Stwardnienie rozsiane - nowe perspektywy

Krzysztof Selmaj

Europejska Agencja Leków (EMA) niedawno zarejestrowała trzy nowe leki: dwa modulatory receptora sfingozynowego i przeciwciało monoklonalne przeciwko anty-CD20. Zarejestrowane modulatory receptora sfingozynowego stwarzają istotny postęp w tej grupie leków. Historycznie pierwszym przedstawicielem modulatorów receptora sfingozynowego jest fingolimod - w Polsce jest stosowany jako II linia leczenia u chorych z postacią rzutowo-remisyjną SM.

Miejsce naproksenu w farmakoterapii bólu i gorączki. Co wiemy w 2022 roku?

Jarosław Woroń

Podwyższenie temperatury ciała 38 stopni C należy traktować jak stan niepożądany i dążyć do jej obniżenia do bezpiecznego poziomu. Najczęściej stosowanymi w tym celu lekami są niesteroidowe leki przeciwzapalne, które hamują syntezę prostaglandyn pośredniczących w rozwoju stanu zapalnego. Ta grupa leków nie jest jednak jednolita pod względem efektu działania przeciwgorączkowego. Jedną z najczęściej stosowanych substancji z tej grupy jest naproksen, który wyróżnia się korzystną farmakokinetyką. Ulega on szybkiemu wchłanianiu z przewodu pokarmowego i ma obwodowy okres półtrwania 12-15 h, co gwarantuje stabilny efekt przeciwgorączkowy.

Skuteczność dobesylanu wapnia w leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej

Ewa Galewicz, Jacek Lewandowski

Przewlekła niewydolność żylna jest zespołem objawów będących wynikiem długotrwałego poszerzenia naczyń żylnych i związanego z tym wzrostu ciśnienia żylnego. Terapia obejmuje metody zachowawcze, minimalnie inwazyjne, chirurgiczne lub hybrydowe, będące kombinacją ww. metod. Leczenie zachowawcze opiera się na terapii uciskowej i środkach wspomagających, takich jak: fizjoterapia, manualny drenaż limfatyczny i stosowanie flebotoników. Z uwagi na niski odsetek pacjentów akceptujących terapię uciskową leki flebotoniczne odgrywają istotną rolę w niwelowaniu objawów niewydolności żylnej. Dobesylan wapnia należy do grupy leków ochraniających ściany naczyń. Właściwość, która sprawia, że wyróżnia się on w tej grupie, to znaczny wpływ na parametry reologiczne krwi, co czyni go niezwykle cennym preparatem w leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej u pacjentów z chorobami współistniejącymi oraz czynnikami powodującymi wzrost lepkości krwi.

Rola lakozamidu i lewetyracetamu w leczeniu padaczki

Iwona Kurkowska-Jastrzębska

Lewetyracetam i lakozamid są lekami nowymi, o nieco innych niż klasyczne preparaty mechanizmach działania. Lewetyracetam hamuje przewodnictwo synaptyczne przez blokowanie wydzielania pęcherzyków synaptycznych. Lakozamid zwiększa liczbę nieaktywnych kanałów sodowych, co prowadzi do zmniejszenia pobudliwości neuronów. Oba leki można stosować w monoterapii, a także łączyć niemal z każdym lekiem przeciwnapadowym ze względu na synergizm działania oraz niewielką liczbę interakcji. Ze względu na korzystny profil terapeutyczny i brak wpływu na zdolności poznawcze są szczególnie godne polecenia w politerapii i u osób starszych, osób niepełnosprawnych oraz u dzieci.

Połączenie tramadolu z deksetoprofenem

Jarosław Woroń

Ból jest najczęstszym objawem występującym w medycynie skłaniającym pacjenta do szukania pomocy lekarskiej. Zazwyczaj pełni funkcję ostrzegawczo-obronną , będąc sygnałem istniejącego zagrożenia i objawem choroby. Jeżeli trwa długo, przestaje odgrywać rolę sygnału ostrzegawczego i staje się źródłem cierpienia, a przez to obniża jakość życia. Ból należy bezwzględnie zwalczać, ponieważ kiedy przestaje pełnić funkcję informacyjną, powoduje znaczące pogorszenie jakości życia i funkcjonowania, a także przyczynia się do niekorzystnych zmian w zakresie obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego, których konsekwencją może być chronifikacja bólu. Źle leczony, pogarsza także jakość snu i sprzyja nadużywaniu leków, nie tylko przeciwbólowych, ale również nasennych.  

8 powodów, dla których warto stosować lewodropropizynę

Bartosz J. Sapilak

Najczęstszą przyczyną ostrego kaszlu są infekcje górnych dróg oddechowych. Kaszel przewlekły może być symptomem wielu innych schorzeń płuc, takich jak: astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc, rak płuca, a także patologii pozapłucnych. Suchy kaszel bywa uciążliwym objawem, który należy ograniczyć, by umożliwić codzienne funkcjonowanie. Nie tylko obniża on jakość życia i snu chorego, ale również wiąże się ze znacznymi kosztami ekonomicznymi. W terapii wykorzystujemy zaledwie kilka substancji czynnych. Jedną z nich jest lewodropropizyna. Poniższa praca omawia jej przydatność kliniczną.

Diuretyki

Jacek Lewandowski, Artur Mamcarz

Opracowanie jest połączeniem wiedzy płynącej z badań klinicznych i wieloletniego doświadczenia lekarzy praktyków. Autorzy przedstawiają różne aspekty leczenia diuretykami. Diuretyki odgrywają kluczową rolę w terapii chorób układu sercowo-naczyniowego. Stanowią niezbędny element skojarzonego leczenia nadciśnienia tętniczego, potencjalna zaleta leków moczopędnych polega na przywracaniu fizjologicznego profilu dobowego ciśnienia u chorych bez nocnego obniżenia ciśnienia.

Duloksetyna - możliwości zastosowania w praktyce psychiatry - kieszonkowy przewodnik

Anna Antosik-Wójcińska

Celem artykułu jest pokazanie na przykładzie przypadków klinicznych możliwości zastosowania duloksetyny w codziennej praktyce lekarza psychiatry, neurologa oraz lekarza pierwszego kontaktu, jak również wyodrębnienie profilu pacjenta, który mógłby najbardziej skorzystać na terapii tym lekiem. Autorka dokonała podsumowania informacji dotyczących bezpieczeństwa i wskazań do stosowania duloksetyny, porównując ten lek do innych często stosowanych leków przeciwdepresyjnych. Opierając się na wynikach badań i doświadczeniach własnych w stosowaniu duloksetyny w różnych sytuacjach klinicznych i w różnych populacjach pacjentów, odniosła się także do najczęściej pojawiających się pytań i wątpliwości stanowiących barierę przed wdrożeniem przez lekarzy terapii duloksetyną.

Kluczowe informacje dotyczące połączenia rozuwastatyny z ezetymibem

Maria Łukasiewicz, Artur Mamcarz

Hipercholesterolemia jest problemem globalnym, a częstość jej występowania w dorosłej populacji znacznie przekracza 50%. Jeszcze bardziej zatrważający jest fakt, że ponad 50% chorych nie jest w ogóle świadomych obecności choroby, a spośród osób z rozpoznaniem jedynie niewielka grupa jest leczona w sposób skuteczny i zgodny z wytycznymi. Skuteczne postępowanie medyczne wprowadzone na etapie bezobjawowej hipercholesterolemii pozwala zaś zredukować ryzyko sercowo-naczyniowe oraz powstrzymuje rozwój groźnych powikłań, takich jak zawał serca czy udar mózgu.

Diabetologia dla POZ - wykorzystanie metforminy w leczeniu stanu przedcukrzycowego, prewencji pierwotnej oraz prewencji wtórnej w cukrzycy typu 2

Grzegorz Dzida

Zalecenia postępowania w cukrzycy Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2021 jako nowe kryterium rozpoznania cukrzycy wprowadzają odsetek hemoglobiny glikowanej HbA1c > 6,5%. Jest to szczególnie ważne obecnie, w okresie epidemii COVID-19, dla pacjentów z rozpoznanym stanem przedcukrzycowym już stosujących metforminę, pozwala bowiem zwolnić z konieczności przeprowadzania doustnego testu tolerancji glukozy. W artykule opisano zasady stosowania metforminy w prewencji cukrzycy typu 2.

8 powodów, dla których warto stosować zimnotłoczony olej z nasion wiesiołka

Paulina Szczepanik-Kułak

Olej z nasion wiesiołka to pozyskiwany metodą tłoczenia na zimno produkt pochodzenia naturalnego o wyjątkowo korzystnych właściwościach terapeutycznych, o których decyduje skład bogaty w nienasycone kwasy tłuszczowe. W poniższym artykule scharakteryzowano olej z wiesiołka z uwzględnieniem działania ukierunkowanego na poprawę właściwości skóry i włosów oraz potencjału terapeutycznego w łagodzeniu wielu problemów skórnych i nie tylko.

Naproksen - multifunkcjonalny lek w świetle aktualnych badań i doniesień

Iwona Sarzyńska-Długosz, Bartosz Sapilak

Działania terapeutyczne naproksenu i unikalne cechy farmakologiczne leku wpływają na możliwości jego wykorzystania nie tylko w praktyce lekarza POZ, ale również w poradniach specjalistycznych. Jest on skuteczny w uśmierzaniu bólów mięśniowo-szkieletowych różnego pochodzenia, dodatkowo zaś ma działanie przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Umożliwia to zarówno skuteczne stosowanie go w chorobach przewlekłych, takich jak: RZS, ChZS, ZZSK, jak i efektywną redukcję objawów klasycznych infekcji, szczególnie tych o podłożu wirusowym, zmniejszając bóle mięśni, stawów, głowy i obniżając gorączkę.

Rola kwasu masłowego w patogenezie i leczeniu chorób jelit

Karolina Radwan, Piotr Radwan

Kwas masłowy należy do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, będących fizjologicznie produktem fermentacji prowadzonej przez mikrobiotę jelitową. Wykazuje szerokie spektrum korzystnych działań metabolicznych na poziomie przewodu pokarmowego i tkanek obwodowych, w tym stanowi główne źródło energii dla kolonocytów, ma działanie cytoprotekcyjne, regeneracyjne i troficzne na błonę śluzową jelit. W stanach patologicznych upośledzenie syntezy kwasu masłowego i obniżenie jego stężenia może prowadzić do uszkodzeń bariery jelitowej, translokacji bakteryjnej, zaburzeń immunomodulacji oraz nasilonej reakcji zapalnej. Egzogennie podawany kwas masłowy w postaci soli sodowej (maślan sodu) wykazuje wielokierunkowe korzystne działanie terapeutyczne uzasadniające jego szerokie zastosowanie w medycynie ogólnej, gastroenterologii, geriatrii, onkologii i w postępowaniu okołooperacyjnym.

Przewodnik antystresowy dla lekarzy w czasach zarazy

Bartosz Łoza

Przedstawiamy Państwu przewodnik skierowany do lekarzy i szerokiej rzeszy Czytelników, który pozwoli pokonać stres w epoce pandemii, w czasach, gdy jak w czarnej komedii, jedna zła wiadomość goni drugą, także złą, i mamy wiele powodów do zmartwienia. Poradnik omawia fazy reakcji na stres oraz mechanizmy radzenia sobie z nim. Wskazuje, jak rozmawiać ze sobą w czasach pandemii, jak w zgiełku zasłyszanych czy przeczytanych w mediach rad odsiewać te, które są bezużyteczne, a niekiedy nawet toksyczne, a także jak znaleźć złoty środek w nowej rzeczywistości. Błyskotliwe i uniwersalne w wymowie rozważania autora wzbogacone są humorystycznymi ilustracjami.

9 powodów, dla których warto stosować eplerenon

Beata Wożakowska-Kapłon

Terapia antagonistami receptorów mineralokortykoidowych: eplerenonem lub spironolaktonem, prowadzi do zmniejszenia ryzyka hospitalizacji i zgonów u chorych z niewydolnością serca z obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory. Eplerenon, selektywny antagonista receptorów mineralokortykoidowych, jest lepiej tolerowany, a terapia obarczona jest mniejszym ryzykiem działań niepożądanych niż w przypadku leczenia spironolaktonem. Eplerenon stanowi preferowaną opcję terapeutyczną zwłaszcza u chorych rozwijających efekty pobudzenia receptora androgenowego i progesteronowego przy stosowaniu spironolaktonu skutkującym częstym występowaniem działań niepożądanych, takich jak: ginekomastia, zaburzenia libido, spadek potencji u mężczyzn i zaburzenia cyklu miesiączkowego u kobiet. Wydaje się, że eplerenon cechują działania plejotropowe obejmujące nie tylko kardio-, ale również nefroprotekcję.

Niedokrwistości w chorobach nowotworowych

Jadwiga Dwiliewicz-Trojaczek, Tadeusz Pieńkowski

"Niedokrwistości w chorobach nowotworowych" to monografia, w której przedstawiono patomechanizmy rozwoju niedokrwistości u chorych na nowotwory - zarówno guzy lite, jak i chłoniaki złośliwe - a ponadto metody diagnostyczne i sposoby leczenia anemii, w zależności od ich rodzaju. W pracy podano zalecenia dotyczące leczenia lekami immunosupresyjnymi, preparatami żelaza, czynnikami stymulującymi erytropoezę, a także preparatami krwi. Monografia ta skierowana jest przede wszystkim do hematologów i onkologów, ale również do lekarzy rodzinnych, internistów i lekarzy innych specjalności. Niedokrwistość stanowi często pierwszy objaw choroby nowotworowej, a jej diagnostyka prowadzi do ustalenia prawidłowego rozpoznania, stąd konieczność znajomości problemu przez wszystkich lekarzy. Autorzy pracy są wybitnymi specjalistami w dziedzinie hematologii, onkologii i transfuzjologii.

Wpływ witamin z grupy B, miedzi i monofosforanu urydyny na funkcjonowanie układu nerwowego

Magdalena Rudnicka

kanka nerwowa wymaga do prawidłowego funkcjonowania wielu związków, które albo uczestniczą w metabolizmie neuronów, albo chronią je przed neurotoksycznością. Niektóre składniki odżywcze działają jednocześnie na obu płaszczyznach, a ich niedobory wymagają suplementacji. Również w przebiegu stanów patologicznych dotyczących układu nerwowego podawanie tych substancji może się okazać efektywnym i łatwym sposobem wspomagającym terapię.

Niepożądane odczyny po szczepieniu przeciw COVID-19 - jak postępować?

Adam J. Sybilski

Jak do tej pory nie mamy skutecznego leku przyczynowego na COVID-19 i dysponujemy tylko leczeniem objawowym. Najlepszym postępowaniem jest profilaktyka, która w chorobach infekcyjnych opiera się na szczepieniach. Dziesiątki lat stosowania szczepień ochronnych doprowadziły do zniknięcia lub znacznego ograniczenia występowania chorób zakaźnych. Obecnie w Polsce mamy do dyspozycji trzy szczepionki przeciw COVID-19: dwie mRNA (Comirnaty firmy Pfizer/BioNTech i Moderna COVID-19 vaccine) oraz wektorową (COVID-19 Vaccine AstraZeneca). W dużych badaniach klinicznych potwierdzono wysoką skuteczność szczepionek w ochronie przed wystąpieniem objawów COVID-19. Szczepionki mogą wywołać niepożądane odczyny poszczepienne (NOP). NOP to wszelkie zaburzenia stanu zdrowia mogące mieć związek z przyjętą szczepionką, które pojawiły się w okresie 4 tygodni po podaniu. Badania pokazują, że NOP po szczepionce przeciw COVID-19 występują u ok. 0,03-0,2% zaszczepionych. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi były: ból w miejscu wstrzyknięcia (> 80%), zmęczenie (> 60%), ból głowy (> 50%), bóle mięśni (> 30%), dreszcze (> 30%), bóle stawów (> 20%), gorączka (> 10%) - zwykle łagodna lub umiarkowana, ustępująca w ciągu kilku dni. NOP należy leczyć objawowo, lekami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi - paracetamolem i ibuprofenem. Zarówno paracetamol, jak i ibuprofen są dobrze przebadanymi preparatami, o dużym bezpieczeństwie i skuteczności. Działanie przeciwgorączkowe oraz przeciwbólowe obu leków jest podobne, jednak warunek stanowi stosowanie odpowiedniego, zalecanego ich dawkowania. Obecnie wydaje się, że paracetamol to lek pierwszego wyboru w leczeniu bólu i gorączki po szczepieniu przeciw COVID-19. Jednak wiedza na temat szczepień i szczepionek stale się pogłębia, a zalecenia zmieniają. Musimy śledzić aktualne informacje i dostosowywać nasze działania do zmieniającej się wiedzy medycznej.

Okulistyka dziecięca

Marek Prost, Ewa Leszczyńska

Pojawiająca się na rynku wydawniczym pozycja o charakterze monografii poświęconej w całości praktycznym aspektom budowy i czynności narządu wzroku u dzieci wypełnia istniejącą niszę w naszej rodzimej literaturze. Na podstawie dostępnej wiedzy, ale - i przede wszystkim - bardzo bogatego doświadczenia klinicznego autorów omówiono specyfikę budowy i rozwoju narządu wzroku u dzieci oraz zwrócono uwagę na praktyczne aspekty badania okulistycznego. W części klinicznej w przejrzysty, usystematyzowany sposób przedstawiono pełny zakres zmian chorobowych wieku dziecięcego i wzbogacono je imponującą dokumentacją fotograficzną. Oprócz problemów diagnostycznych autorzy prezentują najnowsze możliwości leczenia farmakologicznego oraz chirurgicznego. Szczególnej uwadze polecamy rozdział poświęcony rozpoznaniu i leczeniu zeza wieku dziecięcego. Monografia ta powinna znaleźć się w biblioteczce każdego lekarza zajmującego się problemami okulistyki, nie tylko wieku dziecięcego. Przystępny sposób omówienia poszczególnych zagadnień ułatwi także wykorzystanie jej przez lekarzy innych specjalności.

Leczenie otyłości w świetle aktualnych wytycznych dotyczących prewencji chorób sercowo-naczyniowych

Klaudia Knapik, Jerzy Tyszkiewicz, Jacek Lewandowski

Otyłość jest coraz powszechniejszym schorzeniem prowadzącym do pogorszenia jakości życia oraz predysponuje do rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy, chorób wątroby i wcześniejszego zgonu. Podstawą w terapii otyłości jest modyfikacja stylu życia: stosowanie diety z dziennym deficytem energetycznym oraz systematyczne ćwiczenia fizyczne. Dodatkową opcją terapeutyczną jest chirurgiczne leczenie bariatryczne prowadzące do zmniejszenia ilości przyjmowanego pokarmu lub intencjonalnego upośledzenia jego wchłaniania. W tej części artykułu omówimy zalecenia wynikające z aktualnych wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczących masy ciała, zaś w drugiej, przypominając patofizjologię otyłości, omówimy szerzej dostępne metody wspomagające i farmakologiczne leczenia otyłości.

Preparat zawierający niezmydlające się frakcje oleju awokado i oleju sojowego w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów

Eugeniusz Józef Kucharz

Preparat niezmydlających się frakcji oleju awokado i oleju sojowego jest mieszaniną uzyskiwaną według ściśle określonej procedury. Stosuje się go od dawna w leczeniu pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów; wykazuje on działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i chondroprotekcyjne. Należy do wolno działających objawowych leków stosowanych w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Działanie tej mieszaniny udokumentowano w badaniach in vitro, badaniach na modelach zwierzęcych oraz badaniach klinicznych. Wykazano, że zmniejsza ona ból spoczynkowy i występujący podczas ruchu, zmniejsza zapotrzebowanie na niesteroidowe leki przeciwzapalne i inne leki przeciwbólowe, a także poprawia stan czynnościowy narządu ruchu chorych. Preparat ten jest bardzo dobrze tolerowany i nie wykazuje interakcji z innymi lekami.

Okulistyka dziecięca kompendium dla lekarzy specjalizujących się w okulistyce i lekarzy innych specjalności

Marek Prost, Ewa Oleszczyńska-Prost

Pojawiająca się na rynku wydawniczym pozycja o charakterze monografii poświęconej w całości praktycznym aspektom budowy i czynności narządu wzroku u dzieci wypełnia istniejącą niszę w naszej rodzimej literaturze. Na podstawie dostępnej wiedzy, ale - i przede wszystkim - bardzo bogatego doświadczenia klinicznego autorów omówiono specyfikę budowy i rozwoju narządu wzroku u dzieci oraz zwrócono uwagę na praktyczne aspekty badania okulistycznego. W części klinicznej w przejrzysty, usystematyzowany sposób przedstawiono pełny zakres zmian chorobowych wieku dziecięcego i wzbogacono je imponującą dokumentacją fotograficzną. Oprócz problemów diagnostycznych autorzy prezentują najnowsze możliwości leczenia farmakologicznego oraz chirurgicznego. Szczególnej uwadze polecamy rozdział poświęcony rozpoznaniu i leczeniu zeza wieku dziecięcego. Monografia ta powinna znaleźć się w biblioteczce każdego lekarza zajmującego się problemami okulistyki, nie tylko wieku dziecięcego. Przystępny sposób omówienia poszczególnych zagadnień ułatwi także wykorzystanie jej przez lekarzy innych specjalności.

Całodobowy automatyczny pomiar ciśnienia tętniczego

Jacek Lewandowski, Mariusz Łapiński

  Monografia porusza wszystkie kluczowe kwestie związane z całodobowym automatycznym pomiarem ciśnienia tętniczego, rozwiewa wątpliwości i daje jasne wskazówki dotyczące użycia tego niezwykle ważnego nowoczesnego narzędzia diagnostycznego. To pozycja przygotowana przez liderów opinii w tym zakresie, nie tylko świetnych dydaktyków i naukowców, ale także praktykujących lekarzy. Dodatkową wartość opracowania stanowią konkretne przykłady kliniczne.

Okskarbazepina - miejsce w leczeniu padaczki

Marcin Kopka

Okskarbazepina jest zalecana jako lek pierwszego rzutu w monoterapii oraz terapii dodanej zarówno u dzieci, jak i dorosłych z napadami ogniskowymi. Jest dość dobrze tolerowana i rzadziej wchodzi w interakcje z innymi lekami, a ewentualne działania niepożądane rzadziej prowadzą do zaprzestania terapii. Istotną cechą leku jest pozytywny wpływ na sferę seksualną chorych oraz przypuszczalny pozytywny wpływ na zmniejszenie objawów depresyjnych.