Fenomenologiczne wątki w psychologii poznania. Badania Danuty Gierulanki nad przyswajaniem pojęć i rozumieniem tekstu

Maria Anna Zając

W opracowaniu przede wszystkim dokonano rekonstrukcji wyników badań empirycznych Danuty Gierulanki i ukazano bogactwo związanych z nimi wątków teoretycznych, a także przedstawiono jej warsztat badawczy, oparty na innym ideale obiektywności naukowej w stosunku do dominującego w psychologii poznawczej. Ukazano również poglądy metateoretyczne D. Gierulanki, które – rozproszone i rzadko formułowane expresis verbis – wspierały jej prace psychologiczne i ucieleśniały ideał wolności badań naukowych w czasach tak bardzo niesprzyjających jego realizacji. D. Gierulanka nawiązując wprost do filozoficznych koncepcji Husserla i Ingardena, uzyskała wyniki teoretyczne, w pełni porównywalne z późniejszymi rezultatami psychologii poznawczej i kognitywistyki. Jej prace, zwłaszcza dotyczące procesu przyswajania pojęć, niewątpliwie torowały drogę współczesnemu pluralistycznemu podejściu w psychologii. Zasługują na to, aby nie tylko ocalić je od zapomnienia, ale podjąć zawarte w nich myśli i idee, cenne dla psychologii poznania i sposobu jej uprawiania, aby pokazać ich żywotność i siłę oraz dalszą ich fenomenologiczną perspektywę, ku której konsekwentnie od samego początku się zwracały i perfekcyjnie rozwijały.

Wieki Stare i Nowe. T. 9 (14)

red. Sylwester Fertacz, Agata Aleksandra Kluczek

Tom 9 (14) „Wieków Starych i Nowych”, parametryzowanego czasopisma Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego, jest adresowany nie tylko do zawodowych historyków, lecz także do wszystkich osób interesujących się historią powszechną, Polski i regionalną. Tom zawiera dwa artykuły dotyczące historiografii rzymskiej pierwszych wieków naszej ery autorstwa badaczy reprezentujących odpowiednio białostockie i warszawskie środowisko naukowe – Michała Norberta Faszczy i Roberta Suskiego. Ponadto opracowanie Doroty Malczewskiej-Pawelec z Katowic na temat pisarstwa historycznego Łucji Charewiczowej, jednej z niewielu kobiet w Polsce zajmujących się w okresie międzywojennym badaniami naukowymi, w dodatku z zakresu historii regionalnej, oraz artykuł doktoranta z katowickiego środowiska naukowego – Łukasza Burchackiego – o budzącej wciąż żywe zainteresowanie historii budowy Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. W niniejszym tomie zamieszczono również artykuły recenzyjne i recenzje, autorstwa historyków z Katowic i Rzeszowa, dotyczące trzech najnowszych wydawnictw naukowych.

"Słowo to cały człowiek". Studia i szkice o twórczości Mickiewicza

Marek Piechota

Publikacja zawiera wybór pisanych na przełomie wieków XX i XXI prac Autora o Mickiewiczu, wyrosłych z przeróżnych inspiracji. Zostały one zgrupowane w pięciu częściach: Filomackie spełnienia i rozczarowania; Motywy, inspiracje, fenomeny; Dopowiedzenia o ideach, relacjach, milczeniu; Z problemów edytorskich i ściśle filologicznych oraz Poliglotyzm wieszcza. Są to najczęściej rezultaty ogólnopolskich i międzynarodowych sesji naukowych, w których Autor brał udział (w Cieszynie, Gdańsku, Katowicach, Ostrawie, Ustroniu, Wilnie) w latach 1994–2008. Większość rozdziałów stanowią znacznie rozbudowane w stosunku do pierwodruków wersje, co zaznaczono w Nocie bibliograficznej.

O czym mówią prawnicy, mówiąc o podmiotowości

red. Agnieszka Bielska-Brodziak

Publikacja wielopłaszczyznowo charakteryzuje problematykę podmiotowości, prezentując ją jednocześnie z wielu punktów widzenia. Dzięki temu książka może okazać się pomocna w rozważaniach nie tylko teoretyków prawa, ale też przedstawicieli poszczególnych nauk prawnych, jak też praktyków i studentów prawa. Ze względu na rozbudowane ujęcie tytułowej tematyki, przy uwzględnieniu jej aspektów filozoficznych, dogmatycznych,  socjologicznych, filologicznych, międzynarodowych etc., nie ma przeszkód, by odbiorcami książki byli również studenci i przedstawiciele nauk innych niż prawne. Publikacja wpisuje się w ciągle rozważany ogólny problem przełożenia natury ludzkiej na sferę prawa. Niespotykany dotychczas rozwój nauk przyrodniczych sprawia, że kategoria podmiotowości osoby fizycznej z nową siłą zostaje poddana wyzwaniom tak w obszarze początku życia, jak i w obszarze identyfikacji płciowej. To także wyzwania, jakie przed prawem stawia eksperymentalna możliwość tworzenia hybryd, chimer ludzko-zwierzęcych, zmuszająca do rewizji myślenia. Stąd już tylko mały krok do innego zagadnienia, które wraz z rozwojem współczesnych technologii staje się sprawdzianem dla dyskursu prawnego – problematyki podmiotowości prawnej sztucznej inteligencji. Zauważalne jest też, że z coraz większym trudem udaje się utrzymać całkowicie niejasny status prawny zwierząt. Rozwój cywilizacyjny stawia również nowe wyzwania przed drugą formą podmiotowości – osobami prawnymi. Ich złożoność, dynamika rozwoju oraz wymuszone globalizacją i informatyzacją świata przeobrażenia, wymagają od prawników dostarczania efektywnych propozycji normatywnych, opartych na szerokim, dynamicznym widzeniu świata. Książka jest wyrazem integracji teorii prawa z dogmatykami prawniczymi, jak również uzewnętrznieniem wymykających się schematom sposobów myślenia o podmiotowości. Tak szerokie, niestandardowe spojrzenie na tę tematykę stało się możliwe dzięki temu, że tytuł jest zbiorem tekstów przedstawiających różne perspektywy naukowe, a zaprezentowane punkty widzenia – choć odnoszą się do tego samego terminu – pochodzą z odległych sobie dyscyplin prawnych.

Od Wydziału Propagandy Filmowej do Centralnego Urzędu Kinematografii. Pierwsza dekada partyjno-państwowego monopolu w polskim kinie

Ewa Gębicka

Książka traktuje o polskim kinie jako instytucji życia społecznego kształtowanej pod wpływem czynników politycznych, ekonomicznych i artystycznych. Autorka koncentruje się na infrastrukturze twórczości filmowej oraz praktykach wytwarzania i rozpowszechniania filmów. Badając wpływ polityki na materialne wyposażenie kina, postawy twórców i widzów, kształt systemów produkcji, dystrybucji i eksploatacji filmów oraz charakter występujących między nimi powiązań, zmierza do wyłonienia podstawowych prawidłowości funkcjonowania tej instytucji w warunkach państwowego monopolu i partyjnego dyktatu.

Wypowiedzi zalecające w książce dawnej i współczesnej

Bożena Mazurkowa, red. Mariola Jarczykowa

Łaskawy Czytelniku, masz przed sobą książkę pożyteczną i starannie przygotowaną, w której zgromadzono rozprawy Uczonych z wielu polskich ośrodków akademickich, prezentujących różne dyscypliny naukowe, zajmujących się dziełami na przestrzeni tysiącleci (od starożytności do XXI wieku). Artykuły uporządkowane chronologicznie uświadamiają jak doskonalono sztukę promowania publikacji, jak korzystano z doświadczeń poprzedników, jak wprowadzano odbiorców do lektury dzieła. Ufamy, że czas spędzony z tą książką w ręku będzie czasem przyjemnym i pełnym inspirujących myśli towarzyszących słowom Autorów. Z tym bądź łaskaw.

Знак и значение. Семантика предсказаний в знамениях, повериях и приметах / Znak i znaczenije. Siemantika priedskazanij w znamienijach, powierijach i primietach

Piotr Czerwiński

Na materiale przepowiedni odzwierciedlonych w zabytkach literatury staroruskiej (Słowo o wyprawie Igora, Powieść minionych lat), jak również niektórych rosyjskich ludowych wróżb i przepowiedni, dokonywana jest analiza i charakterystyka interpretującej części określanego w przepowiedni znaku-obrazu. Wybrany aspekt zakłada wyłonienie stojącego za intuicyjnie interpretowaną wiedzą o świecie konceptualnego systemu, którego fragmenty i części powinny stanowić jednostki semantyczne zarówno uświadamiane, jak i nieuświadamiane przez przedstawicieli danej tradycji mentalnej.

Outsourcing w przedsiębiorstwach sektora MŚP. Scenariusz aplikacyjny

Joachim Foltys

Przedsiębiorstwa małe, średnie oraz mikro, tworzące sektor MŚP, są bardzo dynamicznie rozwijającymi się firmami i mają coraz większe znaczenie dla poszczególnych państw (generowanie stanowisk pracy oraz udział w PKB Polski). Wśród metod i koncepcji, które stabilizują funkcjonowanie tego sektora oraz rozwijają go, wymienić należy tytułowy outsourcing, który w niniejszej publikacji stanowi główny obszar zainteresowania. Książka składa się z rozdziałów traktujących kolejno o: identyfikacji sektora małych i średnich przedsiębiorstw MŚP; identyfikacji outsourcingu; outsourcingu w funkcjonowaniu przedsiębiorstw sektora MŚP; scenariuszach aplikacji zastosowania outsourcingu w przedsiębiorstwach sektora MŚP. Warto wspomnieć, że prezentowane w publikacji wyniki analiz opracowano na podstawie badań nad zastosowaniem outsourcingu w losowo wybranych przedsiębiorstwach sektora MŚP w województwach: śląskim, małopolskim oraz dolnośląskim. Badania przeprowadzono na terenach: industrialnym, postindustrialnym, ale także rolniczym oraz turystyczno-uzdrowiskowym. Wykorzystanie zawartych w opracowaniu analiz oraz wniosków co do charakterystyki przedsiębiorstw sektora MŚP, a przede wszystkim co do zastosowania w ich funkcjonowaniu projektów outsourcingowych, pozwoli na wypracowanie zachowań innowacyjnych (pracowników oraz przedsiębiorstw), zwiększenie kapitału intelektualnego przedsiębiorstw sektora (tworzenie grup outsourcingowych) oraz zwiększenie ich odpowiedzialności społecznej.

Wojciech Jastrzębiec - w służbie monarchii i Kościoła

red. Bożena Czwojdrak, Feliks Kiryk, Jerzy Sperka

W 2016 roku przypadła 580. rocznica śmierci Wojciecha Jastrzębca, piastującego kolejno godności: biskupa poznańskiego, krakowskiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego i kanclerza Królestwa Polskiego czasów króla Władysława Jagiełły. Jubileusz stał się okazją do zorganizowania w Sandomierzu konferencji poświęconej tej wybitnej postaci. Miejsce obrad nie było przypadkowe, Sandomierz gościł już bowiem wybitnych naukowców dwukrotnie, w 2005 i 2010 roku, kiedy to dyskutowano nad postaciami biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego i arcybiskupa gnieźnieńskiego Mikołaja Trąby. Konferencja poświęcona Wojciechowi Jastrzębcowi niejako zamyka tryptyk sandomierskich obrad. Jednakże w przypadku bohatera ostatniego naukowego spotkania ziemia sandomierska i samo miasto mają szczególne znaczenie, Wojciech Jastrzębiec urodził się bowiem w niedalekich od Sandomierza Łubnicach, a leżąca obok wieś Beszowa do tej pory szczyci się wspaniałym kompleksem kościelno‑klasztornym (popaulińskim) jego fundacji. To tam Jastrzębiec pobierał pierwsze nauki, a upór i ambicja pozwoliły mu sięgnąć po najwyższe stanowiska duchowne i koronne, osiągnąć status jednego z najbliższych współpracowników króla Władysława Jagiełły. Tym bardziej wydało nam się naturalne, że trzecia konferencja sandomierska powinna być poświęcona właśnie postaci Wojciecha, nieodrodnego syna tej ziemi. Organizacja konferencji spoczęła w rękach przedstawicieli Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach – dr hab. Bożeny Czwojdrak i prof. dr. hab. Jerzego Sperki, oraz Instytutu Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie – em. prof. dr. hab. Feliksa Kiryka i prof. dr. hab. Zdzisława Nogi. W maju 2016 roku na nasze zaproszenie do Sandomierza przybyli naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Krakowie, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Podczas dwóch dni obrad – 23 i 24 maja – wygłoszono kilkanaście interesujących referatów, które wzbudziły burzliwą dyskusję. Sylwetkę Wojciecha Jastrzębca przeanalizowano pod kątem działalności kościelnej, politycznej, jego mecenatu artystycznego, prześledzono jego fundacje i najbliższe otoczenie. W trakcie obrad okazało się, że wiele zastałych do tej pory opinii na temat biskupa udało się zweryfikować i przedstawić w nowym świetle, zaprezentowano też nieznane dotychczas aspekty jego życia. Tym bardziej cieszymy się, mogąc oddać do Państwa rąk teksty wygłoszonych referatów, oczywiście poszerzonych i wzbogaconych w stosunku do wersji konferencyjnych, które – mamy nadzieję – zainteresują nie tylko historyków i historyków sztuki, ale także miłośników ziemi sandomierskiej. (fragment Wstępu)

Szkice o antyku. T. 6: Człowiek w relacji z naturą

red. Edyta Gryksa

Tom pokonferencyjny prezentuje prace z zakresu antycznego łowiectwa. W opublikowanych w nim tekstach znaleźć można informacje dotyczące etyki polowań, odniesienia do animal studies. Przeważająca część rozdziałów dotyczy polowań w starożytności. Do analiz wykorzystane zostały teksty Platona, Nemezjana, Arriana czy Luxoriousa. Nie brak ponadto odwołań do literatury wieków późniejszych: „Dziadów” Adama Mickiewicza czy przekładów łacińskich traktatów myśliwskich opracowanych przez Bruno Kicińskiego. Zachowana chronologia czasowa pozwala prześledzić zakres zmian jakie zachodziły w sposobach polowania i och ogólnej ocenie na przestrzeni wieków.

Wybrane metody cyfrowego przetwarzania sygnałów z przykładami programów w Matlabie

Piotr Porwik

Praca ma charakter teoretyczno-aplikacyjny, gdzie w przystępny sposób przedstawiono podstawy przejścia od analogowych sygnałów ciągłych i dyskretnych do sygnałów cyfrowych. W książce omówione zostały matematyczne podstawy różnych transformacji, ich wyprowadzenia oraz algorytmy. Omówiono także interpretacje widma sygnałów dyskretnych z punktu widzenia teorii jak i zastosowań praktycznych. Praca jest adresowana do pracowników naukowych wyższych uczelni kierunków technicznych, doktorantów oraz studentów zainteresowanych technikami cyfrowego przetwarzania sygnałów w tym obrazów i funkcji boolowskich.

Poznawcze i temperamentalne wyznaczniki kryminogenezy nieletnich

Magdalena Rode

Podstawowym problemem badawczym niniejszej publikacji jest weryfikacja poznawczych i temperamentalnych korelatów demoralizacji nieletnich. Autorka próbuje przybliżyć wzorce wchodzenia w interakcje społeczne młodzieży oraz nakreślić obraz ich przekonań osobistych, który odzwierciedla sposób postrzegania przez nich świata, relacji międzyludzkich oraz postawę wobec własnej osoby. Nieletnich cechuje specyficzny sposób przetwarzania informacji społecznych, który sprzyja uruchamianiu i podtrzymywaniu zachowań przestępczych. Przetwarzanie informacji społecznych przez nieletnich zostanie uchwycone pod względem uruchamianych stylów myślenia przestępczego i skonfrontowane z potencjalnymi temperamentalnymi i intelektualnymi czynnikami ryzyka.

Przestrzenie przekładu T. 3

red. Jolanta Lubocha-Kruglik, Oksana Małysa, Gabriela Wilk

Prezentowana monografia poświęcona jest w całości problemom przekładu. Zebrane w niej prace przekładoznawców z Polski, Rosji, Ukrainy i Estonii są wynikiem interdyscyplinarnego dyskursu, w którym zetknęły się różne metody stosowane we współczesnych badaniach nad przekładem  – zarówno artystycznym, jak i specjalistycznym.  Pokazują one jak pojemna jest przestrzeń przekładu, wykazują też jej wielowymiarowość, czego efektem są szerokie możliwości interpretacji opisywanych zjawisk. Tom kierowany jest do wszystkich, którzy interesują się tą dziedziną wiedzy. Zawiera zarówno propozycje teoretyczne, jak i rozwiązania szczegółowe.

Komunikacja urzędowa na Górnym Śląsku w okresie XVI-XVIII wieku. Ujęcie dyskursologiczne

Mirosława Siuciak

Monografia przedstawia ważny etap kształtowania się wzorców polskiej komunikacji urzędowej. Materiałem badawczym są zbiory kancelaryjne powstałe na Górnym Śląsku w okresie XVI-XVIII wieku w kilku miejscowościach podlegających europejskiemu prawu miejskiemu. Ze względu na szerokie kompetencje lokalnych urzędów zachowane dokumenty realizują dwa typy dyskursu: kancelaryjny (regulujący stosunki prawno-społeczne i własnościowe między mieszkańcami) oraz sądowy (związany z rozsądzaniem sporów i zapewnianiem porządku publicznego). Charakterystyka obydwu dyskursów wiąże się z opisem typowych dla nich funkcji pragmatycznych, kategorii tekstowych oraz gatunków wypowiedzi utrwalonych w formie pisanej.

Czytaj po polsku. T. 11: Sławomir Mrożek: "Nocny ekspres". Wyd. 2. Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego. Edycja dla zaawansowanych (poziom C1-C2)

oprac. Małgorzata Smereczniak

Książka z opowiadaniem Nocny ekspres Sławomira Mrożka kontynuuje serię "Czytaj po polsku. Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego" i jest przeznaczona dla osób znających język polski w stopniu zaawansowanym (C1 - C2). Zawiera krótką notkę biograficzną o Sławomirze Mrożku, zarys tematyki utworu (w języku polskim, angielskim i niemieckim) oraz oryginalny tekst opowiadania pt. Nocny ekspres, który uzupełniony został przypisami objaśniającymi trudniejsze słownictwo. Tekst opowiadania obudowany jest propozycjami różnorodnych ćwiczeń rozwijających kompetencje językowe, literackie i kulturowe. Opracowanie doskonale sprawdzi się zarówno podczas zajęć prowadzonych w grupie (klasie), jak i w samodzielnej nauce (zawiera klucz do ćwiczeń).

Tożsamość w wieku informacji. Media. Internet. Kino

red. Krystyna Doktorowicz

Praca adresowana jest do studentów kierunków medioznawczych, kulturoznawstwa i dziennikarstwa oraz badaczy społecznych i kulturowych skutków zastosowania nowych mediów. Autorzy podejmują problematykę indywidualnej i społecznej tożsamości w kontekście zmiany jaką kreują współczesne media. Zarówno media masowe, jak i sieciowe podlegające procesom cyfryzacji i konwergencji, oferują doświadczenie znacząco wpływające na procesy budowania tożsamości użytkowników tych mediów. Indywidualni użytkownicy, grupy i ruchy społeczne, instytucje, organizacje społeczne i polityczne nie tylko budują nowe narracje tożsamościowe, ale także zyskują szeroką platformę prezentacji własnej tożsamości i jej komunikacji. Praca prezentuje wybrane problemy badawcze bogatej przestrzeni badawczej, która będzie ulegała poszerzeniu wraz z rozwojem nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych i ich zastosowaniem.