Leczenie otyłości w świetle aktualnych wytycznych dotyczących prewencji chorób sercowo-naczyniowych - część II

Klaudia Knapik, Jerzy Tyszkiewicz, Jacek Lewandowski

Istotą otyłości jest zwiększenie ilości żółtej tkanki tłuszczowej zbudowanej z adipocytów wypełnionych triacyloglicerolami. Przed rozpoczęciem leczenia ważne jest określenie obecności elementów zespołu metabolicznego i rozróżnienie od insulinooporności. Poza dietą, aktywnością fizyczną i ewentualnymi operacjami bariatrycznymi (omówionymi w pierwszej części artykułu) II linię leczenia stanowi farmakoterapia. Niektóre leki stosowane w innych wskazaniach również mogą się przyczynić do redukcji masy ciała - leki działające ośrodkowo i leki wykorzystywane w leczeniu cukrzycy. W celu uzyskania satysfakcjonujących wyników leczenia istotne są zrozumienie mechanizmów prowadzących do otyłości oraz znajomość metod walki z tą chorobą.

Lęk w kardiologii. Zastosowanie pregabaliny w leczeniu zaburzeń lękowych u pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego

Anna Antosik-Wójcińska

W artykule omówiono wielokierunkową zależność między występowaniem objawów lękowych oraz schorzeń układu sercowo-naczyniowego, a także wpływ utrzymującego się wysokiego poziomu lęku na przebieg schorzeń kardiologicznych i rokowanie. Omawiając negatywne konsekwencje zdrowotne zaburzeń lękowych, podkreślono znaczenie wczesnego rozpoznania tych zaburzeń oraz wdrożenia terapii. Jako punkt wyjściowy przedstawiono przypadki kliniczne pacjentów obciążonych kardiologicznie, u których wystąpiły zaburzenia lękowe. W dalszej części omówiono różne aspekty leczenia farmakologicznego zaburzeń lękowych, skupiając się na możliwości zastosowania w tym wskazaniu pregabaliny.

Praktyczne aspekty zastosowania lakozamidu u pacjentów z padaczką

Marcin Kopka

Lakozamid to lek przeciwpadaczkowy III generacji zaaprobowany do leczenia napadów ogniskowych z wtórnym uogólnieniem lub bez niego jako monoterapia i terapia dodana. Ogólnie jest dobrze tolerowany i ma niski potencjał interakcji lekowych, w tym z lekami antykoncepcyjnymi. Lakozamid jest wartościową opcją terapeutyczną u chorych z nowo zdiagnozowaną padaczką.

Kandesartan - od początku i na lata dla ochrony serca i mózgu

Katarzyna Stolarz-Skrzypek

Kandesartan charakteryzuje się najwyższą spośród antagonistów receptora angiotensynowego selektywnością wobec receptorów AT1, wykazuje wysoką biodostępność i całodobowe działanie hipotensyjne. Skuteczność hipotensyjna kandesartanu została udowodniona u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym od łagodnego stopnia do ciężkiego nadciśnienia, zarówno dla monoterapii, jak i skojarzeń kandesartanu z antagonistą wapnia lub diuretykiem. Kandesartan zgodnie z aktualnymi wytycznymi może być stosowany do rozpoczynania terapii przeciwnadciśnieniowej, zwłaszcza wobec dostępności jego połączeń z lekami hipotensyjnymi innych klas w postaci leku złożonego. Bezpieczeństwo i bardzo dobra tolerancja kandesartanu czynią go lekiem przydatnym do stosowania przez kolejne lata terapii, a udowodnione właściwości kardio- i neuroprotekcyjne pozwalają korzystnie wpływać na rokowanie sercowo-naczyniowe pacjentów.

Wczesna diagnostyka bólu pleców. Co zrobić, żeby nie przeoczyć ZZSK?

Robert Rupiński

Przewlekły ból pleców, szczególnie okolicy lędźwiowo-krzyżowej, stanowi jedną z najczęstszych przyczyn konsultacji lekarskich. Odpowiadają za niego zwykle zmiany zwyrodnieniowo-przeciążeniowe kręgosłupa (niespecyficzne bóle pleców). Wśród innych, rzadszych przyczyn bólów pleców należy wymienić zapalne choroby kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych, czyli tzw. spondyloartropatie (SpA), w tym przede wszystkim zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK). Wczesne rozpoznanie ZZSK (SpA) ma podstawowe znaczenie dla zahamowania postępu choroby, poprawy jakości życia oraz rokowania. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) odgrywają podstawową rolę w farmakoterapii zarówno niespecyficznego bólu pleców, jak i ZZSK.

Naproksen w tabletkach musujących - wpływ parametrów farmakokinetycznych na farmakodynamikę

Magdalena Rudnicka

Wybór leku i jego postaci stanowi decydujący etap poprzedzający skuteczną terapię. Farmakokinetyka leku jest tak samo ważna jak jego farmakodynamika. Nowoczesne technologie postaci leku pozwalają na manipulację parametrami farmakokinetycznymi na etapie wchłaniania, co ma praktyczne przełożenie na efektywność leczenia przeciwbólowego. Naproksen w tabletkach musujących może być dobrą opcją dla pacjentów wymagających szybszej ulgi w dolegliwościach bólowych czy obarczonych dużym ryzykiem krwawienia z przewodu pokarmowego.

Zaburzenia erekcji - punkt widzenia kardiologa

Artur Mamcarz, Marcin Wełnicki

Schorzenia układu sercowo-naczyniowego są powszechnym zjawiskiem, podobnie jak: otyłość, nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca. Wpływają one negatywnie na wszystkie sfery naszego życia, w tym również na nasze życie seksualne. Obecnie najlepiej poznane są wzajemne zależności pomiędzy występowaniem zaburzeń erekcji i chorób układu sercowo-naczyniowego. Zaburzenia erekcji mogą być nie tylko powikłaniem chorób układu sercowo-naczyniowego, lecz także ich wczesnym rewelatorem. Mogą być jednak także działaniem niepożądanym niektórych leków kardiologicznych. Tymi zagadnieniami zajmuje się kardioseksuologia. Być może jednak jeszcze ważniejszym zagadnieniem jest bezpieczeństwo leczenia zaburzeń erekcji u pacjentów kardiologicznych.

Konsultacje kardiologiczne

Tomasz Pasierski

Książka powstała w oparciu o ponad 30-letnie doświadczenie autora i tam, gdzie to tylko możliwe, uwzględnia EBM, jednocześnie jednak wskazując, gdzie przebiegają jego granice. Niekiedy świadomie odbiega od wytycznych -w praktyce oznacza to krytyczne podejście do interwencji medycznych o nieudowodnionej skuteczności. Opracowanie obejmuje przede wszysztkim te obszary medycyny, w których autor zdobył doświadczenie. Jego pierwsza część, ogólna, odnosi się do większości specjalności zabiegowych, które nie znalazły odniesienia w części szczegółowej. Każdy rozdział części szczegółowej omawia działania kardiologa w dwóch ważnych dziedzinach - identyfikacji chorych o zwiększonym ryzyku sercowo-naczyniowym i profilaktyce żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.

10 powodów, dla których warto stosować bisoprolol

Paweł Balsam

B-adrenolityki to bardzo często stosowana grupa leków wśród chorych z niewydolnością serca, nadciśnieniem tętniczym czy zaburzeniami rytmu serca. Wśród nich najczęściej stosowany jest bisoprolol, co wynika z jego skuteczności hipotensyjnej, w obniżaniu tętna, a także - co najważniejsze - z redukowania ryzyka sercowo-naczyniowego, w tym ryzyka zgonu z jakiejkolwiek przyczyny u chorych z niewydolnością serca ze zredukowaną frakcją wyrzutową. W artykule zawarto najważniejsze powody, poparte wynikami badań klinicznych, dla których warto sięgać po bisoprolol.

Otyłość a otępienie

Agata Szulc, Weronika Dębowska

Oprócz zaburzeń kontroli przyjmowania pokarmów, osoby otyłe wykazują globalne zaburzenia funkcji poznawczych, takich jak pamięć czy funkcje wykonawcze. Otyłość wydaje się istotnym czynnikiem rozwoju otępienia, w tym choroby Alzheimera (AD, Alzheimer’s disease). Jedna z ostatnich metaanaliz wykazała, że otyłość w średnim wieku wraz z komplikacjami takimi jak nadciśnienie i cukrzyca znalazły się wśród najsilniejszych czynników ryzyka otępienia. Co więcej – otyłość (i dodatkowo cukrzyca) jako choroba może wpływać na funkcjonowanie mózgu i dodatkowo pogarszać funkcje poznawcze. Zmiany dotyczą głównie hipokampa, co w konsekwencji pogarsza kontrolę poznawczą nad przyjmowaniem pokarmów, tworząc rodzaj zamkniętego koła.

Jedni na milion - nocna napadowa hemoglobinuria - rzadki interdyscyplinarny problem

Justyna Kozińska

Nocna napadowa hemoglobinuria to bardzo rzadka choroba związana z nabytą somatyczną mutacją w obrębie genu PIGA komórki macierzystej szpiku. Mutacja ta powoduje brak ochronnych białek na powierzchni leukocytów, erytrocytów oraz płytek krwi. Nadmierne działanie układu dopełniacza na erytrocyty pozbawione białek błonowych, tzw. GPI(-), prowadzi do ciągłej hemolizy z towarzyszącymi licznymi nietypowymi objawami. Jest to najcięższa trombofilia nabyta, a epizody zatorowo-zakrzepowe są najczęstszą przyczyną zgonów u pacjentów z nocną napadową hemoglobinurią. Mogą oni cierpieć z powodu objawów sercowo-naczyniowych, żołądkowo-jelitowych, neurologicznych lub hematologicznych. Bardzo często kierowani są do kilku specjalistów. Celem niniejszego artykułu jest przegląd diagnostyki i postępowania u pacjentów z nocną napadową hemoglobinurią, ze szczególnym uwzględnieniem identyfikacji grup wysokiego ryzyka.

Miejsce metforminy w leczeniu cukrzycy w świetle aktualnych zaleceń ADA/EASD z 2022 r

Katarzyna Cyganek

Cukrzyca to choroba epidemiologiczna o progresywnym charakterze. Należy pamiętać o indywidualizacji jej leczenia, indywidualnej ocenie danych dotyczących czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, uszkodzenia narządów, wysokości glikemii oraz stanu pacjenta. W najnowszych zaleceniach fundamentem i priorytetem terapii cukrzycy jest redukcja powikłań sercowo-naczyniowych i redukcja śmiertelności. Leczenie należy wdrożyć jak najwcześniej. Już w stanie przedcukrzycowym można włączyć metforminę. W terapii cukrzycy typu 2 pozycja metforminy jest wysoka, gdyż jest to lek silnie obniżający glikemię, znany, stosowany przez lata, z uznanym profilem bezpieczeństwa i dobrą tolerancją. Można ją bezpiecznie stosować w skojarzeniu z innymi lekami hipoglikemizującymi. W warunkach konieczności poprawy kontroli glikemii stanowi silny lek hipoglikemizujący.

Kwas walproinowy w praktyce lekarza psychiatry. Zastosowanie w różnych sytuacjach klinicznych

Anna Z. Antosik-Wójcińska

W  artykule zawarto podstawowe informacje dotyczące mechanizmu działania, skuteczności, ograniczeń w stosowaniu w codziennej praktyce klinicznej kwasu walproinowego i jego pochodnych w psychiatrii i neurologii. Aby zobrazować możliwe zastosowania leku, zgodne z obowiązującymi ograniczeniami prawnymi i rekomendacjami, równocześnie ukazując możliwe korzyści z leczenia, w artykule przedstawiono dwa przypadki kliniczne pacjentów leczonych pochodnymi kwasu walproinowego.

Skuteczne leczenie bólu i gorączki u dzieci - opisy przypadków

Adam J. Sybilski

Ból i gorączka to najczęstsze powody zgłaszania się rodziców z dziećmi do pediatry. Gorączka to nienormalny wzrost temperatury ciała występujący jako część specyficznej odpowiedzi biologicznej na chorobę. Ból i gorączkę leczymy u wszystkich dzieci, u których prawidłowo je zidentyfikowaliśmy i zinterpretowaliśmy, a nasze działanie ma przede wszystkim zmniejszyć dyskomfort i niepokój u pacjenta. Podstawowymi lekami w leczeniu bólu i łagodzeniu gorączki są paracetamol i ibuprofen (jako niesteroidowy lek przeciwzapalny), a ich skuteczność została potwierdzona w wielu badaniach klinicznych. W przypadku, gdy monoterapia w optymalnych dawkach nie powoduje skutecznego zmniejszenia bólu i gorączki, warto zastosować leczenie skojarzone (ibuprofen + paracetamol w jednym preparacie).

Zastosowanie pregabaliny u chorych z bólem neuropatycznym po radioterapii - przegląd piśmiennictwa

Magdalena Kocot-Kępska

Neuropatia indukowana radioterapią (RIPN, radiotherapy-induced peripheral neuropathy) to jatrogenne powikłanie i  następstwo przyczynowego leczenia choroby nowotworowej. Ryzyko rozwoju RIPN zależy nie tylko od techniki radioterapii i całkowitej dawki promieniowania, lecz także od czynników leżących po stronie pacjenta. Nie ma obecnie potwierdzonej metody, która mogłaby zapobiegać wystąpieniu RIPN, ale nowoczesne techniki radioterapii pozwoliły na zmniejszenie ryzyka rozwoju RIPN do ok. 1% chorych po naświetlaniach. Najczęściej występujące objawy u  chorych z  RIPN to: parestezje, hipoestezje i  osłabienie mięśni. Ból neuropatyczny może występować u ok. 50% pacjentów z RIPN i może być leczony jedynie objawowo, zarówno w formie farmakoterapii, jak i metodami niefarmakologicznymi. Rekomendowane są leki przeciwpadaczkowe, przeciwdepresyjne, analgetyki opioidowe oraz leki topikalne. Leki te udowodniły swoją skuteczność w populacji chorych z bólem neuropatycznym niezwiązanym z leczeniem nowotworu, ale nadal brak jest dobrych jakościowo badań oceniających ich skuteczność u  pacjentów z  RIPN.

Telemedycyna. Alergologia

Adam J. Sybilski

Pandemia COVID-19 wywróciła do góry nogami całe nasze dotychczasowe życie. Dotknęła również relacji między lekarzem a pacjentami. Z dnia na dzień wprowadzono nowe zasady postępowania zmierzające do zmniejszenia kontaktu między ludźmi, w tym między chorymi a ich lekarzami. Obawa przed zakażeniem, zarówno ze strony chorych, jak i personelu medycznego, skłoniła wielu do rozwijania tej formy udzielania świadczeń medycznych. Monografia Profesora Adama Sybilskiego wypełnia lukę występującą na rynku wydawniczym w zakresie publikacji poświęconych prowadzeniu tej formy usług medycznych w dziedzinie alergologii. Jest to niezwykle cenna pozycja, unikatowa i bardzo potrzebna. Musimy jednak pamiętać - co sam autor podkreśla - że "telewizyta nie może być zastosowana w przypadku zaostrzenia objawów chorobowych, konieczności wykonania badań dodatkowych in vivo oraz ciężkich postaci alergii, szczególnie w trakcie reakcji anafilaktycznej lub tuż po niej".

Osiem twarzy ramiprilu, czyli drogowskaz terapeutyczny dla lekarza praktyka A.D. 2023

Marcin Barylski

Zgodnie z aktualnymi wytycznymi przy podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu leczenia hipotensyjnego najistotniejsze jest oszacowanie ryzyka sercowo-naczyniowego związanego ze stopniem nadciśnienia tętniczego oraz z liczbą i rodzajem współistniejących czynników ryzyka. Współczesna terapia polega bowiem nie tylko na uzyskaniu trwałej normotensji przy zachowaniu dobrej jakości życia, ale również na korygowaniu zaburzeń hemodynamicznych i metabolicznych, a przede wszystkim - na przedłużaniu życia poprzez redukcję zachorowalności i umieralności z powodu incydentów wieńcowych, niewydolności serca oraz udarów mózgu. U większości pacjentów z nadciśnieniem tętniczym i różnymi schorzeniami współistniejącymi lub wysokim ryzykiem powikłań sercowo-naczyniowych najkorzystniejszym wyborem jest lek blokujący układ renina-angiotensyna-aldosteron. W chorobie wieńcowej i innych sytuacjach wysokiego ryzyka krążeniowego szczególna rola przypada ramiprilowi, który oprócz działania hipotensyjnego wykazuje wybitne właściwości kardio- i wazoprotekcyjne.

Choroby alergiczne u dzieci

Adam J. Sybilski

Niniejsza książka jest zwięzłym kompendium wiedzy o chorobach alergicznych u dzieci. Została opracowana w formie przewodnika i jest przeznaczona dla lekarzy pediatrów, lekarzy POZ, rezydentów, stażystów oraz studentów medycyny i pielęgniarstwa. Przekazuje najnowszą wiedzę oraz wieloletnie doświadczenie kliniczne autora na temat alergii dziecięcych. Usystematyzowane informacje zostały zawarte w zwięzłych rozdziałach oraz czytelnych tabelach, algorytmach i rycinach. Dzięki temu nawet najbardziej zapracowany lekarz może szybko odszukać nurtujące go zagadnienie i zweryfikować lub pogłębić swoją wiedzę. Książka jest idealnym vademecum w codziennej pracy, jak również pomocą w egzaminach. Niech będzie też zachętą do dalszych, pogłębionych studiów nad tą fascynującą dziedziną medycyny.  

Diabetologia dla POZ - wykorzystanie metforminy w leczeniu stanu przedcukrzycowego, prewencji pierwotnej oraz prewencji wtórnej w cukrzycy typu 2

Grzegorz Dzida

Zalecenia postępowania w cukrzycy Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2021 jako nowe kryterium rozpoznania cukrzycy wprowadzają odsetek hemoglobiny glikowanej HbA1c > 6,5%. Jest to szczególnie ważne obecnie, w okresie epidemii COVID-19, dla pacjentów z rozpoznanym stanem przedcukrzycowym już stosujących metforminę, pozwala bowiem zwolnić z konieczności przeprowadzania doustnego testu tolerancji glukozy. W artykule opisano zasady stosowania metforminy w prewencji cukrzycy typu 2.

Dziesięć powodów, dla których warto stosować trometamol fosfomycyny w codziennej praktyce

Paweł Miotła

Zakażenia układu moczowego należą do najczęstszych schorzeń rozpoznawanych u kobiet. W badaniach populacyjnych zaobserwowano, że co najmniej połowa kobiet doświadczy przynajmniej jednego epizodu zakażenia układu moczowego w swoim życiu, ponadto u co czwartej pacjentki dojdzie do nawrotu objawów tej choroby w okresie 6 miesięcy po wyleczeniu poprzedniej infekcji układu moczowego. Przy podejmowaniu decyzji dotyczących farmakoterapii w trakcie włączania leczenia empirycznego należy uwzględnić lokalne wskaźniki antybiotykowrażliwości oraz antybiotykooporności. Skuteczne, pierwotne leczenie zakażeń układu moczowego może być postrzegane jako efektywna strategia pozwalająca na zmniejszenie tempa narastania antybiotykooporności. Trometamol fosfomycyny przyjęty w formie pojedynczej dawki doustnej pozwala skutecznie i bezpiecznie leczyć niepowikłane zakażenia układu moczowego.

Przełykowe i pozaprzełykowe objawy choroby refluksowej przełyku - postępowanie w świetle najnowszych wytycznych

Barbara Skrzydło-Radomańska

Choroba refluksowa przełyku należy do najczęstszych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. Jak wynika z aktualnych badań, dotyczy ona ok. 20-23% populacji osób dorosłych w krajach Europy Zachodniej i Ameryki Północnej. Największe wyzwania i problemy w leczeniu to nietypowe objawy, objawy pozaprzełykowe i oporność na farmakoterapię, głównie inhibitorami pompy protonowej, które są podstawową grupą leków w tym wskazaniu. Brak skuteczności ich działania dotyczy 17-45% pacjentów. Jeśli mimo zastosowania inhibitorów pompy protonowej dolegliwości się utrzymują, możliwe są podwojenie dawki lub zamiana preparatu na inny, ewentualnie dodanie blokera receptora H2, alginianu, sukralfatu lub leku prokinetycznego. Z tego powodu w ostatnim czasie pojawiły się nowe zalecenia mające zwiększyć skuteczność terapii. W 2021 r. ukazały się łączone wytyczne europejskie i amerykańskie dotyczące postępowania w chorobie refluksowej opornej na leczenie, a w 2022 r. Polskie Towarzystwo Gastroenterologii opublikowało wytyczne leczenia choroby refluksowej. W pracy podsumowano najważniejsze ustalenia powyższych dokumentów.

Drabina analgetyczna WHO jako złoty standard farmakoterapii bólu

Agnieszka Sękowska

Leczenie bólu należy do głównych problemów współczesnej medycyny, a leki przeciwbólowe są najczęściej stosowaną grupą leków w praktyce klinicznej. Leczenie bólu opiera się na kilku zasadach. Jedną z nich jest stosowanie analgezji multimodalnej. Metoda ta polega na racjonalnym kojarzeniu leków przeciwbólowych o uzupełniających się mechanizmach działania. Pozwala to na poprawę jakości analgezji, a także poprawę tolerancji i bezpieczeństwa leczenia, jak również na zwiększenie siły analgezji w stosunku do leków podawanych w monoterapii. Uznanym i skutecznym skojarzeniem leków przeciwbólowych jest połączenie tramadolu z paracetamolem czy diklofenaku z omeprazolem.

9 powodów, dla których warto stosować eplerenon

Beata Wożakowska-Kapłon

Terapia antagonistami receptorów mineralokortykoidowych: eplerenonem lub spironolaktonem, prowadzi do zmniejszenia ryzyka hospitalizacji i zgonów u chorych z niewydolnością serca z obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory. Eplerenon, selektywny antagonista receptorów mineralokortykoidowych, jest lepiej tolerowany, a terapia obarczona jest mniejszym ryzykiem działań niepożądanych niż w przypadku leczenia spironolaktonem. Eplerenon stanowi preferowaną opcję terapeutyczną zwłaszcza u chorych rozwijających efekty pobudzenia receptora androgenowego i progesteronowego przy stosowaniu spironolaktonu skutkującym częstym występowaniem działań niepożądanych, takich jak: ginekomastia, zaburzenia libido, spadek potencji u mężczyzn i zaburzenia cyklu miesiączkowego u kobiet. Wydaje się, że eplerenon cechują działania plejotropowe obejmujące nie tylko kardio-, ale również nefroprotekcję.

10 powodów, dla których warto wybrać pantoprazol u pacjentów z polipragmazją

Barbara Skrzydło-Radomańska

Inhibitory pompy protonowej są podstawą farmakoterapii chorób zależnych od kwasu solnego. Pantoprazol, stosowany od roku 1997 r., uznano za lek skuteczny i bezpieczny. Jest on stabilny chemicznie także w wyższym (np. po antiacida) pH żołądkowym, ma wysoką biodostępność i działa długotrwale. Szerokie spektrum wskazań do stosowania pantoprazolu obejmuje leczenie choroby refluksowej przełyku, leczenie choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, eradykację zakażenia Helicobacter pylori, leczenie dyspepsji czynnościowej, profilaktykę i leczenie gastropatii po niesteroidowych lekach przeciwzapalnych i zespół Zollingera-Ellisona. Zaletą pantoprazolu jest mała liczba interakcji z innymi lekami - szczególnie istotna, jeśli chodzi o leki przeciwpłytkowe (klopidogrel) - ale również z antypiryną, karbamazepiną, cyklosporyną, klarytromycyną, diklofenakiem, naproksenem, nifedypiną, doustnymi lekami antykoncepcyjnymi, takrolimusem, teofiliną, warfaryną, a także etanolem. Pantoprazol to szczególnie korzystny wybór dla pacjentów w starszym wieku, też poddanych leczeniu przewlekłemu.