Wydawca: Instytut Techniki Budowlanej
ITB jest instytutem badawczym, który prowadzi prace badawcze w dziedzinie budownictwa i dziedzinach pokrewnych, ukierunkowane na ich wdrożenie i zastosowanie w praktyce. Od 75 lat, dzięki doświadczonej kadrze wykorzystującej najnowsze metody badawcze i specjalistyczną aparaturę pomiarową, wspieramy rozwój budownictwa zarówno w kraju jak i za granicą.
65
Ebook

Wolno stojące kominy żelbetowe. Obliczanie i projektowanie według norm PN-EN

Marek Lechman

Przedmiotem wytycznych są obliczenia statyczne oraz zasady projektowania i wykonywania wolno stojących kominów żelbetowych według wymagań norm PN-EN 13084-1 i PN-EN 13084-2. W opracowaniu określono szczegółowe wymagania i kryteria oceny dotyczące projektowania i wykonywania betonowych kominów monolitycznych i prefabrykowanych zgodnie z PN-EN 13084-2. Wymagania te są związane z zapewnieniem wytrzymałości i stateczności kominów betonowych zgodnie z wymaganiami ogólnymi podanymi w PN-EN 13084-1. W stosunku do dotychczas obowiązujących przepisów (PN-88/B-03004) najważniejsze zmiany w zakresie obliczania i wymiarowania kominów żelbetowych to: wprowadzenie metody częściowych współczynników w odniesieniu do obciążeń i materiałów, przyjęcie nieliniowych związków fizycznych betonu i stali według PN-EN 1992-1-1:2004, sposób wymiarowania przekrojów w stanach granicznych nośności.

66
Ebook

Dobór i mocowanie okuć budowlanych do drzwi i okien o podwyższonej odporności na włamanie

Jan Szubert

Coraz częstszym powodem niespełniania wymagań w zakresie odporności na włamanie są wady popełniane przy doborze i mocowaniu okuć. Instrukcje dotyczące montażu okuć są niejednoznaczne i nie uwzględniają sposobów osadzenia okuć w oknach i drzwiach wykonanych z rożnych materiałów i o różnych konstrukcjach profili. Doceniając wagę problemu i trudności, z jakimi spotykają się konstruktorzy, producenci i instalatorzy okien i drzwi, podjęto w Zakładzie Okuć i Ślusarki Budowlanej Oddziału Wielkopolskiego ITB badania dotyczące konstrukcji oraz materiałów ościeżnic i skrzydeł drzwiowych stosowanych w drzwiach i oknach o podwyższonej odporności na włamanie. Na podstawie tych badań został opracowany niniejszy poradnik.

67
Ebook

Właściwości dźwiękoizolacyjne ścian, dachów, okien i drzwi oraz nawiewników powietrza zewnętrznego

Łukasz Nowotny, Jacek Nurzyński, Barbara Szudrowicz, Paweł Tomczyk

W niniejszej publikacji podano zasady korzystania z danych na temat izolacyjności od dźwięków powietrznych ścian, dachów, okien i drzwi oraz nawiewników powietrza zewnętrznego. Ponadto omówiono rodzaje jednoliczbowych wskaźników wykorzystywanych do oceny izolacyjności od dźwięków powietrznych różnych elementów budowlanych, podając równocześnie ich zakres stosowania przy projektowaniu budynków zgodnie z wymaganiami akustycznymi. W odniesieniu do okien i drzwi przytoczono zasady ich klasyfikacji akustycznej przy uwzględnieniu wskaźników izolacyjności określonych na podstawie badań laboratoryjnych. Instrukcja zwiera także wzory umożliwiające wyznaczenie wartości wskaźników izolacyjności akustycznej ścian masywnych z betonu zwykłego i betonu komórkowego, na podstawie ich masy powierzchniowej oraz przegród zewnętrznych, na podstawie wskaźników izolacyjności akustycznej poszczególnych elementów wchodzących w skład przegrody (np. części pełnych, okien, nawiewników powietrza). Przy omawianiu ogólnych zasad doboru rozwiązań materiałowo-konstrukcyjnych poszczególnych przegród i ich elementów w celu spełnienia wymagań akustycznych w budynku nawiązano do normy PN-EN 12354-1:2017-10 oraz Poradnika ITB nr 406/2002. Niniejsza instrukcja jest uzupełniona zestawieniem wskaźników izolacyjności akustycznej: ścian masywnych oraz ścian o konstrukcji lekkiej (wewnętrznych i zewnętrznych), płyt warstwowych w okładzinach z blachy stalowej, okien, nawiewników powietrza, drzwi i dachów, zebranych w 26 tablicach.

68
Ebook

Azbest w budynkach

Andrzej Obmiński

Praca składa się z trzech części, w których omówiono miejsca występowania wyrobów zawierających azbest w obiektach budowlanych, ocenę zagrożeń, jakie one powodują w przypadku eksploatacji i usuwania oraz praktyczne zalecenia dotyczące usuwania wyrobów zewnętrznych. Autor postawił następujące tezy w swej pracy: • Wyroby i budynki z azbestem powinny być charakteryzowane przez wielkość mierzalnego zanieczyszczenia powietrza w postaci pyłów respirabilnych azbestu, uwalnianych do wnętrza budynku. • Wyroby zwierające azbest użyte w budownictwie ogólnym są bardziej rozpowszechnione i zróżnicowane niż wynika to z raportów gromadzonych w bazie azbestowej, w której uwzględniono głównie wyroby najbardziej typowe, łatwo rozpoznawalne, znajdujące się na zewnątrz budynków (w elewacji i pokryciach dachowych). • Ocena wyrobów z azbestem, przedstawiana w formularzach „Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest” (w skrócie „Ocena”), przygotowywana bez wiedzy eksperckiej, jest mało przydatna do realnego kwalifikowania zagrożenia użytkowników (punktacje „Oceny” i stopień pilności działań naprawczych często nie odzwierciedlają realnego zagrożenia). Wpływa to na zbyt pochopne decyzje o usunięciu wyrobów, które nierzadko prowadzone są w sposób pobieżny, bez należytego przygotowania budynku i wykonawców. • W odniesieniu do wyrobów widocznych kwalifikacje „Oceny” są uznaniowe, ich poprawność zależna jest od kompetencji wykonującego oględziny i przygotowującego formularz. W odniesieniu do wyrobów zasłoniętych, niedostępnych do oględzin, takich jak płyty azbestowo-cementowe wewnątrz ścian warstwowych, nie są one wiarygodne i wymagałyby weryfikacji przez wykonanie odkrywek lub/i badań powietrza do stwierdzenia wykluczenia obecności pyłu azbestu w powietrzu wewnętrznym. • Wyniki „Oceny” mogą znacząco odbiegać od stwierdzanego w badaniach stężenia pyłów azbestu w powietrzu, stanowiącego realne zagrożenie zdrowotne dla użytkowników obiektów. Istnieje więc potrzeba weryfikacji „Oceny” i wdrażania do stosowania wynikających z nich zaleceń – o ile są one poprawnie przygotowane i potwierdzone wynikami badań powietrza. • Zachodzi potrzeba prawidłowej oceny zagrożenia i dopasowania do niego planów eliminacji azbestu oraz zasad kontroli specjalistycznych prac usuwania azbestu z budynków.

69
Ebook

Projektowanie konstrukcji z betonu z uwagi na warunki pożarowe według Eurokodu 2

Piotr Turkowski, Grzegorz Woźniak

W pracy omówiono problematykę bezpieczeństwa pożarowego konstrukcji z betonu. Scharakteryzowano termiczne i mechaniczne oddziaływania na konstrukcje, właściwości betonu oraz elementów żelbetowych i sprężonych w warunkach pożarowych. Przedstawiono zasady i metody ustalania odporności ogniowej elementów monolitycznych i prefabrykowanych, podane w Eurokodzie PN-EN 1992-1-2 oraz w dziewięciu zharmonizowanych normach wyrobów z betonu, w tym metodę danych tabelarycznych, metodę izotermy 500°C oraz metodę strefową. Informacje zilustrowano przykładami obliczeniowymi. Opracowanie jest adresowane przede wszystkim do projektantów i wykonawców konstrukcji żelbetowych oraz rzeczoznawców ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych.

70
Ebook

Instalacje zasilające urządzenia bezpieczeństwa pożarowego. Tom 2: Oprzewodowanie i urządzenia przeciwpożarowe

Radosław Lenartowicz, Jadwiga Fangrat

Niniejsza praca stanowi tom 2 monografii pt. Instalacje elektryczne zasilające urządzenia bezpieczeństwa pożarowego. Publikacja zawiera podstawowe dane niezbędne do prawidłowego projektowania i montażu instalacji bezpieczeństwa w obiektach budowlanych. W tomie 2 są omówione zasady montażu zespołów kablowych oraz doboru przewodów zasilających urządzenia funkcjonujące w czasie pożaru. Podano zasadę zasilania i funkcjonowania wyłącznika przeciwpożarowego, instalacji oświetlenia ewakuacyjnego, dźwiękowych systemów ostrzegawczych, urządzeń do odprowadzania dymu i ciepła, pomp pożarowych. W poprzednim tomie przedstawiono opisowo i rysunkowo właściwe układy zasilania instalacji bezpieczeństwa, podtrzymujące pracę zasadniczych urządzeń funkcjonujących w budynku lub obiekcie budowlanym w czasie pożaru. Opisano źródła zasilania podstawowego i rezerwowego. W publikacji przedstawiono również niezbędną bibliografię i terminologię dotyczącą instalacji bezpieczeństwa pożarowego.

71
Ebook

Elastyczne wodochronne wyroby podkładowe. Komentarz do norm PN-EN 13859-1:2010 i PN-EN 13859-2:2010

Barbara Francke

Niniejszy komentarz dotyczy norm: PN-EN 13859-1:2010 Elastyczne wyroby wodochronne. Definicje i właściwości wyrobów podkładowych. Część 1: Wyroby podkładowe pod nieciągłe pokrycia dachowe, PN-EN 13859-2: 2010 Elastyczne wyroby wodochronne. Definicje i właściwości wyrobów podkładowych. Część 2: Wyroby podkładowe do ścian. W poradniku podano zakres stosowania wymienionych norm z uwzględnieniem objętych nimi wyrobów oraz zalecenia ITB w zakresie wymaganych wartości odnoszących się do właściwości tych wyrobów. Poradniki stanowi pomoc dla laboratoriów badawczych, projektantów, wykonawców robót hydroizolacyjnych oraz inspektorów nadzoru w procesie badania, projektowania, wykonywania i odbioru robót.

72
Ebook

Wpływ układu przegród w budynku na przepływ dymu w warunkach pożaru

Wojciech Węgrzyński

Monografia obejmuje zagadnienia związane z niewymuszonym przepływem dymu przez układy przegród budowlanych w wielkokubaturowych obiektach budowlanych, co ma praktyczne znaczenie w projektowaniu systemów wentylacji pożarowej. Skuteczny system wentylacji musi odbierać każdy przepływ dymu mający miejsce w budynku – a zatem istnieje bezpośrednie powiązanie pomiędzy parametrami systemu wentylacji, poziomem bezpieczeństwa w obiekcie budowlanym oraz układem przegród budowlanych, jakie na swojej drodze pokonuje dym. Istniejące modele analityczne przepływu dymu uwzględniają architekturę obiektu jako jeden z warunków brzegowych. Jak pokazują prace walidacyjne, prowadzone również przez Autora, to uwzględnienie jest prawidłowe tylko dla wąskiego zakresu zmienności wymiarów przegród, bliskich konfiguracji eksperymentalnej, będącej odniesieniem dla poszczególnych modeli. Z uwagi na powyższe, w modelach zawarto duże marginesy bezpieczeństwa – często bezzasadne, podnoszące koszty instalacji niewspółmiernie do wpływu tego przewymiarowania na bezpieczeństwo użytkowników budynku. Rozważania prowadzone w monografii ograniczono do wielkokubaturowego obiektu handlowego, w którym znajdują się lokale handlowe i pasaż handlowy. Najważniejszym wnioskiem płynącym z badań opisanych w monografii jest możliwość znaczącego podniesienia bezpieczeństwa pożarowego użytkowników lokali handlowych poprzez zwiększenie wymiarów otworów wejściowych do tych lokali. Przeprowadzone badania wskazują, że zwiększenie wejścia generuje mniejszy koszt w odniesieniu do wymiarowania systemu wentylacji, niż wcześniej sugerowano. Wskazuje to na możliwość efektywnego ekonomicznie podniesienia poziomu bezpieczeństwa pożarowego w obiekcie poprzez zmianę sposobu kształtowania przegród budowlanych.

73
Ebook

Konstrukcje drewniane

Anna Policińska-Serwa

Przed­mio­tem opracowania są ogólne wa­run­ki te­chni­czne wy­ko­na­nia i od­bio­ru ro­bót bu­dow­la­nych, związanych z realizacją kon­struk­cji dre­wnia­nych bu­dyn­ków mie­szkal­nych i u­ży­te­czno­ści pub­li­cznej (kon­struk­cji da­cho­wych, ścien­nych i stro­po­wych), niena­ra­żo­nych na a­gre­sy­wne od­dzia­ły­wa­nia śro­dowis­ka. Opracowanie jest zbiorem wy­ma­gań w za­kre­sie wy­ko­ny­wa­nia i/lub wbu­do­wywa­nia kon­struk­cji dre­wnia­nych powstałym w ce­lu za­pe­wnie­nia zgo­d­no­ści wy­ko­nania ro­bót z pro­jek­tem bu­dow­la­nym. Niniejsze warunki techniczne nie obejmują: wytwarzania elementów w zakładach przemysłowych, konstrukcji mostowych i hydrotechnicznych, ru­szto­wań i form do wy­ko­ny­wa­nia e­le­men­tów z be­to­nu oraz za­bez­pie­czeń wy­ko­pów. Omawiane roboty budowlane powinny być wykonywane przez pro­fe­sjo­nal­ne, przeszkolone brygady robocze, przy za­sto­so­wa­niu od­po­wie­d­nie­go sprzę­tu i środ­ków do wy­ko­na­nia ro­bót. Za­kła­da się, że wy­ko­naw­ca będzie prze­strze­gał za­sad za­pe­wnie­nia ja­ko­ści o­raz bez­pie­czeń­stwa i hi­gie­ny pracy. W przedstawianym zeszycie WTWiORB o­kreś­lono wy­ma­ga­nia dotyczące wyko­nywania kon­strukcji dre­wnia­nych pro­jek­to­wa­nych według PN-EN 1995-1-1 i norm związanych, w szczególności PN-EN 1990, PN-EN 1991-1-1, PN-EN 1991-1-3 oraz PN-EN 1991-1-4, w zakresie zasad projektowania i wymiarowania elementów konstrukcyjnych z drewna przy przygotowaniu projektu architektoniczno-budowlanego, technicznego oraz w przypadku adaptacji projektów powtarzalnych.

74
Ebook

Pomiary zapachów i odczuwalnej jakości powietrza w pomieszczeniach

Krystyna Kostyrko, Paweł Wargocki

Monografia stanowi podsumowanie stanu wiedzy o sensorycznych pomiarach zapachów, chemicznych pomiarach stężeń odorantów w pomieszczeniach, metodach oceny jakości powietrza wewnętrznego odczuwanej przez ludzi i o metodach ograniczania stężeń odorantów. Opisano specyfikę pomiaru śladowych stężeń odorantów stanowiących źródło zapachów odczuwalnych w pomieszczeniach, z uwzględnieniem metod znormalizowanych (referencyjnych) oraz metod stosowanych w pomiarach w warunkach rzeczywistych, przyrządami przenośnymi (nosy elektroniczne). Przedstawiono główne źródła zanieczyszczeń zapachowych w budynkach, metody ich diagnozowania oraz metody badań emisji zanieczyszczeń (zapachowych) z powierzchni materiałów budowlanych. Omówiono przykładowe wyniki analizy kosztów pogorszonej jakości powietrza oraz występowania złych zapachów w budynkach. W monografii wykorzystano wyniki z najnowszych badań przeprowadzonych w Europie i na świecie oraz wyniki badań własnych.

75
Ebook

Części podziemne budynków wykonanych z betonu wodoszczelnego. Uszczelnianie miejsc newralgicznych

Barbara Francke

W niniejszych warunkach technicznych podano wymagania projektowe i wykonawcze związane z zabezpieczeniem wodochronnym fragmentów konstrukcji budynków wykonanych z betonu o stopniu wodoszczelności W8, położonych w częściach podziemnych, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc newralgicznych, do których można zaliczyć: przerwy w betonowaniu w obrębie płyty dennej i ścian wraz z uszczelnieniem styków ścian i płyty dennej, rozwiązania dylatacji konstrukcyjnych oraz uszczelnienia miejsc przebić instalacyjnych. Pracę uzupełniono o zalecane wartości wymagań dla wyrobów przeznaczonych do stosowania do wyżej wymienionych uszczelnień oraz o wymagania formalne odnośnie do: dokumentacji technicznej, według której realizowane są ww. roboty oraz podstawowych zasad dopuszczenia do obrotu i stosowania wyrobów budowlanych.

76
Ebook

Zasady projektowania silosów żelbetowych i sprężonych według Eurokodów

Paweł Lewiński

Niniejsze opracowanie obejmuje koncepcję usystematyzowania zasad projektowania silosów żelbetowych i sprężonych w świetle wymagań zawartych w Eurokodach. Wymagania te podane są w rozdziałach wielu norm i ich załączników, natomiast w procesie projektowania wszystkie one spełnione być muszą równocześnie i we wzajemnych związkach. Sposób ujęcia zagadnienia ma na celu ułatwienie poprawnego przyjmowania obciążeń działających na silosy, w tym klimatycznych i wymuszonych oraz ich kombinacji, właściwe ujmowanie wzajemnych oddziaływań konstrukcji i podłoża, prawidłowe wyznaczanie efektów tych oddziaływań oraz sprawdzanie stanów granicznych nośności i użytkowalności. W odniesieniu do konstrukcji sprężonych omówiono podstawowe zasady obliczania i konstruowania takich silosów, kładąc szczególny nacisk na problematykę strat sprężania. Przedstawiono, w jaki sposób obciążenia - ogólnie określane jako termiczno-skurczowe - wpływają na stan wytężenia silosu. Omówiono wybrane zagadnienia materiałowe, mając także na uwadze oddziaływania temperatury, które wpływają np. na intensywność pełzania betonu. W praktyce sposoby oddziaływań gruntu i wody gruntowej na konstrukcję silosu mogą być bardziej złożone, niż to wynika z postanowień Eurokodu 7, w związku z czym zagadnienia współpracy konstrukcji z podłożem przedstawiono nieco szerzej. Omówiono również nietypowe oddziaływania na konstrukcje, takie jak nieustalony przepływ ciepła czy zmiany temperatury z uwagi na proces hydratacji i inne oddziaływania pozastatyczne, występujące w silosach żelbetowych i sprężonych. Zamieszczono przykłady obliczeń omawianych silosów z uwzględnieniem różnego typu oddziaływań, które należy uwzględniać w świetle wymagań Eurokodów, a także analizy oddziaływań różnych typów.

77
Ebook

Zakładowa kontrola produkcji wyrobów budowlanych

Jan Bobrowicz, Patryk Lis

W pracy przedstawiono wymagania, jakie powinna spełniać dokumentacja zakładowej kontroli produkcji. Intencją Autorów jest pomóc producentom wyrobów budowlanych w stworzeniu systemu zakładowej kontroli produkcji w ich zakładach produkcyjnych przy zachowaniu odpowiednich wymagań wynikających z norm, ocen technicznych czy przepisów prawa. Opisano wymagania, jakie producent musi spełnić w zakresie infrastruktury i kwalifikacji personelu. Wszystkie działania producenta powinny być prowadzone w taki sposób, aby był w stanie udokumentować i potwierdzić zgodność produkowanych wyrobów. Dokumentacja zakładowej kontroli produkcji powinna zagwarantować utrzymanie wymagań wobec wyrobów oraz ich stałości produkcji. Analiza gromadzonych zapisów dokumentujących proces produkcji oraz badań i oceny zgodności powinna także pozwalać na doskonalenie i umożliwiać zidentyfikowanie przyczyn potencjalnych niezgodności oraz słabych stron procesu produkcyjnego. Wdrożony i utrzymywany system zakładowej kontroli produkcji powinien być dostosowany do wielkości i struktury producenta oraz opisywać jego faktyczne działania. Struktura oraz zakresy uprawnień i obowiązków powinny być ustalone w taki sposób, aby pozwolić na podejmowanie kluczowych decyzji w zakresie dotyczącym stabilności procesów i jakości produkowanych wyrobów.

78
Ebook

Instalacje zasilające urządzenia bezpieczeństwa pożarowego. Tom 1: Układy połączeń i urządzenia zasilające

Radosław Lenartowicz, Jadwiga Fangrat

Niniejsza monografia stanowi tom 1 publikacji pt. Instalacje elektryczne zasilające urządzenia bezpieczeństwa pożarowego. Praca zawiera podstawowe dane niezbędne do prawidłowego projektowania i montażu instalacji bezpieczeństwa w obiektach budowlanych. W tomie 1 przedstawiono opisowo i rysunkowo właściwe układy zasilania instalacji bezpieczeństwa, podtrzymujące pracę zasadniczych urządzeń funkcjonujących w budynku lub obiekcie budowlanym w czasie pożaru. Opisano źródła zasilania podstawowego i rezerwowego. Przedstawiono także wyniki wieloletnich badań statystycznych prowadzonych przez R. Lenartowicza, oraz danych z GUS, PIP, KGPSP w zakresie porażenia prądem ludzi oraz występujących pożarów w Polsce. Tom 1 publikacji zawiera również niezbędną bibliografię i terminologię dotyczącą rozpatrywanego tematu.

79
Ebook

Diagnostyka wytrzymałości betonu w konstrukcji

Lesław Brunarski, Marek Dohojda

W monografii przedstawiono problematykę diagnostyki wytrzymałości betonu na ściskanie in situ, uwzględniając możliwości bezpośrednich badań próbek rdzeniowych oraz pośrednich metod badań nieniszczących. Poddano w niej krytycznej analizie i skorygowano nieuprawnione procedury badania i oceny wytrzymałości betonu w konstrukcji oraz przedstawiono oryginalne propozycje alternatywne. Uwzględniono dotychczas pomijane kwestie przedziałów ufności dopasowanych zależności korelacyjnych i określania niepewności rozszerzonej wyników badań. Monografia składa się z czterech rozdziałów oraz suplementu. W rozdziale 1 zawarto zasady i sposoby badania oraz oceny wytrzymałości betonu na ściskanie w konstrukcji. Przedstawiono komentarze do związanych norm, wskazując na potrzeby ich korekt i uzupełnień. Rozdział 2 dotyczy diagnostyki wytrzymałości betonu w konstrukcji na podstawie bezpośredniego badania próbek rdzeniowych. W rozdziale 3 i 4 szczegółowo potraktowano kwestie określania zależności korelacyjnych pomiędzy wynikami badań metodami pośrednimi a wytrzymałością betonu na ściskanie w próbkach rdzeniowych oraz sprawdzania normowych kryteriów zgodności wytrzymałości betonu. W suplemencie przedstawiono wybrane metody statystyczne mające na celu ułatwienie Czytelnikowi zrozumienia proponowanych oryginalnych procedur diagnostycznych. Publikacja adresowana jest do pracowników specjalistycznych laboratoriów badawczych w instytutach i na wyższych uczelniach, a także do wykonawców konstrukcji z betonu i rzeczoznawców – ekspertów budowlanych.

80
Ebook

Metody określania sztywności gruntów w badaniach geotechnicznych

Tomasz Godlewski, Tomasz Szczepański

Przedmiotem poradnika jest przegląd dostępnych metod badań geotechnicznych służących do określania charakterystyk sztywności gruntów. Opisano tu głównie (choć nie wyłącznie) metody, które wykorzystują pomiar prędkości fal sejsmicznych jako podstawy do wyznaczania parametrów sprężystych gruntu, głównie modułu odkształcenia postaciowego G. W poradniku przedstawiono podstawowe informacje dotyczące geofizycznych metod polowych oraz laboratoryjnych. Opis metod zawiera m.in. sposób wykonywania badań oraz podstawy interpretacji danych pomiarowych. Wnioski praktyczne dotyczące poszczególnych metod podano również w formie komentarzy. Przedstawiono także przykładowe wyniki dla wybranych oznaczeń parametrów sztywności (moduł ścinania) dla różnych typów gruntów uzyskanych tymi metodami. Poradnik jest pierwszą tego typu publikacją w Polsce, przeznaczoną głównie dla wykonawców dokumentacji badań podłoża oraz projektantów i inwestorów, a także studentów i nauczycieli akademickich, jako pomoc w kształceniu z przedmiotów geotechnicznych.