Aksjologia administracji - rozważania na temat istoty wartości w administracji publicznej

Wojciech Drobny, Wojciech Federczyk, Izabella Mikiciuk, Krzysztof Andrzej Wąsowski

Wydawnictwo Instytutu Nauk Prawnych PAN z zaszczytem prezentuje księgę jubileuszową Profesora Zbigniewa Cieślaka pt.Aksjologia administracji - rozważania na temat istoty wartości w administracji publicznej, wydaną pod redakcją naukową dr. Wojciecha Drobnego, dr. Wojciecha Federczyka, dr Izabelli Mikiciuk oraz dr. Krzysztofa A. Wąsowskiego. W niniejszej książce zawarto kilkanaście esejów naukowych z szeroko rozumianego polskiego prawa publicznego (przede wszystkim administracyjnego), ujętych w intelektualnej klamrze poszukiwań istoty wartości administracji publicznej. Teksty te powstały na kanwie dysertacji naukowych, których Promotorem i Opiekunem merytorycznym był Profesor Zbigniew Cieślak, Sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku. Autorami tekstów są zatem Jego wychowankowie - utytułowani pracownicy naukowi czołowych ośrodków akademickich oraz doświadczeni praktycy sfery publicznej i prywatnej. Publikacja ma więc nie tylko walor naukowy i merytoryczny, ale przede wszystkim stanowi wyraz trwałego hołdu, uznania i wdzięczności uczniów wobec Nauczyciela. Z uwagi na przyjęte założenia redakcyjne, prezentowane w niniejszej publikacji rozważania odnotowują zmiany, jakie zaszły w otoczeniu prawnym danej problematyki (tj. od momentu jej pierwotnego, publicznego ogłoszenia przez autora), książka stanowi zapis kierunku przekształceń danych instytucji prawnych oraz towarzyszących im motywom prawodawcy. Spektrum zagadnień przedstawionych w publikacji, oddające szeroki obszar zainteresowań badawczych Profesora Zbigniewa Cieślaka i Jego współpracowników, obejmuje wybrane problemy prawa administracyjnego ustrojowego, materialnego i procesowego. Niewątpliwie, książka może zainteresować pracowników naukowych, prowadzących prace o zbliżonym zakresie badawczym; akademików chcących wzbogacić zajęcia dydaktyczne czy wykłady monograficzne o poglądy wykute pod wpływem szkoły Warszawskiego Seminarium Aksjologii Administracji; czy wreszcie studentów i doktorantów, poszukujących inspiracji do swojej dalszej pracy naukowej.

Polski korpus służby cywilnej i jego zmiany. Prace studialne Warszawskiego Seminarium Aksjologii Adminnistracjiistracji

Zbigniew Cieślak (red. nauk.), Wojciech Drobny (red. nauk.)

Książka zawiera prace studialne Warszawskiego Seminarium Aksjologii Administracji, które poruszają zagadnienia związane z różnymi aspektami działania służby cywilnej. Można je podzielić na trzy bloki tematyczne, którym poświęcone były dyskusje panelowe na konferencji: - korpus służby cywilnej i jego zmiany, - miejsce członka korpusu służby cywilnej w procesach administrowania - oraz prakseologiczny wymiar zachowań członków korpusu służby cywilnej. Autorzy artykułów to uznani naukowcy od lat badający problemy administracji publicznej, bądź też praktycy administracji – byli lub nadal czynni urzędnicy, zajmujący wysokie, odpowiedzialne stanowiska. Lektura ich tekstów może skłonić Czytelników do pogłębionej refleksji na temat kondycji polskiej służby cywilnej, która przecież jest jednym z filarów naszego państwa.

Wpływ ogólnego rozporządzenia o ochronie danych na otwarte dane i ponowne wykorzystywanie informacji sektora publicznego

Dominik Sybilski

Obrót nieruchomościami rolnymi w świetle traktatowej swobody przepływu kapitału

Beata Włodarczyk

Zasady obrotu nieruchomościami rolnymi wpływają na funkcjonowanie całego sektora rolnego. Nieruchomości rolne stanowią bowiem podstawę prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie oraz wszechstronnego, nie tylko ekonomicznego, rozwoju obszarów wiejskich. Zakres oddziaływania regulacji dotyczących obrotu nieruchomościami rolnymi jest jednak znacznie szerszy – obejmuje zarówno społeczeństwo jak i przyrodę. Wynika to z charakteru nieruchomości rolnych, które są dobrem szczególnym – są niepomnażalne, zdegradowane odnawiają się bardzo powoli, stanowią środowisko życia dla wielu organizmów. Gleba będąca głównym elementem ekosystemów lądowych, nie bez powodu nazywana jest „fabryką życia”. Bez niej, przynajmniej na obecnym etapie rozwoju naukowego, nie byłaby możliwa produkcja żywności na skalę niezbędną do zapewnienia światowego bezpieczeństwa żywnościowego. Nieruchomości rolne to zatem zasób, z którego czerpią wszyscy. Rolnictwo zaś można określić jako „dostarczyciela dóbr publicznych” o charakterze niekomercyjnym. Wśród nich, obok wspomnianego już bezpieczeństwa żywnościowego, jest także utrzymanie bioróżnorodności, podtrzymywanie i wzbogacanie tradycji kulturalnej oraz tożsamości wsi i regionów, a także spójności i żywotności obszarów wiejskich.

Ponadnarodowe sieci organów administracji publicznej oraz ich wpływ na krajowy porządek prawny (na przykładzie ponadnarodowych sieci organów ochrony konkurencji)

Mateusz Błachucki

Ponadnarodowe sieci organów administracji posługują się w swoich nazwach różnymi określeniami: „sieć”, „forum”, „inicjatywa”, „komitet”, „grupa”. Bez względu jednak na niuanse semantyczne, takie sieci są zawsze formą ponadnarodowej kooperacji między krajowymi organami administracji polegającej na wzajemnym wpływie na kreowanie przez nie polityki administracyjnej i na coraz częstszym sprawowaniu przez swoich członków jurysdykcji administracyjnej. Ponadnarodowe sieci organów administracji nie mają jednolitego charakteru. Mogą one mieć status formalny lub być wirtualną platformą współpracy; mogą tworzyć trwałe struktury organizacyjne lub mieć charakter luźnej kooperacji. Celem prezentowanych w tej książce rozważań jest wyjaśnienie charakteru prawnego ponadnarodowych sieci organów administracji publicznej, dokonanie ich prawnej klasyfikacji oraz określenie wpływu sieci na krajowy porządek prawny i funkcjonowanie polskiej administracji publicznej. Umożliwi to wszechstronna analiza powstania, funkcjonowania i ewolucji ponadnarodowych sieci organów administracji ze szczególnym uwzględnieniem tworzących je polskich organów. Z uwagi na niezwykle szeroki zakres badanego tematu oraz brak opracowania tego zagadnienia w polskiej literaturze przedmiotu zjawisko ponadnarodowych sieci organów administracji zostanie pokazane przez pryzmat funkcjonowania ponadnarodowych sieci organów ochrony konkurencji. (z „Wprowadzenia”)

Reguły konkurencji w rolnictwie w prawodawstwie Unii Europejskiej

Paweł Popardowski

Celem opracowania jest analiza przyjętych w prawie unijnym sektorowych reguł konkurencji w rolnictwie. W nawiązaniu do tego w pracy dąży się do ustalenia, czy i w jakim zakresie wyrażone w prawie unijnym reguły ochrony konkurencji w rolnictwie odzwierciedlają specyfikę tego obszaru gospodarki, a tym samym pozwalają na właściwą realizację celów unijnej polityki rolnej (WPR). W szerszym kontekście prowadzona analiza zmierza natomiast do oceny zasadności wprowadzenia i utrzymania dla unijnego rolnictwa szczególnego reżimu ochrony konkurencji. Powołując się na powyższe ustalenia, poprzez prowadzoną analizę zmierza się również do wykazania, że w prawie unijnym problem ochrony konkurencji w rolnictwie podporządkowany jest realizacji celów unijnej polityki rolnej (WPR) i stanowi odzwierciedlenie sektorowego podejścia prawodawcy unijnego do funkcjonowania rolnictwa.   W opracowaniu uwzględniono stan prawny właściwy na 1 października 2018 r. Przedłożona monografia powstała na bazie dysertacji doktorskiej „Reguły konkurencji w rolnictwie w prawie Unii Europejskiej” obronionej w Instytucie Nauk Prawnych PAN.      

Licencja przymusowa w prawie patentowym - cel i funkcje w ujęciu historycznym

Helena Żakowska-Henzler

Od kilku już dekad utrzymują się kontrowersje wokół wpływu obecnie dominującego modelu ochrony patentowej na postęp techniczny i rozwój gospodarczy, a także wokół jego zgodności z aksjologicznymi fundamentami współczesnych systemów prawnych i społecznych w pań- stwach prawa. Przedmiotem sporu jest zarówno trafność oraz aktualność w współczesnych uwarunkowaniach technicznych, ekonomicznych i społecznych założeń, jakie legły u podstaw ustanowienia ochrony patentowej w ogóle, jak też zagadnienia szczegółowe, jak np.: katalog rozwiązań, jakich patentowalność winna być dopuszczalna i przesłanek zdolności patentowej, kryteria oceny rozwiązań pod względem zgodności z ustalonymi przesłankami, zakres ochrony patentowej – jej granice i ograniczenia, a także przesłanki, tryb i zakres wkraczania przez osoby trzecie w wyłączność wynikającą z patentu. Do tych spornych zagadnień należy też instytucja licencji niedobrowolnych – ich przydatność,zakres i przesłankistosowania,funkcje jakie pełnią i pełnić powinny, a także zgodność dominującego we współczesnych porządkach prawnych ich unormowania z celem, jakiemu mają służyć.  

Kwalifikacja prawna umowy faktoringu. Studium prawnoporównawcze

Robert Siwik

Kwalifikacja prawna umowy faktoringu. Studium prawnoporównawcze   Nakładem Wydawnictwa INP PAN ukazała się monografia dr Roberta Siwika pt. Kwalifikacja prawna umowy faktoringu. Studium prawnoporównawcze. Monografia stanowi zaktualizowaną wersję rozprawy doktorskiej.   Umowa faktoringu, jako przykład empirycznego kształtowania się stosunków obligacyjnych, nie poddaje się jednoznacznej klasyfikacji na gruncie polskiego prawa cywilnego jak i większości obcych systemów prawnych. W polskiej doktrynie dominują poglądy, że należy uznać ją za umowę nienazwaną o cechach umowy mieszanej lub też umowę mieszaną. Często faktoring uznaje się też za zespół umów (umowy sprzedaży, pożyczki), powiązanych ze sobą funkcjonalnie, ale niezależnych prawnie, w skład którego wchodzą umowa przelewu oraz inne nazwane lub nienazwane umowy, regulujące pozostałe usługi faktora na rzecz faktoranta (np. umowa zlecenia). Wreszcie umowę faktoringu kwalifikuje się jako samodzielną umowę nazwaną (np. umowę sprzedaży, pożyczki, zlecenia). Zagadnienie kwalifikacji prawnej umowy faktoringu nie zostało nigdy w rodzimej literaturze szczegółowo zaprezentowane, a nieliczne wypowiedzi doktryny czy orzecznictwa są na ogół mało pogłębione i niejednolite. Dlatego przedstawienie kwalifikacji prawnej umowy faktoringu w prawie polskim stanowi podstawowy cel niniejszej pracy. Zadanie badawcze, jakie przyświecało Autorowi, to przede wszystkim dokonanie dogmatycznej analizy konstrukcji prawnej umowy faktoringu w ujęciu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, która jednak z uwagi na konieczny szerszy kontekst poznawczy musiała być wsparta argumentami prawnoporównawczymi. Daleko idące wątpliwości w zakresie kwalifikacji cywilnoprawnej umowy faktoringu mogą godzić również w zasadę pewności prawa i bezpieczeństwa obrotu. Dlatego też dokonanie kwalifikacji prawnej umowy faktoringu ma doniosłe znaczenie zarówno teoretyczne, jak i praktyczne, ponieważ rozwiązuje problem ustalenia właściwego dla faktoringu reżimu prawnego. Odpowiedź na pytanie, czy umowę faktoringu należy uznać za całkowicie oryginalną konstrukcję prawną, czy też jest ona tylko szczególną postacią którejś z umów nazwanych (tj. szczególnej postaci umowy sprzedaży z nietypowymi obowiązkami ubocznymi po stronie faktora), wpłynie niewątpliwie na tok rozumowania przy wskazywaniu i ocenie możliwych rozwiązań prawnych oraz przepisów znajdujących zastosowanie np. przy przenoszeniu wierzytelności w ramach transakcji faktoringowych.     Autor: Robert Siwik Recenzje: dr hab. Barbara Bajor Seria wydawnicza: Rozprawy Prawnicze. Seria monograficzna INP PAN e-ISBN: 978-83-66300-50-7 (ebook: pdf) DOI: 10.5281/zenodo.5792272 Ilość stron: 214

Skazani na wychowanie. Stosowanie środków izolacyjnych wobec nieletnich

Justyna Włodarczyk-Madejska

Książka została poświęcona zagadnieniu realizacji dyrektyw ustawowych przy orzekaniu środków o charakterze izolacyjnym, tj. umieszczenia w młodzieżowym ośrodku wychowawczym lub skierowania do zakładu poprawczego. Zgodnie z Europejską konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolnościach pozbawienie wolności nieletniego może nastąpić zarówno na etapie kończącym postępowanie, jak i w toku postępowania, które de facto do takiego pozbawienia zmierza. Nieletniego można także pozbawić wolności wskutek skazania przez właściwy sąd. Możliwość taką przewiduje zarówno Kodeks karny w art. 10 § 210, jak i ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich w art. 94. Bezsporna wydaje się również możliwość pozbawienia wolności nieletniego, który zachorował na chorobę zakaźną, jak i umieszczenie w zakładzie leczniczym nieletniego, u którego stwierdzono upośledzenie umysłowe, chorobę psychiczną, inne zaburzenia psychiczne, nałogowo używającego alkoholu lub innych środków celem wprowadzenia się w stan odurzenia, a zatem sytuacja, o której mowa w Ustawie o postepowaniu w sprawach nieletnich (art. 12).   Publikacja składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy z nich omawia modele postępowania z nieletnimi. W drugim zamieszczono opis metodologii przeprowadzonych badań oraz badanych prób. Rozdział trzeci dotyczy zbierania informacji o nieletnim w praktyce polskich sądów. Ostatni rozdział jest natomiast poświęcony dyrektywie dobra dziecka i indywidualizacji w praktyce orzeczniczej polskich sądów. Obie dyrektywy mają znaczenie dla stosowania środków wobec nieletnich, w tym również i tych o charakterze izolacyjnym.

Zakres ingerencji prawa konkurencji Unii Europejskiej w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych

Wojciech Lewandowski

Niniejsza publikacja została przygotowana na podstawie rozprawy doktorskiej i analizuje różne aspekty związane z ingerencją prawa konkurencji Unii Europejskiej w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych. Federacje sportowe, będąc podmiotami prawa prywatnego, regulują różnorodne kwestie związane z rywalizacją sportową w Europie i tworzą oddzielne systemy regulacyjne, które różnią się od krajowych i ponadnarodowych systemów prawnych. Ten rodzaj działalności regulacyjnej rodzi szereg praktycznych i teoretycznych zagadnień dotyczących wpływu na sytuację prawno-ustrojową jednostek, funkcjonowanie podmiotów prawnych w transakcjach gospodarczych oraz miejsce regulacji sportowych w ramach prawnego porządku Unii Europejskiej. Sport odgrywa istotną rolę w społeczeństwach europejskich, wykraczając poza prozaiczne aktywności rekreacyjne i generuje powstawanie różnych zagadnień społeczno-ekonomicznych, w tym prawnych. Złożoność systemu prawnego Unii Europejskiej wymaga poszanowania różnorodności systemów prawnych w Europie oraz poszukiwania metod zachowania ich autonomii. W tym zakresie publikacja czerpie z tradycji pluralistycznych koncepcji porządku prawnego UE i przedstawia relacje między regulacjami tworzonymi przez federacje sportowe i przepisy prawa unijnego w oryginalny sposób. Przybliża ewolucję kształtowania się wzajemnych relacji między autonomicznym systemem regulacyjnym tworzonym przez federacje sportowe i prawem Unii Europejskiej od lat 70. do współczesności. Analiza oparta jest w szczególności na przepisach unijnego prawa konkurencji, ale uwzględniono także ogólny zarys prawa antydyskryminacyjnego UE, swobód rynku wewnętrznego i praw podstawowych. W celu przedstawienia granic ingerencji w autonomię samoregulacyjną federacji sportowych z perspektywy prawa unijnego wskazano na przesłanki stosowania prawa konkurencji UE, uzasadnienie aksjologiczne dla interwencji prawa UE, jak również znaczenie zasady proporcjonalności i obiektywnego uzasadnienia. Publikacja zawiera analizę aktów prawnych Unii Europejskiej, regulacji przyjmowanych przez federacje sportowe, orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, decyzji Komisji Europejskiej i literatury przedmiotu zgodną ze stanem prawnym na październik 2023 r. Rozdział pierwszy wprowadza czytelnika w model organizacji rywalizacji sportowej w Europie, nazywany "europejskim modelem sportu". Omawia się w nim wielowymiarowy charakter sportu jako zjawiska społecznego, gospodarczego i kulturowego. Podkreśla się również cechy charakterystyczne tego modelu, co pozwala na zrozumienie kontekstu dalszych rozważań. Drugi rozdział skupia się na znaczeniu autonomii federacji sportowych w kontekście europejskiego modelu sportu. Zawiera analizę różnych aspektów tej autonomii, takich jak polityczny, organizacyjny czy prawny. Pozwala to lepiej zrozumieć, jakie są jej źródła i wymiary. Podkreśla się również autonomię samoregulacyjną federacji sportowych i jej wpływ na procesy normotwórcze w środowisku sportowym. Trzeci rozdział analizuje relacje między systemem regulacyjnym federacji sportowych, lex sportiva, a systemem prawnym Unii Europejskiej. Podkreślono znaczenie gwarancji dla autonomii federacji sportowych zawartych w prawie UE oraz omówiono, w jaki sposób instytucje UE kształtują te relacje poprzez działania miękkie i twarde. W czwartym rozdziale przedstawiono kształtowanie się warunków stosowania przepisów prawa UE do działalności sportowej na podstawie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości. Następnie analizuje się podmiotowy i przedmiotowy zakres przepisów prawa UE jako granicy autonomii federacji sportowych w świetle dotychczasowej działalności TSUE i Komisji. Piąty rozdział skupia się na objęciu działalności sportowej zakresem stosowania przepisów prawa konkurencji UE. Analizuje się celowość stosowania tych przepisów oraz ich prawne możliwości zastosowania, w tym szczegółową analizę przesłanek "przedsiębiorstwa", "wpływu na handel między Państwami Członkowskimi" i formy naruszeń. W szóstym rozdziale zawarto rozważania, w jaki sposób stosowanie przepisów prawa konkurencji UE do sportu wyznacza granice autonomii federacji sportowych i warunki korzystania z niej. Przeanalizowane są zagadnienia proceduralne i materialne związane z ingerencją prawa konkurencji UE. W siódmym rozdziale udzielone zostają odpowiedzi na pytania badawcze dotyczące możliwych środków zaradczych oraz sformułowane zostały wnioski i propozycje rozwiązań na moment ukończenia rozprawy. Pozostają one aktualne w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z grudnia 2023 r., które wyznacza dalszy horyzont badań i rozważań zawartych w publikacji.

Skutki braku uznania państwa w świetle prawa międzynarodowego

Szymon Zaręba

Głównym celem monografii Szymona Zaręby Skutki braku uznania państwa w świetle prawa międzynarodowego jest ocena rzeczywistego wpływu braku uznania międzynarodowego na międzynarodowoprawny status podmiotu, który rości sobie prawo, by nazywać się państwem. Książka stanowi pierwsze w literaturze polskiej opracowanie mono- graficzne poświęcone problemowi braku uznania państw, a tym bardziej jego skutkom. Dotychczasowe studia nad tymi zagadnieniami prowadzone w Polsce miały charakter dużo skromniejszy. Wyniki poniższych badań mogą okazać się użyteczne dla szeregu osób, zarówno teoretyków, jak i praktyków. Pozwolą one spojrzeć z innej perspektywy na zagadnienia uznania międzynarodowego państwa i jego skutków, a także podmiotowości międzynarodowoprawnej, wzbogacając polski dyskurs w tej materii oraz włączając w obieg naukowy w Polsce szereg refleksji obecnych literaturze w światowej. W ten sposób będą mogły pośrednio wpłynąć także na to, jak oceniane są poszczególne przypadki powstawania państw, nie tylko przez przedstawicieli doktryny prawa, ale także chociażby dziennikarzy i publicystów. Wnioski z przeprowadzonej analizy będą mogły zostać wykorzystane przez polską służbę zagraniczną w sytuacjach, w których pojawia się konieczność wejścia przez nią w różnego rodzaju kontakty oficjalne lub nieoficjalne z podmiotami, których Polska nie uznaje za państwa, a także mogą okazać się interesujące również dla sędziów i urzędników, którzy w codziennej praktyce spotykają się z koniecznością rozwiązywania konkretnych problemów, z jakimi wiąże się istnienie podmiotów, które nie są uznawane jako państwa przez polskie władze. z Wprowadzenia Monografia jest poprawioną i uzupełnioną wersją pracy doktorskiej, obronionej przez autora w 2018 roku w Instytucie Nauk Prawnych PAN.

Procedury specjalne rady Praw Człowieka ONZ

Anna Hernandez-Połczyńska

Rada Praw Człowieka określana jest jako filar ONZ-owskiego systemu ochrony praw człowieka. Celem rozważań w tej książce jest określenie zdolności procedur specjalnych Rady Praw Człowieka do wywierania wpływu na przestrzegania praw człowieka, zarówno w wymiarze indywidualnym jak i instytucjonalnym. Przeprowadzona analiza posłużyła do weryfikacji dwóch głównych hipotez badawczych: -  procedury specjalne są, poprzez sposób ich ukształtowania i działania, zdolne do wywierania wpływu na stan przestrzegania praw człowieka. Wpływ wywierany jest poprzez działania o różnym charakterze polegające m.in. na: monitorowaniu stanu przestrzegania praw człowieka, ich promocji, prowadzeniu badań nad przedmiotem mandatu, interweniowaniu w sprawach indywidualnych, formułowaniu zaleceń kierowanych do państw lub innych podmiotów, czy udziale w kształtowaniu standardów. - zdolność procedur specjalnych do wywierania wpływu na realizację praw człowieka zależy od czynników o zróżnicowanej naturze, niezależnych lub zależnych od piastunów mandatów, które ponadto cechuje daleko idąca dynamika. W pracy podjęta została próba zidentyfikowania i oceny tych czynników. W pracy przedstawiono również postulaty zmian, których wprowadzenie pozwoliłoby na wzmocnienie wpływu procedur specjalnych. Potrzebne zmiany w niewielkim stopniu zależą od samych ekspertów procedur specjalnych. Odpowiedź na główne wyzwania dla funkcjonowania procedur specjalnych zależy przede wszystkim od państw: jako członków Rady Praw Człowieka, jako członków ONZ oraz jako adresatów działań ekspertów.

Koncepcja zbrodni przeciwko ludzkości w międzynarodowym prawie karnym

Michał Jan Filipek

Publikacja z serii „Rozprawy Prawnicze. Seria monograficzna Instytutu Nauk Prawnych PAN. Niniejsza praca służy trzem celom badawczym: Celem ogólnym jest określenie podstawy kryminalizacji zbrodni przeciwko ludzkości. Jego realizacji posłużyła analiza wszystkich ważniejszych międzynarodowych definicji bezprawności zbrodni przeciwko ludzkości, co wiązało się z wyróżnieniem i zbadaniem wszystkich elementów konstytutywnych tej kategorii zbrodni. Pierwszym szczegółowym celem badawczym było udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy aktorzy niepaństwowi, czyli podmioty o charakterze pozapaństwowym (tzw. non-state actors), mogą zostać uznani za organizację w rozumieniu art. 7 ust. 2 lit. a StMTK. Drugim  celem była  próba udzielenia od powiedzi na pytanie, czy państwa-strony Statutu Rzymskiego są zobowiązane do inkorporowania definicji zbrodni międzynarodowych do swoich wewnętrznych systemów prawa karnego. Przyjęte w pracy rozwiązania terminologiczne są powszechnie stosowane przez zagraniczną doktrynę międzynarodowego prawa karnego. W opracowaniu wykorzystano trzy metody badawcze powszechnie stosowane w badaniach z zakresu nauk prawnych. Podstawową metodą badawczą zastosowaną w pracy jest metoda formalno-dogmatyczna. Analizie poddano regulacje zbrodni przeciwko ludzkości zawarte w szeregu instrumentów międzynarodo- woprawnych. Materiał badawczy stanowiło również orzecznictwo międzynaro- dowych trybunałów karnych oraz wybranych sądów krajowych. Ponadto wykorzystano metodę prawnohistoryczną oraz prawnoporównawczą. Metoda prawnohistoryczna zastosowana została w celu przedstawienia procesu kształtowania się podstaw prawnych penalizacji zbrodni przeciwko ludzkości oraz ewolucji koncepcji tej zbrodni w międzynarodowym prawie karnym. Metoda prawnoporównawcza umożliwiła zaś porównanie rozwiązań i koncepcji prawnych wywodzących się z prawa krajowego i międzynarodowego. Książka jest uzupełnioną wersję rozprawy doktorskiej pt. Koncepcja zbrodni przeciwko ludzkości w w świetle Statutu Rzymskiego Międzynarodowego Trybunału Karnego obronionej w czerwcu 2018 r. w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk.

Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej jako instytucjonalny zastępca prawno-procesowy Skarbu Państwa

Joanna Mucha-Kujawa

Problematyka ochrony dobra publicznego (własności publicznej), a zwłaszcza ochrony interesów majątkowych państwa oraz zastępstwa prawnego (procesowego) państwa (Skarbu Państwa) należy do zagadnień doniosłych pod względem społeczno-gospodarczym, złożonych pod względem jurydycznym, a przy tym budzących kontrowersje w doktrynie, gdyż znajdują się one na styku dwóch metod regulacyjnych: metody prywatnoprawnej i metody publicznoprawnej. W książce poddano analizie – z uwzględnieniem tła prawno-porównawczego – regulację prawną ochrony dobra publicznego (własności publicznej). W płaszczyznach gospodarczej i prawnej współistnieją w tej sferze w Europie różne i o różnym natężeniu metody regulacyjne (o charakterze publicznoprawnym i prywatnoprawnym) zarządu majątkiem państwa i reprezentacji interesów państwa (Skarbu Państwa) na gruncie prawnoprocesowym. Głównym celem rozważań prezentowanych w książce jest ocena pod kątem teoretycznoprawnym Prokuratorii Generalnej RP jako przedstawiciela ustawowego (instytucjonalnego) państwa (Skarbu Państwa) w sferze prawnoprocesowej, w tym ustalenie, czy w czasach europeizacji krajowy model reprezentacji i ochrony majątku państwa odpowiada wymogom efektywnego działania.

Obstrukcja w procesie karnym

Joanna Grygiel

Monografia stanowi pierwsze obszerne opracowanie dotyczące problematyki występowania zjawiska obstrukcji w procesie karnym. W opracowaniu dokonano ogólnej charakterystyki pojęcia obstrukcji na podstawie dostępnych źródeł. Następnie autorka przedstawia katalog potencjalnych zachowań obstrukcyjnych, na podstawie którego dokonuje teoretycznoprawnych rozważań związanych z występowaniem obstrukcji w kontekście granic legalności korzystania z prawa oraz nadużycia prawa. W opracowaniu przedstawiono również sposoby zwalczania obstrukcji wraz z ich oceną. Przeprowadzona analiza prowadzi autorkę do wniosku, że aby skutecznie przeciwdziałać obstrukcji w procesie karnym, należy również odpowiedzieć na pytanie, co skłania uczestników postępowania do zakłócania właściwego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. W monografii przedstawiono rozważania na temat tego, jak powinien zostać ukształtowany model procesu, aby miał pozytywny wpływ na zachowania jego uczestników. Ponadto autorka zwraca uwagę na rozwiązania, które mogą pomóc zmienić opinię publiczną na temat wymiaru sprawiedliwości, w tym na niezbędne zmiany legislacyjne oraz środki o charakterze pozaprawnym. W opracowaniu uwzględniono również aspekty zachowań obstrukcyjnych z wykorzystaniem sytuacji wywołanej pandemią COVID-19.  

Uprawnienia rodzicielskie pracowników

Ewa Suknarowska-Drzewiecka

Zasadność naukowego zainteresowania problematyką uprawnień rodzicielskich pracowników wydaje się istotna z wielu powodów społecznych i ekonomicznych. Zabezpieczenie rodziców-pracowników (początkowo matek w trakcie sprawowania opieki nad dziećmi jest obecne w działaniach ustawodawcy od ponad 150 lat. Dynamiczne przemiany, które są udziałem przepisów dotyczących ochrony rodzicielstwa, wynikające ze zmian społeczno-gospodarczych i kulturowych generują potrzebę ciągłego interpretowania tych przepisów. Na wybór tematu wpłynęła także wielość i różnorodność związanych z nim zagadnień badawczych oraz szczegółowych problemów. Podjęta problematyka jest przedmiotem licznych wypowiedzi doktryny, niemniej jednak nowelizacją kodeksu pracy z 24 lipca 2015 r. wprowadzono rozwiązania normatywne, budzące wątpliwości i wymagające analizy dogmatyczno-prawnej. Z uwagi na szeroki zakres badawczy i związki z prawem rodzinnym na odrębne potraktowanie zasługuje analiza uprawnień rodzicielskich rodziców adopcyjnych, poza niniejszą pracą. Zastosowaną metodą badawczą jest analiza formalno-dogmatyczna tekstów prawnych, a więc interpretacja obowiązujących przepisów z odwołaniem się do piśmiennictwa i orzecznictwa. Dokonano analizy poszczególnych instytucji, koncentrując się na konkretnych rozwiązaniach normatywnych oraz instrumentów ochronnych, wpisując je w system prawa pracy. Tekst zawiera szereg twierdzeń  i tez w szczegółowych kwestiach  interpretacji analizowanych przepisów. Tezy mogą mieć także znaczenie praktyczne. Sformułowano również szereg wniosków de lege ferenda. Sformułowanym w przedstawiony wyżej sposób założeniom ma sprzyjać przyjęta systematyka rozdziałów pracy. Początkowe rozdziały poświęcono zagadnieniom dotyczącym uprawnień pracownic w ciąży i planujących rodzicielstwo. W kolejnych odniesiono się do urlopów: macierzyńskiego, ojcowskiego, rodzicielskiego oraz wychowawczego. Na koniec przedmiotem analizy były pozostałe uprawnienia rodziców.

Po co nam kryminologia? Księga Jubileuszowa Profesor Ireny Rzeplińskiej

Witold Klaus (red. nauk.), Dagmara Woźniakowska-Fajst (red. nauk.), Paulina Wiktorska (red. nauk.), Konrad Buczkowski (red. nauk.)

Książka zawiera teksty kilkudziesięciu kryminologów z Polski i Europy, dedykowanych Profesor Irenie Rzeplińskiej z okazji jej jubileuszu. Pytanie o sens i istotę badań kryminologicznych nieustająco towarzyszy Profesor Irenie Rzeplińskiej oraz jej uczniom, współpracownikom i przyjaciołom w ich pracy naukowo-badawczej i edukacyjnej. Próba odpowiedzi na to pytanie zmusza do zastanowienia się, jaki jest cel prowadzonych badań empirycznych czy rozważań teoretycznych i do czego mogą przydać się wyniki tych badań. Wiedza, jakiej dostarczają badania kryminologiczne, jest niewątpliwie potrzebna w sytuacji, gdy poczucie zagrożenia przestępczością jest jednym z podstawowych lęków współczesnych społeczeństw. Dzięki niej można pomóc w tworzeniu skutecznych strategii zapobiegania przestępczości, w kreowaniu optymalnej polityki karnej oraz w realizowaniu programów rozwiązywania problemów społecznych współczesnych społeczeństw. Książka pomoże czytelnikom otworzyć nowe horyzonty myślenia o przestępczości, jej zapobieganiu i kontrolowaniu, a także dostarczy interesujących odpowiedzi na pozornie proste pytanie: po co nam kryminologia?

Decyzje zobowiązujące w polskim prawie ochrony konkurencji. Problemy proceduralne i systemowe

Marcin Mleczko

WYKAZ SKRÓTÓW I SKRÓTOWCÓW ............................................................................ 4 WSTĘP ............................................................................................................................... 5 1.  INSTYTUCJA DECYZJI ZOBOWIĄZUJĄCYCH ...................................................7      1.1.  Historia regulacji decyzji zobowiązującej w prawie polskim ....................................... 8      1.2.  Cel i istota instytucji art. 12 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów ......... 10      1.3.  Charakter prawny decyzji zobowiązującej ................................................................. 11      1.4.  Postępowanie w sprawie wydania decyzji zobowiązującej ......................................... 12 2.  DECYZJE ZOBOWIĄZUJĄCE W ORZECZNICTWIE UOKIK ......................... 19      2.1.  Xella Polska ................................................................................................................. 20      2.2.  Cyfrowy Polsat ............................................................................................................ 22      2.3.  ZAiKS.......................................................................................................................... 23      2.4.  Scotts ........................................................................................................................... 24      2.5.  PGNiG ........................................................................................................................ 26 3.  PROBLEMY ZWIĄZANE ZE STOSOWANIEM DECYZJI        ZOBOWIĄZUJĄCYCH W POLSKIM PRAWIE OCHRONY         KONKURENCJI ........................................................................................................29      3.1.  Problemy proceduralne .............................................................................................. 30            3.1.1.  Negocjacyjny charakter decyzji zobowiązujących ............................................ 30            3.1.2.  Wydanie decyzji zobowiązującej jako przyznanie się do stosowania                        praktyki.............................................................................................................. 39            3.1.3.  Konsekwencje odmiennego charakteru postępowania w sprawie wydania                       decyzji zobowiązującej od postępowania antymonopolowego ....................... 41            3.1.4.  Skutki obowiązującego systemu kontroli sądowej w sprawach                        ochrony konkurencji ......................................................................................... 42            3.1.5.  Zobowiązania pozorne  ..................................................................................... 46      3.2.  Problemy systemowe ................................................................................................... 47            3.2.1.  Odstraszanie (deterrence) .................................................................................. 48            3.2.2.  Pewność prawna ................................................................................................ 50            3.2.3.  Decyzje zobowiązujące a prywatnoprawne dochodzenie roszczeń ................. 51 ZAKOŃCZENIE .............................................................................................................52 BIBLIOGRAFIA  ................................................................................................................... 54      Literatura ............................................................................................................................ 54      Źródła internetowe  ............................................................................................................ 55     Akty prawne ....................................................................................................................... 57      Projekty ustaw .................................................................................................................... 57      Orzecznictwo ...................................................................................................................... 57 ABSTRAKT ........................................................................................................................... 59

Profesor Stanisław Kasznica - skazany na zapomnienie i odkrywany na nowo dla polskiej nauki

Mateusz Błachucki, Lucyna Staniszewska

Stanisław Kasznica (1874-1958) - polski prawnik, urzędnik, parlamentarzysta. Jako profesor prawa administracyjnego był pierwszym kierownikiem Katedry Prawa Administracyjnego na odrodzonym Uniwersytecie Poznańskim, a później także jego rektorem. Stanisław Kasznica to jeden z najwybitniejszych polskich administratywistów Polski międzywojennej, a Jego dorobek pozostaje wciąż aktualny i rezonuje w badaniach kolejnych pokoleń polskich naukowców i to nie tylko przedstawicieli nauki prawa. Książka jest pokłosiem projektu zrealizowanego wspólnie przez Zakład Prawa Administracyjnego Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk oraz Zakład Prawa Administracyjnego i Nauki Administracji Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza poświęconym dorobkowi prof. Stanisława W. Kasznicy i jego współczesnej recepcji w prawie administracyjnym. Książka obejmuje pełne spektrum zagadnień badawczych prawa administracyjnego i oddaje wszechstronność zainteresowań naukowych Profesora Stanisława Kasznicy. Wspólnym celem redaktorów i autorów publikacji jest przedstawienie wszystkim zainteresowanym współczesnych zagadnieniach prawa administracyjnego z wykorzystaniem bogatej spuścizny naukowej Profesora Kasznicy. Książka ta ułatwi również samodzielne prowadzenie badań nad dorobkiem Profesora Stanisława Kasznicy.

Akty prawa miejscowego - aktualne problemy w świetle doktryny i orzecznictwa

Sylwester Szczepaniak

EU-Tobacco Industry Agreements and Beyond

Marina Foltea

Nakładem Wydawnictwa Instytutu Nauk Prawnych PAN ukazała się pierwsza elektroniczna monografia z serii: „Frontier Research” – publikacja dr Mariny Foltea pt. „EU-Tobacco Industry agreements and beyond”, będąca efektem realizacji projektu w programie PMI Impact. Szacuje się że dochody fiskalne państw członkowskich UE ze z legalnej sprzedaży tytoniu wynoszą ponad 90 mld EUR rocznie. Jednocześnie nielegalny handel wyrobami tytoniowymi zagraża zdrowiu publicznemu i prowadzi do znacznych strat podatkowych dla rządów w wysokości ponad 10 mld EUR rocznie. Przemyt wyrobów tytoniowych podważa politykę zdrowia publicznego, stanowi główne źródło dochodów przestępczości zorganizowanej. Podejmowane od około 2001 r. próby pociągnięcia do odpowiedzialności międzynarodowych producentów tytoniu za wyroby tytoniowe pochodzące z ich łańcuchów dostaw doprowadziły do zawarcia umów o współpracy z Unią Europejską (UE) i jej państwami członkowskimi. Porozumienia te przyczyniły się do znacznego ograniczenia nielegalnego handlu produktami tytoniowymi w Europie. Dynamika rynku spowodowała jednak zastąpienie produktów tych producentów podobnymi – nielegalnymi wyrobami. W swojej monografii dr Marina Foltea poddała analizie rolę, jaką odegrały porozumienia branżowe w zwalczaniu nielegalnego handlu w UE, jak wygląda rzeczywistość po zawarciu umowy oraz jaka jest i jaka może być w przyszłości rola pozostałych lub podobnych umów na poziomie UE lub państw członkowskich. Wskazując na korzyści dla stron czterech umów branżowych (z Philip Morris International Inc. (PMI) z 9 lipca 2004 r.; z Japan Tobacco International (JTI) z 14 grudnia 2007 r.; z British American Tobacco Holdings (BAT) z 15 lipca 2010 r.; oraz z Imperial Tobacco Limited (ITL) z 27 września 2010 r.), autorka wskazała na ich krytykę oraz ocenę techniczną Komisji Europejskiej. Ramowa konwencja WHO o ograniczeniu użycia tytoniu (FCTC) – zwłaszcza art. 5.3 – i jej późniejszy protokół w sprawie nielegalnego handlu (ITP) miały znaczący wpływ na rozwój współpracy UE i państw członkowskich z legalnym przemysłem tytoniowym. Pojawienie się szeregu nowych instrumentów zwalczania nielegalnego handlu, wymusił przegląd zawartych umów z producentami branży tytoniowej. Dalsze działania zostały określone w unijnej dyrektywie w sprawie wyrobów tytoniowych z 2014 r. Zmiany te rodzą istotne pytania dotyczące dalszych działań: Jaka jest historia i jakie wnioski wyciąga się z umów branżowych? Czy ich korzyści są w pełni uwzględnione w TPD 2014? Czy nadal istnieje możliwość współpracy z legalnym przemysłem tytoniowym i jakie wyzwania należy pokonać w tym obszarze? Analizując obecne trendy dotyczące nielegalnego handlu wyrobami tytoniowymi w Unii Europejskiej, dr Foltea sformułowała zalecenia dotyczące optymalnych relacji między UE a podmiotami z branży przemysłu tytoniowego. Publikacja wydana w modelu Open Access na licencji CC-BY 4.0 jest dostępna w e-Bibliotece Prawniczej. Badania naukowe, których efektem jest prezentowana monografia, zostały sfinansowane przez PMI IMPACT – grantu przyznany przez Philip Morris International (PMI). W trakcie swoich badań autorka zachował pełną niezależność od PMI, a poglądy i opinie wyrażone w publikacji są poglądami zespołu badawczego realizującego grant i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy PMI. Odpowiedzialność za informacje i poglądy wyrażone w publikacji spoczywa wyłącznie na autorze. Ani PMI, ani żaden z jego podmiotów stowarzyszonych, jak też osoba działająca w ich imieniu nie może ponosić odpowiedzialności za jakiekolwiek wykorzystanie informacji zawartych w niniejszym dokumencie.

Ochrona interesów finansowych Unii Europejskiej w świetle polskiego prawa karnego

Celina Nowak

Ochrona interesów finansowych UE jest ważnym praktycznym i politycznym wyzwaniem, przed którym stoją zarówno wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, jak i sama Unia. Znaczenie tej kwestii jest nie do przecenienia, bowiem bez środków finansowych niemożliwe byłoby funkcjonowanie UE. I choć całość budżetu Unii stanowi tylko ok. 1% dochodu narodowego brutto wszystkich państw członkowskich UE łącznie, obejmuje on znaczące kwoty, podobnie jak i nieprawidłowości odnoszące się do środków unijnych. Praca wypełnia istotną lukę w polskim piśmiennictwie prawniczym. Choć bowiem przedmiotowe zagadnienie ochrony interesów finansowych UE od dawna interesowało polskich autorów, brakuje aktualnego, kompleksowego opracowania na ten temat z perspektywy prawnokarnej. Celem rozważań jest zbadanie, na ile skutecznie w Polsce chronione są obecnie interesy finansowe UE za pomocą instrumentów z zakresu prawa karnego oraz przepisów odnoszących się do odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.

Tożsamość i przyszłość polskiego prawa służby cywilnej

Wojciech Drobny, Grzegorz Sibiga

Publikacja jest głosem w dyskusji o właściwym modelu prawa służby cywilnej w Polsce. Prezentowane rozważania w pierwszej kolejności osadzone są w teorii prawa, w szczególności obejmują problematykę dychotomicznego podziału systemu prawa, a więc relacji prawa publicznego i prywatnego w kontekście szeroko rozumianego prawa służby publicznej ze szczególnym uwzględnieniem praw służby cywilnej, a także kwestię relacji między gałęziami prawa - w szczególności prawa administracyjnego i prawa pracy. Prawo administracyjne, jego pogranicze, integralność, ale także zasady, atrybuty i aksjologia tej gałęzi prawa stanowią nie tylko podstawowy kontekst rozważań ale przede wszystkim zbiór argumentów dla formułowanych poglądów. Ocena dzisiejszego stanu prawnego tytułowego zagadnienia została zaprezentowana w perspektywie orzecznictwa, przede wszystkim sądów administracyjnych z nieuniknionym odniesieniem do dorobku w tym zakresie Trybunału Konstytucyjnego. Jej ważnym uzupełnieniem w książce są rozważania o jurysdykcji sądownictwa powszechnego w wybranych zagadnieniach kluczowych dla statusu prawnego korpusu służby cywilnej. Natomiast w ramach trzeciego głównego zagadnienia podjętego w książce, tj. w kwestii wskazania kierunku dalszych transformacji tego prawa, zastosowano po pierwsze - analizę podejścia ustawodawcy do tej problematyki w latach ubiegłych (ujęcie historyczne); po drugie -porównanie obecnego kształtu pragmatyk służbowych i urzędniczych (ujęcie systemowe), odnajdując w ten sposób prawdopodobne kierunki potencjalnych dalszych przekształceń prawa służby cywilnej. Autorami prezentowanych tekstów są teoretycy prawa administracyjnego i urzędniczego, praktycy orzekający w sprawach z zakresu stosunków służbowych, urzędnicy służby cywilnej, a przede wszystkim znawcy problematyki polskiego prawa służby cywilnej.

KONWENCJA HASKA DOTYCZĄCA CYWILNYCH ASPEKTÓW UPROWADZENIA DZIECKA ZA GRANICĘ. ZAGADNIENIA WYBRANE W ŚWIETLE WYNIKÓW BADAŃ AKTOWYCH SPRAW ROZPATRYWANYCH W POLSCE W LATACH 2008-2013

Anna Natalia Schulz

Naruszenia wzajemnych uprawnień przysługujących dorosłym i małoletnim potencjalnie mogą mieć i często mają różnego rodzaju krótko- i długoterminowe skutki w sferze psychiki, zdrowia, sytuacji prawnej, ekonomicznej czy wychowawczej poszczególnych osób, których dotyczą. Sytuacja może komplikować się dodatkowo, gdy w relacjach rodzinnych występuje element narodowościowy, etniczny lub transgraniczny. Rosnąca liczba rozpadających się rodzin oraz ułatwione przez liberalizację zasad podróżowania bezprawne zatrzymania dzieci za granicą od dawna naznaczają egzystencję wielu małoletnich i ich rodzin. To samo dotyczy sytuacji, gdy wywóz małoletniego do innego państwa nastąpił z naruszeniem uprawnień osoby / osób / instytucji pozostających w państwie, w którym dotychczas znajdowało się centrum życiowe dziecka. Wpływ takiego wydarzenia na sytuację prawną zainteresowanych osób, na rozwój dziecka, jak i na całokształt relacji rodzinnych jest zazwyczaj olbrzymi.