Elżbieta Łokietkówna 1305-1380

Jan Dąbrowski

Wstęp I  Data urodzenia Elżbiety. Wychowanie. Ślub Elżbiety z Karolem Robertem a koronacja Łokietka II  Karol Robert. Dzieci i ich wychowanie III  Stanowisko królowej na Węgrzech. Zakres jej działalności. Znaczenie Elżbiety za życia męża a syna IV  Dwór królowej. Sędzia nadworny. Mistrz tawerników. Kanclerz i kancelaria. Inni dostojnicy. Otoczenie. Piastowicze na dworze: Bolko z Toszku, Mieszko, Anna świdnicka. Opolczyk i jego rodzina. Anna oświęcimska. Bośniaczka. Polacy: Mroczko. Dochody królowej i ich źródła. Fundacje V  Elżbieta a kuria. Sprawa o Neapol. Pretensje węgierskie i stanowisko kurii wobec nich. Śmierć Roberta neapolitańskiego i jej następstwa. Podróż Elżbiety. Starania w Neapolu i Awinionie. Elżbieta w Rzymie. Śmierć Andrzeja. Walka Elżbiety i Ludwika przeciw Joannie. Regencja Elżbiety na Węgrzech. VI  Stosunki z dworem cesarskim i ich zmienność. Ślub Anny i podróż Elżbiety dl Akwizgranu. Zatarg z r. 1361 – 1362. Twierdzenia Steinherza a obraza Elżbiety. Istotne przyczyny zatargu. Akwileja. Zabiegi Elżbiety i Ludwika o pozyskanie Austrii. Elżbieta wobec planów luksemburskich. VII  Stosunki polsko-węgierskie w czasach Łokietka. Węgry w sprawie czesko-krzyżackiej. Sprawa sukcesji. Rok 1339. Sprawa ruska. Układ z 1335 r. Rola Elżbiety. Późniejsze układy. Legitymacja córek Kazimierza Wielkiego. Śmierć Kazimierza. Ludwik i Elżbieta w Polsce. VIII Nowe rządy. Stanowisko Elżbiety. Spadek po Kazimierzu Wielkim. Los córek królewskich. Program regentki. Zmiany. Sprawa Janka z Czarnkowa. IX  Dwór królewski. Zawisza z Kurozwęk i partia węgierska. Węgrzy na dworze. X  Polityka Elżbiety. Podróż do Wielkopolski. Restytucje. XI  Akcja Elżbiety wobec miast polskich. Kraków. Polityka miast a ogólna koniunktura gospodarcza. Górnictwo: ordynacja dla kopalń olkuskich z r. 1374. Kolonizacja. XII Sprawa koszycka. Elżbieta wobec zagranicy. Litwa i Ruś. XIII  Koniec regencji w r. 1375. Powrót w r. 1376. Rzeź krakowska i jej skutki. XIV  Elżbieta na Węgrzech. Podróże do Polski w r. 1378 i 1379 i ich powody XV  Ostatnie lata. Testament. Śmierć. Ogólna charakterystyka Elżbiety Indeks 

Krytyczna teoria sztuki Theodora W. Adorna

Rafał Czekaj

Przedmiotem książki jest doktryna estetyczna Theodora W. Adorna, jednego z najbardziej wpływowych przedstawicieli szkoły frankfurckiej. Na podstawie tekstów Adorna odnoszących się do samej sztuki, jej materialnych przejawów, a także zewnętrznych mechanizmów, jakim one podlegają, autor dokonuje rekonstrukcji tej teorii. Posługuje się przy tym założeniem, że doktryna ta jest teorią krytyczną w takim znaczeniu, jakie terminowi temu nadała szkoła frankfurcka. Oznacza to, że nie traktuje ona swojego przedmiotu jako czegoś względem siebie zewnętrznego, a przepełniona jest świadomością i intencją jego współtworzenia. Zorientowana jest także na wyeksponowanie tych momentów dzieła sztuki, które można zinterpretować społecznie. W toku prowadzonego w książce wywodu okaże się też, że społeczny sens sztuki i jej społeczne funkcje Adorno rozumiał w  swoisty sposób.

Słownik pojęć filozoficznych Romana Ingardena

Andrzej J. Nowak, Leszek Sosnowski

- słownik jest pierwszym opracowaniem tego typu poświęconym filozofii Romana Ingardena - zawiera 107 haseł autorstwa filozofów polskich i zagranicznych, uwzględniających krytyczno-historyczne analizy i informacje bibliograficzne - hasła stanowią wybór najważniejszych pojęć polskiego mysliciela - pojęcia ukazują siatkę związków w obrębie Ingardenowskiej ontologii, epistemologii, estetyki - słownik posiada indeksy: osobowy i rzeczowy oraz bibliografię prac z lat 1990-2000   Pozycja przeznaczona dla filozofów, jak i teoretyków kultury - dla wytrawnych analityków dorobku Romana Ingardena i dla czyniących pierwsze kroki - dla nauczycieli akademickich i dla studentów wszystkich kierunków humanistycznych.

Wiedza (nie)umiejscowiona. Jak uczyć o Zagładzie w Polsce w XXI wieku?

Katarzyna Liszka

Książka ta jest interdyscyplinarnym wielogłosem na temat umiejscowienia nauczania o Zagładzie w Polsce. W żywym i propedeutycznym namyśle autorzy – teoretycy i praktycy – odpowiadają na potrzebę zdiagnozowania społecznych ram nauczania o Zagładzie w Polsce i barier, jakie ono napotyka. Z tych rozważań wyłania się podstawowe wyzwanie: jak uczyć o Zagładzie, integrując historię polskiego otoczenia Zagłady. Odpowiadając na nie, autorzy analizują usytuowanie nauczania o Zagładzie w programach nauczania i praktykach edukacyjnych, w klasie szkolnej i w edukacji nieformalnej, wskazują przykłady dobrych praktyk i zagrożenia, jakie niesie ze sobą niszczenie pamięci, a także kreślą warunki podmiotowego przyjęcia tej wiedzy. Fragment recenzji Książka ma formułę ,,rozmowy” prowadzonej przez znanych w Polsce ekspertów, reprezentujących różne dziedziny nauki i praktyki edukacyjnej: nauczycieli, historyków, socjologów, filozofów, artystów, literaturoznawców i innych. Konstrukcja książki oparta została na nowatorskiej koncepcji badań w działaniu, której jedną z podstawowych składowych jest dialog na temat praktyk edukacyjnych i ich założeń. Tematem tej swoistej konwersacji ekspertów są praktyki edukacyjne rozumiane w kategoriach zaangażowanego działania, analizy tkwiących u ich podstaw założeń oraz ich kulturowo-historycznego umiejscowienia. [Z recenzji dr hab. Piotra Trojańskiego] Katarzyna Liszka – dr, adiunkta w Katedrze Judaistyki im. T. Taubego Uniwersytetu Wrocławskiego, absolwentka kulturoznawstwa i filozofii na Uniwersytecie Wrocławskim. Zajmuje się problematyką Zagłady, współczesną filozofią, etyką, w tym filozofią żydowską. Jest autorką licznych przekładów i artykułów z zakresu współczesnej humanistyki, w tym monografii Etyka i pamięć o Zagładzie (2016), a także współredaktorką Beauty, Responsibility, and Power: Ethical and Political Consequences of Pragmatist Aesthetics (z L. Koczanowiczem, 2014), Między rozumieniem a porozumieniem. Eseje o demokracji niekonsensualnej (z R. Włodarczykim i L. Koczanowiczem, 2015), numeru „Studia Judaica” pt. Przeszłość teraźniejsza. Reprezentacje koegzystencji polsko-żydowskiej w obrazie i słowie (z M. Silberem, 2019) oraz numeru „Prac kulturoznawczych” pt. Czytanie Margalita (z J. Jezierską, 2020).  

Dekonstrukcja - rozumienie - interpretacja. Studia z filozofii współczesnej i nie tylko

Piotr Dehnel

Rozważania zawarte w niniejszej książce dotyczą głównie filozofii współczesnejL hermeneutyki filozoficznej Hansa-Georga Gadamera, dekonstrukcji Jacques'a Derridy i później filozofii Ludwiga Wittgensteina. Nie starałem się myślicieli tych objąć wspólną perspektywą, raczej porównać, zestawić na zasadzie kolażu gotowe ich wizerunki, wyodrębniając konkretne tematy i problemy, które wydały mi się ważne i - co istotniejsze - na takie porównanie (zestawienie) pozwalały. Są to na przykład tematy zrozumienia, znaczenia, dekonstrukcji i destrukcji czy też problem interpretacji, który jest dla mnie przede wszystkim sprawą praktyki. Odniesienia do historii myśli filozoficznej, do Kanta, Locke'a czy Jacobiego są tego przykładem. Książka nie stawia jednej tezy. Może tylko tę, że - jak mawiał Ludwig Wittgenstein - "W wyścigu filozofii wygrywa ten, kto umie biec najwolniej. Albo: ten, który osiąga cel jako ostatni".

Od chuliganów do aktywistów? Polscy kibice i zmiana społeczna

Radosław Kossakowski

Książka Radosława Kossakowskiego (…) stanowi niewątpliwie istotny wkład w stan wiedzy o przemianach w polskim ruchu kibicowskim, bowiem jak dotąd nikt nie podjął tak głębokich empirycznych studiów nad przemianami w tym środowisku. Badania nad społecznym zjawiskiem kibicowania w Polsce w ostatnich latach znacząco przyspieszyły i ta oto publikacja jest kolejną poważną próbą zmierzania się ze społecznym fenomenem, który przez lata pozostawał gdzieś na marginesie „poważnych” badań społecznych. Dominik Antonowicz

Przetrwanie i przetwarzanie. Programy kultury narodowej w epoce Młodej Polski

Krzysztof Fiołek

Książka jest próbą przedstawienia głównych cech programów kultury narodowej, powstałych w epoce Młodej Polski. Przetrwanie i przetwarzanie to pojęcia, którymi oznaczone zostały dwa wiodące style myślenia o kulturze. Odnoszą się one do imperatywów konserwacji oraz modernizacji życia polskiego w czasach porozbiorowych. Dla orędowników kultury przetrwania najważniejszym zadaniem stało się umacnianie spoistości narodu jako wspólnoty posiadającej własną świadomość historyczną. Natomiast zwolennicy kultury przetwarzania uznali, że najważniejsze jest przekształcenie rozbitego i zapóźnionego społeczeństwa w nowoczesny naród, poważany w modernizującym się świecie. Wielowymiarowa rywalizacja ideowych formacji, zabiegających o intelektualny prymat w programach i dyskusjach, została zrekonstruowana w oparciu o dzieła wpływowych podówczas myślicieli, takich jak chociażby Aleksander Świętochowski, Jan Ludwik Popławski, Stanisław Szczepanowski, Zenon Przesmycki, Stanisław Brzozowski. Wszyscy oni pragnęli na swój sposób włączyć literaturę polską w krąg spraw społecznych, zagadnień filozoficznych oraz międzynarodowych procesów cywilizacyjnych.  

W cieniu Imperium Wschodzącego Słońca. Japoński projekt kolonialny i kultura filmowa w Azji Wschodniej

Krzysztof Loska

Badając kulturę filmową w krajach podbitych przez Japonię w latach 1895‒1945, autor w przekonujący sposób dowodzi, że kino stanowiło integralną część składową narracji imperialnej oraz służyło przekazywaniu opowieści o postępie i misji cywilizacyjnej. Przyjęta przez Krzysztofa Loskę perspektywa badawcza ułatwia zrozumienie zależności kolonialnych w regionach przyłączonych do Imperium Wschodzącego Słońca oraz wyjaśnienie tego, w jaki sposób kino stało się narzędziem promowania wizji nowego porządku w tamtej części świata. Wychodząc od analizy kultury filmowej na Tajwanie i w Korei, autor zwraca uwagę na wewnętrzne sprzeczności projektu kolonialnego, a następnie pokazuje obraz okupacji z punktu widzenia ludności podporządkowanej, odwołując się zarówno do dzieł rozrachunkowych, jak i filmów nostalgicznych. Powiązanie kina kolonialnego ze spojrzeniem na przeszłość z punktu widzenia współczesnych reżyserów tajwańskich, chińskich i koreańskich pozwala na uchwycenie postkolonialnego charakteru kinematografii dalekowschodnich.