Model biblioteki aktywnie promującej książkę dziecięcą

Marlena Gęborska

Zasadniczym celem rozprawy jest zaproponowanie modelu akcji bibliotecznych w kontekście promocji oferty kulturalnej dla dzieci i młodzieży. Termin model został w pracy zawężony do aktywności i promocji biblioteki, i nie odnosi się do pozostałych aspektów jej funkcjonowania. W programie badawczym wzięto pod uwagę osiem następujących typów źródeł: odpowiedzi uzyskane w trakcie ogólnopolskiej i zagranicznej ankiety, w tym podczas podróży badawczych, wypowiedzi bibliotekarzy i czytelników zebrane z użyciem scenariusza, materiały promocyjne zebrane w bibliotekach i podczas targów książki, strony internetowe bibliotek publicznych, dokumentację biblioteczno-statystyczną, publikacje z wydawnictw zwartych i czasopism fachowych, raporty o stanie czytelnictwa i bibliotek oraz statystyki. ADRESACI: badacze, bibliotekarze, studenci, każdy zainteresowany działalnością kulturalną bibliotek w Polsce i na świecie oraz promocją literatury i czytelnictwa.

(Auto)refleksja pedagogiczna nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej. Wgląd w praktykę

Beata Oelszlaeger-Kosturek

W monografii „(Auto)refleksja pedagogiczna nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej. Wgląd w praktykę” ukazano teoretyczne, metodologiczne i empiryczne aspekty codziennej pracy nauczyciela na I etapie kształcenia. Praca dotyczy swoistej refleksji i autorefleksji nauczyciela, który na co dzień powinien umieć optymalnie zaprojektować, zaplanować i zorganizować, a następnie zrealizować, skontrolować i ocenić nie tylko pracę uczniów (w ramach procesu nauczania-uczenia się), ale i swoją własną. Podjęto próbę ukazania nowego ujęcia refleksji i autorefleksji nauczyciela w kontekście teorii uczenia się przez działanie Wojciecha Kojsa i ukazanej w jej ramach istoty działania badawczego podmiotu.

Dziwniejsze niż fikcja. Rola wyobraźni w filmach Marca Forstera

Magdalena Kempna-Pieniążek

Prezentowana praca jest zbiorem interpretacji filmów takich jak Marzyciel, Zostań czy Quantum of Solace. Nadrzędną kategorią podejmowanych w niej analiz jest pojęcie wyobraźni, podlegającej istotnym przemianom we współczesnej kulturze. Tłem rozważań są problemy kina najnowszego, na czele z zagadnieniami filmowego postmodernizmu, rekonstrukcji tradycyjnych wzorców narracyjnych oraz reinterpretacji popkulturowych mitów, np. mitu Jamesa Bonda jako ikony kina głównego nurtu. Autorka ukazuje rozmaite realizacje poszczególnych funkcji wyobraźni, zarówno tych kompensacyjnych, jak i związanych z tematyką tożsamości i poszukiwania własnego miejsca w świecie, zastanawiając się przy tym nad statusem Marca Forstera jako filmowego autora. Książka jest adresowana do osób zainteresowanych przede wszystkim kinem najnowszym, zarówno do filmoznawców, jak i studentów, krytyków filmowych oraz – w szerokim rozumieniu – miłośników kina. Powinna służyć także osobom poszukującym we współczesnej kulturze tropów związanych z reinterpretacją kategorii wyobraźni. Jej celem jest również upowszechnianie i spopularyzowanie wiedzy o współczesnym autorstwie filmowym poprzez uzupełnienie luki, jaką w polskim filmoznawstwie stanowi brak obszerniejszych publikacji dotyczących twórczości Marca Forstera. Książkę poleca PortalFilmowy.pl

(Nie)zapomniany czar arcydzieł. Anonim, Barańczak, Camus...

Marek Piechota

Punktem wyjścia do szczegółowych rozważań Autora o treściach komparatystycznych, dotyczących wzajemnych wpływów europejskiej dawnej i najnowszej kultury literackiej, jest przekonanie, że w znakomitej większości arcydzieł polskich i światowych rozmaite wątki dają się identyfikować – mniej lub bardziej precyzyjnie – z tradycją rzymską jako jej kolebką. Autora zachwyca nieprzemijający urok pierwszych zdań arcydzieł (choć nie zawsze to, co utrwaliło się w pamięci pokoleń w istocie jest pierwszym zdaniem dzieła), niepokoi tendencja do okrawania rozległych wcześniejszych myśli pisarzy do wyrwanych z kontekstu coraz krótszych kilkuwyrazowych frazesów. W tonacji eseistyczne, zatem przystępnej dla Czytelnika, Autor pisze także o arcydziełach kultury polskiej i światowej, o Rękopisie znalezionym w Saragossie Jana Potockiego i Dżumie Alberta Camusa, o inwokacji Pana Tadeusza Adama Mickiewicza i Zemście Fredry, o Mistrzu i Małgorzacie Michaiła Bułhakowa i Wojnie żydowskiej Liona Feuchtwangera, o pewnym motywie wziętym z Homera w noweli filmowej, scenariuszu i filmie Góry o zmierzchu Krzysztofa Zanussiego oraz o zapomnianym Bogactwie Wandy Miłaszewskiej, o tęsknocie za trzynastozgłoskowcem Wisławy Szymborskiej i romantycznym źródle frazy tytułowej Kamień na kamieniu Wiesława Myśliwskiego, pisze z przekonanie, że  „Sonet nie umiera nigdy” i ukazuje na tle tradycji wśród współczesnych odnowicieli gatunku Stanisława Barańczaka i Tadeusza Kijonkę. Książka powinna zainteresować nie tylko studentów kierunków humanistycznych, ale wszystkich miłośników dobrej literatury, szukających w arcydziełach wiedzy o świecie i sobie, przeżyć innych niż te, których dostarczają Muzy nienastawione na pismo.

Profesjonalizacja komunikowania w sytuacji kryzysowej. Perspektywa województwa dolnośląskiego w latach 1997-2018

Waldemar Sobera

Książka została poświęcona mechanizmom, standardom i wzajemnym relacjom pomiędzy administracją publiczną, grupami dyspozycyjnymi i mediami związanymi z procesem komunikowania w sytuacjach kryzysowych oraz próbie oceny stopnia ich profesjonalizmu. Przeprowadzone badania zostały osadzone na gruncie województwa dolnośląskiego w latach 1997-2018. Do realizacji celów opracowania wykorzystano badania ankietowe, wywiady pogłębione oraz metodę desk research. Analizy pozwoliły na kompleksowe scharakteryzowanie procesu komunikowania w sytuacjach kryzysowych oraz przygotowanie rekomendacji, które po zaadaptowaniu mogłyby wpłynąć na zwiększenie efektywności przekazywania informacji.

Rozważania nad statusem teologii. Analiza "Prologu" z "Reportatio Parisiensis" Jana Dunsa Szkota

Jacek Surzyn

Książka próbuje przybliżyć czytelnikowi jeden z najciekawszych aspektów myśli Jana Dunsa Szkota poświęcony metateologicznym rozważaniom nad naukowym statusem teologii. Pierwszym zagadnieniem podjętym w książce są rozważania nad tym, czym jest nauka w ogóle i co jest jej pierwszym przedmiotem. Szkot analizuje tu zagadnienie statusu nauki jako takiej, ujętej w ramach konfrontacji tradycyjnego chrześcijańskiego modelu z modelem perypatetyckim. Celem jest przy tym wskazanie istoty nauki i wiedzy naukowej (poznania naukowego) w kontekście czterech podanych przez Arystotelesa warunków, które nauka musi spełniać. Szkot rozszerza to zagadnienie o problem statusu teologii jako wiedzy-nauki o Bogu. Ostatecznie, zdaniem Szkota, teologia spełnia podane przez Arystotelesa warunki bycia nauką, choć nie wszystkie, bo bez warunku czwartego, który jednak, jak uzasadnia Szkot, nie jest konieczny, aby formalnie teologię za naukę uznać. Innym podjętym w książce problemem jest wyznaczenie pierwszego przedmiotu nauki. Szkot eksponuje tu podmiotowy charakter przedmiotu wiedzy, który jako pierwszy przedmiot poznania musi wirtualnie zawierać wszystko to, co w danej nauce może być poznane. Po ustaleniu statusu nauki jako takiej i określeniu jej pierwszego przedmiotu odnosi się Szkot do kwestii teologii, pokazując, w jakim sensie jest ona nauką (czy spełnia warunki naukowości), a także co jest (musi być) jej pierwszym przedmiotem. Warunek pierwszego przedmiotu dla teologii spełnia wyłącznie Bóg ujęty w pełni Jego istoty, to znaczy Bóg jako Bóg. Teologia tak rozumiana jest wiedzą absolutną i możliwą wyłącznie dla intelektu proporcjonalnego względem jej przedmiotu – Boga jako Boga. Szkot ogranicza tym samym taką teologię, czyli rozumianą w sensie ścisłym, do intelektu najwyższego, czyli intelektu Boga, gdyż tylko ten intelekt jest zdolny poznać samą istotę Boga. Szkot pyta także, czy Bóg może być poznany w sensie poznania naukowego w ramach treści odmiennych od tych, pod jakimi jest ujęty w swej istocie. Zatem Szkota interesuje zagadnienie istnienia poza teologią w sobie, dostępną tylko Boskiemu intelektowi, jeszcze innej wiedzy o Bogu, dostępnej intelektowi człowieka. Pytanie odnosi się zatem do człowieka i zdolności poznawczych jego intelektu. Teologia w sobie jest dla człowieka niedostępna, nie znaczy to jednak w konsekwencji, że poznanie Boga dla człowieka jest w ogóle niemożliwe. Ostatecznie przedmiotem teologii dostępnej człowiekowi, to znaczy – jak określa ją Szkot – teologii dla nas (pro nobis), nie jest Bóg ujęty w pełni Jego istoty, lecz Bóg ujęty pod pewnym aspektem, w przysługujących Mu właściwościach. W dalszej części książki przedstawione są Szkotowe rozważania nad warunkami teologii w sobie i zarazem teologii dla nas, to znaczy teologii objawionej, dostępnej człowiekowi-pielgrzymowi. Teologia dostępna człowiekowi ma oparcie w Objawieniu i możliwości intelektualnej analizy jego treści. Ludzki intelekt z definicji jest ograniczony, Objawienie z kolei stanowi podstawę zdobycia wiedzy o Bogu. Szkot pyta więc, w jakim zakresie ludzki intelekt jest zdolny poznać treści przekazane na drodze Objawienia. Ostatecznie przyjmuje, że prawdziwa wiedza o Bogu, jeśli ma być nauką, musi się opierać na prawdach zgłębionych na drodze wiary, lecz analizowanych rozumowo. Pozwoliło to wypracować Szkotowi koncepcję teologii ludzkiej wychodzącej od prawd objawionych, które mogą być rozpatrywane i poznawanie przez ludzki intelekt pro statu isto. Możliwości poznania Boga w sposób naturalny – to kolejne zagadnienie podjęte w książce. Zawiera się ono w kwestii relacji teologii do metafizyki (filozofii). Szkot ostatecznie opowiada się tu za stanowiskiem Awicenny, że metafizyka jest najwyższą wiedzą dostępną człowiekowi w obecnym ziemskim stanie bytowania, jednak jej przedmiotem nie jest Bóg, lecz byt ujęty jako sam w sobie, to znaczy byt jako byt (ens inquantum ens). Bóg jawi się człowiekowi z perspektywy bytowej – zasadniczo i przede wszystkim Bóg jest bytem (bytem nieskończonym – to jest aspekt poznania Boga, do którego jest zdolny ludzki intelekt). Tak więc zakres teologii dostępnej człowiekowi przedmiotowo jest ograniczony przez metafizykę. Teologia ludzka czerpie z metafizyki (filozofii) i tym samym puste pojęcie bytu nieskończonego (o proweniencji metafizycznej) wypełnia się w teologii treścią zaczerpniętą z Objawienia.

Wieki Stare i Nowe. T. 5 (10)

red. Sylwester Fertacz, Agata Aleksandra Kluczek

Adresatami rocznika „Wieki Stare i Nowe” są głównie środowiska akademickie, ale także nauczyciele i wszyscy miłośnicy historii. W tomie piątym czasopisma zamieszczone zostały artykuły i materiały źródłowe dotyczące zagadnień z historii starożytnej oraz nowożytnych i najnowszych dziejów Polski i Śląska. Spośród kilku zamieszczonych w niniejszym tomie artykułów warto zwrócić uwagę na ciekawe rozważania Agnieszki Bartnik związane ze znaczeniem zwierząt w kultach ludów indoeuropejskich, a konkretnie psie, jako atrybucie bóstw w wierzeniach plemion celtyckich, a także analizę dróg kariery polityczno-wojskowej Gajusza Anniusza, wysłannika Sulli do Hiszpanii w 81 roku p.n.e., gdzie mieścił się jeden z ośrodków oporu i azylu przeciwników cesarza. Polecamy też czytelnikowi ciekawy przyczynek do dziejów gospodarczych Śląska w okresie międzywojennym autorstwa Piotra Rygusa, a mianowicie charakterystykę udziału przedstawicieli przemysłu ciężkiego i instytucji samorządowych województwa śląskiego w Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku. Łukasz Mroczek charakteryzuje sytuację społeczno-polityczną w okręgu bielsko-bialskim w pierwszych miesiącach po zakończeniu działań wojennych. Z kolei znawca stosunków polsko-czechosłowackich, Krzysztof Nowak, omawia w obszernym studium stosunek władz czechosłowackich do mniejszości słowackiej w Polsce w latach 1947–1956. Z materiałów źródłowych warto zwrócić uwagę na sprawozdania z dwóch transportów przesiedleńców z powiatu Biała Krakowska na Ziemie Zachodnie w 1945 roku. Jest to problematyka mało znana, szczególnie jeśli chodzi o gehennę i trudy transportu, jakie musieli przeżyć wszak ochotnicy na wyjazd, którzy niejednokrotnie pozbyli się wcześniej swojego majątku i nawet chcąc wrócić – nie mieli do czego. Drugie ze źródeł dotyczy Śląskiego Instytutu Naukowego – placówki wielce zasłużonej dla nauki śląskiej, nawiązującej do tradycji przedwojennego Instytutu Śląskiego. Jednocześnie, głównie w latach 70., Instytut stał się wykonawcą poruczeń władz PZPR województwa katowickiego. W 1992 roku został rozwiązany, co do dziś budzi wiele kontrowersji. Niniejszym publikujemy Protokoły posiedzeń Dyrekcji i Kolegium Instytutu z okresu tzw. "karnawału Solidarności”.

Edukacja medialna a reklama. Studia teoretyczne i analizy empiryczne w kontekście środowiska szkolnego

Monika Frania

Cywilizacja medialna, zmediatyzowany świat, zapośredniczona rzeczywistość to tylko kilka określeń współczesnego środowiska życia człowieka. Nie wydaje się przesadą stwierdzenie, że media są dziś wszechobecne. Ich rozwój nigdy dotąd nie przebiegał tak szybko, a instrumentarium nie było tak szerokie. Dla potencjalnego odbiorcy media są źródłem zarówno szans, jak i zagrożeń. Edukacja medialna, rozumiana jako edukacja o mediach, do mediów i przez media stanowi odpowiedź na wyzwania czasu. Prezentowana książka jest próbą przybliżenia czytelnikowi istoty oraz stanu edukacji medialnej w Polsce, zwłaszcza w kontekście edukacji szkolnej. Porusza również problem reklamy jako komunikatu perswazyjnego. Zasadniczą cześć pracy stanowi analiza wyników badań dotyczących wpływu warsztatów z edukacji medialnej na odbiór reklam telewizyjnych u młodzieży licealnej. Autorka dąży również do przedstawienia opinii środowiska szkolnego na Śląsku na temat edukowania medialnego. Publikacja skierowana jest przede wszystkim do pracowników naukowych zainteresowanych problemem mediów w kontekście edukacji, ale również do czynnych nauczycieli, pedagogów, studentów.