Od przeszłości do teraźniejszości. Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego 1945-2015

Maria Wrocławska, Irena Kujawska, Irena Łabiszewska

Niniejsza publikacja jest w zasadzie pierwszym w historii Biblioteki tak obszernym, całościowym opracowaniem, ukazującym w wyważonych proporcjach przeszłość i teraźniejszość Uniwersyteckiej Książnicy. Pokazuje jak długą i trudną, ale efektywną drogę przeszła BUŁ, by stać się nowoczesną, realizującą wszystkie funkcje naukowej biblioteki uczelnianej (także publicznej) placówką. 

Systemowe uwarunkowania planowania przestrzennego jako instrumentu osiągania sustensywnego rozwoju

Dominik Drzazga

W polskiej literaturze naukowej brakuje kompleksowych opracowań poświęconych teoretycznym zagadnieniom planowania przestrzennego – przeważają prace poświęcone aspektom formalnoprawnym bądź z zakresu urbanistyki. Prezentowana książka w pewnym stopniu wypełnia tę lukę, ujmując problematykę planowania przestrzennego w aspekcie współczesnego paradygmatu rozwoju sustensywnego. W monografii podjęto problematykę planowania w kilku ujęciach: teoretycznym – pokazując jego osadzenie w teoriach ekonomicznych opisujących takie zjawiska, jak: efekty zewnętrzne, dobra publiczne, renta gruntowa, teoria praw własności i teoria wyboru publicznego; konceptualnym – charakteryzując system planowania przestrzennego przez pryzmat jego celów, zasad, pożądanych cech i instrumentów; praktycznym – dokonując oceny skuteczności systemu planowania przestrzennego w Polsce w świetle paradygmatu rozwoju sustensywnego. Publikacja kończy się zestawieniem rekomendacji adresowanych do podmiotów planowania, wskazujących pożądane kierunki zmian systemowych. Ze względu na zainteresowania autora, w szczególny sposób został zaakcentowany wątek przydatności planowania przestrzennego w ochronie przyrodniczych i krajobrazowych walorów przestrzeni. Zagadnienie to stanowi współcześnie jeden z najistotniejszych problemów wiążących się z użytkowaniem przestrzeni przez człowieka.

Michaił Gorbaczow a idea i praktyka pieriestrojki

Alicja Stępień-Kuczyńska

Monografia jest poświęcona ostatniemu okresowi istnienia ZSRR (1985–1991), związanemu z Michaiłem Gorbaczowem i jego pieriestrojką. Autorka ukazuje czasy radzieckiego przełomu, wybrane obszary sytuacji wewnętrznej tego państwa oraz polityki zagranicznej. Przedstawia kulisy bezwzględnej walki o władzę; zmaganie Gorbaczowa na rzecz utrzymania jedności państwa, przerwane puczem sierpniowym, którego skutkiem był upadek imperium. Autorka opisuje sylwetkę Gorbaczowa, człowieka i polityka nietuzinkowego, otwartego, odmiennego od tych, którzy dotąd stali na czele państwa. Miał on w swoich rękach władzę niemal absolutną, chciał reformować system, który pozostawał w stanie kryzysu Pieriestrojka miała być powszechną zmianą myślenia (nowogo myszlenija), systemu politycznego, programu gospodarczego przyspieszenia (uskorienija). Gorbaczowowska jawność (głasnost’) stała się impulsem do wyzwolenia aktywności obywateli, powstawały organizacje społeczne i polityczne, zwiększyła się rola religii, zniesiono cenzurę, rozwijały się media. Gorbaczow doprowadził do zmian w polityce zagranicznej; wycofano wojska z Afganistanu, zacieśniono stosunki ze Stanami Zjednoczonymi i państwami europejskimi (idea wspólnego europejskiego domu). Nie ulega wątpliwości, że jego działania przyczyniły się do rozpadu systemu zimnowojennego, zjednoczenia Niemiec, uzyskania niezależności przez państwa bloku socjalistycznego, a także zwiększenia bezpieczeństwa nuklearnego i rozbrojenia (plan Gorbaczowa). Książka z pewnością zainteresuje wszystkich. 

Pierwotne formy kontraktualizmu. Polityczny wymiar przymierza biblijnego w myśli i praktyce protestanckiej XVI i XVII wieku

Lucyna Chmielewska

Autorka publikacji precyzyjnie omawia zarówno filozoficzne, jak i teologiczne źródła nowożytnego konstytucjonalizmu. Wnikliwie analizuje wpływ biblijnego pojęcia przymierza na zachodnią myśl polityczną. Pokazuje, jak teologowie i duchowni protestanccy, zwłaszcza wywodzący się z angielskich purytanów, za pomocą kazań, traktatów i pamfletów stymulowali rozwój tego aspektu myśli politycznej, który stawiał sobie za cel ograniczenie prerogatyw rodzącego się absolutyzmu. Odwoływali się przy tym do wzorowanej na przymierzu umowy i zasad będących jej przedmiotem. Przymierze jest pojęciem religijnym, ale miało też ogromny wpływ na sferę społeczną i polityczną tej części Europy, która doświadczyła rewolucji protestanckiej. W książce pokazano związki przymierza biblijnego z rozwojem kontraktualizmu, przedstawiając różne formy przymierzy i umów, poprzedzających klasyczną teorię umowy społecznej znaną z prac Thomasa Hobbesa i Johna Locke’a oraz znaczących drogę dla jej rozwoju. Pojęcie przymierza biblijnego, obecne w tradycji religijnej Żydów, za pośrednictwem protestantów reformowanych, zwłaszcza hugenotów francuskich i purytanów angielskich, odegrało ważną rolę w procesie ograniczania prerogatyw rodzącego się absolutyzmu. Sprzeciwiano się władzy autorytetów religijnych i politycznych, argumentując, że nawet Bóg nie rządzi światem arbitralnie, lecz na podstawie przymierzy zawieranych między Nim a ludźmi, których czyni współrządzącymi i współodpowiedzialnymi za świat.

LaTeX dla niecierpliwych. Część pierwsza. Wydanie drugie poprawione i uzupełnione

Zofia Walczak

 Książka będzie przydatna dla studentów kierunków ścisłych przygotowujących swoje prace licencjackie lub magisterskie, a także pracowników naukowych stających przed koniecznością dostarczenia złożonego w LATEX-u artykułu do czasopisma naukowego. LATEX jest językiem niskiego poziomu, posiada ok. 300 pierwotnych sekwencji sterują-cych, które nie są rozkładalne na prostsze funkcje. Rozumie ok. 900 sekwencji sterują-cych zbudowanych z sekwencji pierwotnych. Są one częścią wbudowanego słownika i możliwe jest budowanie z nich makr i wygodnego interfejsu użytkownika. Obecnie używany, standardowy format LATEX-a powstał w 1994 r.

Eliminowanie przyczyn wypadków i kolizji w obszarze infrastruktury transportowej logistyki miejskiej. Na przykładzie Łodzi

Remigiusz Kozłowski, Jakub Jabłoński, Żaneta Błoch

Przyczyn wypadków i kolizji drogowych jest wiele, jednak nie zawsze zdarzenia te są zupełnie przypadkowe. Można odnaleźć zależności, które wskażą, jak im zapobiegać, np. poprzez modernizację infrastruktury drogowej. Działania zmierzające do podnoszenia bezpieczeństwa na drogach są trudne i nie zawsze przynoszą oczekiwane rezultaty, ale mimo wszystko należy je podejmować. Autorzy niniejszej monografii dołożyli wszelkich starań, aby zidentyfikować przyczyny zagrożeń na siedmiu najbardziej niebezpiecznych skrzyżowaniach w Łodzi. Ponadto opracowali propozycje modernizacji infrastruktury drogowej w taki sposób, żeby dążyć do wyeliminowania wypadków i kolizji zdarzających się na tych skrzyżowaniach.

Szkoła Zgromadzenia Kupców miasta Łodzi (1898-1939)

Adrianna Szczerba

Tematem pracy są dzieje Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców m. Łodzi w latach 1898–1939, czyli od jej założenia do zakończenia działalności. Wykroczenie poza wyznaczone ramy czasowe wiązało się z koniecznością przedstawienia sytuacji łódzkiego szkolnictwa przed powstaniem „handlówki” oraz udzieleniem odpowiedzi na pytanie o jej dalsze losy. Przedstawiono sytuację łódzkiego szkolnictwa na przełomie XIX i XX w. oraz w okresie międzywojennym, historię szkoły, tj. organizowanie procesu dydaktyczno-wychowawczego i tworzenie bazy materialnej, historię budowy domu dla nauczycieli. Integralną częścią monografii są aneksy, zawierające materiały źródłowe do historii szkoły: pierwszy statut, tygodniowe rozkłady lekcji w wybranych latach oraz wspomnienia spisane przez byłych uczniów ok. 1960 r. Publikowany zbiór fotografii dokumentuje życie szkolne. Problematyka zawarta w pracy odnosi się do dziejów Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców m. Łodzi, a więc do historii jednej placówki oświatowej. Jednak zachodzi konieczność nakreślenia rzeczywistego obrazu. Z chwilą powstania była to istotnie jedna szkoła i mimo trzech reorganizacji oraz zmian nazwy i charakteru w ciągu kilkunastu następnych lat taki stan trwał. W 1933 r. w związku z reformą szkolnictwa dotychczasowy zakład został przekształcony w szkołę powszechną III stopnia i szkołę średnią, obejmującą gimnazjum (a nieco później również i dwa licea). Szkoły były własnością Zgromadzenia Kupców niezależnie od zmian organizacyjnych i mieściły się we wspólnym budynku przy ul. Dzielnej (ob. Narutowicza), korzystały z tej samej bazy dydaktycznej oraz zatrudniały w zasadzie tych samych pedagogów – stąd w pracy nazwa „Szkoła Zgromadzenia Kupców”, która najbardziej odpowiada charakterowi placówki. Popularnymi nazwami używanymi w okresie jej działania były również: „handlówka”, Szkoła Kupiectwa Łódzkiego i Łódzka Szkoła Handlowa. Podstawą źródłową pracy stał się zespół akt szkolnych (ponad 3 tys. jednostek) objętych nazwą Prywatne Gimnazjum i Liceum Męskie Zgromadzenia Kupców m. Łodzi, przechowywany w łódzkim Archiwum Państwowym. Uzupełnieniem archiwaliów były informacje prasowe, zwłaszcza artykuły zamieszczane na łamach dziennika „Rozwój” oraz niepublikowane opracowanie pt. Materiały do księgi pamiątkowej Szkoły Zgromadzenia Kupców m. Łodzi, przygotowane prawdopodobnie przez ostatniego dyrektora Antoniego Idźkowskiego z okazji zjazdu absolwentów w latach 60. XX w.  

Quo vadis? Henryka Sienkiewicza. Od legendy do arcydzieła

Teresa Świętosławska

W studwudziestolecie edycji dzieła, stusiedemdziesięciolecie urodzin pisarza i stulecie jego śmierci, w Roku Henryka Sienkiewicza, gdy powieść wybrana została w ogólnopolskim plebiscycie jako lektura Narodowego Czytania, potrzeba nowego spojrzenia na „najsławniejszą powieść polską” (jak nazwał ją Julian Krzyżanowski), przełożoną na ponad 50 języków, wielokrotnie ekranizowaną i adaptowaną, wydaje się oczywista. Autorka, przybliżając legendę genezy powieści i obszar jej recepcji, a także złożoną problematykę relacji dwóch kultur w rycie przejścia (Rzymu antycznego i rodzącej się tradycji chrześcijańskiej), rozważa (i rozstrzyga), czy można (i dlaczego) nadać Quo vadis? status eposowego arcydzieła. W studium o tytułowym dziele autorka podkreśla również, że nie tylko świat antyku współtworzył europejską kulturę, lecz także – in statu nascendi – krąg Biblii, a spłycanie wpływu zwłaszcza Nowego Testamentu na powieść Sienkiewicza zuboża jej interpretacje. Poprzez kontakt z Quo vadis? Czytelnik doświadczy otwarcia perspektywy na nowy, ważny dla dzieła, obszar tematyczny – problematykę chrześcijańską i związane z nią wartości.