Wybór pism estetycznych (Stefan Szuman)

Stefan Szuman

Maria Kielar-Turska, Stefan Szuman - artysta i uczony WYBÓR PISM ESTETYCZNYCH STEFANA SZUMANA 1 SZTUKA DZIECKA Psychologia twórczości rysunkowej dziecka Analiza i ocena rysunków dzieci Rozwój kolorystyki w sztuce dziecka 2 ANALIZA DZIEŁA SZTUKI I JEGO ODBIORU O artystach i ich twórczości Pojęcie dawki estetycznej Budowa utworów artystycznych Wpływ bajki na psychikę dziecka O kunszcie i istocie poezji lirycznej O słuchaniu i przeżywaniu muzyki Pogoda, humor i dowcip Mozarta (na tle jego listów) O „świecie" obrazu zamkniętym w jego ramach  Styl groteskowy w teatrze lalek   Pojęcie dyletantyzmu i jego rodzaje Sztuka samorodna a sztuka dyletancka

Podstawy semiotyki dla kulturoznawców

Agnieszka Doda-Wyszyńska

Książka ta nakłania do zadawania istotnych pytań, które dopiero po jej lekturze mogą się narodzić, dlatego każdy humanista, a nie tylko adept kulturoznawstwa, powinien być zainteresowany uważną lekturą tego tekstu. Książka ma w tytule określenie „podstawy” i mówi o fundamentach pojęciowych semiotyki, ale służyć ma do zbudowania całego gmachu wiedzy o niej, w formie zachęty dla samodzielnych „konstruktorów”. Życzyłbym sobie, aby każdy zaawansowany tekst o przeznaczeniu dydaktycznym mógł otrzymać taką rekomendację. Z recenzji Adama Skibińskiego Czy jest to propozycja tylko dla kulturoznawców, jak sugeruje tytuł? Na pewno nie, w tytule powinno być raczej dla studentów kierunków humanistycznych albo dla humanistów. Pomimo aspiracji bycia czymś na kształt podręcznika (odwołanie się Autorki do prowadzonych zajęć ze studentami) dla czytelników wkraczających w świat znaków i ich zawiłości formalnych, po pracę powinny również sięgnąć osoby, które mają już pewne podstawy, np. z teorii komunikacji, interpretacji sztuki, literatury, ale chciałyby poszerzyć/odświeżyć swoją wiedzę o semiotyce lub zyskać nowe kompetencje. Praca, szczególnie w części prezentującej nurty współczesnej semiotyki, nie powinna tracić swoich walorów z biegiem czasu. Z recenzji Tomasza Michaluka Agnieszka Doda-Wyszyńska – profesor nadzwyczajny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, z wykształcenia filozof, od 2000 roku związana z kulturoznawstwem. Wiele lat pracowała w Zakładzie Semiotyki Kultury, ostatnio związała się z Pracownią Performatyki Instytutu Kulturoznawstwa. Zainteresowania: filozofia kultury, semiotyka, film, filozofia przedstawienia, współczesna mitologia, dydaktyka humanistyki, kultury wpływów, czyli zagadnienia domagające się odpowiedzi na pytanie o kształt i funkcjonowanie tego, co Michel Foucault nazywa wiedzą-władzą. Ostatnie książki: Inwazja ikonoklastów. Filozofia przedstawienia Jacques’a Rancière’a (2012), Pułapki przedstawienia. Filozofia przez pryzmat praktyk montażu pojęć (2016), Zarządzanie martwymi. Ironia eschatologii (2019).  W wolnych chwilach zajmuje się wideofilmowaniem i animacją.

Religia i sekularyzm. Współczesny spór o sekularyzację

Miłosz Puczydłowski

Książka Miłosza Puczydłowskiego jest wielowątkowa i bardzo bogata w treść. Jasno i z dużym znawstwem naświetla problem sekularyzacji z perspektywy różnych stanowisk, pozycjonuje główne spory. Z pewnością będzie stanowiła punkt odniesienia do dalszych badań i dyskusji nad zjawiskiem sekularyzacji. Oryginalna jest także główna teza pracy, ukazująca religię i sekularyzm jako dwie splecione ze sobą i przynależne do siebie matryce. Prof. dr hab. Tadeusz Gadacz   Książka Miłosza Puczydłowskiego jest rozprawą istotną i bardzo rzetelną, trafnie i z analityczną rozwagą wkraczającą w nader rozległy i niezwykle złożony obszar żywej debaty współczesnej. Autor sensownie zmierza do oswobodzenia problemu sekularyzacji z więzi socjologicznego redukcjonizmu i wprowadza ów problem w obręb refleksji filozoficzno-teologicznej, dla której socjologia wiary i niewiary staje się punktem odniesienia, momentem krytycznym kultury, czy źródłem nowych wyzwań duchowych i inspiracji, a sekularyzacja, paradoksalnie, treścią wierzenia. Prof. Instytutu Filozofii i Socjologii PAN dr hab. Zbigniew Mikołejko

Obecność zła. O filozofii Leszka Kołakowskiego

Jan Tokarski

Książek Leszka Kołakowskiego prawie nikt już dziś nie czyta. Jego dzieło zostało zepchnięte na margines, przez grzeczność tylko odnotowane bywa  kurtuazyjnym przypisem. Sam filozof stał się kimś w rodzaju nestora III RP, który nic nie ma nam już do powiedzenia. Zamiast o „obecności Kołakowskiego” należałoby mówić dziś raczej o jego obcości. Jan Tokarski próbuje spojrzeć na dzieło Kołakowskiego świeżym okiem. Analizuje zarówno przyczyny wejścia filozofa w komunizm, jak i jego fundamentalną krytykę XX-wiecznych totalitaryzmów. Przemierza razem z nim drogę od racjonalistycznego antyklerykalizmu do ostrożnej przychylności w stosunku do niektórych form sacrum. Prezentuje niedogmatyczną, antykodeksową etykę polskiego filozofa oraz odkrywa w jego pismach tyleż oryginalną, co wyważoną krytykę współczesności. Przede wszystkim jednak Tokarski usiłuje wydobyć z tych niezwykle różnorodnych tematycznie tekstów ich ukryty, wspólny rdzeń. I stawia tezę, że jest nim tytułowa obecność zła. Niniejsza książka to zarówno próba całościowej interpretacji myśli Leszka Kołakowskiego, jak i przewodnik po jego dziele. Jan Tokarski (ur. 1981) – filozof, historyk idei. Członek redakcji „Przeglądu Politycznego” i kwartalnika „Kronos”. Stały współpracownik „Kultury Liberalnej”. Wcześniej opublikował książki: Czas zwyrodniały (2014), Historie przyszłości. Wizje bolszewizmu w Rosji 1917–1921 (2012) oraz Neokonserwatyści a polityka USA w nowym wieku (2006).

Historia sztuki Mariana Sokołowskiego

Magdalena Kunińska

Książka jest kompleksową rekonstrukcją paradygmatu historii sztuki uprawianej przez jej pierwszego profesora akademickiego – Mariana Sokołowskiego. Autorka odchodzi od biograficzno-faktograficznego uprawiania historii dyscypliny, próbując jednocześnie wskazać na możliwości interpretacyjnego wykorzystania nie tylko źródeł archiwalnych, publikacji, ale również tzw. cichych dyskursów. Podzielona na trzy duże części publikacja porzuca również utarte schematy myślenia o początkach historii sztuki w Polsce i na świecie, wpisując ją na powrót w sferę głębokiego kulturowego i społecznego zaangażowania. Za punkt wyjścia dla książki autorka przyjęła obecną w XIX-wiecznej historiografii artystycznej metaforę ogrodu sztuki i roślin/artefaktów pielęgnowanych i poznawanych przez historyka sztuki. Dlatego część pierwsza publikacji przedstawia w sposób wyczerpujący zagadnienia badań nad pojedynczym dziełem sztuki, starając się rozwikłać skomplikowaną sieć zależności od niemieckiej historii sztuki i przewartościowując podkreślane dotychczas związki historii sztuki Mariana Sokołowskiego ze środowiskiem wiedeński. Zawiera również obszerne studium dotyczące mediów wykorzystywanych w dydaktyce historiografii artystycznej oraz esej dotyczący znaczenia ich wyboru dla paradygmatu naukowego. W części drugiej czytelnik znajdzie analizę teorii historycznego rozwoju form artystycznych, przeprowadzoną na podstawie badań tekstów, wyborów dydaktycznych oraz dyskursu muzealnego. Część trzecia podsumowuje rolę historii sztuki w życiu społecznym i specyficznym rodzaju samoedukacji, czerpanej z niemieckiego pojęcie Bildung. Autorka jest historykiem sztuki oraz absolwentką filozofii. Obecnie zawodowo związana jest z Instytutem Historii Sztuki UJ. W zakres jej zainteresowań od wchodzi teoria i filozofia sztuki, metodologia historii sztuki, sposoby prezentacji i reprodukcji dzieł sztuki i ich konsekwencje ontologiczne i epistemologiczne.  

Język polski Wileńszczyzny i Kresów północno-wschodnich XVI-XX w. Prace językoznawcze, t. 2

Zofia Kurzowa

Wstęp   Rozdział I Zarys dziejów ziem północnokresowych, społeczne i narodowościowe warunki kształtowania się języka polskiego Dzieje polityczno-społeczne i kulturalne Obszary etniczne. Ludność. Świadomość narodowa. Język   Rozdział II Rozwój badań nad językiem polskim kresów północno-wschodnich Język pisarzy północnokresowych Dialekt północnokresowy a gwara wileńska Substrat białoruski i litewski; kontakty z innymi językami Cechy dialektu północnokresowego Wpływ dialektu północnokresowego na polski język literacki Gwary ludowe na Wileńszczyźnie Gwary pogranicza polsko-białorusko-litewskiego Sprawy terminologiczne   Rozdział III Dialekt północnokresowy w XVI-XVIII w. Fonetyka             Wokalizm             Konsonantyzm Słowotwórstwo             Rzeczowniki             Przymiotniki             Przysłówki             Złożenia             Czasowniki             Partykuły Fleksja             Wahania w rodzaju gramatycznym rzeczowników             Oboczności spółgłoskowe w tematach rzeczownikowych             Odmiana rzeczowników             Osobliwa odmiana niektórych rzeczowników męskich             Odmiana przymiotników i imiesłowów przymiotnikowych             Odmiana zaimków             Odmiana liczebników             Odmiana czasowników Niektóre zagadnienia składni             Syntaktyczne użycie przypadków             Syntaktyczne użycie przyimków             Konstrukcje wypowiedzenia złożonego             Konstrukcje typu: nie... jedno, tylko, aż   Rozdział IV Dialekt północnokresowy XIX-XX w. Fonetyka             Wokalizm             Konsonantyzm             Akcent Słowotwórstwo Fleksja Niektóre zagadnienia składni   Rozdział V Sytuacja językowa i narodowa Polaków na Litwie i Białorusi po II wojnie światowej   Rozdział VI Słownik             Uwagi wstępne             Słownik regionalizmów             Frazeologia             Słownik rusycyzmów Geograficzne zasięgi regionalizmów północnokresowych Leksykalne różnice dialektów kulturalnych Litwy i Warszawy Archaizmy Regionalne innowacje wyrazowe Zapożyczenia Semantyczna charakterystyka słownictwa  Zakończenie Bibliografia  

Intersubiektywność

Piotr Makowski

Intersubiektywność to jedno z podstawowych pojęć, jakimi posługują się dziś nauki społeczne. Przestrzeń relacji międzyludzkich, sfera tego, co międzypodmiotowe, i tego, co „publiczne” – gdyż o te wymiary właśnie chodzi, kiedy mówimy o intersubiektywności – zakładana jest we wszystkich ważnych teoriach szeroko rozumianej humanistyki czy w prawodawstwie. Pojęcie intersubiektywności zazwyczaj rozumiane jest intuicyjnie. Przy bliższym wejrzeniu okazuje się jednak, że jego znaczenie nie jest oczywiste. W obliczu faktu, że pojęcie to weszło do dyskursu naukowego, naturalna jest potrzeba jasności jego sensu. Czym zatem jest intersubiektywność? Jak należy ją pojmować? Jak szeroki zakres ma to pojęcie? Jaką rolę pełni w filozofii? Jakie obszary filozoficzne i naukowe pozwala ono kolonizować? W jakim stopniu intersubiektywność jest operatywna, a w jakim stopniu jest zakonserwowanym przez praktyki społeczne i dalekim od faktycznej adekwatności tworem pojęciowym? Książka stanowi swego rodzaju przyczynek do badań nad problemem pojęcia intersubiektywności w filozofii współczesnej. Powyższe kwestie rozważane są na płaszczyźnie dla pojęcia intersubiektywności najbardziej operatywnej, a więc nie tylko w zakresie zinstytucjonalizowanej filozofii teoretycznej, lecz przede wszystkim w sferze refleksji praktyczno-społecznej – moralności i etyki, komunikacji, prawa i polityki.  

Konformizm, bunt, nostalgia. Turystyka niszowa z Polski do krajów byłego ZSRR

Anna Horolets

„W ostatnich latach podróżowanie staje się coraz modniejsze - nie tylko jako praktyka społeczna, ale i jako temat studiów naukowych. Nie jest zatem zadaniem łatwym znalezienie obszaru nie do końca przeoranego cudzymi myślami. Annie Horolets udaje się to (…) .” „…[Jest to] opowieść o krystalizowaniu się praktyk podróżniczych i powstawaniu znaczeń z tym związanych. Autorka powiązała te kwestie z aktualnymi pytaniami o specyfikę Polski potransformacyjnej - o to, w jaki sposób napięcie pomiędzy impulsami płynącymi ze strony kultury określanej umownym mianem Zachodniej a odczuwaniem dziedzictwa PRL-u w sferze samookreślania się wytwarza konkretne formy kulturowe.”  „Może ona służyć jako podręcznik w atrakcyjny sposób prezentujący interdyscyplinarne podejście do badań kultury współczesnej.”   Z recenzji wydawniczej prof. dr hab. Anny Wieczorkiewicz   Anna Horolets zajmuje się badaniami dyskursywnych mechanizmów tworzenia światów społecznych i tożsamości. W kręgu jej zainteresowań znajdują się teorie czasu wolnego, turystyki i migracji. Prowadzi badania o turystyce niszowej do krajów byłego ZSRR oraz o czasie wolnym migrantów polskich w Wielkiej Brytanii i USA. Opublikowała dotychczas monografię Obrazy Europy w polskim dyskursie publicznym (Universitas, 2006) i kilkanaście artykułów o podróżowaniu i tożsamościach europejskich Polaków w takich czasopismach jak "Polish Sociological Review", "Ethnologie francaise, Lud, Kultura i Społeczeństwo", "Text & Talk" oraz "Przegląd Socjologii Jakościowej". Jest redaktorką dwóch prac zbiorowych poświęconych analizie dyskursu. Członkini Polskiego Towarzystwa Socjologicznego i European Association of Social Anthropologists. W latach 2005-2013 pracowała w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Instytucie Socjologii. Od niedawna związana z Uniwersytetem Gdańskim, gdzie pracuje w Zakładzie Antropologii Społecznej.