Regionalizacja demograficzna. Wybrane metody i ich aplikacje

Anna Majdzińska

Publikacja dotyczy regionalizacji demograficznej, mającej na celu wyodrębnienie obszarów jednorodnych z punktu widzenia charakterystyk ludnościowych. Jest próbą syntezy dotychczas stosowanych metod regionalizacyjnych. Zawiera także propozycje autorki w zakresie modyfikacji niektórych procedur oraz adaptacji metod wielocechowej analizy porównawczej dla celów delimitacji regionów demograficznych. W monografii zaprezentowano również efekty regionalizacji demograficznej obszarów Polski i Europy na początku pierwszej i drugiej dekady XXI w., przy wykorzystaniu proponowanych metod. Książka adresowana jest do studentów, naukowców, pracowników administracji publicznej i samorządowej zainteresowanych przestrzennym ujęciem kwestii społecznych i ekonomicznych, w tym demograficznych.

Aktywne starzenie się. Przeciwdziałanie barierom

Barbara Szatur-Jaworska, Piotr Szukalski

 Aktywne starzenie się to nic innego, jak zdolność ludzi do tego, aby mimo upływu lat wieść produktywne życie w sferze społecznej i gospodarczej. Oznacza to, że potrafią oni dokonywać elastycznych wyborów w zarządzaniu swoim czasem na przestrzeni życia – czasem poświęcanym na naukę, pracę, odpoczynek i zapewnienie opieki innym. Postulat aktywizacji rozpatrywany jest głównie w kontekście podnoszenia efektywnego wieku emerytalnego, zarządzania wiekiem w miejscu pracy, podnoszenia kompetencji pracowników i dbałości o stan zdrowia. W niniejszej książce uwaga autorów została skoncentrowana na późniejszej fazie życia, zaś wszystkie zamieszczone opracowania łączy chęć określenia tych elementów życia społecznego, które zagrażają jak najdłuższemu utrzymaniu aktywności przez osoby starsze lub znajdujące się na przedpolu starości. Autorzy zwracają uwagę na różnorodne uwarunkowania polskiej starości i aktywności ludzi starych – prawne, instytucjonalne, społeczne. Opracowania te stanowią kontynuację badań prowadzonych przez Zespół do spraw Osób Starszych.

Shakespeare 2014. W 450. rocznicę urodzin

Monika Sosnowska, Krystyna Kujawińska-Courtney

W książce przedstawiono wyniki interdyscyplinarnych badań nad dziełami i obecnością wielkiego dramaturga elżbietańskiego w Polsce w zmieniającym się kontekście historycznym i kulturowym. Jest ona po części efektem dyskusji naukowych prowadzonych w Międzynarodowym Centrum Badań Szekspirowskich utworzonym w Uniwersytecie Łódzkim w 2012 r. Interesująca tematyka (m.in. „mit Hamleta” w kulturze polskiej, sprawa autorstwa sztuk Szekspira i teoria spiskowa, Szekspir w Teatrze Telewizji Polskiej) oraz sposób, w jaki przedstawione zostały metamorfozy pisarza i jego twórczości w literaturze, filmie, telewizji i malarstwie, czynią z książki pasjonującą lekturę, która też pobudza refleksję nad kulturotwórczą funkcją dzieł Szekspira i coraz nowymi znaczeniami wydobywanymi z jego sztuk scenicznych. Światowe kultury uznano za uzasadnione płaszczyzny kulturowe, które nieustannie określają tożsamość, znaczenie i wartość dzieł Szekspira. Jakakolwiek praca poświęcona badaniu obecności Szekspira w kulturze światowej staje się źródłem wiedzy o wielokulturowości, demonstrując, jak powiedział to parę lat temu Terence Hawkes, nie tylko „[c]o Szekspir chciał nam powiedzieć”, lecz „[c]o my chcemy powiedzieć przez Szekspira”. Do tej kolorowej mozaiki kultur należy także polski Szekspir, ze swą odmiennością m.in. polityczną, socjologiczną oraz zdobyczami artystycznymi i filozoficznymi.  

Żelazne damy Trzeciego Świata. Pokojowa Nagroda Nobla 2011

Izabella Penier

 Prezentowane w niniejszej publikacji teksty dotyczą trzech niezwykłych kobiet, które Komitet Noblowski uhonorował w roku 2011 za wyjątkowe osiągnięcia na rzecz walki o pokój. Pierwsza z nich – Ellen Johnson-Sirleaf, prezydent Liberii, zapisała się w historii Czarnego Kontynentu jako jedyna kobieta, której udało się wygrać wybory prezydenckie. Druga z opisywanych, również Liberyjka, Leymah Roberta Gbowee, to działaczka społeczna, organizatorka kobiecego ruchu chrześcijanek i muzułmanek pod nazwą Masowa Akcja Kobiet na rzecz Pokoju, który położył kres wojnie domowej w Liberii w roku 2003. Trzecia z noblistek – Tawakkul Karman – „Matka jemeńskiej rewolucji” stała się twarzą rewolucji w Jemenie w roku 2011, która była częścią Arabskiej Wiosny Ludów. Określana, podobnie jak Ellen Johnson-Sirleaf i Leymah Gbowee, takimi przydomkami, jak „Żelazna dama”, Tawakkul Karman stała się pierwszą arabską kobietą – laureatką Nagrody Nobla i drugą muzułmanką, która otrzymała to

Reforma szkolnictwa wyższego w Polsce w debacie publicznej. Bilans dyskusji o uniwersytetach

Agnieszka Dziedziczak-Fołtyn

Książka dotyczy procesu reformowania szkolnictwa wyższego w Polsce w latach 1990-2015 w kontekście toczonej na ten temat debaty publicznej. Scalenie socjologicznej analizy debaty publicznej inspirowanej analizami dyskursu publicznego oraz polityki publicznej (i procesami deliberacji) pozwala na wskazanie najważniejszych uwarunkowań reformy szkolnictwa: ideologicznych, instytucjonalnych oraz bezpośrednio związanych z prowadzeniem polityki publicznej. W wymiarze empirycznym autorka omawia trzy wymiary debaty poświęconej reformowaniu uniwersytetów: naukowy/akademicki (oparty na analizie treści tekstów naukowych), rządowy strategiczno-ustawodawczy (oparty na analizie treści dokumentów strategicznych i aktów prawnych), publicystyczny (oparty na analizie treści artykułów pochodzących z dzienników i tygodników). Takie kompleksowe podejście pozwala na wskazanie odmiennych funkcji każdego z wymiarów debaty publicznej. Wszystkie te analizy wieńczy ukazanie reformy szkolnictwa wyższego w dwóch kontekstach: merytorycznym (treść reformy) i formalnym (sztuka reformowania). Autorka stara się w ten sposób podkreślić, iż dla sukcesu reformy szkolnictwa wyższego konieczne jest sprzęgnięcie przedmiotowej koncepcji reform ze zdolnością decydentów do ich przygotowania (i ostatecznie implementowania).

Odcienie szarości. Architekci i polityka w PRL-u

Błażej Ciarkowski

Publikacja dotyczy wzajemnych relacji architektów i polityki w latach 1944-1989. Autor przybliża losy wybranych jednostek, które uznać można za reprezentatywne dla całego środowiska. Projekty i realizacje, jakkolwiek niezwykle ważne, stanowią tło dla opisanych historii. Narrację budują osobiste wspomnienia architektów zawarte w pamiętnikach lub przekazane osobiście autorowi podczas kilkudziesięciu przeprowadzonych wywiadów. Książka jest kierowana nie tylko do historyków rodzimej architektury XX w., środowiska zawodowego oraz akademickiego, lecz także do miłośników powojennego budownictwa. „Na szczególną uwagę zasługuje wydobycie warunków i uzależnień zachodzących między władzą a architektami [...]. Przyjęte przez autora w tytule określenie odcienie szarości doskonale oddaje złożoność tych czasów, na którą składają się różne rodzaje zadań, różne stopnie autorytaryzmu władzy oraz - jak zawsze - różne charaktery realizowanych poleceń. Prowadzenie toku rozważań opartych o wywiady z bezpośrednimi uczestnikami tego procesu nadaje pracy większą wiarygodność, pozostawiając czytelnikowi ostateczną ocenę faktów dokonanych na pozornie jednolitym tle” [Witold Cęckiewicz]

Zastosowanie rachunku kosztów działań w przedsiębiorstwach w Polsce

Tomasz Wnuk-Pel

Wnioski z przeprowadzonych badań mają znaczenie zarówno teoretyczne, jak i praktyczne. Z teoretycznego punktu widzenia przeprowadzone badania potwierdzają ogólną tendencję: modyfikacje systemów rachunku kosztów w przedsiębiorstwach, w Polsce, oraz wdrażanie nowoczesnych metod rachunkowości zarządczej, takich jak ABC, zmierzają w podobnym kierunku, jak praktyka rachunkowości zarządczej na świecie. Z praktycznego punktu widzenia, przedsiębiorstwa rozważające implementację ABC w przyszłości powinny mieć świadomość czynników wpływających na implementację ABC, jak również problemów, które mogą się w procesie implementacji pojawić. Menedżerowie rozważający implementację ABC muszą zdawać sobie sprawę z poziomu szczegółowości, sposobów budowy systemu rachunku kosztów działań oraz metod wykorzystania informacji z tych systemów. Mogą oni również skorzystać z wiedzy o czynnikach pozytywnie i negatywnie wpływających na implementację rachunku kosztów działań oraz zmianach metodologicznych i instytucjonalno-organizacyjnych, które są rezultatem wdrożenia takiego rachunku. Wiedza ta może sprzyjać podejmowaniu lepszych decyzji odnośnie do implementacji systemów ABC, a jeżeli decyzja o wdrożeniu zostanie podjęta, może się przyczynić do zwiększenia prawdopodobieństwa zakończenia procesu wdrożenia sukcesem. 

Prasa lokalna w relacjach z kluczowymi aktorami społecznymi. Studia przypadków

Sylwia Męcfal

Monografia proponowana czytelnikom łączy w sobie elementy różnych dyscyplin naukowych: socjologii, politologii, medioznawstwa, ale przede wszystkim jej istotnym elementem jest zastosowana metoda badawcza - studium przypadku. Szczególny nacisk został położony na etykę badawczą oraz obszar badawczy, który można zaliczyć do tzw. trudnych do eksploracji. "Jest to opracowanie świeże, oparte na nadzwyczaj rzetelnej pracy terenowej, dostarczające transparentnych warsztatowo analiz uzyskanych danych w kilku najważniejszych wymiarach. Agregacja danych ze studiów przypadków pokazuje z jednej strony cechy powtarzalne zjawiska prasy lokalnej (niskie kompetencje dziennikarzy, ich uwikłanie w konflikty interesów, instrumentalne traktowanie lokalnych mediów przez znaczące osoby z otoczenia), ale z drugiej strony uwidacznia rozmaitość wariantów i odcieni, w jakich działania tych mediów przebiegają w rzeczywistości. (... ) Relacje między instytucjami zostały starannie i profesjonalnie wyprowadzone z mikropoziomu interakcji lokalnych. Skomponowany wielowarstwowo: poziom empiryczny (z kontekstami), prezentacja, analiza szczegółowa, agregacja danych, analiza w pojęciach systemowych, wywód zawarty w monografii Prasa lokalna w relacjach z kluczowymi aktorami społecznymi. Studia przypadków jest wzorcowym przykładem przenikania się pracy empirycznej i teoretycznej. Książka ta zasługuje na opublikowanie i intensywną akcję promocyjną, gdyż powinna się znaleźć w wielu bibliotekach". (z recenzji wydawniczej, dr hab. Grażyny Woronieckiej, prof. UW) "W recenzowanej rozprawie podjęty został niezmiernie ważny, zarówno z metodologicznego, jak i poznawczego punku widzenia temat, a zarazem bardzo trudny do realizacji, ponieważ mieszczący się w obszarze zjawisk w znacznym stopniu niejawnych, dziejących się za kulisami życia społecznego. (z recenzji rozprawy doktorskiej, prof. zw. dr hab. Danuty Walczak-Duraj)

W kręgu problemów edukacji i dydaktyki polonistycznej na łamach czasopisma

Dominika Dworakowska

Miesięcznik „Nowe Tory” przyczynił się do rozkwitu polskiej myśli pedagogicznej w Królestwie Polskim oraz dynamicznego rozwoju nauczania literatury ojczystej i języka narodowego w zaborze rosyjskim. Periodyk skupiał czołowych polskich pedagogów i działaczy oświatowych, którzy celowali w recenzenckich omówieniach nowych podręczników szkolnych, krytycznej i objaśniającej ocenie książek dziecięco-młodzieżowych. W prezentowanej monografii autorka opisuje dzieje warszawskiego czasopisma, określa jego literacką, artystyczną i ideową zawartość treściową, a także ukazuje niepowtarzalne współbrzmienie na jego łamach edukacji polonistycznej i wiedzy z różnych dziedzin. Udowadnia, że periodyk żywo zareagował na przeobrażenia dydaktyki polonistycznej na początku XX wieku. Jednym z filarów jego programu stała się zreformowana edukacja polonistyczna, która obejmowała m.in. nowoczesne metody nauczania, ćwiczenia stylistyczne, wypracowania domowe, a także kwestię smaku estetycznego. Publikację docenią zwłaszcza nauczyciele, studenci polonistyki oraz specjaliści w zakresie edukacji aksjologicznej i psychologii wychowawczej.  

Mit Wielkiej Brytanii w literackiej kulturze polskiej okresu rozbiorów. Studium wyobrażeń środowiskowych na podstawie zawartości wybranych periodyków

Maria Antonina Łukowska

Książka jest próbą odtworzenia stanu wiedzy Polaków na temat kultury brytyjskiej i wyobrażeń o tym kraju i jego mieszkańcach, budowanych przez okres rozbiorów Polski od 1772 do 1018 r. Jako materiał do badań posłużyły przede wszystkim ówczesne źródła masowego przekazu, począwszy od gazet rękopiśmiennych, kalendarzy, aż po wybrane tytuły prasowe. Celem pracy było ukazanie procesu budowania swoistego mitu Wielkiej Brytanii w okresie redefiniowania własnej tożsamości pod wpływem utraty przez Polskę niepodległości. Tworzony mit stał się przyczyną oczekiwań Polaków wobec Wielkiej Brytanii jako kraju i społeczeństwa. Jednocześnie w pracy ukazane zostały wpływy kultury brytyjskiej na kulturę polską w jej szerokim rozumieniu, w aspekcie jej materialnego, społecznego i duchowego wymiaru. Monografia może zatem służyć zarówno literaturoznawcom do badania paradygmatów innych krajów i narodów w kulturze polskiej, antropologom i socjologom kultury do badania rzeczywistego stanu wiedzy i mentalności społecznej, jak i politologom i dziennikarzom do poznawania roli wyobrażeń w procesie podejmowania decyzji politycznych w stosunkach międzynarodowych, tworzeniu wzajemnych sympatii, antypatii i uprzedzeń. 

Dyskursywny obraz Łodzi w mediach

Mateusz Gaze

Publikacja zawiera odpowiedź na pytanie, czy media wzmacniają i/lub wyciszają stereotypy o Łodzi. Przystępując do badania, określono następujące problemy poznawcze: co pisze się o Łodzi, jak się pisze oraz czy to, jak się pisze, podlega refleksji samych dziennikarzy, a zatem, czy możliwe jest zbadanie metadyskursu. Już na etapie wyboru tematu czy selekcji materiału dziennikarz dokonuje subiektywnego przedstawienia wybranych elementów Łodzi. Z lingwistycznego punktu widzenia istotny jest proces, podczas którego na bazie zebranych materiałów i opinii dziennikarz tworzy tekst, nadając mu konkretną strukturę językową. Dobiera odpowiednie środki językowe, by osiągnąć określone wcześniej intencje. Celem monografii jest analiza wizerunku Łodzi w różnych typach mediów (prasa, internet, telewizja). Źródła dobrano tak, by wychwycić różnice między wizerunkiem Łodzi w mediach o zasięgu ogólnopolskim a wizerunkiem w mediach o zasięgu lokalnym. Ze Wstępu Niezwykle ciekawym dopełnieniem analiz jest rozdział poświęcony metadyskursowi na temat wizerunku Łodzi w mediach. Jest to próba zarejestrowania i zdemaskowania praktyk dziennikarskich, które wpływają na opinię publiczną poprzez kreowanie określonej wizji Łodzi. Rozdział ten świadczy o dociekliwości badawczej Autora, który podjął trud wielostronnego oglądu badanego materiału. Z recenzji dr hab. Magdaleny Trysińskiej (UW)

Instytucje rynku pracy w krajach OECD. Istota, tendencje i znaczenie ekonomiczne

Eugeniusz Kwiatkowski

Przedmiotem monografii jest analiza podstawowych instytucji rynku pracy w krajach OECD, a w szczególności rodzajów umów o pracę, płac minimalnych, klina podatkowego, prawnej ochrony zatrudnienia, zasiłków dla bezrobotnych i oddziaływania związków zawodowych. Podstawowym celem badań było określenie wpływu tych instytucji na kształtowanie się zatrudnienia, bezrobocia i płac w wybranych krajach. Szczególną uwagę poświęcono analizie tego wpływu w okresie globalnego kryzysu lat 2007-2010. Określenie wpływu instytucji rynku pracy na podstawowe zmienne rynku pracy objęło zarówno mechanizmy teoretyczne opisujące badane związki, jak i ustalenie wymiernych reakcji rynku pracy na badane instytucje. Ponadto w książce podjęto próbę sformułowania syntetycznych wniosków i rekomendacji w zakresie pożądanego kształtu tych instytucji w Polsce. W analizach jako podstawową przyjęto hipotezę, że skala zmian zatrudnienia, bezrobocia i płac w okresach szoków ekonomicznych zależy nie tylko od głębokości i okresu trwania szoku, lecz także od charakteru, a w szczególności stopnia restrykcyjności instytucji rynku pracy. Założono, że wzrost restrykcyjności instytucji rynku pracy z punktu widzenia pracodawców prowadzi w dłuższym okresie do zwiększenia wahań zatrudnienia i bezrobocia w gospodarce. W publikacji podjęto próbę weryfikacji tej hipotezy.

Film noir i kino braci Coen

Kamila Żyto

Czym jest kino noir? Jakie relacje zachodzą między kinem noir a neo-noir? W jaki sposób bracia Coen czerpią z tradycji klasycznego filmu noir? Czy ich filmy jedynie „pasożytują” na historii kina, czy jednak stanowią coś więcej niż tylko próbę reanimacji nobliwego przodka? Czytelnik otrzymuje do rąk pierwszą polską monografię, w której tak gruntownie podejmuje się tematykę filmu noir i próbę doprecyzowania tego pojęcia. Zarówno w części pierwszej, dotyczącej rozważań teoretycznych na temat kina noir i neo-noir, jak i w drugiej, na którą składają się interpretacje wybranych filmów braci Coen (Śmiertelnie proste; Ścieżka strachu; Fargo; Człowiek, którego nie było), autorka stara się wypracować własne stanowisko. W moim przekonaniu na szczególne podkreślenie i docenienie zasługuje teza autorki, w myśl której noir (w jej rozumieniu) nie mógł w okresie klasycznym, jako nurt historyczny w kinie amerykańskim lat czterdziestych, zrealizować w pełni swojego potencjału z racji ograniczeń narzuconych przez producentów, cenzurę i autocenzurę, limitujące to, co w kinie uznawano za dozwolone i eliminujące to, co zakazane. Tym samym późniejsze nawiązania do noir były nie tylko sui generis kontynuacjami tego, co zostało już zrealizowane i utrwaliło się w powszechnej świadomości jako noir właśnie, lecz także twórczym rozwijaniem niewykorzystanego potencjału. W tym duchu dr Kamila Żyto interpretuje fenomen twórczości Ethana i Joela Coenów. Z recenzji prof. dr hab. Alicji Helman

Dzieje polskiej placówki dyplomatycznej w Bukareszcie (1919-1940)

Andrzej Dubicki

 Po upadku Austro-Węgier Rumunia stała się potencjalnym sprzymierzeńcem Polski w kontekście polityki wschodniej. W tym czasie stosunek obu krajów do Rosji mógł stanowić wspólny mianownik ewentualnego porozumienia. Rumuni obawiali się o przyszłość Besarabii, Polska mogła się z kolei obawiać kontestowania przez Rosję ambicji do objęcia w posiadanie dużej części kresów wschodnich. W związku z tym poszukiwanie wzajemnego porozumienia było zjawiskiem naturalnym. Dodatkowym elementem wzmacniającym współpracę był brak wzajemnych pretensji terytorialnych, co było pewnego rodzaju ewenementem w odniesieniu do innych sąsiadów odradzającej się Rzeczypospolitej. W 1938 r. Poselstwo w Bukareszcie zostało podniesione do rangi ambasady. Zasadnicze ramy czasowe książki zamykają się w latach 1918–1940, czyli od pierwszych prób utworzenia placówki do momentu likwidacji Ambasady pod naciskiem rumuńskim w listopadzie 1940 r. Rozprawa w dużej mierze opiera się na materiale źródłowym: archiwaliach oraz źródłach drukowanych. Przede wszystkim zostały uwzględnione materiały znajdujące się w Archiwum Akt Nowych oraz w jego rumuńskim odpowiedniku, czyli Arhive Istorice Centrale Bucureşti. Zgromadzone tam materiały pozwoliły na odtworzenie działalności polskich dyplomatów w Bukareszcie. Odtworzenie dziejów politycznych było możliwe dzięki wykorzystaniu mikrofilmów znajdujących się w posiadaniu strony rumuńskiej, a będących syntezą materiałów znajdujących się w polskich archiwach.

Samodzierżawie a rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego w ujęciu Jana Gottlieba Blocha

Andrzej Pieczewski

W historiografii polskiej Jan Gottlieb Bloch (1836-1902) występuje jako wybitny przedstawiciel burżuazji ziem zaboru rosyjskiego. Prezentowany jest przede wszystkim jako finansista i budowniczy kolei żelaznych, a także autor nowoczesnej koncepcji pacyfizmu opartego na argumentach ekonomicznych. Niemal w ogóle nie są natomiast znane jego liczne opracowania na tematy ekonomiczne. Tworząc pod wpływem i w duchu tzw. niemieckiej szkoły historycznej, Bloch analizował rzeczywistość gospodarczą carskiej Rosji oraz ziem polskich znajdujących się pod zaborem rosyjskim. W trakcie swoich badań zauważył związek między rozwojem gospodarczym a panującym w Imperium Rosyjskim skrajnie autorytarnym ustrojem politycznym - samodzierżawiem. Autor monografii przedstawia twórczość ekonomiczną Jana Gottlieba Blocha oraz konfrontuje jego wnioski z poglądami współczesnych ekonomistów i historyków gospodarczych na temat wpływu rosyjskiego autorytaryzmu na rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego.

Logistyka społeczna. Teoria i zastosowanie

Jacek Szołtysek, Adam Sadowski, Magdalena Kalisiak-Mędelska

Logistyka społeczna, stosunkowo nowy obszar koncepcyjny, powoli znajduje swoje miejsce w rozważaniach teoretycznych i w zastosowaniach praktycznych. Te ostatnie, pojawiające się w coraz większym zakresie i z rosnącą intensywnością, skierowały uwagę teoretyków na fenomen oddziaływania społecznego w podejmowanych decyzjach na zakres zarządzania logistycznego. Książka, którą przekazujemy czytelnikom, stanowi próbę zdefiniowania, uporządkowania, usystematyzowania i syntezy zagadnień teoretycznych. Jaki jest przedmiot badań logistyki? Czy jest możliwa wiedza pewna o logistyce? W jaki sposób dochodzi się do prawdy w logistyce? Jakie są relacje między teorią a praktyką? Jaki jest podmiot poznania? Jakie są granice logistyki, zwłaszcza społecznej? Pytania te ciągle pozostają otwarte, lektura przybliża jednak do odpowiedzi na nie. Równie ważny jest przedstawiony szeroko aspekt praktyczny, szczególnie znaczący z punktu widzenia samorządów terytorialnych na poziomie gminy.