Renesans metforminy

Artur Mamcarz, Wiesława B. Duda-Król

Publikacja poświęcona jest metforminie, leku który skutecznie leczy hiperglikemię, ma działanie metaboliczne, zmniejsza insulinooporność i znakomicie sprawdza się w farmakoterapii chorych z zespołem metabolicznym

Psychiatria w medycynie Dialogi interdyscyplinarne Tom 1

Joanna Rymaszewska, Dominika Dudek

Dostajecie, Drodzy Czytelnicy, niebywale praktyczną pozycję, pozwalającą zrozumieć problemy psychiatryczne w praktyce szeregu specjalności lekarskich. Za wyjątkowo atrakcyjną należy uznać formułę niniejszej książki pod redakcją prof. Joanny Rymaszewskiej i prof. Dominiki Dudek, uznanych autorytetów w dziedzinie psychiatrii. Rozmowy obu Autorek z eksperymentami reprezentującymi wiele innych dziedzin medycyny o problemach psychiatrycznych, z jakimi mają do czynienia w swojej praktyce klinicznej, dla mnie, internisty-kardiologa, były bardzo interesujące i wciągające. każdego lekarza, który na co dzień styka się z problemami psychiatrycznymi u swoich pacjentów - bez względu na specjalność - aby w wolnej chwili sięgnął po tę niezwykle ciekawą pozycję.

Jesień i zima - czas wzmożonych infekcji

Adam J. Sybilski

Zakażenia układu oddechowego występują przez cały rok, ale częstość ich występowania zmienia się w zależności od pory roku i znacznie wzrasta w okresie jesienno-zimowym. Wydaje się, że główne znaczenie dla sezonowości wzrostu zachoro wań na infekcje dróg oddechowych w okresie jesienno-zimowym mają: zwiększone zanieczyszczenie środowiska, zimniejsze powietrze jesienią i zimą niż latem, wychłodzenie spowodowane przez oddychanie wilgotnym i chłodnym powietrzem, nad mierne ogrzewanie mieszkań, wysuszenie powietrza w domach przez ogrzewanie, brak słońca i mniejsza produkcja witaminy D, zmniejszenie się dystansu między ludźmi. Najważniejsza w postępowaniu z infekcjami jesienią i zimą jest profilaktyka, a jej podstawowy element stanowi wzmacnianie układu odpornościowego. Jednak nawet najlepsza profilaktyka nie uchroni nas w 100%. W przypadku pojawienia się infekcji dróg oddechowych należy wdrożyć odpowiednie leczenie. W każdym przypadku infekcji (zwłaszcza o etiologii wirusowej) należy zastosować leczenie objawowe. W kilku specyficznych sytuacjach, w których etiologia jest znana lub podejrzewana, w swoim arsenale mamy leki przyczynowe. Dotyczy to infekcji grypowej (oseltamiwir), infekcji bakteryjnej (antybiotyk, np. amoksycylina z kwasem klawulanowym) oraz zakażenia atypowego (makrolid). Oseltami wir podajemy w grypie i przy jej podejrzeniu. Amoksycylina z kwasem klawulanowym odgrywa szczególną rolę w ambulato ryjnym leczeniu ostrego zapalenia ucha środkowego i pozaszpitalnego zapalenia płuc. Azytromycyna jest lekiem pierwszego rzutu w zakażeniach atypowych (krztusiec, mykoplazma).

Diagnostyka zmian ogniskowych wątroby z zastosowaniem ultrasonograficznych środków kontrastujących - strategia badania

Maciej Jędrzejczyk

Celem pracy jest przedstawienie techniki i strategii badania ultrasonograficznego z zastosowaniem ultrasonograficznych środków kontrastujących w diagnostyce zmian ogniskowych wątroby w zależności od wskazań i obrazu klinicznego.

Przełykowe i pozaprzełykowe objawy choroby refluksowej przełyku - postępowanie w świetle najnowszych wytycznych

Barbara Skrzydło-Radomańska

Choroba refluksowa przełyku należy do najczęstszych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. Jak wynika z aktualnych badań, dotyczy ona ok. 20-23% populacji osób dorosłych w krajach Europy Zachodniej i Ameryki Północnej. Największe wyzwania i problemy w leczeniu to nietypowe objawy, objawy pozaprzełykowe i oporność na farmakoterapię, głównie inhibitorami pompy protonowej, które są podstawową grupą leków w tym wskazaniu. Brak skuteczności ich działania dotyczy 17-45% pacjentów. Jeśli mimo zastosowania inhibitorów pompy protonowej dolegliwości się utrzymują, możliwe są podwojenie dawki lub zamiana preparatu na inny, ewentualnie dodanie blokera receptora H2, alginianu, sukralfatu lub leku prokinetycznego. Z tego powodu w ostatnim czasie pojawiły się nowe zalecenia mające zwiększyć skuteczność terapii. W 2021 r. ukazały się łączone wytyczne europejskie i amerykańskie dotyczące postępowania w chorobie refluksowej opornej na leczenie, a w 2022 r. Polskie Towarzystwo Gastroenterologii opublikowało wytyczne leczenia choroby refluksowej. W pracy podsumowano najważniejsze ustalenia powyższych dokumentów.

Inhibitory DPP-4 - fakty i mity

Agnieszka Łebkowska

Inhibitory dipeptydylopeptydazy 4 (DPP-4, dipeptidyl peptidase-4), zwane gliptynami, należą do doustnych leków przeciwhiperglikemicznych, wymienianych w algorytmie leczenia cukrzycy typu 2 (T2DM, type 2 diabetes mellitus). Działają w oparciu o mechanizm inkretynowy i powodują szybkie i całkowite hamowanie enzymu DPP-4, przez co przyczyniają się do wzrostu stężenia endogennych inkretyn - glukagonopodobnego peptydu 1 oraz żołądkowego peptydu hamującego, a to w efekcie zwiększa wydzielanie insuliny, a zmniejsza glukagonu. Według aktualnych zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego dzięki bezpieczeństwu i dobrej tolerancji inhibitory DPP-4 stanowią wsparcie terapii T2DM na etapie jej intensyfikacji lub też w monoterapii w przypadku przeciwwskazań do stosowania innych grup leków przeciwhiperglikemicznych. W Polsce szeroko dostępne substancje z tej grupy to sitagliptyna i wildagliptyna. Wprowadzenie preparatów generycznych gliptyn oraz korzystne warunki refundacyjne umożliwiły szerszy dostęp do tej grupy leków.

Bezpieczeństwo i skuteczność mirabegronu i solifenacyny w leczeniu nadaktywnego pęcherza moczowego u pacjentów w wieku podeszłym

Tomasz Wiatr, Piotr Chłosta

Objawy ze strony dolnych dróg moczowych, w tym parcia naglące, nietrzymanie moczu spowodowane parciem, częstomocz i nykturia, są powszechne u osób starszych i wiążą się ze znacznym pogorszeniem jakości życia. Gdy postępowanie zachowawcze, takie jak modyfikacja przyjmowania płynów czy trening pęcherza, nie łagodzi objawów, zaleca się wdrożenie postępowania farmakologicznego. Leki antymuskarynowe jako leki pierwszego rzutu w leczeniu pęcherza nadaktywnego blokują aktywność muskarynowych receptorów M2/M3 w pęcherzu i zapewniają znaczące korzyści kliniczne w terapii objawów pęcherza nadaktywnego u osób starszych, lecz ich skutki uboczne są częste, co niejednokrotnie prowadzi do dyskontynuacji leczenia. Mirabegron, agonista receptorA beta 3-adrenergicznego, wykazuje podobną skuteczność jak leki antymuskarynowe bez ryzyka działania antycholinergicznego.

Przypadki kliniczne pacjentów leczonych tadalafilem oraz solifenacyną

Bartosz J. Sapilak

W artykule przedstawiono zasady terapii dwoma lekami urologicznymi - tadalafilem i solifenacyną. Zaprezentowano również przypadki kliniczne omawiające ich praktyczne zastosowanie. Pierwszy wykorzystywany jest głównie w leczeniu zaburzeń wzwodu i przerostu prostaty, drugi w terapii naglącego nietrzymania moczu, częstomoczu i parcia naglącego. Działanie tadalafilu opiera się na selektywnej i odwracalnej inhibicji specyficznej fosfodiesterazy cGMP typu 5. Zahamowanie aktywności enzymu przez tadalafil prowadzi do hamowania rozpadu i nasilenia działania cGMP w ciałach jamistych prącia, co przedłuża relaksację mięśni gładkich i powoduje napływ krwi do tkanek członka, a tym samym pomaga uzyskać i utrzymać wzwód. W tym wskazaniu lek stosujemy doraźnie, nie częściej niż 1-2 razy w tygodniu. W terapii łagodnego przerostu stercza leczenie opiera się na mniejszych dawkach tadalafilu, ale przyjmowanych codziennie.

Przewód pokarmowy a COVID-19. Obserwacje po roku pandemii. Część 1. Pacjenci ze schorzeniami górnego odcinka przewodu pokarmowego

Anita Gąsiorowska

Najczęstsze objawy kliniczne choroby spowodowanej przez koronawirus SARS-CoV-2 (COVID-19) obejmują gorączkę, kaszel, duszność, bóle gardła, bóle mięśni i stawów, dreszcze oraz bóle głowy. W przebiegu COVID-19 stwierdzono także występowanie sympotów ze strony przewodu pokarmowego, takich jak: biegunka, nudności, wymioty, ból brzucha i brak apetytu. Chociaż nie są w pełni poznane mechanizmy odpowiedzialne za rozwój biegunki w COVID-19, obecnie uważa się, że może ona być wynikiem bezpośredniego cytopatycznego działania wirusa oraz odpowiedzi immunologicznej. Dodatkowo po zakażeniu przewodu pokarmowego SARS-CoV-2 u niektórych pacjentów mogą wystąpić zmiany w mikrobiocie jelitowej. W artykule przedstawiono analizę objawów ze strony przewodu pokarmowego, które pojawiają się w przebiegu COVID-19, oraz omówiono zagadnienia związane z ich rozpoznawaniem i leczeniem.

Bezpieczeństwo kardiologiczne stosowania etorykoksybu

Paweł Balsam

Etorykoksyb jest wysoce selektywnym inhibitorem cyklooksygenazy 2 wskazanym w łagodzeniu objawów zapalenia stawów i kości, reumatoidalnego zapalenia stawów oraz bólu i oznak zapalenia związanego z ostrym zapaleniem stawów dnawym. Selektywne niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak etorykoksyb, powstały w wyniku wysiłków zaprojektowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które poprzez mechanizm oszczędzający aktywność cyklooksygenazy 1 zmniejszałyby ryzyko działań niepożądanych w postaci toksyczności żołądkowo-jelitowej. W niniejszej pracy przedstawiono dwa przypadki kliniczne ilustrujące miejsce etorykoksybu w terapii choroby zwyrodnieniowej stawów i reumatoidalnego zapalenia stawów ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa kardiologicznego.

Pikosiarczan sodu czy glikol polietylenowy w przygotowaniu przed planową kolonoskopią w warunkach ambulatoryjnych? Przegląd systematyczny oraz metaanaliza

Michał F. Kamiński

Niniejsze opracowanie stanowi podsumowanie oraz omówienie metaanalizy 16 randomizowanych badań dotyczących porównania skuteczności dwóch środków farmakologicznych (pikosiarczanu sodu z cytrynianem magnezu [SPMC] lub glikolu polietylenowego [PEG]) stosowanych w przygotowaniu jelit przed planowaną kolonoskopią wykonywanych w warunkach ambulatoryjnych u dorosłych pacjentów. Wyniki analizy wykazały przewagę SPMC nad PEG pod względem stopnia oczyszczenia jelita, tolerancji pacjenta oraz częstości występowania działań niepożądanych. Nie wykazano różnic między PEG a SPMC w zakresie wykrywalności polipów i gruczolaków.

Amisulpryd - niedoceniany lek o wielu twarzach

Anna Antosik-Wójcińska, Bartłomiej Antoniak

Chociaż amisulpryd należy do neuroleptyków najwcześniej wprowadzonych w psychiatrii, to jego właściwości farmakologicz ne i zróżnicowane zależnie od dawki działanie sprawiają, że wciąż znajduje on zastosowania w różnych sytuacjach klinicznych. Nowe wskazania refundacyjne off-label objęte refundacją, czyli F21, F22, F23, F24, F25, F28, F29 wg ICD-10, umożliwiają szer sze stosowanie leku. Jednak aby stało się to możliwe, konieczne jest zrozumienie jego działania. W artykule przypominamy kil ka podstawowych faktów dotyczących amisulprydu oraz opisujemy kilka przypadków klinicznych pokazujących zastosowania różnych dawek zależnie od profilu objawów i obrazu klinicznego choroby w danym momencie.

Psychologiczne wyzwania i...szanse w czasie pandemii

Michał Lew-Starowicz

Znany ekspert Pan Profesor Michał Lew-Starowicz wypowiada się na temat sytuacji pacjentów psychiatrycznych z zaburzeniami seksualnymi, których źródłem jest lub może być epidemia ze wszystkimi jej konsekwencjami, a także opisuje sytuację osób, par, które charakteryzują się normą psychiczną, a epidemia mogła zmienić ich postawy, zachowania. W wywiadzie pokazany jest także kontekst kulturowy, w którym przyszło nam żyć i który może mieć na nas wpływ. Pan Profesor podzielił się swoimi doświadczeniami klinicznymi w sytuacji, która psychiatrom i seksuologom dostarcza wielu nowych terapeutycznych wyzwań.

Nowoczesne leczenie przeciwzakrzepowe u pacjentów z chorobami miażdżycowymi. Miejsce rywaroksabanu w aktualnych wytycznych oraz codziennej praktyce klinicznej

Konrad Stępień, Grzegorz Gajos

Choroba układu sercowo-naczyniowego na podłożu miażdżycy (ASCVD, atherosclerotic cardiovascular disease), która obejmuje chorobę wieńcową, chorobę naczyń mózgowych oraz chorobę tętnic obwodowych, wiąże się z wysoką zachorowalnością, śmiertelnością i kosztochłonnością w aspekcie populacyjnym. Monoterapia przeciwpłytkowa była od dawna podstawą leczenia przeciwzakrzepowego w profilaktyce pierwotnej i wtórnej incydentów w ASCVD. Ostatnie randomizowane badania pokazały zalety i efektywność strategii dwukierunkowego hamowania w przewlekłej ASCVD. Kwas acetylosalicylowy i mała dawka rywaroksabanu zastosowane w skojarzeniu działają synergistycznie i stanowią atrakcyjną opcję terapeutyczną u wybranych grup pacjentów.

Tamsulosyna i solifenacyna jako forma leczenia skojarzonego pacjentów z objawami ze strony dolnych dróg moczowych - wskazania oparte na zasadach evidence-based medicine oraz praktycznych doświadczeniach

Piotr Zapała

Leczenie skojarzone tamsulosyną i solifenacyną jest jednym z częściej stosowanych skojarzeń lekowych u pacjentów z nasilonymi objawami z dolnych dróg moczowych w fazie napełniania. Objawy takie mogą mieć charakter wtórny do przeszkody podpęcherzowej, ale mogą być również patofizjologicznie niezależne od łagodnego rozrostu stercza. Duoterapia tamsulosyną i solifenacyną wydaje się leczeniem bezpiecznym, a z perspektywy klinicznej kluczowa pozostaje selekcja pacjenta, który odniesie największą korzyść z takiego leczenia.

Problem oporności farmakokinetycznej na ASA

Magdalena Rudnicka

Kwas acetylosalicylowy (ASA) jest podstawowym lekiem przeciwpłytkowym, jednak zaburzenie procesów farmakokinetycznych na etapie wchłaniania może prowadzić do wystąpienia oporności farmakokinetycznej na ASA. Skutkiem tego jest niepełne hamowanie agregacji i zwiększone ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych. Zjawisko oporności częściej dotyczy pacjentów otyłych, chorych na cukrzycę czy starszych. Jednym ze sposobów przełamywania oporności farmakokinetycznej może być zastosowanie tabletki o natychmiastowym uwalnianiu oraz dodanie substancji, które przyspieszają wchłanianie, takich jak glicyna. Glicyna ponadto ma działanie przeciwzapalne, immunomodulujące i cytoprotekcyjne, co może ograniczać uszkodzenia przewodu pokarmowego związane z terapią ASA. Badania kliniczne wskazują, że suplementacja glicyną może zmniejszać ryzyko wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej u pacjentów z zespołem metabolicznym. Zatem u osób z populacji geriatrycznej, otyłych czy chorych na cukrzycę zastosowanie postaci o natychmiastowym uwalnianiu z dodatkiem glicyny może okazać się skuteczną opcją leczenia przeciwpłytkowego.

Przewód pokarmowy a COVID-19 ze szczególnym uwzględnieniem zaburzeń czynnościowych - obserwacje po 2 latach pandemii

Karolina Radwan, Piotr Radwan

Infekcje SARS-CoV-2 często przebiegają z symptomami gastroenterologicznymi, co stanowi duże wyzwanie terapeutyczne. W świetle ponad 2-letnich doświadczeń z pandemią wiadomo również, że po przechorowaniu objawowego COVID-19 i wyeliminowaniu wirusa znacznie wzrasta ryzyko rozwoju zespołu post-COVID, którego dominujący element mogą stanowić zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego. Obserwuje się także wyraźną tendencję do istotnego zaostrzania symptomów zespołu jelita nadwrażliwego i dyspepsji czynnościowej zdiagnozowanych w okresie przedpandemicznym. Ważny filar opieki nad pacjentami ambulatoryjnymi stanowi telemedycyna zorientowana na rzetelny wywiad z uwzględnieniem ewentualnych objawów alarmujących. W leczeniu zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego w dobie pandemii zaleca się leki o udowodnionej skuteczności i wysokim profilu bezpieczeństwa, w tym leki spazmolityczne i prokinetyki.

Profile pacjentów, u których warto stosować Lewozymendan

Opracowanie zbiorowe

Profile pacjentów, u których warto stosować lewozymendan to książka poświęcona praktycznym aspektom wykorzystania lewozymendanu - leku inotropowego dodatniego stosowanego w zdekompensowanej niewydolności serca. Lewozymendan jest podawany przede wszystkim w najtrudniejszych przypadkach, a doświadczenia z nim związane w części ośrodków są niewielkie. zdecydowaliśmy się na zaprezentowanie opisów realnych sytuacji klinicznych, aby pokazać niuanse, których znajomość może zdecydować o powodzeniu terapii.

3 profile pacjentów, w leczeniu których wybieram metronidazol

Anita Gąsiorowska

W pracy przedstawiono 3 profile pacjentów z różnymi chorobami przewodu pokarmowego, u których można uzyskać korzyści z zastosowania metronidazolu.

Rak Trzustki Kompendium

Lucjan Wyrwicz

Rak trzustki to monografia poświęcona nowotworowi, którego diagnostyka i leczenie są bardzo trudne ze względu na mało charakterystyczne objawy, niewielką częstość występowania i specyficzną biologię guza. Stanowi on tylko 2% wszystkich nowotworów złośliwych rozpoznawanych w Polsce (ok. 3000 nowych przypadków rocznie), ale jest dla lekarzy dużym wyzwaniem. Autorzy niniejszej monografii, specjaliści od lat zajmujący się leczeniem chorych na raka trzustki, przygotowali praktyczne i nowoczesne opracowanie dla wszystkich lekarzy, którzy mogą mieć do czynienia z pacjentami z objawami sugerującymi chorobę bądź z już chorymi. Dokładnie przedstawili najnowsze poglądy na patogenezę choroby i sposoby jej leczenia. W oparciu o swoje szerokie doświadczenia opisali metody szybkiego diagnozowania i różne rodzaje terapii - ich skuteczność, zalety i ograniczenia. Książka jest bardzo ciekawym, ambitnym i praktycznym opracowaniem, które przedstawia coraz częściej występującą chorobę wymagającą podejmowania szybkich i trafnych decyzji terapeutycznych. Przedstawione na kartach tego kompendium informacje z pewnością w tym pomogą.

Naproksen - multifunkcjonalny lek w świetle aktualnych badań i doniesień

Iwona Sarzyńska-Długosz, Bartosz Sapilak

Działania terapeutyczne naproksenu i unikalne cechy farmakologiczne leku wpływają na możliwości jego wykorzystania nie tylko w praktyce lekarza POZ, ale również w poradniach specjalistycznych. Jest on skuteczny w uśmierzaniu bólów mięśniowo-szkieletowych różnego pochodzenia, dodatkowo zaś ma działanie przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Umożliwia to zarówno skuteczne stosowanie go w chorobach przewlekłych, takich jak: RZS, ChZS, ZZSK, jak i efektywną redukcję objawów klasycznych infekcji, szczególnie tych o podłożu wirusowym, zmniejszając bóle mięśni, stawów, głowy i obniżając gorączkę.

Leczenie kaszlu - fakty, mity, nowe spojrzenie na znane leki

Katarzyna Białek-Gosk

Kaszel jest jednym z najczęstszych objawów chorób dróg oddechowych. Wyróżnia się kaszel ostry, podostry i przewlekły. U chorych z utrudnieniem odkrztuszania plwociny zastosowanie znajdują leki mukokinetyczne. W przypadku męczącego kaszlu, pogarszającego jakość życia w czasie ostrych infekcji, nasilenia chorób przewlekłych oraz w przypadku kaszlu opornego na leczenie stosuje się leki przeciwkaszlowe. Bromheksyna i ambroksol są znanymi lekami mukokinetycznymi ułatwiającymi odkrztuszanie zalegającej wydzieliny. Leki przeciwkaszlowe z grupy leków ośrodkowych charakteryzują się dużą skutecznością, ale także wieloma działaniami niepożądanymi. Warto więc sięgać po preparaty działające obwodowo, o potwierdzonym profilu bezpieczeństwa.

Rola wapnia w diecie kobiet w ciąży i karmiących

Aleksandra Cichocka

W czasie ciąży i karmienia dieta kobiety powinna być wartościowa i w jak największym stopniu pokrywająca zapotrzebowanie na składniki odżywcze, w tym na wapń. Odgrywa on szczególną rolę w zachowaniu zdrowia mamy i dziecka. Zbyt mało wapnia w diecie może się przyczynić m.in. do wystąpienia nadciśnienia ciążowego, przedwczesnego porodu, może także wywołać nieprawidłowości w budowie kości u dziecka. Autorka, popularyzatorka zdrowego żywienia, omawia w poradniku normy zapotrzebowania na wapń u kobiet w ciąży i karmiących oraz czynniki, które zwiększają i zmniejszają wykorzystanie wapnia z diety. Przedstawia przykładowe modele dietetyczne, które pomogą w spożyciu odpowiednich ilości wapnia i produktów mlecznych w tym szczególnym czasie. Czytelniczki znajdą też w poradniku przykładowe jadłospisy, które staną się dla nich inspiracją do wzbogacenia codziennej diety.

Profile pacjentów, którzy mogą odnieść korzyści z terapii sertraliną

Dominika Dudek

Sertralina jest bardzo dobrze poznanym i jednym z najczęściej stosowanych leków przeciwdepresyjnych. Dzięki profilowi dzia łania oraz dobrej tolerancji znajduje zastosowanie w wielu grupach chorych. Może być traktowana jako lek pierwszego rzutu w leczeniu każdego epizodu depresyjnego, a zwłaszcza z towarzyszącymi zaburzeniami lękowymi. Jest dobrze przebadana u pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego, ma również korzystny profil metaboliczny. To wszystko sprawia, że jest bardzo przydatna w praktyce nie tylko lekarza psychiatry, lecz także lekarza POZ, który często spotyka się z pacjentami ze współistniejącą depresją i chorobami somatycznymi.