Modernizm artystyczny i powtórzenie. Próba reinterpretacji

Tomasz Załuski

Często przyjmuje się, że modernizm artystyczny ukonstytuował się w opozycji do powtórzenia, że zyskał tożsamość dzięki wykluczeniu go ze wszystkich swych sfer, rządzonych nakazem inwencji oraz kreacji tego, co nowe. Punktem wyjścia książki Modernizm artystyczny i powtórzenie. Próba reinterpretacji jest pytanie o to, czy wykluczenie powtórzenia w sztuce nowoczesnej było i - co ważniejsze - w ogóle mogło być efektywne. W oparciu o inspiracje płynące z filozofii Deleuze'a i Derridy, jak również ze współczesnego dyskursu estetycznego autor rozwija projekt "heurystyki powtórzenia", ukazując powtórzenie - zawsze paradoksalnie powiązane ze zdarzeniem różnicy bądź inności - jako konstytutywny wymiar kluczowych praktyk i zagadnień modernizmu. Odkrycie wielości różnorodnych, jednostkowych postaci powtórzenia pociąga za sobą reinterpretację takich choćby zagadnień, jak rewolucja modernistyczna, unizm czy sztuka in situ. W efekcie pozwala spojrzeć w odmienny sposób na modernizm jako wewnętrznie złożone dziedzictwo, którego przyszłość pozostaje dziś do rozstrzygnięcia bądź teź wynalezienia.     Tomasz Załuski - ukończył historię sztuki i filozofię na Uniwersytecie Łódzkim. Pracownik Zakładu Teorii i Historii Sztuki w Akademii Sztuk Pięknych im. W. Strzemińskiego w Łodzi. Autor i tłumacz tekstów poświęconych m.in. współczesnej filozofii francuskiej oraz sztuce modernistycznej i współczesnej.  

Filmowe sensorium. Teoria zmysłów i jej krytyczny potencjał

Marta Stańczyk

"W książce: Filmowe sensorium. Teoria zmysłów i jej krytyczny potencjał poza przedstawieniem spójnej, przemyślanej refleksji w obszarze wyznaczonym tytułem dokonuje się ponadto rodzaj (re)interpretacji istotnych dla rozwoju współczesnego filmoznawstwa stanowisk. Inaczej także można po jej lekturze spojrzeć na historię kina jako na przykład reprezentacji przygód cielesności. [Autorka] Bowiem [...] reorientuje dotychczasową historię myśli filmowej, wydobywając z niej wątki o potencjalnie rozwojowym dla sensuous theory charakterze. Ponadto zaś odsłania dość - zwłaszcza przed polskimi czytelnikami, którzy nie znają wcale lub dobrze przywołanych na kartach pracy autorów i ich przemyśleń - nową perspektywę badawczą, jeszcze nie do końca utrwaloną, ciągle dynamiczną, podlegającą zmianom i licznym innerwacjom różnych koncepcji badawczych". Z recenzji dr hab. Barbary Kity, prof. UŚ Marta Stańczyk - filmoznawczyni, pracuje w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego, redaktorka czasopisma "Ekrany". Autorka książki Czas w kinie (2019), za którą otrzymała nagrodę Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami za najlepszy debiut książkowy, współredaktorka publikacji Poszukiwacze zaginionych znaczeń (2016). Zajmuje się teorią filmu, przemianami kina współczesnego, a także związkami kina ze studiami nad zwierzętami.

Józef Jarema w międzywojennym teatrze awangardowym Cricot (1)

Jolanta Mazur-Fedak

Książka przedstawia postać Józefa Jaremy, założyciela i dyrektora międzywojennego teatru artystów Cricot, działającego w Krakowie w latach 1933-1939. Na scenie Cricotu wystawiano spektakle eksperymentalne i organizowano wieczory kabaretowe. Inicjatywa Jaremy była zjawiskiem nowatorskim, o czym przekonujemy się zarówno na podstawie wspomnień aktorów, jak i w oparciu o odnalezione w sanockim Muzeum Historycznym archiwalia: utwory dramatyczne wraz z rysunkami scenografii i kostiumów, luźne zapiski, fragmenty powieści w brulionie, korespondencję itp. Autorka wskazuje na prekursorski charakter rozwiązań artystycznych, stosowanych w teatrze Jaremy, sytuując go wśród zjawisk europejskiej awangardy teatralnej i malarskiej. Nakreśla miejsce Cricotu na tle historii dramatu i teatru, konstruując swego rodzaju mapę istotnych miejsc, ludzi i awangardowych wystąpień. Obok biografii Jaremy znajdujemy tu analizy sztuk teatralnych jego autorstwa, publikowane po raz pierwszy w aneksie. Efekt wizualny, plastyka, ruchome obrazy, ukazanie umowności scen, znakowego ich charakteru, metafikcja, obnażanie stereotypów komunikacji werbalnej i niewerbalnej -to według Józefa Jaremy istota teatru.

Peregrinatio terrestris. Carmina selecta (Ziemskie pielgrzymowanie. Wiersze wybrane)

Maciej Kazimierz Sarbiewski

Maciej Kazimierz Sarbiewski (1595-1640), jezuita, najwybitniejszy łaciński poeta XVII w., teoretyk literatury (...) Poezja Sarbiewskiego była wzorem dla poetów łacińskich i piszących w językach rodzimych. Nie unikając zagadnień ówczesnego życia politycznego i społecznego ani impresji krajobrazowych, podejmuje głównie problematykę uniwersalną, ogólnoludzką; rozważa miejsce człowieka w świecie...

Ramiona Antajosa. Z teorii i historii regionalizmu literackiego w Polsce

Małgorzata Mikołajczak

Tematem książki jest regionalizm literacki w Polsce. Autorka trojako oświetla zagadnienia z tego kręgu, rozpatrując je w perspektywie historycznej i teoretycznej oraz w ujęciu interpretacyjnym. Pisze o rozwoju idei regionalistycznej, omawia problemy badawcze, które towarzyszą literackiej regionalistyce, analizuje wybrane tematy literatury regionalnej, a w zakończeniu przygląda się wątkom regionalnym w twórczości Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta. Jej rozpoznania wyrastają z prac nad międzyuczelnianym projektem „Nowy regionalizm w badaniach literackich”. Tytuł książki – wzięty z eseju Antajos Herberta – nawiązuje do mitu o Anteuszu, który jest nazywany „regionalistycznym”. Anteusz to figura synowskiego związku z ziemią, ale także figura klęski w starciu z Herkulesem – te wcielenia wyznaczają bieguny regionalistycznej refleksji i patronują dwóm narracjom obecnym w badaniach nad literaturą regionalną: tellurycznej i konfrontacyjnej. Tytułową metaforę można odnieść również do zainteresowania, jakim cieszy się dziś regionalizm: pod wpływem „mody na regionalizm”, a także przemian kulturowych oraz nowych orientacji w naukach humanistycznych i społecznych wzbogaca się (i zmienia) obszar problemów badawczych – Ramiona Antajosa próbują objąć i ukazać to bogactwo. Jestem przekonana, że wartościowe, potrzebne i oczekiwane opracowanie Małgorzaty Mikołajczak zostanie zauważone, będzie źródłem inspiracji do kolejnych naukowych poszukiwań i impulsem do dyskusji. […] Autorkę interesuje regionalizm jako idea, problem badawczy i literatura bądź praktyka kulturowa. Dzięki takiemu uporządkowaniu treści regionalizm został ukazany w sposób wieloaspektowy, z różnych punktów widzenia. […] Lektura przygotowanej publikacji przekonuje o tym, że Autorka jest badaczką zaangażowaną, autentycznie przejętą ideami regionalnym. Przedstawione analizy są rzetelne, dobrze umocowane w stanie badań, a argumentacja jest przekonująca. Małgorzata Mikołajczak trafnie diagnozuje i nazywa problemy badawcze, mnoży propozycje problematyzacji zagadnień regionalnych, wchodzi w niuanse. W kolejnych szkicach do głosu dochodzi historyk, teoretyk i praktyk nowego regionalizmu, gdyż w tak różnych rolach spełnia się badaczka. Rola tego tomu w serii wydawniczej „Nowy regionalizm w badaniach literackich” będzie nie tylko niezwykle ważna, ale też fundamentalna dla tej serii. Z recenzji prof. dr hab. Elżbiety Dutki Małgorzata Mikołajczak – prof. dr hab., kierowniczka Zakładu Literaturoznawstwa w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego, członek Komitetu Nauk o Literaturze PAN, autorka monografii poświęconych poezji Urszuli Kozioł i Zbigniewa Herberta, a także autorka i współredaktorka monografii dotyczących literackiego regionalizmu. W latach 2013–2017 kierowała międzyuczelnianym zespołem realizującym projekt „Regionalizm w badaniach literackich: tradycja i nowe orientacje”. Jest redaktorką naukową serii „Nowy regionalizm w badaniach literackich”.  

Sprawiedliwość na końcu języka. Czytanie Waltera Benjamina

Adam Lipszyc

Komentarz prof. Piotra Śliwińskiego: „Walter Benjamin jest w humanistyce współczesnej legendą, inspiracją, wyzwaniem. To wyzwanie podjął Adam Lipszyc w książce tyleż uczonej, co się zowie akademickiej, a jednocześnie pod wieloma względami literackiej. „Sprawiedliwość na końcu języka” nie tylko objaśnia myśl filozofa, eseisty, pisarza, ale – objaśniając – stara się zachować jej głęboką nieoczywistość. Lipszyc chce więc i wytłumaczyć i zachować pewien rodzaj ciemności, czy tajemniczości, ukrytej w dziele autora „Pasaży”. To stawia go przed nieomal kwadraturą koła, czyni artystą – umożliwić i ocalić Benjaminowskie niemożliwości. W rezultacie wykład jako całość imponuje klarownym układem, w trakcie zaś czytania mamy wrażenie, że badacz jak pisarz wykonuje wspaniałą pracę na własnym językiem.”   W niniejszej książce proponuję całościową lekturę dzieła Waltera Benjamina. W swojej rekonstrukcji kładę szczególny nacisk na rolę, jaką w tej myśli odgrywa tradycja żydowskiego, apokaliptycznego mesjanizmu. Staram się też jednak pokazać, że same teologiczne zainteresowania Benjamina paradoksalnie wspierały sekularyzacyjne tendencje w jego myśleniu. Jako dwa ogniska owej szczególnej elipsy, jaką tworzy filozofia Benjamina, identyfikuję jego ekscentryczną koncepcję języka oraz jego myślenie o mesjańskiej sprawiedliwości wobec tego, co pojedyncze. Z tej perspektywy całe różnorodne dzieło Benjamina odsłania się jako katalog eksperymentalnych modeli sprawiedliwych działań mesjańskich, działań podejmowanych w medium języka gwoli oswobodzenia pojedynczości spod władzy żywiołu immanencji, który Benjamin określa mianem mitu. Próbuję uporządkować i poddać ocenie te modele, konfrontując je ze sobą nawzajem, a także z alternatywnymi rozwiązaniami innych myślicieli współczesnych – zarówno tych korzystających z elementów tradycji mesjańskiej, jak i tych zakorzenionych w tradycji, która stanowi drugie najistotniejsze źródło ożywczych pomysłów we współczesnej filozofii, czyli tradycji psychoanalitycznej. Adam Lipszyc

Człowiek, państwo, wojna. Analiza teoretyczna

Kenneth N. Waltz

8. tom serii Historia i Polityka pod redakcją Jana Sadkiewicza Człowiek, państwo, wojna to jedna z najważniejszych książek o stosunkach międzynarodowych. Lektura obowiązkowa dla każdego, kto chce zrozumieć, dlaczego państwa toczą ze sobą wojny. prof. John J. Mearsheimer, Uniwersytet w Chicago Trudno wyobrazić sobie współczesną naukę o stosunkach międzynarodowych bez dorobku Kena Waltza. Nawet jego krytycy nie mają wątpliwości, że był on najbardziej znaczącą postacią w naszej dziedzinie w epoce powojennej. prof. Ken Booth, Uniwersytet w Aberystwyth (emeritus) Wybitny teoretyk politycznych zmagań o potęgę, bezlitośnie rozwiewał nadzieje na to, że siła moralna, liberalne zasady lub demokratyczne krucjaty mogą położyć kres wojnom. Jednocześnie zaprzeczał powszechnemu przekonaniu, jakoby realiści byli bezwzględnymi jastrzębiami, czerpiącymi przyjemność z używania siły. prof. Richard K. Betts, Uniwersytet Columbia Książka nie tylko dla tych, którzy zajmują się polityką profesjonalnie, ale dla wszystkich, którzy się nią pasjonują i pragną ją zrozumieć. prof. dr hab. Piotr Kimla, Uniwersytet Jagielloński Prawdopodobnie najważniejsza książka, jaką kiedykolwiek napisano na temat teorii stosunków międzynarodowych. prof. Robert Gallucci, Uniwersytet Georgetown Kenneth N. Waltz (1924-2013) - jeden z najwybitniejszych teoretyków i właściwie współtwórca dyscypliny naukowej o nazwie stosunki międzynarodowe. Profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley oraz Uniwersytetu Columbia, członek zespołów naukowych najbardziej prestiżowych ośrodków badawczych jak: Centrum Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Harvarda, Międzynarodowego Ośrodka Naukowego Woodrowa Wilsona w Waszyngtonie, Wydziału Studiów nad Wojną King's College w Londynie, Uniwersytetów w Pekinie i Fudan w Chinach. Stypendysta Fundacji Guggenheima i Narodowej Agencji Nauki w USA oraz profesor gościnny na wielu uniwersytetach na czterech kontynentach. Jego prace są najczęściej zadawanymi lekturami dla studentów stosunków międzynarodowych na amerykańskich uniwersytetach. Autor dwóch klasycznych dzieł: Struktura teorii stosunków międzynarodowych oraz Człowiek, państwo, wojna.

Fakty i mity o jednym procencie podatku. Odpis podatkowy w procesie kreowania społeczeństwa obywatelskiego

Grażyna Piechota

„Recenzowana praca stanowi cenne źródło informacji o finansowaniu organizacji społeczeństwa obywatelskiego w Polsce z 1% podatku od dochodów osobistych. Ważnym ustaleniem pracy jest zwrócenie uwagi, że mechanizm 1%  w znacznie mniejszym stopniu niż to zakładano w rozwiązaniu ustawowym jest sposobem budowania społeczności. Interesującym ustaleniem badawczym Autorki, które z pewnością będzie przydatne organizacjom obywatelskim próbującym pozyskiwać fundusze z ofiarności społecznej jest fakt, iż najskuteczniejszym mechanizmem komunikacji z otoczeniem badanych organizacji okazały się działania z zakresu public relations, a nie marketing społeczny. Autorka w przejrzysty sposób przedstawiła też regulacje ustawowe nt. form rządzenia partycypacyjnego na szczeblu lokalnym w Polsce. Szczególnie wartościowe są przykłady dot. inicjatywy uchwałodawczej i zróżnicowania warunków włączania osób i organizacji społeczeństwa obywatelskiego przez organy władzy samorządowej do partycypacyjnego rządzenia. Recenzowana praca stanowić będzie z pewnością lekturę bardzo użyteczną dla badaczy społeczeństwa obywatelskiego, władz publicznych i praktyków uczestniczących w działalności zrzeszeń obywatelskich.”  Z recenzji prof. Ewy Leś   „Recenzowana monografia reprezentuje wysoki poziom merytoryczny i metodologiczny, co świadczy o tym, iż Autorka jest kompetentna w materii, którą analizuje i opisuje. Cały problem jest ważny społecznie./…/ Przedłożona praca wnosi wiele nowego do naszej dotychczasowej wiedzy o 1 procencie podatku i o samych organizacjach pożytku publicznego, które w ten sposób starają się pozyskać środki na swoją działalność. Wiadomo, że jest to problem nieco kontrowersyjny z punktu widzenia polityki społecznej. Wykład Autorki ma charakter obiektywny, jest kompetentny i napisany stosunkowo prostym, zrozumiałym językiem. /…/ Praca zawiera bardzo dużo danych faktograficznych (tabele, wykresy), ale także Autorka potrafi wyciągać ogólniejsze wnioski, dokonując konkluzji i typologii. Bardzo cenną częścią pracy są samodzielnie wykonane badania empiryczne dostarczające sporo interesującego materiału.” Z recenzji prof. Stanisława Michalczyka Grażyna Piechota - doktor nauk humanistycznych, prawniczka, socjolożka. Adiunkt na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Zainteresowania naukowe koncentruje między innymi wokół problematyki społeczeństwa obywatelskiego oraz lokalnego komunikowania publicznego i politycznego. Studia doktoranckie odbyła w Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie oraz na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Absolwentka studiów podyplomowych z zakresu: Doradztwa Podatkowego (Szkoła Doradców Finansowych, Kraków 1996), Zarządzania Finansami Przedsiębiorstw (Akademia Ekonomiczna, Katowice 1997) oraz Marketingu Politycznego (Uniwersytet Śląski, Katowice 2004). Członkini European Communication Research and Education Association (ECREA) i Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej. Odbyła staże naukowe w Pradze, w Dreźnie oraz w Berlinie. Autorka monografii „Szkoła w kryzysie versus media”, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2010 oraz „/Nie/ład komunikacyjny w demokracji lokalnej. Komunikowanie polityczne w budowaniu lokalnego społeczeństwa obywatelskiego”, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 2011.