Hans Delbrück i narodziny nowoczesnej historii wojskowości. Twórczość - koncepcje - recepcja

Michał Norbert Faszcza

Hans DelbrUck (1848-1929) był jednym z najbardziej rozpoznawalnych badaczy swoich czasów, a jego twórczość historiograficzna budziła kontrowersje nie tylko za życia, lecz także po śmierci. Miał odwagę przeciwstawić się powszechnie panującemu poglądowi o braku kompetencji akademickich historyków do zajmowania się militarnymi aspektami dziejów. Promował pogląd, że tworzą one nierozerwalną jedność z problematyką polityczną, społeczną, gospodarczą i kulturową, w czym wyprzedził francuską szkołę "Annales". Jego poglądy na trwałe ukształtowały oblicze całej specjalności, a jego wieloletnia walka o wprowadzenie historii militarnej na uniwersytety doprowadziła do odarcia wojny z fałszywego nimbu romantyzmu.

Indywidualizacja procesu kształcenia uczniów edukacji wczesnoszkolnej. Ujęcie z perspektywy międzyludzkich różnic w zakresie zdolności kierunkowych

Inspirację do podjęcia prezentowanego tematu stanowiła teoria inteligencji wielorakich Howarda Gardnera, zgodnie z którą poznawczą kompetencję czy sprawność człowieka najlepiej opisuje się w kategoriach zbioru zdolności, talentów czy też umiejętności umysłowych, nazywanych inteligencjami. Wybrane zagadnienia teoretyczne zestawiono w pracy z fragmentami z badań, a rozważania definicyjne poprowadzono wokół pojawiających się w opracowaniu pojęć i zagadnień. Omówiono przykłady inicjatyw silnie ukierunkowanych na indywidualizację procesu kształcenia, dobrych praktyk i miejsc, które stanowią inspirację do działania i są wzorami godnymi naśladowania, oraz poruszono kwestię zdolności i uzdolnień uczniów. Zasadniczą część pracy stanowi opis wyników badań własnych, na które składa się analiza danych pochodzących z badań ankietowych oraz danych uzyskanych na podstawie badań diagnostycznych, prowadzonych w klasach pierwszych szkoły podstawowej. Publikacja adresowana jest do szerokiego grona odbiorców – teoretyków i praktyków – badaczy, nauczycieli, studentów kierunków humanistycznych czy społecznych. 

Spotkanie kultur. Komunikacja i edukacja międzykulturowa w glottodydaktyce

Urszula Żydek-Bednarczuk

Książka Spotkanie kultur. Komunikacja i edukacja międzykulturowa w glottodydaktyce odpowiada na potrzeby dzisiejszych czasów, procesu globalizacji i społeczeństwa informacyjnego. Wskazuje na umiejętności skutecznego komunikowania się z ludźmi pochodzącymi z innych kultur. Pokazuje, jak budować kompetencję międzykulturową, uczy zachowań komunikacyjnych, którym towarzyszy dialog. Inny, Obcy, Drugi są obecni w naszym świecie, a porozumiewanie ma być spotkaniem, a nie zderzeniem kultur. Książka przeznaczona jest dla lektorów, studentów uczących się języka obcego, biznesmenów, Polaków pracujących i przebywających w innych krajach oraz zwykłych turystów.

Kontynenty. T. 1: Studia i szkice o twórczości Andrzeja Buszy

Marian Kisiel, Janusz Pasterski

Twórczość Andrzeja Buszy należy z pewnością do najbardziej zadziwiających zjawisk we współczesnej literaturze polskiej. Wynika to przede wszystkim z oryginalności i odrębności jego uniwersalnej wizji świata, rozpoznawalnej dykcji poetyckiej czy charakterystycznego układu problemów i zagadnień, ale również ze szczególnego statusu tego twórcy, który jest pisarzem dwujęzycznym i literacko usytuowanym pomiędzy co najmniej dwoma tradycjami kulturowymi (dobrze to ilustruje pojęcie „inbetweenness”), a także z jego złożonej biografii, rozpisanej na wiele etapów wychodźczej, a później emigracyjnej drogi życia. Poeta, prozaik, tłumacz, krytyk, historyk literatury angielskiej, conradysta – pozostaje jednym z ostatnich a zarazem najciekawszych twórców powrześniowej emigracji niepodległościowej. Urodzony w Krakowie w 1938 roku, opuścił z rodzicami Polskę 17 września następnego roku, czas wojny spędził na Bliskim Wschodzie, a w latach 1947–1965 przebywał w Anglii, gdzie ukończył filologię angielską (University College w Londynie). W roku 1965 osiedlił się w Kanadzie i został wykładowcą, a później profesorem literatury angielskiej w University of British Columbia w Vancouver. W latach 1958–1962 był członkiem zespołu redakcyjnego londyńskich pism literackich: „Merkuriusz Polski – Życie Akademickie”, „Kontynenty – Nowy Merkuriusz” i „Kontynenty”, oraz grupy poetyckiej skupionej wokół tego środowiska. Jest laureatem Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1962), Fundacji im. Władysława i Nelli Turzańskich (2005) oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich za Granicą (2013). Opublikował między innymi osiem tomów poetyckich, kilkanaście opowiadań, wiele przekładów poezji polskiej na język angielski (we współpracy z Bogdanem Czaykowskim – w tym utwory Białoszewskiego, Iwaszkiewicza, Jastruna, Miłosza, Wierzyńskiego), monografię o tak zwanym polskim zapleczu Josepha Conrada i wpływie literatury polskiej na jego pisarstwo oraz sporo artykułów poświęconych twórczości autora Jądra ciemności. (...)

Poznawcze i temperamentalne wyznaczniki kryminogenezy nieletnich

Magdalena Rode

Podstawowym problemem badawczym niniejszej publikacji jest weryfikacja poznawczych i temperamentalnych korelatów demoralizacji nieletnich. Autorka próbuje przybliżyć wzorce wchodzenia w interakcje społeczne młodzieży oraz nakreślić obraz ich przekonań osobistych, który odzwierciedla sposób postrzegania przez nich świata, relacji międzyludzkich oraz postawę wobec własnej osoby. Nieletnich cechuje specyficzny sposób przetwarzania informacji społecznych, który sprzyja uruchamianiu i podtrzymywaniu zachowań przestępczych. Przetwarzanie informacji społecznych przez nieletnich zostanie uchwycone pod względem uruchamianych stylów myślenia przestępczego i skonfrontowane z potencjalnymi temperamentalnymi i intelektualnymi czynnikami ryzyka.

Wykłady z romantyzmu

Jacek Lyszczyna

Książka adresowana jest do studentów filologii polskiej i wszystkich miłośników literatury. Jest ona swoistym podsumowaniem prawie trzydziestoletniej pracy uniwersyteckiej autora, Porusza m. in. omawiane na wykładach i cieszące się największym zainteresowaniem zagadnienia polskiej literatury epoki romantyzmu, m. in twórczości. Mickiewicza i Słowackiego, poczynając od otwierającego romantyzm w Polsce I tomu Poezji Mickiewicza aż po poezję genezyjską Słowackiego w kontekście ówczesnych przemian kulturowych.

Czytaj po polsku. T. 11: Sławomir Mrożek: "Nocny ekspres". Wyd. 2. Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego. Edycja dla zaawansowanych (poziom C1-C2)

oprac. Małgorzata Smereczniak

Książka z opowiadaniem Nocny ekspres Sławomira Mrożka kontynuuje serię "Czytaj po polsku. Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego" i jest przeznaczona dla osób znających język polski w stopniu zaawansowanym (C1 - C2). Zawiera krótką notkę biograficzną o Sławomirze Mrożku, zarys tematyki utworu (w języku polskim, angielskim i niemieckim) oraz oryginalny tekst opowiadania pt. Nocny ekspres, który uzupełniony został przypisami objaśniającymi trudniejsze słownictwo. Tekst opowiadania obudowany jest propozycjami różnorodnych ćwiczeń rozwijających kompetencje językowe, literackie i kulturowe. Opracowanie doskonale sprawdzi się zarówno podczas zajęć prowadzonych w grupie (klasie), jak i w samodzielnej nauce (zawiera klucz do ćwiczeń).

Ewaluacja w edukacji - teoria i praktyka

red. Urszula Szuścik, Danuta Kocurek

Monografia pt. Ewaluacja w edukacji – teoria i praktyka jest publikacją prezentująca rozważania pedagogów, nauczycieli i osób, którzy problem ewaluacji podnoszą w swoich opracowaniach i badaniach. Jest to problem złożony i trudny w swojej warstwie teoretycznej i jego praktycznym wymiarze oraz skutkach psychologicznych. Szczególnie praktyka nauczycielska w sposób niejednoznaczny bada i wyjaśnia tę problematykę, co prezentują teksty monografii.  Publikacja jest adresowana do szerokiej rzeszy nauczycieli, badaczy, którym drogie jest dobro wychowanka i jego edukacja. Stanowi ona kompendium wiedzy teoretycznej i praktycznej z zakresu problematyki ewaluacji w praktyce edukacyjnej. Monografia może stanowić źródło inspiracji w rozważaniach nad zagadnieniem ewaluacji i jej wdrożenia w rzeczywistość edukacyjną.

"Odra" (1945-1950) Monografia czasopisma

Paweł Sarna

Główne zamierzenie naukowe autora książki koncentruje się na historii, roli czasopisma społeczno–kulturalnego „Odra” ukazującego się  w latach 1945–1950. Periodyk, założony przez publicystów i literatów skupionych wokół Wilhelma Szewczyka, ukazywał się w Katowicach najpierw jako dwutygodnik, a od 1946 r. jako tygodnik. „Odra” w ciągu kilku lat zdobyła pozycję jednego z największych pism społeczno–kulturalnych w powojennej Polsce. Przedstawiona publikacja niewątpliwie dotyczy spuścizny o szczególnym znaczeniu. Według autora dużą wartością czasopisma są jego aspekty programowe, dlatego też zostały obszernie przedstawione i zanalizowane. „Odra sięgała do myśli narodowej międzywojnia.  Publicyści pisma sformułowali także program kulturalny dla – posługując się ówczesną nomenklaturą – Ziem Odzyskanych. Ze szczególnym zaangażowaniem „Odra” nawiązywała polemiki między innymi z „Kuźnicą”, będącą ofensywnym organem myśli marksistowskiej. Autor przedstawił również sylwetki założycieli czasopisma, przede wszystkim Wilhelma Szewczyka, wybitnego pisarza oraz niemcoznawcy. W „Odrze” publikowali cenieni powszechnie twórcy, przede wszystkim ci, którzy z biegiem czasu coraz mocniej wpływali na kształt literatury i kultury polskiej: Tadeusz Różewicz, Tymoteusz Karpowicz czy Stanisław Lem. Ważną częścią publikacji są zatem również analizy tekstów literackich.

The Self Industry: Therapy and Fiction

red. Jarosław Szurman, Agnieszka Woźniakowska, Krzysztof Kowalczyk-Twarowski

Publikacja dotyczy problemów powstałych na styku literatury i psychologii, w szczególności terapeutycznej funkcji tekstów, zarówno w odniesieniu do ich autorów, jaki i do czytelników. Autorzy poszczególnych artykułów poddają analizie różnorodne teksty kultury powstałe w dziewiętnastym i w dwudziestym wieku, pokazując, że nie tylko psychologia dostarcza narzędzi do odczytania (niekiedy na nowo) tekstów literackich, ale i literatura pomaga w zrozumieniu problemów z dziedziny psychologii.

"Thyestes" Lucjusza Anneusza Seneki. Opracowanie monograficzne

Iwona Słomak

Seria: Biblioteka Pisarzy Antycznych (4), ISSN 2956-7459 Thyestes, któremu poświęcona jest niniejsza monografia, posiada wszystkie cechy Senecjańskich sztuk decydujące o wielowiekowym zainteresowaniu nimi ze strony badaczy i miłośników literatury. Odpowiadają one też za odmienność twórczości autora na tle tragedii greckiej - ze względu na filozoficzno-krytyczny charakter dzieła, zerwanie z bezpośrednio dydaktyzującym tonem na rzecz prowokacji i ironii, potencjał angażowania w mniejszym stopniu emocji, a w większym intelektu odbiorcy. Znajdujemy tu również przykłady charakterystycznych dla Seneki rozwiązań semantyczno-formalnych, które potwierdzają dynamiczny rozwój gatunku w starożytności i skądinąd mogą dziś sprawiać wrażenie mocno nowoczesnych.

Ryszard Gabryś. Utwory chóralne

red. Danuta Zoń-Ciuk

Seria: Musica-Score (1), ISSN 2719-8103   Ryszard Gabryś. Utwory chóralne to publikacja, której trzon tworzy wybór dwunastu partytur utworów wraz z trzynastą – stanowiącą muzyczne ,,Motto”. Ich autorem jest Ryszard Gabryś – znany śląski kompozytor, teoretyk muzyki, pedagog, działacz kultury. Nigdy dotychczas nieedytowane kompozycje – przygotowane w oparciu o rękopisy artysty – powstały w latach 1969-2020. Innowacyjnym elementem wydania są informacje od artysty  dotyczące charakterystyki utworów oraz wskazówki interpretacyjne dla odtwórców.

Littératures de l\'imaginaire

red. Katarzyna Gadomska, red. Agnieszka Loska

Pojęcie „literatura wyobrażona” (littératures de l’imaginaire) cechuje niezwykłe bogactwo, zawiera bowiem ono w sobie ogromną ilość gatunków, takich jak m.in. fantastyka, fantasy, horror, science-fiction, oraz podgatunków : dark fantasy, eco fantasy, high i low fantasy, urban fantasy, dystopia, uchronia, steampunk, cyberpunk, gore i wiele innych. Pomimo swej różnorodności, „literatura wyobrażona” długo uznawana była za twórczość masową, paraliteraturę, i nie traktowano jej jako obiekt godny badań literackich. Obecnie jednak jej rozwój, a także wielostronność i złożoność tematyczna i gatunkowa, wzbudza coraz większe zainteresowanie nie tylko wśród czytelników i miłośników gatunku, lecz również wśród krytyków i teoretyków literatury. Niniejsza publikacja, skierowana zarówno do literaturoznawców, jak i do szerszego grona odbiorców zainteresowanych tego typu literaturą, zawiera 16 artykułów w języku francuskim, w których autorzy, analizując różne gatunki i podgatunki „literatury wyobrażonej”, ukazują z różnych perspektyw jej niezwykłą heterogeniczność.   Katarzyna Gadomska, dr hab., adiunkt w Instytucie Języków Romańskich i Translatoryki Uniwersytetu Śląskiego, badaczka paraliteratur francusko- i anglojęzycznych. Autorka dwóch monografii: Science-fiction et fantasy comme merveilleux contemporain (2002) oraz La prose néofantastique d’expression francaise aux XXe et XXIe siècles (2012), a także licznych artykułów, w periodykach krajowych i zagranicznych, na temat fantastyki, horroru, fantasy i science-fiction. [19.10.2012][R] Agnieszka Loska, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Instytucie Języków Romańskich i Translatoryki Uniwersytetu Śląskiego. Interesuje się literaturą (neo)fantastyczną francusko- i anglojęzyczną. Autorka artykułów, w periodykach krajowych i zagranicznych, na temat (neo)fantastyki, fantasy i grozy. Współredaktorka dwóch monografii wieloautorskich: Poe, Grabiński, Ray, Lovecraft. Visions, Correspondences, Transitions (Katowice 2017, wraz z K. Gadomską, współudz. A. Swoboda) oraz Le Surnaturel en littérature et au cinéma. The Supernatural in literature and cinema (Katowice 2018, wraz z K. Gadomską i A. Swobodą). [07.10.2018]

Grafomania

Jan Zając, red. Maciej Tramer

Teksty wchodzące w skład tomu Grafomania są efektem rocznej pracy, namysłu i rozmów studentów, doktorantów i pracowników naukowych związanych ze Studenckim Kołem Naukowym Teorii Literatury UŚ.  Na tę monografię pojęcia słabo dotychczas w ramach wiedzy o literaturze przebadanego, składają się szkice teoretycznoliterackie, podejmujące próbę spójnej konceptualizacji problemu lub jego dekonstrukcji, teksty historyczno- i socjologicznoliterackie, zawierające rzut oka na dzieje omawianego pojęcia na Ukrainie okresu międzywojnia i w Polsce lat ‘60, wreszcie teksty interpretacyjne, w których pojęcie grafomanii wykorzystane jest jako pryzmat, przez który spojrzeń można na twórczość Teodora Parnickiego i Edy Ostrowskiej. Z tekstów zawartych w monografii wyłania się obraz pojęcia grafomanii jako niezwykle skomplikowanego, uwikłanego w dyskursy medyczne, psychologiczne, krytycznoliterackie a nawet ekonomiczne. Recenzja książki ukazała się w czasopiśmie „Nowe Książki” 3/2016, s. 66–67 (Marek Olszewski: Być pisarzem).

Zanikanie i istnienie niepełne. W labiryntach romantycznej i współczesnej podmiotowości

red. Aleksandra Dębska-Kossakowska, Paweł Paszek, Leszek Zwierzyński

Zanikanie i istnienie niepełne. W labiryntach romantycznej i współczesnej podmiotowości jest próbą spojrzenia na podmiotowość nowoczesną jako na wydarzenie nieustannej zmiany, niepełne i niedokończone. Autorzy artykułów, które zbiera ten niewielki tom, podejmują się refleksji nad tymi przejawami obecności „ja”, które naznaczone są swego rodzaju niezbornością, a tym samym, które charakteryzuje specyficzna nieuchwytność, czy też, jak w tytule, zanikanie. Większość tekstów można włączyć do radykalnej linii refleksji dotyczącej problemu podmiotowości odkrywającej wewnątrz siebie stratę, eksponującej własną niepełność i brak. Rozpiętość chronologiczna analizowanych dzieł w artykułach, co wynika już z samego tytułu tomu, ma swoje uzasadnienie w przyjęciu możliwości pomyślenia kwestii podmiotowości pojętej inaczej niż wytwór konkretnej epoki. W książce można wyróżnić trzy główne linie rozważań – ekspozycje podmiotowości późnego romantyzmu, wysokiego modernizmu i ponowoczesności. Romantyzm, szczególnie okres kryzysu romantycznego „ja”, stanowi niejako „arche” nowoczesnego podmiotu. Niemożliwość ustalenia ścisłej formy obecności podmiotu w reprezentacji, a zarazem stałe do tego dążenie, jest jednym z głównych problemów modernizmu, ale odkrycia tego należy doszukiwać się w późnym romantyzmie. Natomiast późna nowoczesność wraz ze swym pluralizmem przynosi przesunięcie wartości celu względem wartości środków. Nie ma celu, do którego się dąży, są tylko środki dążenia, zatem ustalenia podmiotowości stale zanikają na rzecz przygodnych tożsamości. Zanikanie, brak kompletnych realizacji, migotanie podmiotowości stanowią wyłaniającą się z książki tezę dotyczącą granicznych przejawów obecności „ja” w perspektywie „trzech czasów”: romantyzmu, modernizmu i ponowoczesności. Poprzez owe skupienie uwagi na zrębach, przestrzeniach pogranicznych, kształtach niestandardowych książka wskazuje na nieustanną otwartość pytania o podmiot, a także na wymóg stałej rewizji dotychczasowych uwzględnień i potrzebę nowych, adekwatnych opisów. Tom zbiera artykuły badaczy z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Uniwersytetu Kardynała Stanisława Wyszyńskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Śląskiego.

Regionalisation in Europe: The State of Affairs

Dorota Nowalska-Kapuścik

Zachodzące współcześnie zmiany w życiu społecznym podyktowane między innymi postępującą globalizacją, spowodowały waloryzację różnego rodzaju terytoriów i terytorialności. Za sprawą decentralizacji oraz terytorializacji rozwoju gospodarczego do głosu ponownie dochodzą jednostki terytorialne, w tym zyskujące na znaczeniu regiony wyrażające specyficzną tożsamość zamieszkujących je populacji. Procesy te znajdują swoje odzwierciedlenie w występujących w różnej konfiguracji zjawiskach regionalizacji i regionalizmu, których przykłady zostały opisane w niniejszej książce. Redaktorzy tomu i jednocześnie autorzy kilku jego rozdziałów zebrali niezwykle ciekawy materiał ukazujący przemiany, jakim podlegają współczesne polskie i europejskie regiony w wymiarze zarówno politycznym, społecznym, jak i gospodarczym. Bezwzględnym walorem książki są rozdziały przygotowane przez zagranicznych autorów ukazujące doświadczenia europejskich regionów. Czytelnik może zatem nie tylko zgłębić swoją wiedzę na temat polskich regionów, ze szczególnym uwzględnieniem regionalizmu na Górnym Śląsku, ale także spojrzeć na region z perspektywy Irlandii Północnej, Szkocji i Walii, a także doświadczeń hiszpańskich, węgierskich czy włoskich, skąd pochodzą autorzy prezentowanych w książce tekstów.