Bezpieczeństwo i skuteczność mirabegronu i solifenacyny w leczeniu nadaktywnego pęcherza moczowego u pacjentów w wieku podeszłym

Tomasz Wiatr, Piotr Chłosta

Objawy ze strony dolnych dróg moczowych, w tym parcia naglące, nietrzymanie moczu spowodowane parciem, częstomocz i nykturia, są powszechne u osób starszych i wiążą się ze znacznym pogorszeniem jakości życia. Gdy postępowanie zachowawcze, takie jak modyfikacja przyjmowania płynów czy trening pęcherza, nie łagodzi objawów, zaleca się wdrożenie postępowania farmakologicznego. Leki antymuskarynowe jako leki pierwszego rzutu w leczeniu pęcherza nadaktywnego blokują aktywność muskarynowych receptorów M2/M3 w pęcherzu i zapewniają znaczące korzyści kliniczne w terapii objawów pęcherza nadaktywnego u osób starszych, lecz ich skutki uboczne są częste, co niejednokrotnie prowadzi do dyskontynuacji leczenia. Mirabegron, agonista receptorA beta 3-adrenergicznego, wykazuje podobną skuteczność jak leki antymuskarynowe bez ryzyka działania antycholinergicznego.

Terapia zakażeń jesienno-zimowych

Urszula Zielińska-Borkowska

W artykule omówiono zastosowanie antybiotyków w okresie jesienno-zimowym. Przypomniano podstawowe informacje dotyczące amoksycyliny w połączeniu z kwasem klawulanowym oraz cyprofloksacyny.

Azytromycyna - zastosowanie w dobie telewizyt

Adam J. Sybilski

Pandemia wymusiła ograniczenie bezpośredniego kontaktu lekarza z pacjentem. Telewizyty zagościły w gabinetach lekarskich i stały się nieodzowną formą postępowania medycznego. Ta forma komunikacji z pacjentem może zmienić obecne modele opieki. Udzielanie świadczeń zdrowotnych z wykorzystaniem teleinformatycznych środków przekazu (np. telefon, internet) pozwala na ocenę stanu zdrowia pacjenta, postawienie diagnozy i wdrożenie leczenia. Ocena zdjęć zrobionych przez pacjenta może w znaczny sposób przybliżyć diagnostę do prawidłowego rozpoznania i być niezbędna do wdrożenia skutecznej terapii. Jednak lekarz, przeprowadzając telewizytę, powinien dołożyć należytej staranności, przeprowadzić rzetelny wywiad, opisać w dokumentacji stan zdrowia pacjenta i wynikające z tego decyzje terapeutyczne oraz opisać zastosowany sposób leczenia. W telemedycznej terapii infekcji możemy zastosować makrolidy, a wśród nich azytromycynę. W ciągu wieloletniej historii stosowania potwierdzono jej dobrą skuteczność, niewielką oporność bakterii i doskonały profil bezpieczeństwa. Scenariusze kliniczne, w których możemy użyć azytromycyny podczas telewizyt, to: pacjenci z anginą i uczuleniem na antybiotyki beta-laktamowe, z udokumentowanym krztuścem oraz w profilaktyce biegunki podróżnych. Jednak pamiętajmy o ograniczeniach i pułapkach, które mogą zdarzyć się w trakcie telewizyt.

Nowe wytyczne ESC dotyczące prewencji chorób sercowo-naczyniowych - jakie zmiany wprowadzają do codziennej praktyki lekarskiej?

Marlena Broncel

W sierpniu 2021 r., podczas Kongresu Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC, European Society of Cardiology), zostały przedstawione nowe wytyczne dotyczące prewencji chorób sercowo-naczyniowych. Zawierają one kilka zmian, które mają istotny wpływ na praktykę kliniczną i postępowanie terapeutyczne. Wytyczne prewencji choroby sercowo-naczyniowej ESC 2021 kładą nacisk na indywidualizację terapii w zależności od wieku, czynników ryzyka i chorób współistniejących. Opracowano nowe tabele SCORE2 (dla osób młodszych i starszych), w których zamiast cholesterolu całkowitego umieszczono stężenie nie-HDL-C. Nowością jest wprowadzenie dwustopniowego schematu osiągania celów leczniczych, co ma przyspieszyć podejmowanie decyzji i zoptymalizować leczenie hipotensyjno-hipolipemizujące. Wprowadzono również nowe zalecenia dotyczące profilaktyki, badań obrazowych i farmakoterapii.

Psychiatria w medycynie tom 1 dialogi interdyscyplinarne

Joanna Rymaszewska, Dominika Dudek

Dostajecie, Drodzy Czytelnicy, niebywale praktyczną pozycję, pozwalającą zrozumieć problemy psychiatryczne w praktyce szeregu specjalności lekarskich. Za wyjątkowo atrakcyjną należy uznać formułę niniejszej książki pod redakcją prof. Joanny Rymaszewskiej i prof. Dominiki Dudek, uznanych autorytetów w dziedzinie psychiatrii. Rozmowy obu Autorek z eksperymentami reprezentującymi wiele innych dziedzin medycyny o problemach psychiatrycznych, z jakimi mają do czynienia w swojej praktyce klinicznej, dla mnie, internisty-kardiologa, były bardzo interesujące i wciągające.  każdego lekarza, który na co dzień styka się z problemami psychiatrycznymi u swoich pacjentów - bez względu na specjalność - aby w wolnej chwili sięgnął po tę niezwykle ciekawą pozycję.

Diagnostyka i leczenie ostrego zespołu przedsionkowego - opis przypadku

Magdalena Józefowicz-Korczyńska

W pracy opisano przypadek leczenia pacjenta z pierwszym epizodem nagłych, układowych zawrotów głowy. Ze względu na czynną chorobę wrzodową niemożliwe było zastosowanie farmakoterapii betahistyny.  

Niepożądane odczyny po szczepieniu przeciw COVID-19 - jak postępować?

Adam J. Sybilski

Jak do tej pory nie mamy skutecznego leku przyczynowego na COVID-19 i dysponujemy tylko leczeniem objawowym. Najlepszym postępowaniem jest profilaktyka, która w chorobach infekcyjnych opiera się na szczepieniach. Dziesiątki lat stosowania szczepień ochronnych doprowadziły do zniknięcia lub znacznego ograniczenia występowania chorób zakaźnych. Obecnie w Polsce mamy do dyspozycji trzy szczepionki przeciw COVID-19: dwie mRNA (Comirnaty firmy Pfizer/BioNTech i Moderna COVID-19 vaccine) oraz wektorową (COVID-19 Vaccine AstraZeneca). W dużych badaniach klinicznych potwierdzono wysoką skuteczność szczepionek w ochronie przed wystąpieniem objawów COVID-19. Szczepionki mogą wywołać niepożądane odczyny poszczepienne (NOP). NOP to wszelkie zaburzenia stanu zdrowia mogące mieć związek z przyjętą szczepionką, które pojawiły się w okresie 4 tygodni po podaniu. Badania pokazują, że NOP po szczepionce przeciw COVID-19 występują u ok. 0,03-0,2% zaszczepionych. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi były: ból w miejscu wstrzyknięcia (> 80%), zmęczenie (> 60%), ból głowy (> 50%), bóle mięśni (> 30%), dreszcze (> 30%), bóle stawów (> 20%), gorączka (> 10%) - zwykle łagodna lub umiarkowana, ustępująca w ciągu kilku dni. NOP należy leczyć objawowo, lekami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi - paracetamolem i ibuprofenem. Zarówno paracetamol, jak i ibuprofen są dobrze przebadanymi preparatami, o dużym bezpieczeństwie i skuteczności. Działanie przeciwgorączkowe oraz przeciwbólowe obu leków jest podobne, jednak warunek stanowi stosowanie odpowiedniego, zalecanego ich dawkowania. Obecnie wydaje się, że paracetamol to lek pierwszego wyboru w leczeniu bólu i gorączki po szczepieniu przeciw COVID-19. Jednak wiedza na temat szczepień i szczepionek stale się pogłębia, a zalecenia zmieniają. Musimy śledzić aktualne informacje i dostosowywać nasze działania do zmieniającej się wiedzy medycznej.

Emocje a jedzenie

pod redakcją Agaty Szulc

Emocje a jedzenie to ważna i wypełniająca lukę na rynku wydawniczym książka pod redakcją prof. Agaty Szulc, prezes elekt Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i kierownik Kliniki Psychiatrycznej Wydziału Nauk o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Monografia bardzo przystępnie omawia mechanizmy i struktury organizmu biorące udział w regulowaniu emocji i apetytu, a także zaburzenia odżywiania wraz z innymi trudnościami psychicznymi i ich skutkami dla organizmu. Ponadto szeroko przedstawia profesjonalne metody interwencji w kryzysie psychicznym mogące zapobiegać rozwojowi zaburzeń odżywiania, w tym otyłości. Odbiorcami książki mogą być nie tylko pracownicy służby zdrowia, ale także studenci kierunków medycznych i społecznych oraz osoby, które zawodowo lub osobiście stykają się z następstwami zaburzeń odżywiania. Opisana w monografii niezwykła interakcja między tym, co jemy, a tym, co czujemy, może być szczególnie interesująca w dzisiejszych trudnych, postpandemicznych czasach.  

Charakterystyka i zastosowanie kliniczne dydrogesteronu - Stanowisko Grupy Ekspertów

Sebastian Kwiatkowski, Piotr Sieroszewski, Jarosław Kalinka, Tomasz Paszkowski, ...

Dydrogesteron został wprowadzony na rynek w 1961 r. i obecnie jest dostępny w ponad 100 krajach na całym świecie. Charakteryzuje się on dobrą biodostępnością i stabilnością metaboliczną, a także brakiem właściwości estrogenowych, androgenowych oraz mineralokortykoidowych i dobrym profilem bezpieczeństwa, dzięki czemu w wielu przypadkach klinicznych stanowi dobrą alternatywę dla innych progestagenów. Znajduje on zastosowanie w licznych wskazaniach ginekologiczno-położniczych, w tym w zaburzeniach wpływających na miesiączkę i ciążę, oraz w hormonalnej terapii menopauzalnej. W niniejszym dokumencie przedstawiono stanowisko Grupy Ekspertów na temat możliwości stosowania dydrogesteronu w praktyce klinicznej. Przeprowadzono narracyjny przegląd bazy literaturowej, skupiając się na kwestii skuteczności i bezpieczeństwa dydrogesteronu stosowanego w: nieprawidłowych krwawieniach z macicy, bolesnym miesiączkowaniu, zespole napięcia przedmiesiączkowego, wtórnym braku miesiączki, leczeniu poronienia zagrażającego i nawracającego, niepłodności związanej z niewydolnością ciałka żółtego, endometriozie oraz w hormonalnej terapii menopauzalnej. Zidentyfikowane dowody naukowe potwierdzają, że stosowanie dydrogesteronu w wielu sytuacjach klinicznych może być korzystne, a profil bezpieczeństwa leku jest bardzo dobry. Szerokie wykorzystanie dydrogesteronu w praktyce ginekologiczno-położniczej niewątpliwie jest zasadne, choć niezbędne są dalsze badania randomizowane, które bezsprzecznie potwierdzą skuteczność leku we wszystkich wskazaniach.

Rola wapnia w diecie osób starszych z osteoporozą lub osób po złamaniach

Aleksandra Cichocka

U osób po złamaniu kości ważne jest, aby zmniejszyć ból i zminimalizować niepełnosprawność. Duże znaczenie ma także wdrożenie odpowiedniej diety i innych czynników związanych ze stylem życia. Aspekt ten jest ważny również w przypadku wszystkich osób starszych, zarówno w profilaktyce osteoporozy, jak i w jej leczeniu. Istotne jest też zachowanie równowagi wapniowo-fosforanowej w diecie. Autorka omawia w poradniku normy zapotrzebowania na wapń u kobiet i mężczyzn, czynniki, które zwiększają i zmniejszają wykorzystanie wapnia z diety, przedstawia także przykładowe modele dietetyczne, które pomogą w spożyciu odpowiednich ilości wapnia i produktów mlecznych w omawianej grupie osób. W poradniku Czytelnik znajdzie też przykładowe jadłospisy, które staną się dla niego inspiracją do wzbogacenia codziennej diety.  

Febuksostat - skuteczna i bezpieczna alternatywa leczenia dny moczanowej. Punkty widzenia kardiologa, reumatologa i nefrologa

Krzysztof Ozierański, Robert Rupiński, Robert Małecki

Febuksostat to silny inhibitor oksydazy ksantynowej stosowany w leczeniu przewlekłej hiperurykemii z odkładaniem się złogów moczanowych. Stanowi bardzo ważną alternatywę ze względu na bezpieczeństwo stosowania u pacjentów z chorobami przewlekłymi oraz wyższą skuteczność terapeutyczną od allopurynolu.

Klarytromycyna w leczeniu zakażeń górnych dróg oddechowych

Andrzej Radzikowski

Klarytromycyna jest lekiem numer jeden we wszystkich przypadkach nietolerancji B-laktamów w terapii zakażeń dróg oddechowych, zwłaszcza w natychmiastowej alergii na amoksycylinę lub nienatychmiastowej na wszystkie B-laktamy, a także w innych formach nietolerancji. Ze względu na swą farmakokinetykę i farmakodynamikę może skutecznie zastąpić B-laktamy. W sytuacji wrażliwości na makrolidy klarytromycyna jest skutecznym eradykatorem paciorkowca ropotwórczego w anginie oraz pneumokoka i pałeczki hemofilnej w przypadkach ostrego zapalenia ucha środkowego i bakteryjnego zapalenia nosa i zatok, a także pozaszpitalnego zapalenia płuc. W przypadkach niejasnej etiologii pozaszpitalnego zapalenia płuc (typowej i/lub atypowej) jest cennym uzupełnieniem i wzmocnieniem B-laktamów w tzw. terapii kombinowanej.

Nadciśnienie tętnicze plus

Marcin Wełnicki, Artur Mamcarz

Nadciśnienie tętnicze to główna przyczyna zachorowalności i śmiertelności na całym świecie. (...) Stąd niezwykle ważne jest, aby je wcześnie wykrywać i skutecznie leczyć. Naprzeciw tym wyzwaniom wychodzi publikacja pod red. Marcina Wełnickiego i Artura Mamcarza. Świetni dydaktycy, a jednocześnie klinicyści, dokonali wyboru tematów, które w terapii nadciśnienia tętniczego nie mogą być obce żadnemu lekarzowi. (...) W książce uwzględniono zalecenia i problemy terapeutyczne w poszczególnych grupach chorych, m.in. u chorych na cukrzycę, z powikłaniami metabolicznymi czy u pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Warto zwrócić uwagę na rozdziały poświęcone leczeniu ciężarnych oraz osób uprawiających sport. Nadciśnienie u kobiet w ciąży i w okresie połogu stanowi duży problem interdyscyplinarny, w przypadku którego trzeba uwzględniać korzyści terapeutyczne dla matki i dziecka. U osób uprawiających sport, zwłaszcza tych szczególnie aktywnych odrębności fizjologiczne niekiedy utrudniają kompetentne i bezpieczne stosowanie leków hipotensyjnych. Za cenne należy uznać rozdziały poświęcone opornemu nadciśnieniu tętniczemu i leczeniu stanów nagłych. (...) Aktualność danych oraz zwarta forma i wysoka jakość merytoryczna publikacji pozwalają zarekomendować ją jako bardzo przydatną pozycję w codziennej praktyce lekarskiej.

Obraz kobiecego ciała a wizerunek kreowany przez media

Mariusz Surowiec, Karolina Wilczyńska, Wiktor Orlof, Napoleon Waszkiewicz

Obraz przedstawiany w  mediach tworzy dysproporcje pomiędzy postaciami kobiet oraz mężczyzn. Stereotypy ról i wizerunków płciowych bazują na dominujących obszarach aktywności, a  współcześnie również na wyglądzie zewnętrznym. Celem niniejszej pracy jest ukazanie wpływu mediów na postrzeganie kobiecego ciała. W toku rozważań uwzględniono zagadnienia oddziaływania mediów na jednostkę, kreowania wizerunku oraz modelowania zachowań i postaw człowieka przez media.

Migrena

Izabela Domitrz

Migrena jest zwartą, jasno i komunikatywnie napisaną monografią omawiającą istotne, głównie z praktycznego punktu widzenia, problemy związane z tym jakże częstym, a nie do końca poznanym typem bólu głowy. Autorka w sposób przystępny, unikając wszelako uproszczeń, wielopłaszczyznowo przedstawia zagadnienia związane z migreną. Omawia miejsce migreny w medycynie, aspekty demograficzne i epidemiologiczne, podział kliniczny choroby, jej dystynktywne cechy kliniczne, a także podstawy patofizjologii napadu migrenowego. Osobną uwagę poświęca terapii migreny, w wielostronny sposób ujmując zagadnienie. Doskonała, niebanalna jest ikonografia książki - zamieszczone w niej oryginalne obrazy aury migrenowej uwiarygadniają jej przekaz, a często zabawne rysunki nadają jej swobodny kształt edytorski, daleki od podręcznikowego formalizmu. Monografia omawia mało znane, rzadko poruszane w krajowym piśmiennictwie, często mylone i nierozumiane zagadnienia z zakresu samoistnych bólów głowy, takie jak: migrena przewlekła, migrena hemiplegiczna czy stan migrenowy - słabo zakotwiczone w świadomości medycznej czy nawet lekarzy neurologów (...) Podsumowując, książka stanowi cenną pozycję kształceniową dla lekarzy rodzinnych, lekarzy POZ i innych zainteresowanych bólami głowy. Zagadnienia przedstawione są w sposób komunikatywny, życzliwy Czytelnikowi i obrazowy. Autorka prezentuje nowoczesną wiedzę z zakresu samoistnych bólów głowy. Monografia doc. Domitrz w pełni zasługuje na rekomendację dla szerokiego grona Czytelników, jako doskonałe wprowadzenie do problematyki migreny i innych samoistnych bólów głowy.

Zastosowanie tadalafilu i tamsulozyny w łagodnym rozroście gruczołu krokowego

Kajetan Juszczak, Tomasz Drewa

Dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych (LUTS, lower urinary tract symptoms) oraz łagodny rozrost gruczołu krokowego (BPH, benign prostatic hyperplasia) są częste u starzejących się mężczyzn. Istnieje ścisły związek między dolegliwościami LUTS a zaburzeniami erekcji. Leki alfa1-adrenolityczne są zwykle uważane za leczenie pierwszego rzutu dolegliwości LUTS w przebiegu BPH. Inhibitory 5-fosfodiesterazy stanowią złoty standard w terapii zaburzeń erekcji, jak również mogą być stosowane u pacjentów z dolegliwościami LUTS w przebiegu BPH ze współwystępującymi zaburzeniami erekcji lub bez nich. W artykule przedstawiono aktualny stan wiedzy dotyczący stosowania leku alfa1-adrenolitycznego (tamsulozyny) i inhibitora 5-fosfodiesterazy (tadalafilu) w leczeniu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego.

Mebeweryna - skuteczny spazmolityk w leczeniu IBS

Przemysław Witek , Marek Waluga

Zespół jelita nadwrażliwego (IBS) jest przewlekłą chorobą zaliczaną do zaburzeń funkcjonowania osi jelito-mózg. Patofizjologia jest wieloczynnikowa i obejmuje m.in. dysfunkcję osi jelito-mózg, zmiany w składzie mikrobioty jelitowej i zaburzenia psychiczne. W leczeniu istotną rolę oprócz postępowania niefarmakologicznego odgrywają leki rozkurczowe. Spazmolityki są środkami o udowodnionym działaniu i bezpieczeństwie w IBS. Mebeweryna to lek o długiej tradycji stosowania, o potwierdzonej skuteczności i dobrej tolerancji. Jest wskazana w każdej postaci IBS, zwłaszcza z dominacją objawów takich jak ból brzucha i wzdęcia.

10 powodów, dla których warto stosować cytykolinę

Marcin Kopka, Rafał Sochacki

Cytykolina jest substancją endogenną odgrywającą rolę w metabolizmie komórkowym. Może być pomocna w leczeniu udaru mózgu, chorób Parkinsona i Alzheimera, jaskry, po urazach głowy itd. Bezpieczeństwo stosowania cytykoliny zostało potwierdzone w wielu badaniach.

Zastosowanie chemioterapeutyków w zakażeniach układu moczowego u dzieci i młodzieży

Mieczysław Litwin

Chemioterapeutyki są podstawowymi lekami stosowanymi w leczeniu zakażeń dolnych dróg moczowych oraz w profilaktyce zakażeń układu moczowego. Dostępne dane epidemiologiczne, zarówno krajowe, jak i zagraniczne, wskazują na utrzymującą się dużą wrażliwość E. coli na nitrofurantoinę i furazydynę. Możliwość stosowania chemioterapeutyków w  postaci płynnej pozwala nie tylko na łatwe podanie leku małym dzieciom, ale również na dokładne dostosowanie dawki do masy ciała.

Ciśnienie skurczowe

Krystyna Widecka

Skurczowe ciśnienie tętnicze (SBP) wykazuje wyraźną, liniową, wprost proporcjonalną zależność od wieku chorego. Zdecydowanie największym problemem terapeutycznym z nim związanym są jego podwyższone wartości u pacjentów powyżej 50. roku życia, bardzo często przybierające postać izolowanego nadciśnienia skurczowego (ISH).Trzeba zaznaczyć, na podstawie dużych projektów epidemiologicznych (NHANES III, WISHE, WHO MONICA), że problem ten dotyczy blisko 65% ogólnej populacji chorych na nadciśnienie tętnicze niedostatecznie leczonych i aż 80% pacjentów po 50. roku życia. W patogenezie wzrostu składowej skurczowej nadciśnienia wraz z wiekiem podstawowe znaczenie przypisuje się narastającej sztywności dużych naczyń tętniczych (aorty i rozgałęzień), upośledzonej wazodylatacji w odpowiedzi na stymulację receptorów beta-adrenergicznych, przy zachowanej reakcji na stymulację receptorów alfa uszkodzeniu śródbłonka i związanym z wiekiem zmianom w nerkach. Wyniki wieloletnich obserwacji epidemiologicznych, m.in. z badania Framingham czy projektu Monica, wykazały wprost proporcjonalną zależność między ciśnieniem skurczowym a powikłaniami sercowo-naczyniowymi i niewydolnością nerek już od wartości powyżej 115 mmHg (...)

Cholesterol i statyny fakty i mity

Maciej Janiszewski, Marek Chmielewski, Artur Mamcarz

Czy wiesz, czym naprawdę jest cholesterol? Cholesterol należy do grupy związków zwanych lipidami (tłuszczami), przy czym w organizmie człowieka występuje głównie w połączeniu z białkami, tworząc tzw. lipoproteiny, i to właśnie je oznacza się w rutynowym badaniu krwi. W praktyce jednak używa się  uproszczonych określeń: cholesterol całkowity, cholesterol LDL (low-density lipoprotein,  lipoproteina niskiej gęstości) i  cholesterol HDL (high-density lipoprotein, lipoproteina  wysokiej gęstości)

Bupropion jako lek pierwszego wyboru w monoterapii oraz uzupełnienie terapii nieprzynoszących remisji całkowitych - z perspektywy psychiatry praktyka

Marlena Sokół-Szawłowska

W pracy zaprezentowano opisy przypadków zastosowania bupropionu w leczeniu zaburzeń depresyjnych przebiegających w skomplikowany sposób. W pierwszym przypadku była ona powiązana z wieloletnią chorobą afektywną dwubiegunową z cechami sezonowości, w drugim zaś miała charakter nawracający i była związana z przejściem na emeryturę. W obu przypadkach zastosowanie bupropionu było bezpieczne i skuteczne.

Zastosowanie preparatów bzu czarnego w leczeniu infekcji układu oddechowego

Paulina Maruszczak, Kamila Woźniak, Mariusz Woźniak, Zbigniew Doniec

Bez czarny jest farmaceutykiem roślinnym stosowanym w leczeniu wspomagającym wielu schorzeń, przede wszystkim dróg oddechowych. Ekstrakty owoców bzu łagodzą objawy infekcji i skracają czas ich trwania, hamują również namnażanie się niektórych wirusów i bakterii.

Szczepienia przeciw COVID-19 u dzieci 5-11-letnich ze szczególnym uwzględnieniem niepożądanych odczynów poszczepiennychiegu neuropatii obwodowej indukowanej chemioterapią - opis przypadku

Adam J. Sybilski

W komunikacie z 10 października 2021 r. minister zdrowia poinformował o rozpoczęciu szczepień przeciw COVID-19 dzieci w  grupie wiekowej 5–11 lat. Wprowadzenie powszechnych szczepień przeciw COVID-19 u osób po 18. r.ż., a następnie po 12. r.ż. spowodowało, że dzieci w wieku 5–11 lat stanowią populację o najwyższej zachorowalności. Dodatkowo, nawet po bezobjawowym zakażeniu SARS-CoV-2, dzieci i młodzież są zagrożone wieloukładowym zespołem zapalnym u dzieci. Najlepszą formą profilaktyki są szczepienia ochronne. Preparat opracowany przez firmę Pfizer/BioNTech (Comirnaty) w dawce pediatrycznej 10 µg (0,2 ml) jako jedyny jest zarejestrowany do szczepienia dzieci w wieku 5–11 lat. Schemat szczepienia polega na podaniu dwóch dawek szczepionki w odstępie 3 tygodni. Szacowana skuteczność tej szczepionki 7. dnia  po drugiej dawce wyniosła 90,7%. Szczepionka była dobrze tolerowana, a niepożądane odczyny poszczepienne – łagodne i przemijające. Reakcje miejscowe (ból i zaczerwienienie w miejscu wkłucia oraz obrzęk) były częste i przeważnie miały nasilenie od łagodnego do umiarkowanego.  Zdarzenia ogólnoustrojowe obejmowały głównie zmęczenie, bóle głowy, bóle mięśni, dreszcze, gorączkę i ból stawów oraz występowały częściej po drugiej dawce. Lekami, które są zalecane w przypadku wystąpienia bólu lub gorączki, są paracetamol i niesteroidowe leki przeciwzapalne. Obecnie paracetamol jest lekiem pierwszego wyboru. Podsumowując, poważne niepożądane odczyny poszczepienne przy szczepieniu przeciw COVID-19 pojawiają się rzadko, ale zawsze należy o nich poinformować pacjentów oraz być na nie przygotowanym. Każdy lekarz ma obowiązek śledzenia wszelkich nowych informacji oraz aktualizacji rekomendacji.