Autonomia woli w prawie prywatnym międzynarodowym i arbitrażu

Joanna Boroń, Katarzyna Buda, Mateusz Dąbroś, Patryk Felkel, ...

Na publikację składają się wybrane referaty spośród wygłoszonych podczas konferencji naukowej pt. „Autonomia woli w prawie prywatnym międzynarodowym i arbitrażu”,  która zorganizowana została przez Koło Naukowe Prawa Prywatnego Międzynarodowego i Arbitrażu przy Katedrze Prawa Cywilnego i Prawa Prywatnego Międzynarodowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego. Autorzy podejmują rozważania nad współczesnym statusem zasady autonomii woli w prawie prywatnym międzynarodowym i w prawie sądownictwa polubownego. Właściwie ze wszystkich artykułów wyłania się przekonanie, iż współczesne prawo kolizyjne jest polem ścierania się dwóch przeciwstawnych tendencji. Z jednej strony dostrzegalna jest ekspansja zasady autonomii woli na obszary, w których tradycyjnie nie była ona respektowana. Z drugiej – w sferze zobowiązań umownych, gdzie zasada ta trwale wpisała się w tradycje prawa kolizyjnego, dostrzega się zjawisko przeciwne, które jest wyrazem przekonania, że kolizyjnoprawna autonomia woli stron musi  podlegać pewnym ograniczeniom. Analogiczne wyzwania stają przed współczesnym prawem sądownictwa polubownego, pomimo że wyrasta ono z zasady autonomii woli i jest wyrazem jej najwyższego poszanowania. Książka będzie zapewne wartościową i użyteczną publikacją dla przedstawicieli doktryny prawa kolizyjnego i prawa sądownictwa polubownego, jak również dla praktyki prawniczej.

Studia Politicae Universitatis Silesiensis. T. 9

red. Jan Iwanek, Mieczysław Stolarczyk, współudz. Marian Mitręga

Kolejny, dziewiąty już, tom prezentowanego wydawnictwa jest wyjątkowy z tego względu, że geneza jego powstania wiąże się z pamięcią o Pani Profesor Lucynie Frąckiewicz. Zebrane przez Redaktorów artykuły są spójne tematycznie, dotyczą bowiem szeroko pojętego problemu ubóstwa, marginalizacji i wykluczenia społecznego. Zostały one pomieszczone w czterech blokach tematycznych. W bloku pierwszym „Ubóstwo, marginalizacja, wykluczenie społeczne – aspekty teoretyczne i praktyczne”, przedstawiono artykuł R. Janika o roli interwencjonizmu państwowego w powstaniu welfare state w XX wieku, A. Lipskiego dotyczący debaty nad wykluczeniem społecznym, J. Sztumskiego o marginesie społecznym w ujęciu socjologicznym, R. Jończego na temat wpływu zagranicznej migracji zarobkowej na poziom życia na przykładzie wsi województwa opolskiego, R. Rauzińskiego, T. Sołdry-Gwiżdż, K. Szczygielskiego o grupach szczególnie zagrożonych wykluczeniem społecznym, M. Baron-Wiaterek traktujący o systemowych podstawach pomocy osobom niepełnosprawnym, B. Kołaczek na temat znaczenia świadczeń społecznych w zapobieganiu ubóstwu dzieci, P. Jusko dokonał analizy sytuacji społecznej i pomocy społecznej w Republice Słowackiej, a J. Jarosiński opisuje kwestie ruchu zawodowego wobec problemów wykluczenia i marginalizacji w środowisku kolejarskim.                                           W bloku „Przeciwdziałanie ubóstwu dzieci i młodzieży oraz międzypokoleniowemu przekazywaniu biedy” M. Barátová i L. Lojdová zajęły się kwestią rodziny jako formą ochrony przed ubóstwem dzieci, M. Kowalewicz skupiła się na kwestii samookreślenia się zawodowego i technologii innowacyjnych w rehabilitacji dzieci niepełnosprawnych, A. Odlerová zestawiła problematykę rozbieżności światów ludzi młodych i starych.              Blok „Partnerska współpraca podmiotów polityki społecznej w zakresie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu” zawiera tekst J. M. Zabielskiej o wykluczeniu społecznym w świetle pracowników opieki społecznej. Tekst M. Klimka traktuje o rozwiązywaniu problemów społecznych jako formie przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. O ważności instytucji mniejszości niemieckiej pisze K. Łukaniszyn, a B. Jarosiński przedstawia znaczenie małych firm jako lekarstwa na złą koniunkturę na rynku pracy. „Czynniki warunkujące wykluczenie społeczne grup szczególnego ryzyka” to ostatni blok tomu. O wykluczeniu społecznym osób starszych pisze T. Zbyrad. Wykluczenia cyfrowego osób starszych dotyczą artykuły B. Janeczko i S. Czopko. Z. Wajda prezentuje genogram – narzędzie w pracy terapeutycznej z zagrożonymi wykluczeniem społecznym. J. Maciaszek dowodzi, że wykluczenie w jednej sferze życia generuje podobne sytuacje w innych sferach – na zasadzie błędnego koła. L. Vavrinčiková analizuje funkcjonowanie instytucji zwolnienia warunkowego, a A. Majewska zajmuje się reintegracją zawodową osób długotrwale bezrobotnych i wykluczonych.

Literackie topografie Lwowa. Szkice komparatystyczne

Zoriana Czajkowska

Monografia jest poświęcona literackiemu obrazowi Lwowa, łączy nowe spojrzenie na pogranicze kultur, gdzie problemy pamięci kulturowej, historycznej i postpamięci, w tyglu wspomnień, odczytywaniu i podtrzymywaniu pamięci, dezideologizacji i dehierarchizacji myślenia oraz rehabilitacji tego, co było przemilczane czy zakazane są kluczowe. Analizie zostały poddane wybrane polskie, ukraińskie i rosyjskie teksty literackie powstałe w XX i XXI wieku. Podjęte rozważania stanowią próbę uchwycenia ogólnych dyskursów o Lwowie i tworzenia jego mitu/mitów oraz przeanalizowania, w jaki sposób autorzy polscy, ukraińscy i rosyjscy odkrywają i postrzegają tę niezwykłą przestrzeń. W publikacji przeprowadzono również analizę, w jaki sposób problem „obcości” i/lub „inności” znajduje odzwierciedlenie w tekstach literackich oraz w jaki sposób autorzy kreują obraz innych narodowości.

Polski film i fotografia nowego wieku na tle kultury wizualnej. Widma, antropocienie, sztandary

Justyna Hanna Budzik

Seria: Media i Kultura (3), ISSN 2719-9789 Książka jest wynikiem pracy badawczej nad polskim filmem i fotografią pierwszego dwudziestolecia XXI wieku. Kategorie filmu i fotografii zostały tu potraktowane szeroko, ze względu na kulturoznawczą perspektywę rozważań autorka łączy ze sobą w analizach i interpretacjach porównawczych filmy fabularne i dokumentalne, krótko-, średnio- i długometrażowe oraz fotografie o charakterze reportażowym i inscenizowanym. Trzy główne kategorie obrazów, wokół których budowane są szkice interpretacyjne, to widma, antropocienie oraz sztandary.

"Rzecznik historii rewolucyjnej". Henryka Rechowicza (1929-2004) życie publiczne i naukowe

Maciej Fic

Seria: Studia z Historii Najnowszej (1), ISSN 2956-6959 Książka jest jednym z ogniw dociekań nad uprawianiem badań historycznych w okresie Polski "ludowej" oraz karierami reprezentantów środowiska naukowego i stanowi rodzaj case study funkcjonowania środowiska zwolenników i realizatorów "nauki dworskiej". Odtworzono w niej przebieg kariery Henryka Rechowicza (urodzonego w Zagłębiu Dąbrowskim historyka i działacza PZPR): uwypuklony został najpierw błyskotliwy awans (m.in. objęcie eksponowanych stanowisk w środowisku naukowym województwa katowickiego), potem degradacja wynikająca z przynależności do grupy skupionej wokół "ekipy Gierka", a następnie powrót do pracy naukowej i akademickiej, dokonany w rzeczywistości schyłku PRL i początku III RP.

Media lokalne Śląska Cieszyńskiego. Historia i współczesność

Monika Kornacka-Grzonka

Monografia stanowi swoiste kompendium wiedzy o mediach lokalnych Śląska Cieszyńskiego, który należy do historyczno-kulturowych regionów współczesnej Polski o silnie zaznaczającej się do dnia dzisiejszego tożsamości. Praca nie tylko porządkuje, lecz również poszerza stan wiedzy o kształtowaniu się i funkcjonowaniu rynku mediów lokalnych tego interesującego regionu. Ma także swoistą użyteczność praktyczną przede wszystkim dla działaczy i urzędników samorządu terytorialnego oraz regionalistów, a także dla studentów dziennikarstwa i komunikacji społecznej oraz politologii i socjologii. (na podstawie fragmentu recenzji)   Monika Kornacka-Grzonka, doktor, adiunkt w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UŚ. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół komunikowania lokalnego i mediów lokalnych (ze szczególnym uwzględnieniem lokalnych mediów internetowych), tożsamości i podmiotowości społeczności lokalnych oraz nowych mediów. W 2014 wyróżniona przez JM Rektora UŚ za osiągnięcia naukowe i działalność popularnonaukową. Zwyciężczyni dziewiątej edycji konkursu Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej na Najlepszą Pracę Doktorską z zakresu Nauk o Mediach i Komunikacji Społecznej DOKTORAT ’16. Wybrane publikacje: – Rola mikroregionalnych portal internetowych w samorządowych kampaniach wyborczych 2010-2014, „Polityka i Społeczeństwo” 2017, nr 1(15), ISSN 1732-9639 – Lokalne portale internetowe – przyszłość komunikowania medialnego na poziomie lokalnym, „Studia Politicae” 2017, nr 18, ISSN 1895-3492 – Lokalne media internetowe – transgraniczne czy przygraniczne? Przypadek Cieszyna, „Pogranicze. Polish Borderland Studies” 2017, T. 5, nr 3  (Pogranicze w mediach, media na pograniczu), ISSN 2353-3781 – Trudna miłość? O relacjach między lokalnymi mediami tradycyjnymi a internetowymi w społeczności lokalnej, „Rocznik Prasoznawczy” 2017, nr 11, ISSN 1897-5496 [02.10.2018]

Ewaluacja w edukacji - teoria i praktyka

red. Urszula Szuścik, Danuta Kocurek

Monografia pt. Ewaluacja w edukacji – teoria i praktyka jest publikacją prezentująca rozważania pedagogów, nauczycieli i osób, którzy problem ewaluacji podnoszą w swoich opracowaniach i badaniach. Jest to problem złożony i trudny w swojej warstwie teoretycznej i jego praktycznym wymiarze oraz skutkach psychologicznych. Szczególnie praktyka nauczycielska w sposób niejednoznaczny bada i wyjaśnia tę problematykę, co prezentują teksty monografii.  Publikacja jest adresowana do szerokiej rzeszy nauczycieli, badaczy, którym drogie jest dobro wychowanka i jego edukacja. Stanowi ona kompendium wiedzy teoretycznej i praktycznej z zakresu problematyki ewaluacji w praktyce edukacyjnej. Monografia może stanowić źródło inspiracji w rozważaniach nad zagadnieniem ewaluacji i jej wdrożenia w rzeczywistość edukacyjną.

Prawo a nowe technologie

red. Sławomir Tkacz, Zygmunt Tobor

Postęp technologii informatycznych i biomedycznych,  ewolucja myślenia o standardach w dziedzinie etyki , postęp społeczny, stawiają nowe wyzwania przed prawem i prawnikami. W niniejszej pracy młodzi naukowcy oraz studenci postanowili  zmierzyć się z tymi wyzwaniami, przedstawiając ustalenia w tej materii w szesnastu krótkich esejach. Spektrum podjętych problemów jest bardzo szerokie. Autorzy postawili  bardzo interesujące pytania m.in. o sposoby wykorzystania sztucznej inteligencji w prawie, możliwość opodatkowania robotów,  czy o to w jaki sposób powinny być realizowane prawa człowieka wobec oczekiwanych radykalnych przemian istoty ludzkiej związanych z  rozwojem nowoczesnych technologii oraz inżynierii genetycznej i wizji  powstania postczłowieka. W tekstach zostały poruszone także m.in. problemy wykorzystania diagnostyki preimplatacyjnej, chmur obliczeniowych, dronów czy zagadnienie kryptowalut. Sformułowane konkluzje mogą rodzić zaniepokojenie. Prawodawca dostrzega konieczność zmian w prawie wynikających z rozwoju nowych technologii, jednakże rzeczywistość pozaprawna zmienia się znacznie szybciej niż prawo. Rozwój nauki zmusza zatem prawników do zastanowienia się nad potrzebą rewizji tradycyjnego sposobu myślenia o prawie i jego stosowaniu. Nauka prawa, prawnicy i sam prawodawca muszą zerwać ze złudzeniem „doskonałości prawa” i stawić czoła wyzwaniom, które rodzą nowe technologie, zanim rozdźwięk pomiędzy światem prawa, a światem rzeczywistym osiągnie tak poważne rozmiary, iż może to godzić w fundamenty na których opiera się porządek prawny.  Praca ma charakter naukowy, lecz jest ona napisana zrozumiałym językiem. W związku z tym jest ona skierowana do szerokiego kręgu odbiorców, w tym osób nie zajmujących się nauką prawa, które są zainteresowane rozwojem nowych technologii.

Zróżnicowanie roślinności łąkowej i ziołoroślowej Doliny Górnej Wisły i jej znaczenie w ochronie przyrody

Justyna Michniok, Zbigniew Wilczek, Magdalena Zarzycka, Wojciech Zarzycki

W monografii przedstawiono charakterystykę roślinności łąkowej i ziołoroślowej występującej w Dolinie Górnej Wisły. Określono znaczenie badanej roślinności w ochronie przyrody, oceniając udział gatunków chronionych roślin naczyniowych i obcych gatunków roślin,  stanowiących zagrożenie dla badanych fitocenoz.  Wytypowano zbiorowiska roślinne będące identyfikatorami siedlisk przyrodniczych Natura 2000 oraz zaproponowano utworzenie nowych form ochrony przyrody dla zachowania najlepiej wykształconych płatów badanej roślinności.

Grzebanie grzebania. Archeolog i grabarz w twórczości Jerzego Ficowskiego

Marta Baron-Milian

Przyjęło się, by sylwetkę Jerzego Ficowskiego przybliżać na początku każdego poświęconego mu tekstu. Statystyczny szkic na temat pisarza rozpoczyna się wyliczeniem kolejnych ról, w których Ficowski występował na przestrzeni swojego życia: badacz biografii i twórczości Schulza, eksplorator kultury cygańskiej, świadek Zagłady, poeta, prozaik, eseista, tłumacz, "Człowiek Pogranicza", kolekcjoner, entomolog, opozycjonista itd. Poznając życiorys Ficowskiego, trudno odsunąć od siebie natrętnie powracające kontrwyliczenie, nie był on bowiem ani uznanym schulzologiem (wytykano mu naiwny biografizm), ani etnologiem czy etnografem (oskarżano go o nieprofesjonalne metody badania). Nie był również uznanym poetą (na ogół pomijano go przez krytykę), wybitnym prozaikiem (tom opowiadań nie doczekał się nawet jednego szerokiego omówienia) czy autorytetem dla tłumaczy (mimo setek stron przekładów dokonanych z różnych języków). Choć to kontrwyliczenie nie jest żadną prowokacją, to bez wątpienia prowokuje do pytania - skąd taki stan rzeczy? W opiniach komentatorów twórczości pisarza znajdujemy często odpowiedź, która upatruje przyczyn tej sytuacji w "poświęceniu" Ficowskiego (jako twórcy, artysty, humanisty) na rzecz ocalenia: pamięci, śladów, szczątków przeszłości, rzeczy, miejsc, ludzi, tekstów, obyczajów, kultur itp. Mimo kilku bardzo ciekawych odczytań twórczości literackiej autora Pantarei, dziwny "dyskurs ofiarniczy", którego Ficowski niejednokrotnie padał ofiarą, ma się, niestety, całkiem dobrze. Niestety, bo choć z jednej strony wyznacza on niezwykłą właściwość osobowości twórczej Jerzego Ficowskiego, z drugiej - bezwzględnie fałszuje jej obraz. By jednak nie uciekać dłużej od tego naiwnego pytania, wreszcie je postawmy - kim więc był Jerzy Ficowski? Dziwne i szalone pasje, które autor Regionów wielkiej herezji realizował niejednokrotnie z maniakalnym wręcz uporem, prowokują do odpowiedzi, w której altruistyczne zaangażowanie ustąpić musi nieposkromionemu temperamentowi odkrywcy; jak sądzę, Ficowski zawsze był przede wszystkim odkrywcą.

W głąb i w dal Ja. O poezji Mickiewicza i Słowackiego

Leszek Zwierzyński

Książka W głąb i w dal Ja. O poezji Mickiewicza i Słowackiego jest próbą nakreślenia zarysu wyobraźni polskiego romantyzmu. Opisanie tejże wyobraźni dokonane zostało na dwóch poziomach. Na pierwszym istotne tematy romantycznej poezji (skupione wokół dwóch centrów – Bytu i podmiotowości) analizowane są w perspektywie wyobraźni poetyckiej, której zmodyfikowane i rozwinięte instrumentarium umożliwiło zbadanie różnorodnej i złożonej problematyki. Na drugim poziomie owo badanie romantycznych tematów pozwoliło wydobyć i opisać istotne i indywidualne rysy samej romantycznej wyobraźni. W części pierwszej książki (Ja w przestrzeniach Bytu) zbadane i opisane zostały stabilne (metafizyczne) i dynamiczne modele bytowości poezji Słowackiego i Mickiewicza. Ta fenomenologia romantycznego Bytu dopełniona została interpretacją zła – jako drugiej, ciemnej strony Bytu – w poezji Mickiewicza. Część druga (Przestrzenie Ja) zawiera rozpoznanie i opisanie niestandardowych modeli podmiotowości romantycznej, wykraczającej poza dotychczasowe ujęcia. W centrum znalazła się interpretacja późnej poezji Mickiewicza i Słowackiego. Całość dopełniona została analizami świata wewnętrznego i kształtów romantycznej poezji mistycznej.

Wymowa młodych aktorów. Analiza wyników badań realizacji fonemów spółgłoskowych

Barbara Sambor

Prezentowane wyniki badań realizacji fonemów spółgłoskowych studentów szkół teatralnych pozwalają na stworzenie paradygmatu postępowania diagnostycznego odnoszącego się do wymowy studentów szkół aktorskich – jej badania, opisu i interpretacji w kategoriach heurystycznych, a także sformułowanie podstawowych założeń o charakterze aplikacyjnym. Analizy oparte na podstawach lingwistycznych dopełniają wiedzę o nienormatywnych realizacjach fonemów, ich istocie oraz wzajemnych powiązaniach. Niniejsza rozprawa wpisuje się w nurt badań empirycznych ważnych dla formułowania wniosków istotnych dla teorii lingwistycznej w aspekcie patofonetyki, logopedii, a także ortodoncji, laryngologii, foniatrii. Na podstawie analizy wyników badań i sformułowanych wniosków autorka prezentuje projekt programu kształcenia w zakresie logopedii medialnej.

Osobowość i kompetencje wychowawcze oligofrenopedagogów

Szymon Godawa

Monografia w znacznej mierze stanowi relację z badań, które miały na celu diagnozę cech osobowości i kompetencji wychowawczych oligofrenopedagogów, a zarazem sprawdzenie zgodności oczekiwań w tym zakresie ze stanem faktycznym. W pierwszym rozdziale omówione zostały teorie osobowości, sposoby jej badania oraz pożądane cechy oligofrenopedagogów. Drugi rozdział jest poświęcony analizie kompetencji nauczycieli, zwłaszcza kompetencji wychowawczych pedagogów specjalnych. W części metodologicznej opisano problemy badawcze, hipotezy, metody i narzędzia, a także organizację badań. W głównej części książki zaprezentowano przebieg badań fokusowych, analizy ilościowe wybranych cech osobowości i kompetencji oligofrenopedagogów (wyniki badań bezpośrednich), studia przypadków obejmujące cztery nauczycielki, a ponadto opinie rodziców dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. Zaletą książki jest interdyscyplinarne spojrzenie na postać oligofrenopedagoga, pozwalające stworzyć jej wielowymiarowy obraz. Publikacja będzie pomocna pracownikom naukowym, a także pedagogom i studentom pedagogiki specjalnej poszukującym odpowiedzi na pytania, w jakim kierunku powinien przebiegać ich rozwój i czym powinien się charakteryzować nauczyciel skutecznie pracujący z podopiecznymi z niepełnosprawnością intelektualną.

Innowacyjność w praktyce pedagogicznej. Tom. 3: Współdziałanie rodziców - dziecka - nauczyciela

red. Renata Raszka, red. Urszula Szuścik, red. Anna Trzcionka-Wieczorek

Przedstawiona monografia pt. „Innowacyjność w praktyce pedagogicznej w kontekście współdziałania rodziców – dziecka – nauczyciela” to kolejny, trzeci tom, który poprzedziły dwa tomy pt.:  „Innowacyjność w praktyce pedagogicznej. Teoria i praktyka”. T. 1 oraz „Innowacyjność w praktyce pedagogicznej. Refleksje pedagogiczne w teorii i praktyce”, T. 2, pod redakcją Urszuli Szuścik i Renaty Raszki. Monografia stanowi kontynuację wątków podejmowanych w dwóch pierwszych tomach. Należy ją traktować jako zaproszenie Czytelników do refleksji nad nieustająco aktualnym, ważnym zagadnieniem innowacyjności pedagogicznej. Różnorodną i bogatą tematykę tekstów, zawartych w tomie trzecim, przenika przekonanie ich Autorów o niezbywalnej wartości jaką stanowi bliska współpraca rodziców, dzieci i nauczycieli (trójpodmiotowość) w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, jak również otwartość tych podmiotów na współpracę ze środowiskiem lokalnym. Teksty, zamieszczone w monografii, zostały pogrupowane tematycznie w trzech częściach zatytułowanych następująco: 1. Alternatywne, innowacyjne działania w procesie nauczania-uczenia się, 2. Podmioty innowacyjnych działań edukacyjnych, 3. Innowacyjność w środowisku szkolnym – przykłady dobrych praktyk. Publikacja adresowana jest do nauczycieli akademickich – teoretyków i praktyków odpowiedzialnych za proces kształcenia pedagogów, nauczycieli – wychowawców w różnych instytucjach i placówkach oświatowych (przede wszystkim na niższych szczeblach edukacji), studentów pedagogiki, a także rodziców coraz liczniej organizujących nauczanie domowe swych dzieci.   Renata Raszka jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym UŚ na Wydziale Etnologii i Nauk o Edukacji. Jej obszar zainteresowań naukowych obejmuje wychowanie i edukację dzieci wczesnoszkolnych, i przedszkolnych, a przede wszystkim edukację matematyczną oraz ekonomiczną, a także stosowanie technologii informacyjno-komunikacyjnych we wspomaganiu procesu kształcenia najmłodszych uczniów oraz edukację medialną.   Urszula Szuścik, dr hab. prof. UŚ jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym w Instytucie Nauk o Edukacji, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie, Uniwersytet Śląski. Jej zainteresowania naukowo-badawcze związane są z problematyką nauczania i wychowania, edukacją wczesnoszkolną i przedszkolną, z zagadnieniami edukacji przez sztukę, szczególnie plastyką i psychologią twórczości, arteterapią. [09.2017]   Anna Trzcionka-Wieczorek jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym na Wydziale Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jej zainteresowania naukowo-badawcze związane są z edukacją dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, edukacją muzyczną w przedszkolu i kształceniu zintegrowanym oraz rolą nauczyciela w edukacji muzycznej wychowanków. [08.11.2019]

Filozofia Kanta i jej recepcja

Andrzej J. Noras, red. Dariusz Bęben

Artykuły zebrane w książce stanowią próbę spojrzenia na rozmaite wpływy filozofii krytycznej Immanuela Kanta przede wszystkim z punktu widzenia filozofii współczesnej. Prezentowana publikacja stanowi efekt współpracy ośrodków (przede wszystkim uniwersytetów w Katowicach, Koszycach, Preszowie i Wrocławiu), w których już od wielu lat prowadzone są badania nad myślą Kanta i szeroko rozumianą filozofią pokantowską. Książka ma trójdzielną strukturę. W pierwszej części zebrane zostały artykuły, które podejmują namysł nad ogólną recepcją myśli Kanta zarówno w odniesieniu do okresu bezpośrednio po wydaniu Krytyk, jak i pierwszej połowy XIX wieku, gdy filozofię Kanta interpretowano w duchu idealizmu. Część druga poświęcona jest z kolei relacji fenomenologii do filozofii Kanta. Uwzględnione tu zostały zarówno początki rozwoju fenomenologii, gdy ta – czerpiąc przede wszystkim z filozofii Franza Brentana – występowała przeciwko Kantowskiemu transcendentalizmowi, jak i sytuacji po opublikowaniu Badań logicznych Edmunda Husserla, gdy fenomenologia transcendentalna rozwijała się w perspektywie filozofii Kantowskiej, ale także neokantyzmu. Część trzecia dotyczy recepcji filozofii Kanta i uwzględnia – z nielicznymi wyjątkami – pierwszą połowę XX wieku. Motywy, wokół których koncentrują się analizy prezentowane w tej części pracy, to metoda transcendentalna (która znajduje swą kontynuację nie tylko w neokantyzmie i fenomenologii, ale także filozofii analitycznej, neotomizmie czy dekonstrukcjonizmie) oraz perspektywa teoretyczna, którą można nazwać postneokantyzmem. Chodzi tu o dotarcie do tych aspektów filozofii Kanta, które pozwalają na lepsze zrozumienie rozwoju problemów filozoficznych. Aspekt ten – nie zawsze wprost ujawniany – znajduje wyraz w twórczości takich filozofów, jak Nicolai Hartmann, Karl Jaspers oraz wczesny Heidegger.

Promocja zdrowia w środowisku lokalnym. Założenia teoretyczne i praktyczne egzemplifikacje (perspektywa pedagogiczna)

Katarzyna Kowalczewska-Grabowska

Zagadnienia dotyczące zdrowia i promocji zdrowia przedstawione są w licznych publikacjach z zakresu medycyny, psychologii, socjologii, ekonomii i pedagogiki. Opisywane w nich treści koncentrują się wokół teoretycznych analiz związanych z ideą promocji zdrowia, i to najczęściej w odniesieniu do aktualnej wiedzy określonej dyscypliny naukowej. W niniejszej publikacji podjęto próbę zaimplementowania idei promocji zdrowia na użytek pedagogiki społecznej i określenia zadań pedagoga społecznego wobec lokalnych społeczności w zakresie pomnażania ich zdrowotnego potencjału. W literaturze przedmiotu znane są rozważania Prof. dr hab. Ewy Syrek na ten temat, jednak w niniejszym opracowaniu przedstawiono nie tylko teoretyczne ujęcie, ale również podjęto analizę dotychczasowych działań z zakresu promocji zdrowia na terenie województwa śląskiego. Aktywność badawcza powinna wyrażać się nie tylko w poznawaniu faktów, zjawisk i procesów, zarówno w odniesieniu do jednostek, jak i zbiorowości ludzkich, ale również na opisie faktów i zjawisk oraz przebiegu tych procesów, wyjaśnianiu i prognozowaniu przebiegu badanych zjawisk, poszukiwaniu związków przyczynowo - skutkowych lub statystycznych czy zdobywaniu danych użytecznych do konstruowania teoretycznej wiedzy pedagogicznej i wspomaganiu praktyki pedagogicznej, co też starano się uczynić w niniejszej publikacji. Niniejsza publikacja przeznaczona jest dla studentów pedagogiki, szczególnie pedagogiki zdrowia, ale również może znaleźć zastosowanie dla studentów kierunków pielęgniarstwa czy słuchaczy studiów podyplomowych z zakresu nauk pedagogicznych, socjologicznych, medycznych związanych ze zdrowiem publicznym. Jest również skierowana do przedstawicieli lokalnych samorządów, podejmujących inicjatywy prozdrowotne w lokalnych społecznościach i stanowić dla nich może pomocną lekturę w projektowaniu i realizacji przedsięwzięć z obszaru promocji zdrowia.

25 lat transformacji w krajach Europy Środkowej i Wschodniej

red. Marek Barański, Jerzy Wiśniewski

Każda rocznica związana z procesem zmian systemowych w krajach Europy Środkowej i Wschodniej jest doskonałą okazją do zbilansowania przekształceń demokratycznych i oszacowania naszych perspektyw. Badaczy niepokoją jednak braki terminologiczne, a właściwie ich bogactwo. Definicji transformacji jest bowiem prawie tyle, ilu jest tranzytologów. Mało też ukazało się dotychczas publikacji naukowych dotyczących tendencji odwrotnych lub ograniczających demokratyzację, które bezsprzecznie mają miejsce w krajach posocjalistycznych. Odwracamy od nich wzrok, łudząc się, że zmiany konstytucyjne, instytucjonalne i wolny rynek rozwiążą wszelkie nasze problemy. Uproszczenia powodują, że wciąż trwa spór o początek transformacji i jej zakończenie. Autorzy starają się część tych "białych plam" uzupełnić. Waga tego problemu jest wszak o tyle duża, bowiem proces transformacji jest wciąż niedokończony. W pracy poruszane są tematy badawcze: Demokracja, jako forma sprawowania władzy - zarys problematyki (Kuba Przewoźnik); Stan demokracji samorządowej w Polsce. Jej stan i perspektywy (Marek Barański); Ewaluacja samorządu lokalnego w Polsce w okresie transformacji (Mariusz Dyduch); Koalicja wyborcza jako platforma gwarantująca sukcesy wyborcze na przykładzie wyborów parlamentarnych w latach 1991-2011 w Polsce (Marek Tyrał); Program Rozwoju Subregionu Południowego na lata 2007-2013 jako narzędzie prowadzenia polityki rozwoju w województwie śląskim (Magdalena Goryczko); Kształtowanie się kategorii rodzin partyjnych w Czechach, Polsce, Słowacji i Węgrzech w perspektywie 25 lat demokratyzacji (Sebastian Kubas); 25 lat procesu transformacji samorządu lokalnego w Federacji Rosyjskiej (Barbara Porębska-Maciołek); Geneza i postęp partii politycznych na Ukrainie oraz Polsce: od eksperymentu komunistycznego do okresu reform demokratycznych (Natalia Rudakiewicz); Ukraińska droga do demokracji. Pierwsza dekada budowy niepodległej Ukrainy (Dawid Kania); Próby rozwiązania kryzysu kosowskiego przez mocarstwa zachodnie i Rosję w okresie tranzycji Republiki Serbii w latach 1998-1999 (Jerzy Wiśniewski); Badania i analizy o transformacji. Problematyka środkowo i wschodnioeuropejska wybranych francuskich think tanków (Mateusz Hudzikowski). Publikacja ma charakter interdyscyplinarny. Podzielona jest na dwie części: w pierwszej jest mowa o nowym systemie politycznym w Polsce, a w drugiej o zmianach systemowych w europejskich krajach posocjalistycznych. Może być ona interesująca dla szerokiego spektrum odbiorców, zwłaszcza studentów nauk społecznych, polityków, samorządowców, dziennikarzy.

Studia Politicae Universitatis Silesiensis. T. 14

red. Jan Iwanek, Rafał Glajcar

Artykuły 14. tomu „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” pomieszczono w czterech blokach. Dział „Systemy polityczne i gospodarcze” zawiera teksty: T. Kubina poświęcony analizie systemu gospodarczego UE, zwłaszcza jego cech charakterystycznych dla poszczególnych państw unijnych, będących również konsekwencją procesów integracji; M. Matyi dotyczący funkcjonowania szwajcarskich instytucji demokracji bezpośredniej i roli mniejszości muzułmańskiej w demokratycznym systemie politycznym; A. Kandzi poświęcony australijskiemu ruchowi republikańskiemu działającemu na rzecz odrzucenia monarchy brytyjskiego jako głowy państwa. W dziale „Polityka społeczna” pomieszczono teksty: B. Zasępy, która postuluje wczesne podjęcie działań minimalizujących skutki starzenia się społeczeństwa; P. Grzywny dotyczący tego, że bezpieczeństwo zdrowotne z racji swojej ważkości wymaga nieustannych zabiegów doprecyzowujących; N. Stępień poświęcony konieczności podjęcia działań oświatowych wobec braku skuteczności wdrażanych dotąd mechanizmów wyrównawczych. W dziale „Stosunki międzynarodowe” znalazł się tekst T. Okraski, który zwraca uwagę na to, że i zamierzone, i nieoczekiwane efekty działań chińskiego przywódcy mogą wpływać na relacje chińsko-indyjskie.            Ostatni artykuł w tomie – T. Głogowskiego – stanowi zawartość działu „Komunikowanie społeczne” i dotyczy sytuacji mediów tradycyjnych, które wobec rozwoju nowych kanałów komunikowania muszą sprostać stojącym przed nimi wyzwaniom. Tom zamyka dział „Recenzje i omówienia” z recenzją autorstwa Ł. Goniaka.

Adam Chmara (1720-1805) - ostatni wojewoda miński w świecie polityki czasów stanisławowskich i jego archiwum

Dariusz Rolnik

Praca ma charakter biograficzny, skupia się na pokazaniu kariery politycznej ostatniego wojewody mińskiego w dziejach Rzeczypospolitej Adama Chmary. Jest ona sama w sobie interesująca, ale przede wszystkim robi wrażenie skalą awansu, od łowczego mińskiego do wojewody mińskiego, dodajmy co nie jest bez znaczenia pierwszego senatorstwa w rodzinie Chmarów. Jakkolwiek kariera polityczna bohatera stanowi szkielet tego studium, to obejmuje ma ona znacznie szerszy zakres problemów. Przedstawia funkcjonowanie i mechanizmy tworzenia elit w czasach stanisławowskich, pokazuje obraz polityczny prowincji litewskiej, a w tej przestrzeni, przejście od politycznych rozgrywek województwa mińskiego do polityki państwowej państwa polsko-litewskiego. Prezentowane w rozprawie są różne podejścia obywateli – nie tylko A. Chmary – do najistotniejszych kwestii związanych z istnieniem Rzeczypospolitej oraz ogólnie odrysowane są codzienne sprawy w życiu elit stanisławowskich. Sfera polityczna to tylko jedna z nich i to nie zawsze najważniejsza. Na takiej szerokiej płaszczyźnie pokazano także sposoby osiągania sukcesu na drodze publicznej posługi, ale też polityczne meandry życia publicznego na Litwie i słabnącą rolę wielkich litewskich rodów.

Msza Es-dur na sopran solo, chór mieszany i orkiestrę dętą

Karol Pyka

Msza Es-dur na sopran solo, chór mieszany i orkiestrę dętą stanowi novum w polskim repertuarze orkiestr dętych, autor natomiast sięgnął po tę formę po raz pierwszy. Rodzima literatura orkiestr dętych obecnie wciąż wzbogaca się o nowe pozycje, co jest pozytywnym aspektem działalności kulturalnej tego typu zespołów, a do czego może przyczynić się omawiana kompozycja.  Utwór złożony jest z fragmentów odpowiadających częściom stałym mszy obrzędu katolickiego: Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus, Benedictus, Agnus Dei, zawiera klasyczne teksty łacińskie tychże części. Utwór wykorzystuje w szeroki sposób paletę brzmień zarówno orkiestry, jak i chóru, a także eksponuje walory wokalne solistki.

Kobiecość i męskość w popkulturze z perspektywy młodych dorosłych. Studium jakościowe

Dagmara Dobosz

Książka dotyczy problematyki wzorców kobiecości i męskości kreowanych przez popkulturę w kontekście ich wizualnej i tożsamościowej atrakcyjności dla badanych młodych dorosłych. Odniesiono się do zjawiska seksualizacji, rozumianego jako intensywne rozprzestrzenianie się dyskursów o seksualności w mediach oraz jako erotyczna prezentacja ciał kobiet i mężczyzn w przestrzeni publicznej. W pracy przedstawiono dane zebrane w toku wywiadów indywidualnych z młodymi dorosłymi. Zaprezentowane wnioski stanowią próbę zdiagnozowania preferencji wzorców kobiecości i męskości oraz różnic w zakresie konsekwencji emocjonalno-poznawczych i behawioralnych wynikających z identyfikacji badanych z określonymi wzorcami.

Pomiędzy płótnem a ekranem. Inspiracje twórczością Goi w kinie hiszpańskim

Joanna Aleksandrowicz

Książka ukazuje inspiracje twórczością Goi y Lucientes w kinie hiszpańskim na przykładzie 81 filmów z lat 1926–2011 (w polskiej dystrybucji ukazało się tylko 14 omawianych pozycji). Dominują wśród nich filmy fabularne, ale pojawiają się też dokumenty, seriale telewizyjne i animacja. Celem pracy jest ukazanie na gruncie refleksji filmoznawczej, jak zmieniało się postrzeganie Goi w jego ojczyźnie na kolejnych etapach historii i jak, również za sprawą kina, przekształcał się on w ikonę hiszpańskości. Na tle wcześniejszych badań książka jest pierwszą próbą tak szerokiego ujęcia tematu. Zastosowane metody badawcze są typowe dla komparatystyki kulturowej i wpisują się w nurt badań nad intertekstualnością przekazu filmowego. Analiza porównawcza, rozpięta pomiędzy obszarami kina i malarstwa, koncentruje się zarówno wokół sfery znaczeń dzieła, uwikłanej w różnorakie konteksty społeczno-kulturowe, jak i wokół aspektów strukturalnych, związanych z warstwą estetyczną.   Książkę poleca PortalFilmowy.pl Recenzja książki ukazała się w czasopiśmie „Kwartalnik Filmowy” 2013, nr 82, s. 236–239

Słowo, doświadczenie, tajemnica

red. Jacek Kempa, Marta Giglok

Monografia Słowo, doświadczenie, tajemnica jest owocem ogólnopolskiej interdyscyplinarnej konferencji naukowej Słowo wobec doświadczenia T(t)ajemnicy, która odbyła się w dniach 17‒18 października 2013 roku w Centrum Informacji Naukowej i Bibliotece Akademickiej w Katowicach. Celem spotkania był wspólny namysł przedstawicieli różnych dziedzin humanistyki nad problemem języka w jego relacji do doświadczenia i rzeczywistości. Zastanawiano się nad kwestiami granic wyrażalności w filozofii i teologii, możliwością użycia języka w próbach opisu rzeczywistości nadnaturalnej czy językiem jako takim – jako narzędziem i środkiem wypowiedzi artystycznej. Problemy te prezentowane są z kilku odmiennych perspektyw – filozoficznej, filologicznej i teologicznej. W tomie znajdziemy teksty Autorów takich jak: Zofia Zarębianka, Aleksander Nawarecki, ks. Andrzej Wierciński, ks. Jerzy Szymik, ks. Robert Woźniak, ks. Jacek Kempa i wielu innych.

Doświadczenia transformacji systemowej w państwach Europy Środkowej i Wschodniej

red. Marek Barański, Natalia Rudakiewicz, Maciej Guzy

Kraje Europy Środkowej i Wschodniej przebyły długą drogę reform mających na celu przede wszystkim demokratyzację władzy państwowej, urynkowienie i prywatyzację gospodarki oraz rozwój społeczeństwa obywatelskiego, korzystając w procesie modernizacji z doświadczeń państw zachodnich. Po 26 latach transformacji rodzą się dzisiaj pytania: Czy proces modernizacji państw Europy Środkowej i Wschodniej można uznać za zakończony? Czy „Wschód” dogonił „Zachód”? Pomimo pogłębiania integracji w ramach Unii Europejskiej wciąż istnieją rażące dysproporcje pomiędzy rozwiniętą Europą Zachodnią a europejskimi państwami postsocjalistycznymi. Europa Środkowa i Wschodnia jest obszarem bardziej podatnym na oddziaływanie czynników egzogennych, zwłaszcza wschodniego sąsiedztwa, szczególnie skutków polityki Federacji Rosyjskiej, odbudowującej swoją mocarstwową pozycję wobec europejskich i azjatyckich sąsiadów środkami militarnymi, destabilizując sytuację w regionie. Aktualność i waga tych zjawisk poszerzają pola badawcze i potrzebę systematycznego monitorowania polityki wschodniej Unii Europejskiej. Publikacja podzielona została na trzy bloki tematyczne. Część pierwsza poświęcona jest teoretyczno-filozoficznym aspektom transformacji. Autorzy starają się przedstawić teoretyczne tło sporów politycznych dotyczących transformacji politycznej z punktu widzenia wartości ideologicznego kontinuum od prawicowości do lewicowości. Drugi blok tematyczny dotyczy kwestii społecznych transformacji. Traktuje w głównej mierze o zmianach, jakie zachodzą w sferach kulturowych, gospodarczych i społecznych państw Europy Środkowej i Wschodniej podczas transformacji, z punktu widzenia różnych wskaźników rozwoju społecznego. Trzecia część monografii zawiera artykuły dotyczące kształtowania się i ewolucji narodowych systemów politycznych poszczególnych państw Europy Środkowej i Wschodniej z punktu widzenia oddziaływania czynnika endogennego oraz doświadczeń wysoko rozwiniętych państw demokratycznych. Wpływ wielorakich czynników na rozwój i przemiany polityczne zachodzące podczas procesu transformacji systemowej prowadzi do unikalnych doświadczeń w poszczególnych państwach, co stanowi podstawę do analiz porównawczych. Prezentacja dorobku badawczego autorów wywodzących się z różnych ośrodków akademickich stosujących różnorodne metodologie i narzędzia w obrębie zakreślonego przedmiotu badawczego powoduje, iż publikacja ma walor studium interdyscyplinarnego.