Obraz płynny. Georges Didi-Huberman i dyskurs historii sztuki

Andrzej Leśniak

Teksty Georgesa Didi-Hubermana, współczesnego francuskiego teoretyka obrazu, poświęcone są krytyce historii sztuki. Odnoszą się do jej ukrytych, często nieświadomie przyjmowanych założeń, a przed wszystkim do przenikającego ją "tonu pewności", który przesłania problematyczność stosowanych w ramach dyscypliny modeli epistemologicznych. Obraz płynny. Georges Didi-Huberman i dyskurs historii sztuki jest genealogiczną analizą propozycji francuskiego teoretyka. Na podstawowym poziomie chodzi o zbadanie relacji zachodzących między budowanym przez niego modelem dyskursywnym i językami, do których nawiązuje: specyficznie rozumianą i wykorzystywaną psychoanalizą oraz tekstami Waltera Benjamina i Aby Warburga. Stawką tego przedsięwzięcia nie jest jednak tylko refleksja nad pochodzeniem czy źródłem tekstualnym projektu Georgesa Didi-Hubermana. Celem Obrazu płynnego jest analiza i dookreślenie konkretnych figur dyskursu umożliwiających przemyślenie historii sztuki jako dyscypliny. Najważniejsze z nich - obraz senny, anachronizm i przetrwanie - odsyłają do takiego sposobu mówienia o wizualności, który opisuje jej złożoność formalną i czasową. Pozwalają tym samym na rekonstrukcję historii sztuki dzięki odwołaniu do innych dyscyplin wiedzy albo języków teoretycznych. 

Polskie piekło. Literackie biografie zdrajców targowickch: Stanisława Szczęsnego Potockiego, Franciszka Ksawerego Branickiego i Seweryna Rzewuskiego

Iwona Węgrzyn

Podjęta próba odtworzenia kształtu utrwalonych w literaturze pięknej biografii targowiczan nie pragnie odpowiedzieć na pytanie: czy zdrada została popełniona i na ile wydany osąd historii jest prawomocny. Rezygnacja z historycznych i prawnych rozważań nad znaczeniem i skutkami działań przywódców konfederacji 1792 roku otwiera bowiem niezwykle ciekawe dla historyków literatury pole refleksji nad modelami postrzegania zdrady, zakorzenionymi w zbiorowej wyobraźni Polaków dziewiętnastego stulecia. Pozostawiając historykom badanie prawdy o ludziach i zdarzeniach, znaczących kres Pierwszej Rzeczypospolitej, warto może przyjrzeć się literackim portretom targowiczan jako świadectwu reakcji twórców, stojących wobec naruszonego przez zdradę ładu. Ich dramatyczne pytania: kim byli przeklęci przez naród hersztowie targowiccy, co popchnęło ich ku zdradzie, i wreszcie, jaka spotkała ich kara, zdają się wiele mówić o atmosferze tamtych naznaczonych piętnem tragizmu dyskusji, wiele mówić także o samych ich uczestnikach.

Słownik terminologii wojskowej niemiecko-polski i polsko-niemiecki, tom I i II

Piotr Mikietyński

Słownik terminologii wojskowej polsko-niemiecki i niemiecko-polski - zawierający kluczowe pojęcia z zakresu wojskowości i techniki wojskowej - jest próbą wyjścia naprzeciw oczekiwaniom dużej liczby osób zainteresowanych terminologią wojskową. Brak dokładnej znajomości polskich czy niemieckich określeń z tej problematyki często utrudnia lekturę opracowań z zakresu wojskowości. Autor starał się zawrzeć w Słowniku przede wszystkim terminy z zakresu wojskowości XX wieku. Nie mógł jednak pominąć kluczowych pojęć używanych w dobie nowożytnej. Swoiste wyzwanie badawcze stanowiło dążenie do ujęcia w publikacji określeń używanych w trzech armiach: austriackiej (austro-węgierskiej), niemieckiej czy szwajcarskiej. Utrudnieniem było niekiedy znalezienie odpowiedniego polskiego znaczenia czy - odwrotnie - niemieckiego odpowiednika dla określeń typowych dla polskiej terminologii wojskowej. "Koncepcję wydania niemiecko-polskiego oraz polsko-niemieckiego słownika terminologii wojskowej należy uznać za w pełni uzasadnioną. Szczególnie dla języka polskiego istotne były i nadal są terminy pochodzenia niemieckiego, które w znacznym stopniu zostały zaadaptowane (często w postaci daleko idących oboczności) do rodzimej terminologii wojskowej. Wieloletnie kontakty, w tym także krwawe konflikty, z wojskami państw niemieckich/niemieckojęzycznych (Niemcy, a wcześniej Prusy, Austria, Saksonia) spowodowały nie tylko import znacznej części fachowego słownictwa, lecz także konieczność zrozumienia trudnych, a często niejednoznacznych niemieckich terminów wojskowych. [...] recenzowany słownik jest bez wątpienia bardzo wartościową pomocą dla historyków oraz znawców i badaczy wojskowości czasów współczesnych". Z recenzji prof. dr. hab. Michała Baczkowskiego, Uniwersytet Jagielloński dr hab. Piotr Mikietyński - adiunkt w Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zainteresowania badawcze koncentrują się na historii wojskowości Europy Środkowo-Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem pierwszej i drugiej wojny światowej.

Czesław Miłosz i historyczność kultury

Matthias Freise

„Zmysłowość i metafizyka nie wykluczają się, podobnie jak wiara i wątpliwości, ale warunkują się wzajemnie. Odpychająca jest natura jako taka, rządząca się swym wewnętrznym prawem, ale dla człowieka jest piękna, ponieważ umie on patrzeć na nią oczami, w których odzwierciedla się pierwiastek boski (…) Nie każda erotyczna miłość jest chciwą żądzą, nie każde piękno pokusą i uwiedzeniem. Ale różnice te należy stale sprawdzać – czy to w odniesieniu do wiewiórki, czy leszczyny, czy pięknej kobiety. Oto paradoks, który Miłosz odkrywa i wciąż na nowo formułuje: jeśli stanę się myśliwym, to podporządkuję się prawu natury, jeśli jednak pozwolę, by mnie objęła i ogarnęła, wówczas rzucę na nią urok, zaczaruję ją boskim spojrzeniem. Katastrofa kulturowa, której Miłosz się spodziewał, faktycznie miała miejsce. Być może upadek będzie jeszcze głębszy, ale ostatecznie człowiek nie będzie umiał na stałe żyć bez wymiaru duchowego, bez wiary, nadziei i miłości. Dawna ojczyzna duchowa poety jest wprawdzie na zawsze utracona, ale nigdy nieuznawany za możliwy powrót nad brzegi Niewiaży jest realistycznym odpowiednikiem historycznej idei, że być może to właśnie on, poeta, nowy Noe, zdołał jako pierwszy postawić stopę na wyłaniającym się z niszczycielskiego potopu lądzie przyszłej kultury”.

Witraż. W poszukiwaniu tożsamości. O dzieciach i sierotach wojennych

Michał Christian

Autor był sierotą wojenną. Jedną z około 400 tysięcy innych, jemu podobnych. Szczególność jego sieroctwa polegała na tym, że nie wiedział, kim jest – Polakiem czy Niemcem? Kiedy się urodził? Data urodzenia została wybrana przez dom dziecka jako jedna z dwóch możliwych. Jak się nazywał? W użyciu była wersja nazwiska, którą sam sobie poprawił, gdy nadarzyła się ku temu sposobność. W wieku 18 lat otrzymał poświadczoną sądownie metrykę, do której wymyślił wszystkie niezbędne dane. Jego książka stanowi rzadki dokument codziennego życia ostatnich świadków tamtych czasów – sierot, dla których prawdziwym domem stały się domy dziecka wczesnego PRL. Jednocześnie Witraż… jest książką, która tworzy niezwykłą, wszechstronną panoramę wojennej historii dzieci. Michał Christian zaczął bowiem dociekać swojej tożsamości i szeroko zakrojone poszukiwania stały się częścią książki. Przedzierał się przez literaturę i archiwalia, docierał do wielu osób. Poszukiwania prowadził wszędzie tam, gdzie w czasie wojny aresztowano, rozstrzeliwano i wywożono ludność polską. Tam, gdzie mogły rodzić się lub przebywać sieroty – w Lebensbornach, w niemieckich domach publicznych i obozach koncentracyjnych. W jednym ze śląskich Polenlagrów natrafił na „swój” ślad. Był to wąski, wysoki i kolorowy witraż zakończony gotyckim ostrołukiem. Swoista pieczęć, która się odcisnęła w jego umyśle, gdy był maleńkim dzieckiem. Poszedł tym tropem. Przez cztery lata poszukiwań wniknął w wojenną tragedię ludzi i niewyobrażalną gehennę dzieci. Nasuwa się myśl, że to bardziej ich losy śledził, aniżeli szukał siebie. A jednak! Udało mu się odnaleźć ślady swoich korzeni.

Moralność milcząca. Odsłanianie interakcyjnych mechanizmów moralności poprzez post-teatr

Waldemar Rapior

Jak milcząco, nieświadomie przyjmowane przez ludzi założenia związane z moralnością wpływają na podejmowanie decyzji moralnych w sytuacji społecznej? By dotrzeć do osadzonej w codziennych doświadczeniach, pozadyskursywnej "moralności milczącejˮ, dr Waldemar Rapior skorzystał z nowatorskiej metodologii. Wraz z reżyserem teatralnym Wojtkiem Ziemilskim, rzeźbiarzem Wojtkiem Pustołą, reżyserką Ulą Hajdukiewicz i performerem Seanem Palmerem zbudował eksperyment badawczy - interaktywne przedstawienie teatralne. Sześcioosobowe grupy (dobrane ze względu na różne kategorie społeczne) zostały postawione przed dylematem moralnym. Książka analizuje relację między sztucznością (teatralnością) sytuacji decyzyjnej, dynamiką afektywną wytworzoną w "laboratorium" (w sali teatralnej) oraz procesami interakcyjnymi między osobami uczestniczącymi. Ostatnimi czasy tematy te zyskały w psychologii społecznej niezwykłą atencję, zwłaszcza w kręgu tzw. drugiej fali zaangażowania w badania nad "posłuszeństwem wobec autorytetu". W swojej książce autor dyskutuje zarówno z różnymi podejściami neurobiologicznymi, jak i klasycznymi eksperymentami z zakresu psychologii społecznej. "[...] swoistym lustrem są dla niego [autora] słynne eksperymenty Stanleya Milgrama, do których odnosi się krytycznie, by uzasadnić ważny punkt własnej metody, czyli dążenie do fabrykowania świata w laboratorium naukowo-artystycznym, oraz by krytycznie i inspirująco analizować możliwości przekładania zachowań w sytuacji badawczej na życie poza nią. W mojej ocenie wszystkie te rozważania z poziomu meta stanowią ważny wkład w toczące się współcześnie w naukach społecznych i naukach o kulturze dyskusje na temat uwarunkowań, ograniczeń i możliwości badań naukowych". Z recenzji prof. dr. hab. Dariusza Kosińskiego "Rapior demaskuje tabu, wsadza palec w niewygodne, czasami bolesne, tym samym udaje mu się docierać do niewygodnych prawd o nas samych. Autor Moralności milczącej stawia pytania o granice teatru, ludzkiej moralności, sposoby racjonalizowania niewygodnych moralnie decyzji. I to jest ogromna wartość tej książki. To mieszanie nam w głowach uruchamia w nas coś, co często bywa nieuświadamiane, a czasem, gdy nawet uświadamiane, spychane do sfery nieświadomościˮ. Z recenzji dr hab. Magdaleny Szpunar

Jak korzystać z wolności? Rozmowy o polityce

Monika Malessa-Drohomirecka

[...] W latach dziewięćdziesiątych, gdy w Polsce następowały fundamentalne, przełomowe zmiany ustrojowe, miałam okazję spotkać się z czołowymi postaciami życia politycznego i społecznego naszego kraju. Przedstawione w niniejszej książce rozmowy dotyczą różnorodnych sfer - polityki, gospodarki, kultury. Przestrzenie te przenikają się. Ukazane pod różnym kątem i w odmiennym kontekście obecne są jednak w każdej rozmowie, a łączy je, fundamentalne dla każdego człowieka, pojęcie wolności. Zebrawszy je w jednym tomie - chciałabym ponownie poddać je uwadze czytelników - zarówno tych pamiętających tamte czasy, jak i tych, z pokolenia wyrosłego już w nowych ustrojowych warunkach, które właśnie wtedy się tworzyły - także za sprawą moich rozmówców. Monika Malessa-Drohomirecka, Wstęp Monika Malessa-Drohomirecka - doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa. Studiuje także Rosjoznawstwo na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ. Wieloletni pracownik Ośrodka Dokumentacji i Badania Twórczości Josepha Conrada na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiego Towarzystwa Conradowskiego, założycielka Stowarzyszenia im. Marka Hłaski. Przez wiele lat związana współpracą z "Nowymi Książkami" i "Toposem", publikowała także w "Tygodniku Powszechnym", "Twórczości", "Ruchu Literackim", "Zeszytach filozoficznych", "Kulturze Współczesnej" i "Yearbook of Conrad Studies". Autorka książek: Konwencje. Stereotypy. Złudzenia. Relacje kobiet i mężczyzn w prozie Josepha Conrada (2017) oraz Literatura i jej konteksty (2021), a także wykładów literackich poświęconych pisarzom pierwszej połowy XX wieku.

Dźwięk i głos. Rezonans literatury

praca zbiorowa

Monografia jest kontynuacją czy też rozwinięciem wcześniejszego tomu zatytułowanego Dźwięk - głos - literatura. Przestrzenie intermedialności, który ukazał się w roku 2024 nakładem Wydawnictwa Universitas (...). Zbiór ten wpisuje się jednoznacznie w obszar badań kluczowych dla współczesnej humanistyki. W oczywisty sposób patronują całości Jean-Luc Nancy czy Roland Barthes, a także Jacques Derrida, Jacques Lacan i Pascal Quignard - chodzi oczywiście o refleksję tych myślicieli na temat głosu i słuchania - podstawowych kategorii, wokół których skomponowane zostały obydwa tomy. Jest to książka, która (...) wraz z poprzednią dostarcza polskiej komparatystyce współczesnej wielu doskonałych narzędzi i metod badania tekstów literackich w oparciu o narzędzia innych dyscyplin humanistycznych; szeroko otwiera horyzonty badawcze i pozwala odsłonić w dobrze znanych tekstach zaskakujące obszary znaczeniowe, które bez narzędzi komparatystycznych pozostawałyby ukryte czy po prostu niedostrzeżone. Obydwu tych książek nie da się pominąć w przyszłych badaniach nad głosem i dźwiękiem; są one nie tylko inspirujące, ale też podsuwają badaczom całą bogatą sieć pojęciową (rozwinięcia takich pojęć, jak "audiolektura", "muzyczność", "skryptoralność", "widmo głosu", "tekst intermedialny") i narzędziową, z której wielu będzie w przyszłości korzystać. Będą to książki podstawowe dla wszystkich komparatystów (i nie tylko), którzy zechcą zajmować się podobnymi problemami badawczymi. Prof. dr hab. Adam Dziadek Instytut Literaturoznawstwa Uniwersytet Śląski w Katowicach

Narodowe, regionalne, kontynentalne, światowe - literatury i dyskursy o literaturach

Marta Skwara

Marta Skwara, Wstęp Dorothy Figueira, Co robimy, gdy Inny mówi swoim własnym językiem? Powracając do etyki studiów porównawczych Tadeusz Sławek, Robotnicy jedenastej godziny. Filologia, studia komparatystyczne i życie razem Roger D. Sell, Gdzie jest miejsce dla autorów? Odpowiedź post-ponowoczesna Brigitte Schultze, Konstelacje hybrydowe a tożsamość narodowa: Proza Jaroslava Rudiša ( 2002- 2013) i Olgi Martynowej (2013) Michał   Kuziak, Prowincja – centrum. Strategie mocy i słabości literatury peryferyjnej (Mickiewicz – Gombrowicz – Stasiuk) Agnieszka Moroz, Od pisarza narodowego do światowego i z powrotem. O polskich uczestnikach Iowa Writing Program Maria Cieśla-Korytowska, Raz tylko...Polenlieder Emilia Kledzik, Komparatystyka między utopią i mitem regionu Karolina Pospiszyl, Region ze słów. Górnośląskie odzyskiwanie głosu Michalina Kmiecik, Kosmopolityzm awangardy a możliwość pisania regionalnej historii literatury. Przypadek „Zenitu” oraz „L’art contemporain – Sztuka współczesna” Andrzej Hejmej, Nowa komparatystyka i comparatisme quand même Ewa Szczęsna, Jak badać literaturę digitalną? O lekturze relacyjnej i figurach kinetycznych słów kilka Adam Regiewicz, O niemożliwości literatury lokalnej. Przypadek narracji audiowizualnych Cécile Bocianowski, Perspektywa genologiczna w europejskim dyskursie literackim epoki transgatunkowej. Dramat i groteska. Krystyna Wierzbicka-Trwoga, Do kogo adresowane są badania porównawcze, czyli o roli tzw. filologii obcych Bożena Zaboklicka, Sienkiewicz w Katalonii, czyli jak jedna „mała literatura” staje się słyszalna w drugiej Olga Płaszczewska, George Mallory i Zamarła Turnia albo kilka uwag na temat miejsc wspólnych i granic literatur międzynarodowych Marta Skwara, Jak napisać historię literatury narodowej w „glokalnym” świecie? Parę uwag o pisaniu współczesnego polskiego kompendium literatury polskiej po angielsku Mieczysław Dąbrowski, Współczesna literatura emigracyjna/migracyjna: rewizja pojęć analitycznych Brygida Helbig-Mischewski, Małgorzata Zduniak-Wiktorowicz, Inne doświadczenia, inna wiedza? Metodologie ponad/narodowe  na przykładzie bilateralnego projektu „Narracje pisarek i pisarzy polskiego pochodzenia w Niemczech po roku 1989” Indeks nazwisk

Etniczność - tożsamość - literatura. Zbiór studiów

Paweł Bukowiec, Dorota Siwor

Ten zbiór esejów poświęconych tożsamościowemu wymiarowi literatury wyrasta z przekonania o wyjątkowym statusie tekstu literackiego jako źródła (czyli: okazji do) poznania i samopoznania człowieka. Zgromadzone tu artykuły dotyczą zagadnień tożsamości środkowoeuropejskich: białoruskiej, estońskiej, niemieckiej, ukraińskiej, ale także łemkowskiej, romskiej, śląskiej, żydowskiej – i oczywiście polskiej. Są one przede wszystkim efektem namysłu nad tekstami współczesnymi, ale także dawniejszymi (a więc międzywojennymi i jeszcze wcześniejszymi, bo powstałymi w wiekach XVII-XIX). Uporządkowane wedle zasady stopnia ogólności, zebrane w dwa działy: Panoramy i porównania oraz Ludzie i teksty, pomieszczone tu szkice są kolejnym dowodem na prawdziwość opinii, iż nie ma lepszego od literatury sposobu mówienia o najtrudniejszych i najważniejszych ludzkich problemach.

Marta

Eliza Orzeszkowa

"Życie kobiety to wiecznie gorejący płomień miłości – powiadają jedni.   Życie kobiety to zaparcie się – twierdzą inni. Życie kobiety to macierzyństwo – wołają tamci. Życie kobiety to igraszka – żartują inni jeszcze. Cnota kobiety to ślepa wiara – chórem zgadzają się wszyscy. Kobiety wierzą ślepo; kochają, poświęcają się, hodują dzieci, bawią się... spełniają zatem wszystko, co świat spełniać im nakazuje, a jednak świat krzywo jakoś na nie spogląda i od czasu do czasu odzywa się w kształcie wyrzutu lub napomnienia. – Źle dzieje się z wami! Spomiędzy kobiet samych przenikliwsze, rozumniejsze lub nieszczęśliwsze, wglądając w siebie lub rozglądając się dokoła, powtarzają: – Źle dzieje się z nami! Na wszelkie złe niezbędnym jest środek zaradczy; ci i owi upatrują go w tym lub w owym, ale choroba nie ustępuje przed receptą."  

Klucz do Piłsudskiego

Stanisław Cat-Mackiewicz

“Widziałem Puszczę Białowieską na ekranie. Były to zdjęcia dokładne, a przecież nie dawały rzeczy dla tej puszczy najistotniejszej, tego zapachu, który wytwarza olbrzymiość przestrzeni leśnej. Jednej tylko rzeczy, jednej tajemnicy ani moja, ani żadna inna książka o Piłsudskim nie wyjaśni. Tajemnicy miłości, którą do siebie wzbudzał. Rozmawiałem raz w życiu z Dmowskim, przeciwnikiem Piłsudskiego. Powiedział mi, że Piłsudski miał „duszę wodza”. Miłość ludzi oplotła postać komendanta, brygadiera, marszałka i ta miłość była wielkim kapitałem Polski za jego życia i jest, i daj Boże, by pozostała kapitałem Polski po jego śmierci.” Stanisław Cat-Mackiewicz     "Jeśli cenimy pisarstwo Mackiewicza, nie zawsze dokładnego i skrupulatnego, ale zawsze budzącego szacunek odwagą i samodzielnością sądów, możemy traktować Klucz…, klasykę naszej eseistyki historycznej, jako fragment wielkiej dzisiaj literatury wywołanej biografią Piłsudskiego i jemu poświęconej. Tak rozumiany Klucz… nie traci przydatności, nawet wówczas, gdy nie otwiera wszystkich drzwi."    prof. Rafał Habielski  

Maluchodźwięki. Pomoc dydaktyczna dla małych dzieci

Michalina Biernacka

Autorka proponuje inspirujący zestaw technik ludycznych, które umożliwiają sterowaną zabawę z dzieckiem, dzięki czemu dorośli mogą skutecznie stymulować rozwój mowy i języka swoich podopiecznych, w naturalny sposób wzmacniając przy tym bliskie relacje w rodzinie. Ludyczny charakter Maluchodźwięków ma dodatkowy walor – służy pobudzeniu i podtrzymaniu motywacji dziecka do zabaw z językiem. Ma to szczególne znaczenie zwłaszcza w przypadku rodzin wielojęzycznych, w których może pojawić się, skądinąd zrozumiała, konkurencja między językami i niechęć dziecka do używania jednego z języków – najczęściej tego, który jest dla niego mniej dostępny.   (…)należy podkreślić, iż Maluchodźwięki Michaliny Biernackiej są bardzo ciekawą i potrzebną pomocą dydaktyczną, rozwijającą percepcję słuchową i artykulację dzieci jedno- i wielojęzycznych. Książeczka ma bardzo dobry tytuł, trafnie oddający jej zawartość i „chwytający” za ucho. Część wstępna, przeznaczona dla osób dorosłych, jest napisana familiarnym, przyjaznym dla odbiorcy językiem, który ma charakter dialogu z rodzicami/opiekunami. Jak powszechnie wiadomo „potrzeba jest matką wynalazku”, dlatego często najciekawsze i najbardziej skuteczne materiały edukacyjne powstają właśnie z osobistych pobudek rodziców. Tak stało się i w tym przypadku. Połączenie doświadczenia mamy oraz zawodowca – językoznawcy, logopedy i glottodydaktyka, współpracującego z rodzinami dwu- i wielojęzycznymi za granicą, przyniosło jak najlepsze rezultaty.   Z recenzji dr Agnieszka Rabiej

Literackie gramatyki ciągłości i nadmiaru. Próba filologiczna

Jerzy Borowczyk , Krzysztof Skibski

Lektura w dialogu literaturoznawczo-językoznawczym pozwoliła nam zaproponować określony sposób analizy tekstów. W dużej mierze jest to fascynacja wolnością języka literatury – od jego wirtuozerskiej kondensacji w wierszu wolnym po szerokie pasaże w przestrzeni prozy. Zarazem jest tu urzeczenie niezawisłością czytelniczych, nie tylko analityczno-interpretacyjnych, gestów, które pozwalały nam doświadczać swobody (i ograniczeń) odbiorczego powtórzenia. Dokonaliśmy wyboru utworów poetyckich i prozatorskich w sposób, w jaki wybiera się fotografie. Z koniecznością dopowiadania tego, co wydarzyło się pomiędzy jednym ujęciem a innym. Nie ma ciągłości następstw, ale jest konsekwencja w myśleniu. Nie ma też odliczania, choć dominuje świadomość zdarzania się określonych zjawisk. Są to zjawiska tekstowe. Nie dążyliśmy do skonstruowania całości. Chcieliśmy poddać się filologicznej próbie, by docenić raz jeszcze (inaczej, wspólnie) artystyczną wolność literatury.    „Fascynujące jest w tej książce połączenie «eliptycznej nieciągłości», «urywkowości i fragmentaryzmu» z interpretacyjnym nadmiarem, przywracającym ciągłość opowieści. Czasowi nadaje się tutaj pozycję uprzywilejowaną w stosunku do przestrzeni, ale autorzy sugerują równowagę czy też równoważność obu”. Prof. dr hab. Elżbieta Tabakowska   „Literaturoznawczo-językoznawczy dialog autorów jest inspirującą i udaną próbą przełamania obserwowanej od lat separacji obu dyscyplin. Uważność mikrolektury, dociekliwość analityczna spotykają się tu z umiejętnością syntezy, dzięki czemu dostajemy do rąk znakomitą pracę analityczną w rozpoznaniach i syntetyczną w swych wnioskach”.  Prof. dr hab. Arkadiusz Bagłajewski   Jerzy Borowczyk – historyk literatury; pracuje na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; bada literaturę romantyzmu i współczesności; autor monografii: Rekonstrukcja procesu filomatów i filaretów 1823–1824 (2003), Zesłane pokolenie. Filomaci w Rosji 1824–1870 (2014), Po chwiejnym trapie (2016); współautor kilku książek; publikuje w „Czasie Kultury”, „Pamiętniku Literackim”, „Przeglądzie Humanistycznym”.  Krzysztof Skibski – językoznawca; pracuje na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; zajmuje się badaniem języka literackiego, interesuje się również metodologicznymi problemami lingwistyki; jest autorem monografii Antropologia wierszem. Język poetycki Ewy Lipskiej (2008) i Poezja jako iteratura. Relacje między elementami języka poetyckiego w wierszu wolnym (2017); publikuje m.in. w czasopismach: „Język Polski”, „LingVaria”, „Przestrzenie Teorii”, „Forum Poetyki”. 

Słownik wojen, bitew i potyczek w średniowiecznej Polsce

Piotr Bunar, Stanisław A. Sroka

Niniejsza książka jest opracowaniem popularnym, opartym jednakże na najnowszej literaturze przedmiotu. Hasła podano w układzie chronologicznym. Dla większej przejrzystości leksykonu nie wyodrębniono oddzielnie bitew i potyczek, lecz omówiono je w ramach poszczególnym wojen i konfliktów zbrojnych. Czytelnik może jednak łatwo odnaleźć interesujace go wydarzenie, korzystając z zamieszczonych przy końcu indeksów. Słownik obejmuje okres od r. 963 do 1500.

Pragmatyka reklamy

Jacek Grębowiec

Reklama jako jedna z form komunikacji masowej jest we współczesnej rzeczywistości społeczno-kulturowej wszechobecna i choć wydaje się, że napisano już o niej wszystko i z różnych naukowych perspektyw (lingwistycznej, psychologicznej, ekonomicznej, kulturoznawczej), to Jackowi Grębowcowi udało się z powodzeniem poszerzyć naszą wiedzę na jej temat. Opis mechanizmów komunikacji reklamowej z perspektywy pragmalingwistycznej jest słusznym wyborem autora, użycie narzędzi pragmatyki pozwala bowiem zrozumieć zarówno funkcje aktów reklamy, jak i procesy ich oddziaływania na odbiorcę. Jacek Grębowiec ma bardzo dobre przygotowanie metodologiczne do wykonania tego zadania i duże doświadczenie badawcze, wszak jest autorem wcześniej opublikowanej książki pt. Mówić i działać. Wykłady z pragmatyki języka. Można więc śmiało powiedzieć, że w rękach kompetentnego badacza znalazł się ważny temat, dający możliwość nowego spojrzenia (z innego punktu widzenia) na akt reklamy, zwłaszcza reklamy komercyjnej. Książka urzeka piękną naukową polszczyzną, dbałością o czytelnika – jasnym, uporządkowanym tokiem wykładu, dobrze dobranymi przykładami egzemplifikującymi teoretyczne rozważania. (…) Można podziwiać erudycję autora, która ujawnia się nie tylko w tekście głównym, ale także w licznych polemicznych przypisach. Wysoka świadomość metodologiczna, bardzo dobry warsztat analityczny i doskonała znajomość literatury (zarówno polskiej, jak i obcej) oraz przemyślana, przejrzysta kompozycja i dbałość o wewnętrzną spójność tekstu – wszystkie te cechy sprawiają, że książkę pióra Jacka Grębowca czyta się z wielką przyjemnością.   Z recenzji prof. dr hab. Ewy Malinowskiej   O bogactwie merytorycznym projektu przesądza wieloaspektowość refleksji, czego potwierdzenie czytelnik odnajdzie w części pierwszej rozprawy. Jej autor podejmuje kluczowe problemy zarysowane w pragmalingwistyce, umiejętnie łączy je z wnikliwym studium dotyczącym reklamy jako makroaktu komunikacji o określonym potencjale poznawczym, aksjologicznym, strukturalnym. Warto nadmienić, że w pracy Jacka Grębowca czytelnik odnajdzie rozważania ukazujące reklamę jako przedmiot analizy ujęty w ramy innych modeli opisu (niż pragmalingwistyczny), co niewątpliwie poszerza pole oglądu badanej kategorii, pozwala się przyjrzeć metodologiom badawczym ujawniającym mechanizm komunikacji, relację zachodzącą na osi: rzeczywistość – myślenie – język (komunikacja) – rzeczywistość. Część „empiryczna” jest popisem erudycyjnym autora monografii, który dowodzi, że pragmalingwistyka uwikłana w różne modele badawcze stanowi wydajny poznawczo paradygmat owocujący interesującymi studiami. Właśnie ten ostatni segment pracy może się okazać najbardziej wartościową przygodą intelektualną dla odbiorcy pragnącego posiąść efektywną wiedzę dotyczącą posługiwania się instrumentami kreowania i dekonstruowania reklamy. Bez trudu można bowiem założyć, że praktycy komunikacji wiele by mogli nauczyć się od Jacka Grębowca, jeśli pod uwagę weźmiemy świadomość złożoności mechanizmów komunikacji, wytwarzania konkretnych aktów, które mogą sterować zachowaniami odbiorców. Z recenzji dra hab. Jerzego Biniewicza, prof. UWr