Teoria ciał uporządkowanych

Mieczysław Kula, Andrzej Sładek

Podstawy teorii ciał uporządkowanych stworzone zostały przez Emila Artina i Ottona Schreiera w 1927 roku, w odpowiedzi na problem znany jako 17. problem Hilberta. Z biegiem czasu teoria ta stała się katalizatorem rozwoju kilku działów matematyki. Powstaje rzeczywista geometria algebraiczna, teoria form kwadratowych uzyskuje nowe narzędzia badań, a ciała uporządkowane pojawiają się w teorii modeli. Niniejszy podręcznik zapoznaje Czytelnika z podstawami oraz głównymi, w tym również najnowszymi, zastosowaniami teorii ciał uporządkowanych. Materiał w nim zawarty pozwala głębiej zrozumieć te zagadnienia matematyczne, które odwołują się do własności uporządkowanego ciała liczb rzeczywistych. W polskiej literaturze matematycznej dotychczas nie było opracowania o takim charakterze. Dziesięć głównych rozdziałów uzupełnionych zostało dwoma dodatkami, aby prezentowany materiał był kompletny i spójny. Każdy rozdział kończy się zadaniami, które pozwolą Czytelnikowi sprawdzić i pogłębić zrozumienie przeczytanego materiału. Podręcznik przeznaczony jest dla studentów kierunków ścisłych, doktorantów oraz pracowników naukowych pragnących zapoznać się z podstawami algebry rzeczywistej.

Uczeni z odległej i nieodległej przeszłości. Rekonstrukcje, interpretacje, refleksje

Alicja Żywczok, Małgorzata Kitlińska-Król

Zaprezentowana praca wieloautorska powstała w celu popularyzacji wiedzy naukoznawczej, zwłaszcza z zakresu historii nauki, filozofii nauki oraz psychologii i pedagogiki twórczości naukowej. Upowszechnienie znajomości biografii uczonych, zawierających wiele wskazówek odnośnie do tajników dynamicznych postępów w nauce, stanowi, w mym przekonaniu, odpowiedni kierunek w edukacji młodego pokolenia.     Rozstrzygającym motywem zbiorowego wysiłku i współpracy naukowców z wielu ośrodków stało się przeświadczenie redaktorów naukowych, że w każdej społeczności postaci, które zmieniały bieg historii, tworzyły kulturę, kształtowały cywilizację od czasów najdawniejszych po współczesność, powinny być doskonale znane i doceniane. Zapomnienie o nich bądź fragmentaryczne postrzeganie dokonań stanowią akty niesprawiedliwości społecznej. Potwierdza je dzisiejsza degrengolada, którą daje się rozpoznać w hołubieniu zwłaszcza pracowników mediów czy tzw. celebrytów. Nie chodzi jednak o bagatelizację jakiejkolwiek grupy, ale o uczciwe uznanie społeczne dla inicjatorów procesów kulturotwórczych. Rekonstrukcja faktów biograficznych stanowi jedynie podwalinę twórczych interpretacji i refleksji dotyczących działalności naukowej uczonych z różnych epok. Jednak niezależnie od okresu, w którym przyszło im żyć, każdy z nich podtrzymuje ciągłość kulturową i dialog z przedstawicielami kolejnych pokoleń naukowców. Kulturowa jedność uczonych z odległej i nieodległej przeszłości służy obronie humanizacyjnej funkcji nauki wyrażającej się choćby w trosce o przetrwanie ludzkości i jej godną egzystencję. Wśród komponentów strukturalnych pracy należy wyliczyć: spis treści; wstęp; dziesięć rozdziałów z zakresu naukoznawstwa; zakończenie; summary ze słowami kluczowymi; noty o autorach. Autorzy w rozdziałach zaprezentowali kolejno: – biogramy rzymskich intelektualistów: Orbiliusza (114–14 r. p.n.e.) i Apulejusza (ok. 125–po 180 r. n.e.); – obraz uczonego zakonnika wyłaniający się ze średniowiecznych kronik klasztornych; – sylwetkę Jana Niecisława Baudouina de Courtenay'a – prekursora teorii językoznawczych oraz działacza społecznego; – wybitnego czeskiego filozofa, pedagoga, redaktora oraz polityka – Františka Drtinę; – twórczość Tadeusza Zielińskiego (1859–1944), który podporządkował działalność naukową misji wychowawczej; – sylwetkę Kurta Aldera – naukowca urodzonego na Śląsku, laureata Nagrody Nobla w dziedzinie chemii; –  twórczość naukową Jeana Piageta, jednego z największych uczonych XX wieku w zakresie psychologii rozwojowej; – interpretację dzieł (głównie z zakresu epistemologii) Tadeusza Kotarbińskiego, co umożliwiło zbadanie jego poglądów na rozwój nauki i naukowców; – jednego z luminarzy pedagogiki specjalnej – docenta/profesora Ottona Lipkowskiego; – biogramy nauczycieli intelektualistów, społeczników, związanych z regionem górnośląskim na tle sytuacji społeczno-politycznej po zakończeniu II wojny światowej. Praca ta jest adresowana zarówno do środowiska naukowców reprezentujących różne dziedziny i dyscypliny, jak i do szerokiego kręgu odbiorców, począwszy od uczniów szkół średnich, studentów, doktorantów oraz członków ich rodzin, a skończywszy na wszystkich zainteresowanych postępem naukowym i cywilizacyjnym na przestrzeni wieków.

Bizantyński epos dla średnio zaawansowanych. "Katomyomachia" Teodora Prodromosa jako tekst trzeciego stopnia

Katarzyna Warcaba

Analiza wpływu Homera na literatury różnych epok i społeczeństw jest jednym z najobszerniejszych zagadnień badawczych związanych z literacką recepcją. Iliada i Odyseja do dzisiaj są jednymi z najbardziej rozpoznawalnych utworów literackich powstałych w kulturze europejskiej, a badania nad samymi poematami prowadzone są nieustannie, od początku istnienia filologii jako nauki. Homer był też bezdyskusyjnie najbardziej popularnym autorem w Bizancjum, świadczy o tym chociażby liczba zachowanych rękopisów zawierających dzieła przypisywane Poecie. Obecny był na wszystkich stopniach kształcenia, jednak tylko nieliczni naprawdę studiowali wielkie dzieła greckiego mistrza. Większość uczniów – przyszłych intelektualistów Konstantynopola – poznawała przede wszystkim pierwszą księgę Iliady i ewentualnie jej streszczenia. Natomiast przypisywaną Poecie Batrachomyomachię, będącą utworem wprowadzającym do lektury eposów, znali wszyscy, którzy przeszli przez system nauczania „średniego” szczebla. Tekst ten doczekał się w czasach bizantyńskich swojego naśladowcy w osobie Teodora Prodromosa, autora Katomyomachii, która jest przedmiotem niniejszego opracowania. Książka składa się z części wprowadzającej, do której należą: informacje o autorze i okolicznościach, w jakich powstawała „Wojna kocio-mysia” oraz przegląd obecności kotów i myszy w literaturze antycznej i bizantyńskiej. Główna część pracy to analiza tekstu w ujęciu transtekstualnym, zaproponowanym przez Gerarda Genette’a w eseju pt. Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia. Ponieważ Katomyomachia stanowi literacki palimpsest oparty na innym palimpseście, zdecydowałam się zaproponować, analogiczną do genetteowskiej, koncepcję tekstu trzeciego stopnia. Analiza prowadzi do próby ustalenia możliwych przestrzeni konceptualnych, dla których przeznaczony był tekst Prodromosa. Do studium dołączone zostały tłumaczenia na język polski dwóch tekstów greckich – Katomyomachii i przypisywanych Prodromosowi Schede tou myos.

"Prawne Problemy Górnictwa i Ochrony Środowiska" 2018, nr 1-2

red. Grzegorz Dobrowolski, Małgorzata Piekarska

Tematyka tego numeru obejmuje dość zróżnicowaną problematykę, która przynajmniej po części dotyczy geologii i górnictwa. Jeden z artykułów dotyczy wydobywania kopalin z wód powierzchniowych. Autor wskazuje tu na niekorzystne rozwiązania w tym zakresie, związane z tym, że wydobywający kopaliny z wód powierzchniowych powinien uzyskać zarówno pozwolenie wodnoprawne, jak i koncesję. Kolejny „górniczy” tekst dotyczy ocen oddziaływania przedsięwzięć geologicznych i górniczych na obszary Natura 2000. Warto polecić również tekst o odpowiedzialności za szkody wyrządzone robotami geologicznym niewymagającymi koncesji. Tu Autor ukazuje problemy związane z jej poniesieniem na podstawie Prawa geologicznego i górniczego, występujące wskutek tego, że w przypadku takich robót nie zawsze zespół urządzeń posiada status zakładu górniczego, a podejmowane działania nie są rozumiane jako jego ruch prowadzony przez przedsiębiorcę. Z zakresu szeroko rozumianej ochrony przyrody warto wskazać na trzy artykuły. Pierwszy z nich dotyczy ochrony rezerwatowej w lasach. Ciekawie przedstawia się również tekst poświęcony ewolucji powszechnej ochrony drzew i krzewów spowodowanej radosną twórczością ustawodawcy określaną mianem „Lex Szyszko”. Wreszcie trzeci z artykułów przybliża kwestie związane z kontrolą przestrzegania przepisów na terenie dwóch obszarowych form ochronnych, tj. parku narodowego i rezerwatu przyrody. Przygotowano również sprawozdanie z konferencji pt. „Prawne instrumenty ochrony powietrza”, która odbyła się 20 kwietnia 2018 r., na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Z opracowań ogólnych warto zwrócić uwagę na recenzję monografii zatytułowanej Rozważania o... (Katowice 2018). Tradycyjnie Czytelnik znajdzie w czasopiśmie kolejną część komentarza do ustawy Prawo geologiczne i górnicze. Tym razem do art. 13–17 tego aktu.

"Śląskie Studia Polonistyczne" 2017, nr 2 (10): Rozprawy i artykuły: "Piśmiennictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego". Prezentacje: Adam Kaczanowski

red. Maria Barłowska, Adam Dziadek, Mariola Jarczykowa, Anna Szawerna-Dyrszka

W numerze 2 „Śląskich Studiów Polonistycznych” za rok 2017 prezentujemy serię rozpraw pod wspólnym tytułem Piśmiennictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego. Autorzy poszczególnych artykułów działu przyglądają się literackim obrazom Litwy od wieku XVII aż do współczesności. W dziale Prezentacje zajmujemy się twórczością poety i prozaika Adama Kaczanowskiego (tu znalazł się godny polecenia szkic Dawida Kujawy). W dziale Archiwalia prezentujemy tekst De Bicinensi Proelio. O bitwie byczyńskiej. Numer uzupełniają działy Varia (artykuły Hanny Kocur Écriture féminine w dwudziestoleciu międzywojennym oraz Adama Kubiaka Malowanie trawy. Rzecz (jeszcze) mniejsza o peryferyjnej humanistyce), Recenzje i omówienia oraz Kronika.

Polityk dwóch epok. Działalność publiczna Tadeusza Matuszewicza (1765-1819)

Dominika Rychel-Mantur

„Powstanie więc Polska” – te słowa, które przeszły na karty historiografii, wypowiedział Tadeusz Matuszewicz u progu wojny Napoleona z Rosją w 1812 roku. Polityk ten był jednym z najwybitniejszych polskich ministrów pierwszej połowy XIX wieku. Swoją karierę polityczną rozpoczynał pod protektoratem księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego w dobie Sejmu Czteroletniego. Zarówno opieka Czartoryskiego, jak i czasy, w których przyszło mu żyć, miały wpływ na jego dalsze losy osobiste i działalność publiczną. Ambitny, energiczny i pracowity, znajdował się niejednokrotnie w centrum najważniejszych wydarzeń i odgrywał w nich ważną rolę. Apogeum swoich wpływów politycznych osiągnął w 1812 roku jako minister przychodów i skarbu Księstwa Warszawskiego. Wówczas na polecenie Napoleona zorganizował sejm i powołał do życia Konfederację Generalną Królestwa Polskiego. Uporządkował finanse Księstwa Warszawskiego i stworzył podstawy pod późniejsze reformy Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego. Jego nadrzędnym celem była odbudowa i przywrócenie niepodległości Rzeczypospolitej, której służył, rezygnując niejednokrotnie z własnych interesów czy dobrego imienia.

Reprezentacje świata w dyskursach (modele, obrazy, wizje)

red. Bernadetta Ciesek-Ślizowska, Beata Duda, Ewa Ficek, Katarzyna Sujkowska-Sobisz

Publikacja gromadzi teksty dotyczące modelowania komunikacji przez poszczególne odmiany dyskursu. Badaczy (związanych z różnymi dyscyplinami i/lub paradygmatami naukowymi) szczególnie zajmują wielorakie formy przedstawień (reprezentacji) rzeczywistości oraz warunkujące je konwencje, normy, konteksty i wartości, a także środki wyrazu. Tom zawiera przy tym rozważania teoretyczne oraz prezentuje konkretne propozycje metodologiczne, np. analizy tekstów multimodalnych. Opracowania analityczno-interpretacyjne obejmują problemy stylowych bądź gatunkowych aktualizacji dyskursów, konstruowania dyskursowych światów przez wspólnoty ideologiczne (feministyczną, katolicką, łowiecką, kapitalistyczną, antykapitalistyczną), rozpatrują rolę aksjologii w dyskursach ideologicznych, w ich zakres wchodzą również rekonstrukcje medialnych oraz literackich obrazów i wizji. Swe miejsce w tomie znalazły refleksje nad dyskursem popkultury i dyskursem o popkulturze, poświęcone m.in. zyskującemu na znaczeniu fenomenowi terapii, kreowaniu albo wykpiwaniu obrazu rzeczywistości w mediach społecznościowych. W polu uwagi autorów pozostaje wreszcie kategoria pamięci – w tym portretowanie przeszłości przez wspólnoty kulturowo-etniczne czy sposoby utrwalania pamięci w Internecie. Książka skierowana jest do specjalistów – zarówno do komunikologów, lingwistów, dyskursologów, jak i do wszystkich zainteresowanych mechanizmami, które sterują współczesną przestrzenią społeczno-językową.

Polski mniej obcy. Cz. 1: Podręcznik do nauki języka polskiego dla średnio zaawansowanych. Cz. 2: Klucz do ćwiczeń. Transkrypcje. Test certyfikatowy. Poziom średni ogólny (B2). Wyd. 2

Agnieszka Madeja, Barbara Morcinek-Abramczyk

Zakres tematyczny i gramatyczny podręcznika został dostosowany do wymagań systemu certyfikacji języka polskiego jako obcego na poziomie B2. W książce znajdują się ćwiczenia doskonalące umiejętności słuchania, mówienia, pisania i czytania oraz zasady gramatyki zilustrowane przykładami. Podręcznik składa się z dwóch części - pierwsza to 30 bogato ilustrowanych lekcji, w drugiej części znajdują się: klucz do ćwiczeń, transkrypcje oraz przykładowy tekst certyfikatowy. Kompozycja książki jest otwarta - można realizować jednostki lekcyjne w dowolnej kolejności. Poszczególne lekcje o różnorodnej tematyka są urozmaicone piosenkami, tekstami literackimi czy materiałami graficznymi.