Memłary i inne teksty przy życiu i sztuce

Zbylut Grzywacz

To jest książka malarza, który był także pisarzem. A dokładniej: eseistą, prozaikiem, pamiętnikarzem, recenzentem, mówcą-publicystą, poetą, felietonistą, popularyzatorem nauki i sztuki. Lubił pisać nie mniej niż malować, choć w oczach opinii publicznej był jednak przede wszystkim artystą pędzla. Należał do sławnej niegdyś grupy Wprost (1966-1986), która w latach 60. ubiegłego wieku wystąpiła przeciw artystycznej abstrakcji, by zająć się relacjami między życiem a sztuką, zadając sobie podstawowe pytanie: co znaczy być artystą w zniewolonym kraju. "Memłary" są świadectwem życia pełnego pasji i niezgody na załgany świat. Opowieścią tyleż autobiograficzną, co świadectwem epoki, w której pisarze i artyści stawali przed moralnymi wyzwaniami nieznanymi w czasach pełnej swobody twórczej i politycznej.   12 kwietnia 1982 Myśli mi się ostatnio coraz częściej o pisaniu autobiografii. Chciałbym taki wyrazisty tekst o sobie samym napisać o prawdziwych, tkwiących we mnie motorach malowania, bycia z ludźmi, o prawdziwych przyczynach moich złości, napięć. Chciałbym, mam taką potrzebę, rozebrać się i opisać swoją anatomię. Zwiedzić siebie wstecz. I z tych moich narastających tęsknot do pisania, do tego, żeby usiąść i pisać tak, jak się maluje, wynika, że do słowa pisanego mam więcej zaufania niż do czegokolwiek innego. I moje malarstwo także jest tego dowodem. Ale bo też dlaczego by takiego autoportretu nie napisać? Przecież te malowane nic o mnie nie mówią. A po co o sobie mówić? Bo w widzeniu i opisywaniu siebie więcej może się zmieścić tak zwanej prawdy o widzeniu świata. Zbylut Grzywacz, Memłary

The College Anthology of American Literature

Zygmunt Mazur

Nowe wydanie Antologii literatury amerykańskiej, prezentującej szeroki wybór tekstów od początków literatury amerykańskiej do końca II wojny światowej. Utwory każdego autora poprzedzone są notatką biograficzną oraz krótką charakterystyką twórczości.  

Kalający własne gniazdo. Artyści i obrachunek z przeszłością

Karol Franczak

Wizja odrzucenia przez grupę to jeden z silniejszych lęków od zawsze towarzyszący życiu człowieka. Sprzeciw wobec ogółu, wyjście z cienia konformizmu i zrobienie tego, co publicznie niedopuszczalne, jest natomiast jedną z większych ludzkich pokus. Zazwyczaj pozostaje ona niezrealizowana, może jedynie liczyć na zastępczą sublimację w formie podziwu dla nonkonformistycznych artystów lub bohaterów ze świata sztuki i kultury popularnej. Publiczne łamanie porządku narzuconego przez większość to przypadek jeszcze rzadszy, zarezerwowany dla najbardziej wytrwałych jednostek, które ze społecznego odtrącenia tworzą często „profesję” skandalisty. Tematem książki jest próba opisania takich właśnie osób i zrozumienia fenomenu figury „kalającego własne gniazdo” (niem. Nestbeschmutzer) – postawy rezygnującej z nakazu grupowej lojalności na rzecz brutalnej krytyki własnego społeczeństwa. „Kalanie gniazda” analizowane jest na przykładzie dyskursu publicznego w Austrii i sporów o jej narodowosocjalistyczną przeszłość, które prowokowali niepokorni artyści, m.in. Thomas Bernhard, Elfriede Jelinek, Peter Turrini, Robert Menasse i Martin Pollack.    Karol Franczak – socjolog i kulturoznawca, adiunkt w Instytucie Socjologii UŁ. Zajmuje się problematyką sfery publicznej, pamięci zbiorowej oraz analizą działalności współczesnych elit symbolicznych. Autor licznych tekstów z obszaru literatury austriackiej, m.in. posłowia do powieści Thomasa Bernharda Kalkwerk (2010).  

Wartości Wschodu i wartości Zachodu. Spotkania cywilizacji

Janusz Danecki, Andrzej Flis

Zbiór esejów, poświęconych kulturom Czarnej Afryki, Bliskiego i Dalekiego Wschodu, poruszających problematykę oddziaływania na siebie kultur światowych. Autorzy analizują wzajemny wpływ koncepcji życia (filozoficznych, religijnych, politycznych itd.), pochodzących z różnych kręgów kulturowych. Próbują odpowiedzieć na pytanie, czego Zachód nauczył się od Wschodu w XX wieku, przybliżają podstawy muzułmańskiego fundamentalizmu i chińskiego konfucjanizmu, ale także, na przykład, zastanawiają się nad polisemizmem japońskim, czy buntem w kulturze i literaturze Iranu. Artykuły stawiają czytelnika w obliczu zagadnień jak najbardziej aktualnych, związanych z globalizacją, problemów, których rozwiązanie staje się koniecznością cywilizacyjną.

Historia w kulturze ponowoczesnej. Koncepcje - metody - perspektywy badawcze

praca zbiorowa

Człowiek ponowoczesny żyje w ciągłej teraźniejszości, a imperatyw elastyczności wymaga dostosowywania planów na przyszłość do kapitalistycznej gospodarki rynkowej. To jednak odbija się na przeszłości, gdyż historię można sprzedać jak każdy inny produkt. W jaki sposób ów hedonistyczny konsumeryzm odbija się na reprezentacjach przeszłości w przestrzeni publicznej? Zakres tematyczny książki, w której publikują badacze z czternastu wiodących ośrodków akademickich w Europie, wykracza poza dotychczasowe metody analizy przeszłości w  teraźniejszości, prowadzone pod hasłami polityki historycznej czy pamięci zbiorowej. Tematy tu podejmowane obejmują związki historii z mediami i gospodarką, są również zadawane pytania o skutki ekonomizacji przeszłości dla współczesnego rozumienia historii.  Miloš Řezník, Magdalena Saryusz-Wolska, Sabine Stach i Katrin Stoll współpracują w zespole badawczym „Funkcjonalność historii w późnej nowoczesności” w Niemieckim Instytucie Historycznym w Warszawie (Deutsches Historisches Institut Warschau). Instytut istnieje od 1993 roku. Do jego zadań należy prowadzenie badań naukowych nad historią Polski i stosunków polsko-niemieckich w kontekście europejskim i międzynarodowym. Ponadto Instytut wspiera naukową debatę historyczną na płaszczyźnie międzynarodowej.  

Przywileje fundacyjne Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz przywilej nadania szlachectwa jego profesorom (z historyczno-prawnym komentarzem)

Janusz Sondel

Utworzenie uniwersytetów zawdzięczamy Średniowieczu. Były one wówczas traktowane jako ponadpaństwowe instytucje, charakterystyczne dla uniwersalnej europejskiej „republiki narodów chrześcijańskich”, stąd też o ich powstaniu mogła decydować wyłącznie jedna z tych dwu ówczesnych potęg: papież lub cesarz. Szczególną opieką powstające uniwersytety otoczył Kościół, nadając im szereg istotnych przywilejów łącznie z wyłączeniem scholarów i wykładowców spod sądownictwa władz świeckich. Dzięki temu uniwersytety dość szybko przekształciły się w międzynarodowe autonomiczne ośrodki życia naukowego o podobnym zakresie działalności i identycznej strukturze organizacyjnej. Podobnie jak w przypadku innych europejskich uczelni kształtowały się również losy Akademii Krakowskiej, na której założenie w wyniku prośby Kazimierza Wielkiego wyraził zgodę przebywający wówczas w Awinionie papież Urban V (Guillaume de Grimoard). W myśl koncepcji królewskiej miała to być szkoła  prawnicza,  jak o tym świadczy jej struktura oraz podział wynagrodzenia pomiędzy wykładowców. Zawiesiła ona jednak wkrótce swą działalność i wznowiła ją dopiero  w wyniku wydania przez Władysława Jagiełłę dzięki staraniom królowej św. Jadwigi przywileju jej odnowienia w dniu 26 lipca 1400 r. W rzędzie zasłużonych dla Uniwersytetu Jagiellońskiego monarchów, obok Kazimierza Wielkiego, św. Jadwigi i Władysława Jagiełły, należy też umieścić Zygmunta I, który nadał szlachectwo wszystkim profesorom Akademii Krakowskiej pochodzenia plebejskiego oraz ich potomkom z prawego łoża. Jego przywilej nie wszedł jednak  w życie wskutek oporu szlachty.   Prof. dr hab. Janusz Sondel urodził się 30 kwietnia 1937 r. we Lwowie jako syn dyrektora majątków miejskich. Już podczas studiów na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, które ukończył w czerwcu 1957 r., został zatrudniony w Katedrze Prawa Rzymskiego UJ. W 1964 r. doktoryzował się na podstawie rozprawy pt. Szczególne rodzaje depozytu w prawie rzymskim, która na międzynarodowym konkursie zorganizowanym przez Centro di Studi Romanistici w Neapolu została nagrodzona srebrnym medalem. Prawa rzymskiego  dotyczyła też jego praca habilitacyjna pt. Precarium w prawie rzymskim  (1972 r.). Pod koniec lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku prof. Sondel odszedł od problematyki praw antycznych i rozpoczął badania nad rolą prawa rzymskiego w kształtowaniu polskiej kultury prawnej. Wyrazem tego – oprócz kilkudziesięciu artykułów – stały się kolejne monografie oraz obszerny, obejmujący 100 000 haseł Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, który przyniósł autorowi nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Laury Jagiellońskie i Nagrodę ministra edukacji narodowej I stopnia. W ramach tej dziedziny badawczej prof. Sondel zajął się również historią Uniwersytetu Jagiellońskiego, a przy tej okazji jego związkami z Kościołem rzymskokatolickim. Temu właśnie zagadnieniu poświęcił monografię pt. Zawsze wierny. Uniwersytet Jagielloński a Kościół rzymskokatolicki (2006 r.), za którą w listopadzie 2007 r. otrzymał nagrodę Miasta Krakowa w dziedzinie kultury i nauki. W lipcu 2011 r. ukazało się natomiast kolejne opracowanie prof. J. Sondla dotyczące dziejów krakowskiej wszechnicy, a mianowicie monumentalny Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego (o obj. 62 arkuszy). W sumie jego dorobek naukowy liczy 160 pozycji, w tym 13 opracowań monograficznych. W trakcie swojej kilkudziesięcioletniej pracy na Uniwersytecie Janusz Sondel pełnił szereg odpowiedzialnych funkcji, m.in. prodziekana Wydziału Prawa i Administracji oraz prorektora do spraw ogólnych UJ. Od 2000 r. jest też rektorem Wyższej Szkole Turystyki i Ekologii w Suchej Beskidzkiej. W latach 1977-2011 wykładał również jako profesor zwyczajny na Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie prawo w turystyce. Wypromował 11 doktorów i 1 doktora habilitowanego. Wyrazem uznania dla jego osiągnięć naukowych i dydaktycznych stała się poświęcona mu księga pamiątkowa pt. Leges sapere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Januszowi Sondlowi w pięćdziesiątą rocznicę pracy naukowej (Kraków 2008).

Kryzys dwudziestolecia 1919-1939. Wprowadzenie do badań nad stosunkami międzynarodowymi

Edward Hallett Carr

Zasadnicze tezy, które E.H. Carr wyłożył w Kryzysie dwudziestolecia, są tak samo aktualne dziś, jak w mrocznej dekadzie lat 30. XX wieku. John J. Mearsheimer   Genialna, prowokująca książka, która pozostawia niedosyt. Martin Wight   Moim zdaniem było trzech wielkich klasyków realizmu: Tukidydes, Machiavelli i Carr. Każdy, kto interesuje się polityką międzynarodową, powinien przeczytać tę książkę. Robert Gilpin   Przenikliwa argumentacja Carra powinna stać w centrum naszych rozważań o świecie XXI wieku i poszukiwania odpowiedzi na jego wyzwania.  Fred Halliday   Kryzys dwudziestolecia jest jedną z tych książek, które nigdy się nie dezaktualizują.  Barry Buzan   Carr napisał jedną z niewielu książek o stosunkach międzynarodowych, które – mimo ich tematyki – można czytać dla przyjemności. Michael Nicholson

Od Jekelsa do Witkacego. Psychoanaliza na ziemiach polskich pod zaborami 1900-1918. Wybór tekstów

praca zbiorowa

Seria DZIEJE PSYCHOANALIZY W POLSCE   SPIS TREŚCI Wstęp Bartłomiej Dobroczyński, W drodze do Karlsbadu, albo powrót psychoanalizy CZĘŚĆ I POLSKIE WSPOMNIENIA I DYLEMATY ASYMILACJI 1. Herman Nunberg, Wspomnienia, idee, refleksje (fragment) 2. Helena Deutsch, Konfrontacja z samą sobą (fragmenty) 3. Adam Wizel, Asymilacja czy polonizacja CZĘŚĆ II PIERWSZE POLSKIE PRACE O PSYCHOANALIZIE. WYBÓR A. WPROWADZENIE DO PSYCHOANALIZY Ludwika Karpińska (Luise von Karpinska), O psychoanalizie B. TEORIA. 1. Ludwig Jekels, Leczenie psychoneuroz, za pomocą metody psychoanalitycznej Freuda, tudzież kazuistyka. 2. Dyskusja wokół referatu Jekelsa na I Zjeździe Neurologów, Psychologów i Psychiatrów w Warszawie 1909 3. Herman Nunberg, Niespełnione życzenia według nauki Freuda 4. Franciszka Baumgarten, Teoria snu Freuda (fragament) 5. Wacław Radecki, Przyczynek do analizy zastosowania w medycynie doświadczeń skojarzeniowych (fragment) C. PERSPEKTYWA KLINICZNA 1. Ludwik Jekels, Szkic psychoanalizy Freuda (fragmenty) 2. Jan Nelken, Badania psychoanalityczne chorób nerwowych, 3. Tadeusz Jaroszyński, O metodzie psychoanalitycznej Freuda. Przyczynek do nauki o psychonerwicach (fragmenty) 4. Adam Wizel, Zaburzenia płciowe pochodzenia psychicznego, (fragment) CZĘŚĆ III Międzynarodowy wkład polskich psychoanalityków. Publikacje w języku niemieckim. 1. Jan Nelken, O rozczłonkowaniu słów w schizofrenii 2. Jan Nelken, Obserwacje analityczne na temat fantazji schizofrenika (fragment) 3. Ludwika Karpińska (Luise von Karpinska), Przyczynek do analizy „nonsensownych“ słów we śnie 4. Ludwika Karpińska (Luise von Karpinska), Przyczynki do psychopatologii życia codziennego 5. Karol de Beaurain, O symbolu i psychicznych uwarunkowaniach jego powstawania u dzieci Sandor Ferenczi, O ontogenezie symboli (polemika z de Beaurainem) 6. Eugenia Sokolnicka, Analiza dziecięcej nerwicy natręctw CZĘŚĆ IV Psychoanaliza w polskim literaturoznawstwie, psychologii i filozofii 1. Karol Irzykowski, Freudyzm i freudyści 2. Otton Hewelke, Kornelia Metella w Irydionie Krasińskiego. Studium 3. Ludwika Karpińska, Psychologiczne podstawy freudyzmu 4. Leopold Wołowicz, Jeden z problematów psychoanalizy Freuda (fragment) 5.  Stefan Błachowski, Problem świadomości u Freuda CZĘŚĆ V Psychoanalityczne sny pisarzy. Borenus i analiza Witkacego 1. Karol Irzykowski, Sny Marii Dunin. Pałuba. (fragmenty) 2. Bronisław Malinowski, Dzienniki zakopiańskie (fragmenty) 3. Stanisław Ignacy Witkiewicz, Niemyte dusze. Wstęp (fragment) Indeks nazwisk