O Schulzu. Egzystencji, erotyzmie i myśli... Repliki i fikcje

Konrad Ludwicki

U Schulza, w jego opowiadaniach, nie było ostatniego zdania – każde było przedostatnie. Ostatnie zdanie znamionowałoby morał, puentę, a takiej nie ma (lub nie ma w sensie dosłownym). Albo ujmując rzecz inaczej: ci, którzy umarli zbyt młodo, nigdy nie zostawili ostatniego tekstu. Możemy jedynie konfabulować o ostatnim zdaniu Pessoi, Konińskiego czy wreszcie Schulza – że przywołam zmarłych przedwcześnie tych, którymi w swoich książkach się zajmowałem i którzy należą do tego samego pokolenia. Piszę więc także (a dlaczego nie?) krótkie prozatorskie formy o nim – tytułowe Repliki i Fikcje. Repliki jako narracje, z założenia, wiernie odtworzone – na wzór oryginału, którą jest biografia. I Fikcje – będące wytworem mojej wyobraźni. Z jego życia tworzę fabularyzowane curriculum vitae. […] Przedmiotem moich opowiadań mają być również istnienie, byt, emocje, które niełatwo ująć w ramy wyłącznie naukowe. Krótko mówiąc: czytam Schulza, by czytać też swój świat. Świat, który można stracić za dwa lata, trzy dni czy choćby w następnej chwili. Fragment książki Z założenia książka […] traktuje o katastrofalnej egzystencji i oryginalnej refleksji i idei artysty. Mówi o wyjątkowej twórczości i tragicznym życiu drohobyckiego pisarza i rysownika […]. Wypełnia pewną lukę i absencję w badaniach nad Schulzem. Strony dyskursu filozoficzno-eseistyczno-naukowego raz po raz oddają niespójność schulzowskich światów, zawierają konfrontacje i komparacje poglądów schulzologów oraz ich uzupełnienie – i polemikę z nimi – co w tym przypadku jest nie tylko kreacyjne, ale i konstruktywne. Z recenzji dr hab. Pelagii Bojko Konrad Ludwicki – doktor nauk humanistycznych, prozaik i eseista. Autor między innymi monografii Kino Marka Hłaski (Katowice–Warszawa 2004), Pisanie jako egzystencja(lizm). Refleksja autotematyczna na marginesie „Księgi niepokoju” Fernanda Pessoi (Warszawa 2011), Bóg – Zło – Modlitwa. Wokół „Uwag 1940–1942” Karola Ludwika Konińskiego (Kraków 2016). Jest także autorem powieści Lakrimma (Katowice 2008; 2016) oraz zbioru opowiadań Ściana i inne miniatury (Warszawa 2011). Publikował między innymi w „Akancie”, „Gazecie Wyborczej”, „Nowym Napisie”, „Materiałach i Studiach Sławianoznawczych”, „Studium”, „Schulz/Forum”, „Studia Historicolitteraria”, „Studia de Cultura”. Zawodowo związany z Uniwersytetem im. Jana Długosza w Częstochowie.    

Radykałowie polistopadowi i nowoczesna galaktyka pojęć (1832-1888)

Piotr Kuligowski

Z pozoru wszystko było takie jak zwykle – rozrzucone książki, fragmenty nieukończonego rękopisu, spotkanie, do którego nie doszło, kolejna głośna kłótnia w Hotelu Taranne. A potem kolejne zadrukowane szpalty czasopism, w których autorzy wyrażali wzajemne pretensje i ubolewali nad utraconą jednością niedawnych towarzyszy broni. Wstrząsy docierały jednak do tej wspólnoty także z zewnątrz. To doniesienia o kolejnych ofiarach na ziemiach polskich, alarmistyczne raporty o potędze Rosji, reakcje opinii publicznej Zachodu na sprawę polską, a także zetknięcie z szeregiem nieznanych na ziemiach polskich zjawisk społecznych czy gospodarczych. Te pojedyncze, rozchwiane emocje – obawy, nadzieje, wzmożenia, rozczarowania – w szerszej perspektywie przyczyniły się do istotnych przesunięć w obrębie wyobraźni politycznej. Splot czynników i koniunktur poskutkował bowiem wytworzeniem zestawu narzędzi analitycznych umożliwiających konfrontację z szeregiem wyzwań unowocześniającego się świata. Słowem, polityczny mikro-kosmos radykałów, o których traktuje niniejsza książka, utkany był z pędzących ku nowoczesności pojęć.   Piotr Kuligowski – w 2019 r. obronił rozprawę doktorską na Wydziale Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zainteresowania badawcze: historia XIX w., historia idei i pojęć, metodologia historii. Realizował granty Preludium i Etiuda, przyznane przez Narodowe Centrum Nauki. Stypendysta rektora UAM, Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (w ramach Stypendium im. Iwanowskiej) oraz Fundacji z Brzezia Lanckorońskich. Redaktor „Praktyki Teoretycznej”. Publikował m.in. w czasopismach takich, jak „Contributions to the History of Concepts”, „History of European Ideas", „Slovene. International Journal of Slavic Studies”, „Cahiers Charles Fourier”, „Kwartalnik Historyczny”.

Na ramionach gigantów. Figura autorytetu w polskich tekstach literaturoznawczych

Małgorzata Juda-Mieloch

Książka opisuje figurę autorytetu we współczesnych tekstach literaturoznawczych, to znaczy w pracach Jerzego Ziomka, Janusza Sławińskiego, Grażyny Borkowskiej, Ryszarda Nycza i Henryka Markiewicza. Główne jej założenie to nieuchronność istnienia tej techniki argumentacyjnej w humanistyce, a cel - pokazanie tekstowych mechanizmów i opis sposobów funkcjonowania autorytetu w literaturoznawczym dowodzeniu i perswazji. Opis zasadniczych części tekstów rozbudowano o analizę bibliografii, indeksów osobowych i formuł tytułowych. Metaliteraturoznawczy charakter książki wpisuje ją w krąg zainteresowań naukoznawczych.   Małgorzata Juda - Mieloch - doktor nauk humanistycznych, nauczycielka języka polskiego, autorka kilku rozpraw ( min. w Litterariach, Pracach Literackich, Pamiętniku Literackim) oraz artykułów ( min. w Rzeczpospolitej, Polonistyce, Edukacji i Dialogu), autorka książki pomocniczej z języka polskiego dla uczniów gimnazjum Trzymaj formę! Współautorka cyklu katechizmów i poradników metodycznych Odsłonić twarz Chrystusa. Interesuje się retoryką i poetyką tekstu literaturoznawczego oraz metodyką nauczania języka polskiego i religii.

Geografia wyobrażona regionu. Literackie figury przestrzeni

Daniel Kalinowski, Adela Kuik-Kalinowska, Małgorzata Mikołajczak

Seria  prezentuje prace podejmujące nowatorskie interdyscyplinarne badania nad regionalizmem literackim. Jej celem jest ukazanie tradycji literackich badań regionalnych, rozpoznanie sytuacji literatury regionalnej w Polsce i rekonceptualizacja obszaru literaturoznawstwa regionalistycznego w perspektywie nowych orientacji pojawiających się w światowej humanistyce.  „Geografia wyobrażona” to jedno z tych pojęć, które uzmysławiają ekspansywny potencjał zwrotu przestrzennego. Wywiedziona z rozważań Edwarda Saida, który o geografii wyobrażonej pisał w kontekście praktyk kolonizacyjnych, podlega dziś znamiennej dekontekstualizacji i dzieląc los innych terminów, trafiających na podatny grunt badań kulturowych, funkcjonuje w szerokim − transdyscyplinarnym i ostatecznie nieustalonym − znaczeniu. W obszarze współczesnego literaturoznawstwa „geografia wyobrażona” jest jednym z haseł wywoławczych literackiej imagologii terytorialnej i w dynamicznie rozwijających się badaniach nad przestrzenią sygnuje kulturowe reprezentacje i zapisy miejsc, przy czym jej domeną pozostaje sfera obrazowania transmitującego relacje przestrzeni i władzy. W takim rozumieniu geografia wyobrażona zbliża się do geopoetyki. Jak się wydaje, na gruncie badań literaturoznawczych zakresy znaczeniowe obu pojęć są podobne, choć można by też, różnicując ich status, powiedzieć, że geografia wyobrażona stanowi przedmiot badań geopoetyki. Tak właśnie traktują ją autorzy tej książki, piszący o geografii wyobrażonej regionu. Prezentowany tu katalog tematyczny obejmuje bogatą topikę przestrzenną − mieszczą się w niej zarówno krajobrazy kulturowe, motywy i mity spacjalne (wraz z ich społecznym, historycznym i politycznym uwarunkowaniem), jak i konstruująca je metaforyka, tj. zjawiska, które w podtytule książki ujęte zostały jako „literackie figury przestrzeni”.  

Polski. Master level! 2. Podręcznik do nauki języka polskiego jako obcego (A1)

Marta Gołębiowska, Nina Matyba

Seria GLOTTO - LOGO pod redakcją Anny Żurek NAGRANIA do probrania na stronie wydawnictwa: www.universitas.com.pl Podręcznik Polski. Master level! to kolejne opracowanie dla uczących się języka polskiego jako obcego wydawane w nowo powstałej serii "Glotto-Logo". Zostało ono napisane z myślą o studentach zagranicznych, którzy podejmują naukę na polskich uczelniach w języku angielskim, jednak codzienna komunikacja - ze względu na kilkuletni pobyt w Polsce - odbywa się w języku kraju tymczasowego zamieszkania. [z Wprowadzenia dr hab. Anny Żurek, prof. UWr] Uważam, że jest to opracowanie niezwykle wartościowe pod względem merytorycznym i metodycznym. Jego zaletą jest atrakcyjna forma i problematyka dostosowana do potrzeb adresata. Autorki tak zaplanowały realizację treści, by zintegrować materiał leksykalny i gramatyczny z różnymi funkcjami oraz sprawnościami językowymi. [z recenzji dr hab. Małgorzaty Dawidziak-Kładocznej, prof. UWr] Polski. Master level! Cz. 2 to kontynuacja podręcznika stworzonego z myślą o zagranicznych studentach (...). Część pierwsza wprowadzała leksykę i frazy niezbędne w sytuacjach komunikacyjnych w życiu codziennym. Część druga koncentruje się wokół zagadnień gramatycznych z poziomu A1 i prezentowaniu ich w sposób funkcjonalny. Zadania są tak opracowane, by od początku nauki języka oswajać uczących się z zadaniami certyfikatowymi (...). Do każdej lekcji zaproponowane jest zadanie domowe podsumowujące wprowadzony materiał oraz słowniczek. Na końcu podręcznika znajduje się lista kodów QR, które odsyłają do gier utrwalających wprowadzone w trakcie lekcji treści oraz dyktanda - również dopasowane tematycznie. [Od Autorek] Redaktor serii: dr hab. Anna Żurek, prof. UWr, pracuje na Uniwersytecie Wrocławskim jako badaczka i dydaktyczka, kieruje Szkołą Języka Polskiego i Kultury dla Cudzoziemców UWr, jest pomysłodawczynią serii wydawniczej "Glotto-Logo", poświęconej zagadnieniom związanym z nauczaniem języka polskiego jako obcego, drugiego, odziedziczonego, a także z wielojęzycznością i logopedią. Jej zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia z zakresu: teorii akwizycji języka, bilingwizmu, etykiety językowej, dydaktyki i metodyki języka polskiego jako obcego, komunikacji międzykulturowej oraz edukacji dzieci z doświadczeniem migracyjnym. mgr Marta Gołębiowska - polonistka, glottodydaktyczka, wicedyrektorka Szkoły Języka Polskiego i Kultury dla Cudzoziemców Uniwersytetu Wrocławskiego. Interesuje się metodyką nauczania języka polskiego osób z pierwszym językiem wschodniosłowiańskim oraz problematyką interferencji językowej i kulturowej w kształceniu cudzoziemców. Autorka wielu artykułów dotyczących kształcenia językowego obcokrajowców oraz zadań testowych na państwowym egzaminie certyfikatowym z języka polskiego jako obcego. Przewodnicząca i egzaminatorka tychże egzaminów. Współautorka zestawu zadań egzaminacyjnych dla osób przygotowujących się do egzaminu państwowego na poziomie B1 pt. Testy na 4 pory roku (2022), podręcznika dla uchodźców z Ukrainy Po prostu polski (2023) oraz podręcznika dla studentów zagranicznych Polski. Master level! Cz. 1. Miłośniczka kawy, czekolady oraz wędrówek po górach. mgr Nina Matyba - polonistka, lektorka języka polskiego jako obcego i egzaminatorka na państwowych egzaminach certyfikatowych. Głównymi kierunkami jej zainteresowań są: metodyka nauczania języka polskiego z wykorzystaniem gier językowych oraz nowe technologie w glottodydaktyce polonistycznej. Współautorka skryptów oraz zbiorów gier dla studentów Full-Times Studies na Uniwersytecie Wrocławskim. Od 2015 roku zdobywa doświadczenie w uczeniu grup na różnych poziomach zaawansowania językowego oraz pochodzących z różnych krajów i kręgów kulturowych. Współautorka podręcznika dla uchodźców z Ukrainy Po prostu polski (2023) oraz podręcznika dla studentów zagranicznych Polski. Master level! Cz. 1. Nienawidzi mrozu, ale bardzo lubi Mroza.

Max Scheler między innymi

Nowa książka Jaromira Brejdaka, zatytułowana Max Scheler między innymi, stanowi kolejny ważny etap jego badań nad myślą niemieckiego filozofa. Autor z godną podziwu konsekwencją rozwija swoje rozważania nad myślą Schelera, tym razem podporządkowując je zastosowanej w pracy metodzie (…). Centralnym punktem (…) staje się więc możliwość wglądu w wybrane zagadnienia twórczości Schelera, w taki sposób, aby za pomocą Innych możliwie najpełniej zajaśniało to, co w myśli głównego bohatera dotąd pozostawało nie do końca rozświetlone. Taka metoda jest podstawą tworzenia nowych możliwości interpretacyjnych pozwalających zobaczyć twórczość Schelera w nowym świetle; czyni to interpretacje Brejdaka intrygującą częścią jego, prowadzonych na własny oryginalny sposób, zmagań z twórczością nieco zapomnianego myśliciela. prof. Krzysztof Mech, Uniwersytet Jagielloński Max Scheler między Innymi to próba rekonstrukcji wpływu Schelerowskiej myśli na tytułowych Innych, otwierająca przestrzeń rozmowy prowadzonej z Schelerem zarówno w czasie rzeczywistym, jak i wyimaginowanym. Uczestnikami tego dialogu byli Edyta Stein, Victor Frankl, Helmuth Plessner, a także Edmund Husserl, Martin Heidegger, Dietrich Bonhoeffer, Charles Taylor czy Niklas Luhmann. Na gruncie polskim obfity filozoficzny plon dialogu z Schelerem wydała jego koncepcja solidarności, mająca swoich dyskutantów w osobach Józefa Tischnera i Karola Wojtyły. Znajdziemy tu również przykłady dialogu wewnętrznego Schelera z fascynującymi go rozmówcami, jak Fryderyk Nietzsche czy Mistrz Eckhart. Ostatni, najdłuższy rozdział monografii zamyka wyimaginowany dialog pomiędzy Schelerem a psychologiem rozwoju Michaelem Tomasello. Jest on dowodem na aktualność myśli Maxa Schelera, którego tezy dotyczące intencjonalności zbiorowej po latach znajdują empiryczne potwierdzenie w badaniach psychologii rozwoju. Jaromir Brejdak – profesor filozofii, absolwent Politechniki Wrocławskiej, doktor filozofii Uniwersytetu Ludwiga-Maximiliana w Monachium (Philosophia crucis. Heideggers Beschäftigung mit dem Apostel Paulus, Frankfurt 1996). Habilitacja w IFiS PAN na podstawie rozprawy Odcienie obecności. Próba analizy fenomenu, Kraków 2007. Inne publikacje książkowe: Słowo i czas. Problem rozumienia Innego w hermeneutyce i teorii systemu, Szczecin 2004; Cierń w ciele. Myśl Apostoła Pawła w filozofii współczesnej, Kraków 2010; Ewangelia Zaratustry, Warszawa 2014; The Thorn in the Flesh. The Thought of Apostle Paul in Modern Philosophy, Zürich 2017; Zrozumieć Innego. Próba rozumienia Innego w fenomenologii, hermeneutyce, filozofii dialogi i teorii systemu, Kraków 2020. Współtwórca Szczecińskich Dni Kultury Żydowskiej Adlojada.  

Deesis. Idea wstawiennictwa Bogarodzicy i św. Jana Chrzciciela w kulturze średniowiecznej

Roman Mazurkiewicz

Dlaczego w Bogurodzicy, najstarszej polskiej pieśni religijnej, obok Matki Bożej pojawia się postać św. Jana Chrzciciela jako największego po Maryi orędownika ludzi zwracających się w modlitwie do Chrystusa? Na to banalne z pozoru pytanie stara się odpowiedzieć w szerokim kontekście kultury religijnej wieków średnich niniejsza książka. Jej tematem są bowiem narodziny i dzieje Deesis – idei orędownictwa Matki Bożej i św. Jana Chrzciciela jako najważniejszych pośredników pomiędzy Chrystusem-Sędzią a grzeszną ludzkością. Praca ukazuje różnorakie przejawy tego maryjno-joannologicznego prymatu w kulturze średniowiecznej, poczynając od Biblii i apokryfów, poprzez teksty ojców Kościoła, liturgię, hymnografię i literaturę, aż po ikonografię, w której idea Deesis uzyskała swój najpełniejszy wyraz. Szczególną uwagę poświęcono Bogurodzicy – najdawniejszemu świadectwu żywotności idei Deesis w kulturze naszego średniowiecza.   Roman Mazurkiewicz, historyk literatury staropolskiej, profesor w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Autor ponad stu prac naukowych i edytorskich, twórca i redaktor serwisu naukowo-edukacyjnego Staropolska.pl. Ważniejsze publikacje książkowe: Tradycja świętojańska w literaturze staropolskiej, Kraków 1993; Zrozumieć średniowiecze. Wypisy, konteksty i materiały literackie, Tarnów 1994; Teksty o Matce Bożej. Polskie średniowiecze, Niepokalanów 2000; Polskie średniowieczne pieśni maryjne. Studia filologiczne, Kraków 2002, Przedziwna Matka Stworzyciela Swego. Antologia dawnej polskiej poezji maryjnej, Warszawa 2008; Z dawnej literatury maryjnej. Zarysy i zbliżenia, Kraków 2011.

Ulubione kawałki. Szkice o twórczości Piotra Sommera

Kamil Nolbert

Twórczość Piotra Sommera zasługuje na kolejne lektury, lektury powrotne, w wydaniu osób, które zajmują się jego pisarstwem od lat, a także lektury pierwsze - ze strony czytelników, dopiero wciągających się w jego pisarstwo. [...] Paradoksalny charakter tej twórczości polega właśnie na tym, że z pozoru prosta i komunikatywna, w nieomal każdym utworze zaprzecza temu wrażeniu. Jest przemyślnie, dyskretnie, delikatnie złożona. Sommer wywija się mocnym uchwytom, poniekąd zmuszając kolejnych interpretatorów do testowania przydatności propozycji zastanych. Jeśli mam słuszność, to Ulubione kawałki są książką, która przynosi wiele świetnych analiz, zwraca uwagę na niezauważane dotąd składniki rzemiosła (np. poetykę tytułów), wyrównuje zaległości [...]. Jej ukazanie się uważam za szczęśliwą konieczność. Z recenzji prof. dr. hab. Piotra Śliwińskiego