"Hermetica" średniowiecza i renesansu. Studium z historii myśli europejskiej

Agata Sowińska

Opracowanie dotyczy recepcji literatury hermetycznej w średniowieczu i renesansie w dziełach polskich twórców i uzupełnia dotychczasową wiedzę w zakresie historii literatury hermetycznej. Praca skupia się na dwóch prymarnych tekstach: zbiorze dialogów pt. Corpus Hermeticum (w łacińskim przekładzie Marsilia Ficina) oraz łacińskim traktacie pt. Asclepius. Celem jest analiza treściowa i porównawcza dzieł zawierających cytaty pochodzące z powyższych hermetycznych tekstów, które znajdziemy u: Bernarda z Lublina (tzw. Antologia filozoficzna), Jana z Trzciany (De natura ac dignitate hominis) oraz Jakuba Górskiego (Ad Magnificum Dominvm Stanislavm Miskovski Castellanvm Sendomiriensem et Capitanevm Cracoviensem Iacobi Gorscij Mercvrius sive de Trinitate contra Gregorium Bresinensem), czyli postaci wspomnianych jedynie przez Jana Czerkawskiego – badacza hermetyzmu. Bazą pracy jest manuskrypt Bernarda z Lublina zawierający łacińskie wypisy z dwóch najważniejszych tekstów hermetycznych: Asclepius i Corpus Hermeticum. Podział jest zgodny z podziałem tekstów w antologii Lubelczyka: część pierwsza obejmuje więc analizę treściową i porównawczą wypisów z traktatu Asclepius, część druga – z czternastu dialogów ze zbioru Corpus Hermeticum.  Badanie treści antologii w porównaniu z tekstami innych autorów ma doprowadzić do wyodrębnienia tertium comparationis - ewentualnej myśli wspólnej wyłaniającej się z analizy i zestawienia poszczególnych utworów. Dodatkiem do analizy są dwa aneksy dotyczące nieopracowanych dotychczas utworów: Lubelczyka (w postaci tabel zestawiających ekwiwalenty łacińskie, greckie i koptyjskie wypisów) oraz Górskiego (w postaci edycji tekstu).

Współczesna kobieta - szkice do portretu na tle przemian społeczno-kulturowych

red. Dagmara Dobosz, Katarzyna Joniec

Rozpatrywanie zmian jakim ulegały i ulegają role społeczne podejmowane przez kobiety na przestrzeni czasu stanowi istotny społecznie postulat badawczy. Proponowany zbiór tekstów opatrzony tytułem Współczesna kobieta – szkice do portretu na tle przemian społeczno-kulturowych nie jest kolejnym opisem sytuacji kobiety we współczesnym świecie skupionym na jednym z wymiarów jej funkcjonowania. Zamiarem naszym jest raczej próba ukazania zmienności kobiety na tle zmienności świata i odwrotnie z szerokiej perspektywy aktualnych dziś różnych problemów społecznych. Znajdują się tu teksty odwołujące się zarówno do przeszłości, do teraźniejszości opierającej się na tym co przeszłe oraz do przyszłości, która z teraźniejszości z kolei wyrasta. Celem zaproponowania takiej formuły przedkładanej książki jest bowiem jak najszersze ukazanie złożoności sytuacji kobiety w świecie współczesnym, nierozerwalnie związanej z wczoraj i jutro. W publikacji zawarto teksty stanowiące z jednej strony rekonstrukcję dotychczasowych spojrzeń na prezentowaną problematykę, z drugiej zaś te mające charakter empiryczny, prezentujące wyniki badań własnych autorów. Wyrażamy nadzieję, iż publikacja ta dla każdego czytelnika stanowić będzie bodziec do refleksji nad sytuacją współczesnej kobiety oraz zachęci do podejmowania kolejnych badań w tym niewyczerpanym temacie.

Tam i z powrotem. Rzecz o lalkarskich kontaktach polsko-czechosłowackich i polsko-czesko-słowackich na Śląsku. Wyd. 2. popr. i uzup

Ewa Tomaszewska

W książce autorka przedstawia rozważania dotyczące źródeł obecności czeskich i słowackich twórców w polskim teatrze lalek początku XXI wieku, jak również znaczenia, jakie twórczość artystów trzech sąsiednich krajów miała dla przemian ich rodzimej konwencji lalkowej oraz dla kierunków i intensywności wzajemnych inspiracji i wpływów. Jest to zatem próba zaobserwowania, jak czeska i słowacka tradycja zaważyła na kształcie polskiego teatru lalek, a także, jak polska myśl artystyczna wpłynęła na przemiany form tego gatunku teatralnego za południowymi granicami Polski. Za przestrzeń obserwacji zostało przyjęte terytorium Śląska. Książka nagrodzona w 2005 roku przez słowacki oddział międzynarodowej organizacji lalkarzy UNIMA (Union Internationale de la Marionnette).

Teoria komunikowania masowego. Skrypt dla studentów dziennikarstwa i komunikacji społecznej

Stanisław Michalczyk

Celem publikacji jest dostarczenie studentom dziennikarstwa i komunikacji społecznej oraz kierunków pokrewnych (np. public relations, reklama) systematycznej wiedzy ze współczesnej teorii komunikowania masowego. Poszczególne zagadnienia rozpatrywano w wymiarze historycznym (rozwój teorii), personalnym (wybitni przedstawiciele teorii) oraz aktualnym (znaczenie dla praktyki komunikowania masowego). Znajomość teorii jest podstawowym warunkiem właściwego realizowania praktyki, tj. dziennikarstwa i komunikowania publicznego. Publikacja powinna także zainteresować dziennikarzy, wykładowców oraz badaczy procesów komunikowania masowego. Dodatkowej wiedzy może dostarczyć podana po każdym rozdziale literatura uzupełniająca, a weryfikacją zrozumienia poszczególnych problemów powinna być prawidłowa odpowiedź na zawarte w skrypcie pytania kontrolne (egzaminacyjne).

O prawie własności i jego współczesnych funkcjach

Walerian Pańko, oprac. Teresa Kurowska

Prace polskiego agrarysty i cywilisty Profesora Waleriana Pańki zachowują do dziś swoją aktualność i cieszą się nieustanym zainteresowaniem doktryny prawa rolnego i prawa cywilnego. Do fundamentalnych dzieł naukowych należą monografie: Własność gruntowa w planowej gospodarce przestrzennej. Studium prawne (1974) oraz O prawie własności i jego współczesnych funkcjach (1984). W prezentowanej publikacji przedrukowano tę ostatnią pozycję, którą wzbogacono o wstęp, wykaz publikacji Profesora oraz jego tekst: Ład przestrzenny i ekologiczny wsi i rolnictwa (tezy) (1993), a także komentarz tego tekstu autorstwa Teresy Kurowskiej. „Monografia O prawie własności i jego współczesnych funkcjach jest owocem badań prawno-porównawczych, które umożliwił pobyt stypendialny w Instituto di Diritto Agrario we Florencji oraz pobyty w charakterze visiting profesor na uniwersytetach w Rzymie, Padwie, Mediolanie, Ferrarze. […] Profesor przedstawił w niej syntetyczne opracowanie teorii własności nawiązującej do realiów współczesności, co doprowadziło do przewartościowania wielu obiegowych pojęć w nauce prawa. […] Profesor Walerian Pańko podkreślał, że w prawie właściciela tkwi niezwykle ważny element, jakim jest monopol w zakresie władztwa nad konkretną rzeczą (konkretnym mieniem) zapewniający możliwość efektywnego gospodarowania, ale widział jednocześnie wiele ograniczeń wynikających z obowiązków właściciela wobec społeczeństwa. Wyrazem jego przemyśleń jest oryginalna koncepcja »domniemania generalnej kompetencji« (właściciela) jako istoty prawa własności”.

Wojskowe postępowanie karne w II Rzeczypospolitej (1918-1939)

Tomasz Szczygieł

Monografia opisuje przebieg postępowania karnego przed organami wojskowego wymiaru sprawiedliwości II Rzeczypospolitej w latach 1918-1939. Jest to praca pionierska. Przedstawiona w niej problematyka nie była dotychczas przedmiotem badań naukowych. Istotne miejsce w monografii zajmuje charakterystyka poszczególnych instytucji ówczesnego prawa karnego wojskowego procesowego, zwłaszcza tych, które występowały tylko na gruncie tej dziedziny prawa, jak choćby właściwego dowódcy (zwierzchnika sądowo-karnego), prokuratora wojskowego, żandarmerii i oficera sądowego. Osoby zainteresowane kształtowaniem się polskiego systemu prawnego po 1918 roku znajdą w niej również opis przebiegu prac unifikacyjnych i kodyfikacyjnych wojskowego postępowania karnego, ze wskazaniem i charakterystyką głównych źródeł tego prawa oraz ich przemian na przestrzeni lat funkcjonowania. W książce znajdziemy również obszerny rozdział poświęcony genezie i ustrojowi międzywojennego sądownictwa wojskowego oraz wykonaniu kary. Całość problematyki uzupełnia materiał fotograficzny ukazujący osoby, miejsca i wydarzenia związane z funkcjonowaniem wojskowego wymiaru sprawiedliwości. W monografii znajdziemy również prawnoporównawcze odniesienia do innych systemów prawnych, w tym common law, oraz porównania z funkcjonowaniem powszechnego prawa i wymiaru sprawiedliwości w Polsce tamtego okresu. W zakończeniu z kolei, Autor odniósł się do wciąż aktualnych problemów odrębności sądownictwa wojskowego i procesu karnego wojskowego oraz jego ewentualnych dalszych losów w systemie prawa karnego procesowego. Książka adresowana jest zarówno do historyków prawa jak i wszystkich zainteresowanych historią polskiego wymiaru sprawiedliwości. Ze względu na szeroko eksponowaną metodę dogmatyczną, monografia powinna zainteresować także prawników zajmujących się aktualnie obowiązującymi regulacjami prawnymi z zakresu prawa i postępowania karnego.

Nowożytna kalendariografia Śląska do połowy XVIII wieku. Katalog

Agata Bryłka-Jesionek

Praca wpisuje się w nowoczesny nurt rozważań historiograficznych nad problematyką kalendariografii czasów wczesnonowożytnych. Podjęte rozważania oscylują wokół dwóch nauk pomocniczych historii: chronologii oraz kalendariografii. Ponadto druki kalendarzowe potraktowane zostały jako ważne źródła do badań nad mentalnością w epoce renesansu, baroku i oświecenia, a także dziejami myśli postępowej z zakresu medycyny, astronomii, horyzontu geograficznego oraz gospodarowania. Omówieniu podstawowych zagadnień związanych z kalendariografią śląską towarzyszy obszerny katalog zawierający dane bibliologiczne na temat wszystkich zgromadzonych śląskich druków kalendarzowych, które wydane były od II poł. XVI do poł. XVIII w. Uwzględnionych zostało 78 tytułów (co stanowi ponad 250 roczników), które przechowywane są w bibliotekach i archiwach polskich, czeskich, niemieckich, węgierskich, austriackich oraz angielskich. Ponadto pracę ubogaca indeks zawierający wykaz świąt kościelnych oraz schemat prezentujący generacje redaktorów druków kalendarzowych. Zamieszczony w pracy katalog stanowić może ważne źródło informacji naukowej dla innych badań historycznych m. in. dla badaczy zajmujących się epoką nowożytną, antropologów kultury oraz literaturoznawców.

"Romanica Silesiana" 2018, No 1 (13): Les littératures francophones d\'aujourd\'hui: l\'universel du et au quotidien

red. Ewelina Berek, Joanna Warmuzińska-Rogóż

Numer 13 czaospisma „Romanica Silesiana” poświęcony jest tematyce codzienności, czy też wręcz banalności życia we współczesnej literaturze frankofońskiej. Współcześni pisarze pochylają się nad codziennością, tym, co nieważne, odnajdując w tym obszarze, paradoksalnie, niezwykłe bogactwo i odkrywczą moc zwykłości, czemu dają wyraz w różnych gatunkach literackich i różnorodnych praktykach narracyjnych: autofikcji, powieści, noweli, dzienniku, eseju. W literaturze odchodzi się od monumentalnych powieści, proponując teksty bez historii, które skupiają się na zwyczajności i braku zdarzeń. Zainteresowanie tematyką codzienności wymaga bez wątpienia specyficznego sposobu konstrukcji tekstu, który będzie w stanie zaintrygować czytelnika tym, co nie wydaje się godne literatury. W numerze znalazło się trzynaście artykułów ukazujących ogromny potencjał badawczy pojęcia codzienności w różnych literaturach, między innymi belgijskiej, maurytyjskiej, algierskiej, quebeckiej, a także z różnych perspektyw i punktów widzenia. Numer adresowany jest do badaczy literatury, a także wszystkich osób zainteresowanych współczesną produkcją literacką w krajach frankofońskich.