wyrazić, na czym polegają poznawcze funkcje mediów niezwykle trudno uniknąć kłopotliwych sformułowań, takich jak: „technologie przekształcające świadomość”, "wpływ mediów" lub "logika pisma". Sformułowania te są problematyczne, ponieważ sugerują, że istnieją jakieś zewnętrzne w stosunku do biernego i reaktywnego człowieka czynniki, które z koniecznością przekształcają jego poznawcze funkcjonowanie. Czy można tak doprecyzować te wypowiedzi, aby nadać im jednoznaczną i nierodzącą oskarżeń o determinizm technologiczny interpretację? Aby udzielić odpowiedzi na tak zadane pytanie konieczna staje się refleksja dotycząca podstawowych kategorii służących ujmowaniu relacji między technologiami komunikacyjnymi a podmiotem poznania. Przedstawiona w książce koncepcja umysłu rozszerzonego może służyć jako narzędzie umożliwiające zmianę sposobu myślenia o tej kluczowej dla szkoły z Toronto relacji. Marcin Trybulec –  doktor nauk o poznaniu i komunikacji społecznej, absolwent socjologii (KUL) i filozofii (UMCS), pracuje na Wydziale Filozofii i Socjologii UMCS w Lublinie. Jego zainteresowania naukowe skupiają się wokół problematyki technologicznego zapośredniczenia poznania, epistemologii technologii poznawczych i filozofii komunikacji. Publikował m.in. w „Filozofii Nauki”, „Dialogue and Universalism”, „Pragmatics and Cognition”.

Wiek awangardy

Lilianna Bieszczad

Czy problemy awangardy, tak żywotne w minionym wieku, pozostają nadal aktualne, czy też należą już do historii? Można patrzeć na awangardę jako na przede wszystkim eksperymentatorstwo formalne, nakierowane na realizację wartości estetycznych, albo też jako na ruchy anarchizujące, zmierzające do obalenia artystyczno-estetycznych standardów. Można widzieć w neoawangardzie bądź kontynuację pierwszej awangardy, bądź jej zaprzeczenie, albo też włączać neoawangardę w postmodernizm lub kulturę masową. Za każdym razem, gdy do tuby zwanej kalejdoskopem wrzucimy awangardowy materiał, przy najlżejszej próbie obrotu pojawiają się odmienne konstelacje. Trudno założyć, by istniała jedna formuła awangardy. Dlatego głównym zadaniem tej pracy jest dotarcie do wielości kalejdoskopowych konfiguracji XX-wiecznej awangardy oraz ich – w perspektywie stuletniego rozwoju – sproblematyzowanie i krytyczne opisanie.

Wykształcić widza. Sztuka oglądania w edukacji polonistycznej

Witold Bobiński

Jak bardzo nasza cywilizacja zmieni się pod wpływem nieustannego i dynamicznego rozwoju cyfrowych środków komunikacji masowej? Naukowcy i filozofowie formułują najróżniejsze przewidywania, wśród których nie brak wizji ścisłego zintegrowania człowieka z wytworami najnowszych technologii. Z drugiej strony – wyrazisty nurt dyskursu humanistycznego, wywodzący się z psychoanalizy i fenomenologii, obwieszcza trwałość, hegemonię, a nawet dalszą ekspansję „starego medium” – filmu, pojmowanego jako paradygmat estetyczny i komunikacyjny. Jego dominującą pozycję w kulturze potwierdza łatwość, z jaką film dostosował się do środowiska cyfrowego, czy choćby coraz lepsza kondycja kin, w których widzów wcale nie ubywa. Czy w sytuacji trwałego triumfu języka kinematograficznego, pojmowanego jako wiodąca forma komunikacji masowej, systemy edukacyjne mogą ignorować potrzebę wychowywania odbiorców przekazów audiowizualnych, rezygnować z idei kształtowania kompetencji świadomego i krytycznego widza?  Tezą prezentowanej rozprawy jest przeświadczenie o konieczności systemowego przygotowania młodych ludzi do odbioru audiowizualnych tekstów kultury, wykorzystujących język „ruchomych obrazów”. Książka skierowana jest przede wszystkim do nauczycieli języka ojczystego, którzy – z racji literackiego i językowego wykształcenia – są najlepiej predestynowani do włączenia filmu w obszar edukacyjnych działań i refleksji. Do nich przede wszystkim – choć nie wyłącznie – kieruje autor rozważania o współczesnej pozycji języka filmowego pośród wielu języków kultury, o statusie i miejscu filmu w doświadczeniu współczesnego człowieka, w końcu o sposobach szkolnej (ale przecież nie tylko) analizy i interpretacji dzieła filmowego czy – po prostu – o odmianach edukacyjnych rozmów o filmie.

Polityka kierunków neoawangardy węgierskiej (1966-80)

Magdalena Radomska

Politykę kierunków neoawangardy węgierskiej generowały zatem dwa czynniki. Z jednej strony był to kształt tworzonego w tym czasie dyskursu historii sztuki ukierunkowanego na zachodnie kategorie pojęciowe, z drugiej – język sztuki ukierunkowany na politykę, którego polem twórczym było semantyczne pole minowe. Zaabsorbowanie artystów językiem politycznym – pojęciami muru, klatki, kostki brukowej, a także zaangażowanie intelektualne w takie wydarzenia jak interwencja wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji – powoduje, iż analizy dzieł odsłaniają niezwykle świadomy język oraz kategorie, którym język historii sztuki – oparty na prymacie kategorii kierunków artystycznych – nie jest w stanie sprostać. To właśnie „semantyczne pole minowe” było przedmiotem zainteresowania artystów, jednakże dla badacza jawi się ono jako podwójnie zaminowane – nie tylko za pomocą kategorii ideologii marksistowskiej, ale także zachodnich kategorii pojęciowych. Pisanie o sztuce neoawangardy węgierskiej możliwe jest tylko w oparciu o podwójnie zaminowane pole semantyczne. Piszący zmuszony jest zatem uważać na każdy krok. Praca jego jest pracą sapera – polega nie na unikaniu min, lecz umiejętnym ich wysadzaniu, mistrzostwo – na niepozostawianiu nowych.   Dr Magdalena Radomska – adiunkt w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, postmarksistowska historyczka sztuki i historyczka filozofii, doktorantka w Instytucie Filozofii UAM. Specjalizuje się w sztuce w czasach komunizmu oraz w postkomunistycznej Europie. Zainteresowania badaczki obejmują także marksizm oraz krytykę kapitalizmu w sztuce i filozofii. Radomska otrzymała stypendia w Courtauld Institute of Art w Londynie, w Universytecie Loránda Eötvösa w Budapeszcie oraz w Węgierskiej Akademii Nauk. Dyrektorka i wykładowczyni kursu „Writing in Humanities after the Fall of Communism” w Central European University w Budapeszcie. Autorka publikacji przetłumaczonych na sześć języków obcych. Członkini AICI węgierskiej i polskiej. Obecnie Magdalena Radomska pracuje nad doktoratem z filozofii (postmarksizm), publikacją dotyczącą sztuki i kryzysu oraz sztuki w postkomunistycznej Europie.

Święci i świętość w języku, literaturze i kulturze

m studiów Święci i świętość w języku, literaturze i kulturze to przedsięwzięcie i ambitne, i potrzebne. Ambitne, bo wzrok badaczy próbuje ogarnąć bardzo szeroki, interdyscyplinarny materiał. Potrzebne, bo wychodzące naprzeciw przemianom zachodzącym we współczesnej kulturze i nauce. Monografia ta to swoista – bo naukowa – sylwa. To las rzeczy, czy raczej chór głosów zróżnicowanych i osobnych. Odnajdziemy w nim wypowiedzi historyków literatury dawnej i współczesnej, teksty literaturoznawców i językoznawców, etnografów i filmoznawców, kulturoznawców i teologów. Szczególną uwagę zwraca jednak nie to, co je różni, ale kod, który je łączy.  Konsekwencją interdyscyplinarnego ujęcia stała się w książce wyraźna ekspozycja trwałości i znaczenia kategorii świętości w kulturze Europy. Warto przy tym podkreślić, że wiele z artykułów pomieszczonych w zbiorze to studia nad materiałami zupełnie nieznanymi, do niedawna niedostępnymi lub zatartymi w naszej kulturowej pamięci. Kulturowy kod Europy wciąż wymaga refleksji. Dobrze się stało, że jednemu z jego elementów poświęcono tak szerokie i odkrywcze opracowanie.                                                                                    prof. dr hab. Wojciech Kudyba   Książka Święci i świętość w języku, literaturze i kulturze dotyczy ważnego tematu, który został zaprezentowany bardzo wszechstronnie. Tom zawiera zarówno teksty stawiające problem świętości jako takiej, jak i omówienia sylwetek poszczególnych świętych – w różnych sensach tego słowa. Bogaty i dobrze skomponowany, zbiór ten będzie niewątpliwie interesującą lekturą dla wielu czytelników.                                                                                      dr hab. Anna Kozłowska   Halszka Leleń, doktor literaturoznawstwa, adiunkt w Katedrze Filologii Angielskiej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Prowadzi badania nad kategoriami narracyjnymi i semiotycznymi w literaturze oraz kulturze, ze szczególnym uwzględnieniem sposobów kodowania podmiotowości, tożsamości i sfery wartości w utworach, oraz zabiegów artystycznych związanych z opowiadaniem w różnych mediach, członek Association for Scottish Literary Studies; European Network for Short Fiction Research oraz Zespołu Etyki Słowa Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN.   Tomasz Żurawlew, doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa, adiunkt w Katedrze Filologii Germańskiej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Pracę doktorską na temat niemieckojęzycznych przekładów poezji Wisławy Szymborskiej obronił na Uniwersytecie Gdańskim w roku 2008. Prowadzi badania dotyczące idiolektu pisarzy, teorii i praktyki przekładu artystycznego oraz etyki komunikacji. Członek czynny Zespołu Etyki Słowa Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN oraz rady naukowej wydawnictwa Peter Lang: seria „Berliner Bibliothek. Religion – Kultur – Wissenschaft”.

Tadeusz Różewicz i nowoczesna tożsamość

Wojciech Browarny

Autor tej książki bada prozę Tadeusza Różewicza w odniesieniu do modernizmu jako pewnej wieloimiennej całości. Modelowo realizuje przy tym standardy akademickiego wykładu, referując i analizując różne aspekty tematu, a zarazem nie stroniąc od udziału w dyskusji. Subtelnie cieniuje Różewiczowskie – nowoczesne, lecz nie odpisane z nowoczesności – ambiwalencje; niekompletnie społeczne i nie w pełni prywatne, intencjonalnie autentyczne i nieuchronnie sztuczne, pozornie bezpośrednie i nigdy do końca własne aspekty tożsamości, kreowanej zawsze na próbę, zawsze jako wyobrażony, proleptyczny cel. Książka Wojciecha Browarnego to wynik wielkiej pracy, znakomitego oczytania i dogłębnej znajomości prozy Różewicza, dowód analitycznego i pisarskiego talentu, rzecz o zakroju monograficznym, bogata w interesujące, warte podjęcia i dyskusji wnioski. Prof. Piotr Śliwiński

Naród i regiony. Tradycje regionalizmu literackiego w perspektywie nowoczesności (XIX-XXI wiek)

praca zbiorowa

Literatura współtworzy zarówno narodowe, jak i regionalne „wspólnoty wyobrażone”. Autorzy zebranych w książce studiów ‒ idąc tym tropem ‒ pokazują związki twórczości literackiej z istnieniem każdej z tych wspólnot oraz znaczenie literatury dla poczucia tożsamości pisarzy i czytelników, także emigracyjnych. Odwołują się przy tym do realiów: podlaskich, warmińsko-mazurskich, kaszubskich, lubuskich, wielkopolskich, śląskich ‒ a zarazem polskich, niemieckich, białoruskich. Zadają pytania o relacje narodu i regionu oraz nacjonalizmu i regionalizmu, a także o rolę literatury w ich modelowaniu, kwestionowaniu czy utrwalaniu w określonym kształcie. Kontekst prezentowanych rozważań stanowią przemiany modernizacyjne i globalizacja, będące jednocześnie czynnikami, które komplikują związek człowieka z miejscem i ujawniają się w jego literackiej ekspresji. Tom Naród i regiony z jednej strony daje rozległy wgląd w historię literatury ostatnich dwustu lat (…) w aspekcie tożsamości kolektywnej definiowanej poprzez miejsce zamieszkania/ siedzibę etnosu (region). Z drugiej (…) jest autoprezentacją istotnego, i dynamicznie manifestującego swą obecność, wycinka dawniejszej i współczesnej refleksji naukowej tudzież krytycznej związanej z ideą regionu i regionalizmu.                                                                        dr hab. Dariusz Skórczewski, prof. KUL Czynnikiem spajającym (…) nader zróżnicowane problemowo pole jest oczywiście tytułowa formuła relacji naród–region. Została ona zaprezentowana w sposób wszechstronny i wieloaspektowy, z uwzględnieniem jego historycznej dynamiki oraz lokalnych uwarunkowań. (…) W stosunku do wcześniejszych tomów serii „Nowy regionalizm” książka Naród i regiony. Tradycje regionalizmu literackiego w perspektywie nowoczesności (XIX‒XXI wiek) poszerza geografię regionalną – obok od dawna obecnych Podlasia, Warmii i Mazur, Kaszub, Śląska, pojawiają się Galicja, Wielkopolska, Łużyce. Co najważniejsze jednak, autorzy tomu otwierają nowe ścieżki metodologiczne (…).                                                                                   dr hab. Elżbieta Rybicka, prof. UJ

Mój wiek. Pamiętnik mówiony (tom 1-2)

Aleksander Wat

Dla mnie książka Wata jest świadectwem o człowieku XX wieku dla czytelników XXI i XXII wieku, jakiego nie ma w żadnym innym języku. Czesław Miłosz Mój wiek  to dzieło niegotowe, niedokończone, a naładowane informacjami, sprawami, problemami najważniejszymi dla XX wieku. Opowiadające o ludziach z elit artystycznych i z samego dna społecznego. Rozległy, epicki fresk, obejmujący wydarzenia z wielu burzliwych lat życia autora oraz jego refleksje dotyczące polityki, literatury, filozofii i religii. Ponawia nierozstrzygalne pytania o zło i winę, o Boga i niewiarę... Zaczyna refleksje o bólu, znanym z własnego doświadczenia cielesnym bólu… Mój wiek nadal ma swoje tajemnice, być może zamknięte dla czytelników XX stulecia, a czekające na interpretatorów wychowanych już w XXI wieku. Małgorzata Czermińska   Sposób postrzegania Mojego wieku określa tendencja kwalifikowania tego tekstu jako dzieła literackiego. Wedle nieodosobnionych opinii, którym zresztą trudno zaprzeczać, Wat był poetą. Był nim zawsze, nie tylko wówczas, gdy pisał, czego nie robił często… Mój wiek może być zatem traktowany jako narracja literacka; został powołany do życia przez poetę, a tym samym przynależy do literatury pięknej. Wobec takiego stawiania sprawy usprawiedliwiony jest sceptycyzm w imię prawa do porządkowania pola rozważań. Czy to, co mówi pisarz bądź poeta, musi być literackie z tego powodu, że jest on tym, kim jest, czy aby o charakterze dzieła nie decyduje przede wszystkim forma i charakter wypowiedzi? Rafał Habielski   Mój wiek jest książką żywą także dlatego, że nigdy nie była zaplanowana jako dzieło stricte historyczne, jako obiektywna synteza wiadomości na temat komunizmu (choć chwilami Watowi marzyła się taka summa); owszem, komunizm jest tu tematem, ale tak, jak tematem są dla Jonathana Swifta krainy, które odwiedzał bohater Podróży Guliwera. Wat pisze o sobie, o swoim doświadczeniu, o swoim życiu, o „swoim wieku“ wreszcie. Był zaś człowiekiem barokowym, tym bardziej odczuwał więc dziwność i grozę dwudziestego wieku. Adam Zagajewski Nowe wydanie dzieła Aleksandra Wata Mój wiek jest wyjątkowe, tak pod względem formy, jak i poszerzenia właściwego tekstu o różnego rodzaju materiały dodatkowe i uzupełniające. Opracowanie naukowe dzieła zostało uzupełnione o znaczną liczbę nowych przypisów, przygotowanych przez prof. Rafała Habielskiego i prof. Adama Dziadka. Do nowego wydania został dołączony nowo opracowany obszerny aneks obejmujący m.in.: a) poszerzoną, przygotowaną z udziałem wyżej wymienionych uczonych notę biograficzną Aleksandra Wata; b) teksty stanowiące komentarz do Mojego wieku, napisane przez prof. Rafała Habielskiego i prof. Adama Dziadka, c) eseje poświęcone refleksjom związanym z lekturą książki, napisane przez m.in.: Krzysztofa Rutkowskiego, Małgorzatę Czermińską, Stanisława Obirka, Adama Szostkiewicza, Mirosława Chojeckiego, Andrzeja Paczkowskiego i innych; d) zespół materiałów dotyczących polemiki Aleksandra Wata z Jerzym Giedroyciem, z glosami Andrzeja Wata i Czesława Miłosza, opracowany przez prof. Jana Zielińskiego. Tym samym nowe wydanie obejmuje znacznie więcej materiału niż pierwotny zapis rozmów Czesława Miłosza z Aleksandrem Watem, spisanych następnie przez Olę Watową. Ostateczny dobór materiałów uzupełniających, ineditów etc. został dokonany w porozumieniu i przy współpracy z gronem wybitnych polskich intelektualistów, specjalistów w dziedzinie historii literatury.

Igraszki literackie polonistów. Antologia

Oto wybór tekstów autorstwa polonistów związanych z siedmioma ośrodkami naukowymi: w Krakowie, Warszawie, Wrocławiu, Gdańsku, Szczecinie, Katowicach i Poznaniu. Znajduje się tu szeroki wachlarz gatunków: od retorycznych laudacji, toastów i wykładów (a właściwie ich parodii), przez literackie pastisze, fraszki, limeryki, epitafia, bajki, aż po formy nowoczesne, jak moskaliki czy esemesy. Mogą one zainteresować nie tylko studentów polonistyki, zgłębiających „inną” twórczość swoich poważnych profesorów oraz środowiskowe poczucie humoru, ale i tzw. szerszego odbiorcę. Należą one bowiem do zapomnianego, ale wracającego powoli do łask rodzimych Czytelników, niepoważnego nurtu literatury.

Brazylia w systemie międzynarodowym. Role średniego mocarstwa nowego typu

Monika Sawicka

Między 2003 i 2014 rokiem Brazylia mogła sprawiać wrażenie gwiazdy międzynarodowej sceny politycznej. Latynoamerykański gigant podjął starania o budowę globalnych koalicji państw rozwijających się, stał się wschodzącym głosem w dialogu nad międzynarodową współpracą na rzecz rozwoju w Afryce i uczestnikiem rozmów nad sytuacją na Bliskim Wschodzie. Te inicjatywy, wpisujące się w ramy współpracy państw Globalnego Południa, przyczyniły się do nazwania prezydenta Luli da Silvy (2003–2010) „najpopularniejszym politykiem na Ziemi”, samą zaś Brazylię coraz częściej zaczęto wskazywać jako aktora stojącego u progu wielkomocarstwowości. Po 2011 roku zarzucono jednak największemu państwu Ameryki Łacińskiej nadwyrężenie aktywności dyplomatycznej, a nawet nazwano Brazylię „dyplomatycznym karłem”. Choć kraj ten stał się w XXI wieku ważnym globalnym graczem, wyzwania związane z pełnieniem omówionych w tej książce ról międzynarodowych sugerują, że trafne może być uznanie Brazylii za mocarstwo średnie nowego typu. Mając na celu wkład do debaty nad pozycją międzynarodową Brazylii, książka będzie jednocześnie atrakcyjną lekturą dla czytelników zainteresowanych stosunkami międzynarodowymi i przede wszystkim Brazylią, jej miejscem i rolami we współczesnym świecie. Monika Sawicka – absolwentka stosunków międzynarodowych i filologii portugalskiej UJ, doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce. Pracuje w Zakładzie Ameryki Łacińskiej Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych UJ. Współredaktor naukowa tomu Migraciones y diásporas de América Latina. Perspectiva histórica y contemporánea (Kraków 2017) i autorka artykułów poświęconych polityce zagranicznej Brazylii, w tym brazylijskiej współpracy rozwojowej. Jej zainteresowania naukowe skupiają się na polityce zagranicznej i wewnętrznej Brazylii, międzynarodowej współpracy na rzecz rozwoju i analizie polityki zagranicznej państwa.