Kontynenty. T. 2: Studia i szkice o twórczości Bogdana Czaykowskiego

red. Magdalena Rabizo-Birek, Bożena Szałasta-Rogowska

Monografia zbiorowa Kontynenty. T. 2: Studia i szkice o twórczości Bogdana Czaykowskiego podejmuje próbę wielopłaszczyznowej reinterpretacji dorobku jednego z najciekawszych poetów polskich XX i XXI wieku, o bogatej, dramatycznej biografii. Bogdan Czaykowski (ur. w 1932 roku w Polsce, zm. w 2007 roku w Kanadzie) był między innymi poetą, członkiem londyńskiej grupy poetyckiej Kontynenty, tłumaczem, krytykiem literackim, antologistą, redaktorem wielu prac naukowych, wieloletnim wykładowcą University of British Columbia w Vancouver. Autorzy 27 artykułów zgromadzonych w niniejszej książce proponują wszechstronne spojrzenie na twórczość Bogdana Czaykowskiego – jego poezję, prozę, eseistykę, teksty krytycznoliterackie, socjologiczne, dorobek translatorski i redakcyjny, aktywność epistolografa i interlokutora. W archiwum pisarza pozostało ineditów, w tomie zamieszczono więc także mało znane utwory, na przykład Dzienniczek z Indii, wiersze Epitafium i Żegnanie, ważne szkice krytycznoliterackie, napisane pierwotnie po angielsku, oraz dodatkowo Kalendarium życia i twórczości Bogdana Czaykowskiego i obszerna bibliografia jego dorobku.

Komentarze i przypisy w książce dawnej i współczesnej

red. Bożena Mazurkowa

Monograficzny tom poświęcony jest komentarzom, jakimi niegdyś opatrywano dzieła, a w przeważającej części wykształconym z nich przypisom do utworów literackich i prac naukowych, a zatem elementom, które do dziś w zbliżonej postaci stosowane są w pierwszym przypadku w edycjach tekstów, a w drugim – stanowią nieodłączny element książek o różnym charakterze. Publikacja daje możliwość bliższego zaznajomienia się z dziejami i różnicowaniem się odmian naukowego komentarza do dzieł literackich, a także z typologicznym i funkcjonalnym ujęciem objaśnień do konkretnych edycji tekstów – od schyłku XVI do początków XIX wieku. W dużo szerszym zakresie w tomie przybliżone zostały natomiast rozliczne aspekty przypisów do oryginalnych i tłumaczonych dzieł, które wyszły spod pióra twórców oświeceniowych (przekładów poezji i prozy, politycznych wierszy okolicznościowych, autorskich tomików poetyckich, poematów heroikomicznych oraz kazań politycznych) i pisarzy romantycznych (powieści poetyckiej Adama Mickiewicza, prozy wspomnieniowej Antoniego Edwarda Odyńca i liryki Cypriana Norwida). Autorzy prac skupili uwagę na zróżnicowanym zakresie tematycznym, treściowym tego typu adnotacji, a także na ich specyfice i rozlicznych funkcjach, zorientowanych między innymi na pomocne w procesie lektury konkretyzacje realiów przywołanych w dziełach i konkretnych rozwiązań warsztatowych, a także na poetykę utworów, którym towarzyszą, i osoby samych autorów – ich warsztat pisarski, inspiracje twórcze, interpersonalne relacje oraz inne powiązania z rzeczywistością pozaliteracką. W przypadku wieku XVIII typologicznie sklasyfikowane zostały również i scharakteryzowane na wybranych przykładach analogiczne elementy wydawniczego wyposażenia w polskich czasopismach. W tomie znaczący wydźwięk mają także współczesne edycje rozpatrywanych utworów, przywoływane i wykorzystywane jako podstawa cytowania oraz cenne źródło wiedzy zawartej w komentarzach wydawców. Swoistym pomostem pomiędzy przypisami w książce dawnej i najnowszej są w tej publikacji rozważania zarówno w części teoretycznej, jaki analitycznej podjęte z perspektywy edytora i literaturoznawcy w jednej osobie. Efektem dociekań podjętych nad zróżnicowanym formalnie i funkcjonalnie materiałem źródłowym są interesujące propozycje typologii tego rodzaju adnotacji, a także przybliżenie na ich przykładzie powiązanych z kulturą literacką danego czasu praktyk pisarskich oraz specyfiki czytelniczego obiegu oraz recepcji dzieł, zwłaszcza zanurzonych w konkretnym momencie dziejów.

Państwa Grupy Wyszehradzkiej: pomiędzy przeszłością a teraźniejszością. Wybrane aspekty polityki wewnętrznej i zagranicznej

Sebastian Kubas, Anna Czyż

Prezentowana książka jest owocem pracy autorów, którzy już wcześniej razem opracowali publikacje: Doświadczenia węgierskiej transformacji ustrojowej od Janosa Kadara do Viktora Orbana (2011), Czechy i Słowacja. Politologiczne studium wspólnej i oddzielnej państwowości (2012). Praca dotyczy istotnych aspektów funkcjonowania polityki wewnętrznej i zagranicznej państw Grupy Wyszehradzkiej. Została podzielona na cztery rozdziały, w których omówiono problemy związane z procesem transformacji, organami władzy w systemach rządów czterech państw Europy Środkowej, partiami politycznymi w państwach Grupy Wyszehradzkiej oraz rozwojem współpracy w jej ramach. Publikacja adresowana jest do studentów, wykładowców kierunku politologia, ale także do szerszego grona odbiorców zainteresowanych poruszaną tematyką.

Reflectivity in Pre-Service Teacher Education: A Survey of Theory and Practice

Danuta Gabryś-Barker

Książka Danuty Gabryś-Barker to monografia poświęcona miejscu refleksyjności oraz – mającego w niej swe źródło – refleksyjnego sposobu nauczania w praktyce przyszłych i obecnych nauczycieli języka obcego. Praca stanowi zarówno ważną pozycję z dziedziny dydaktyki języka obcego, jak i istotną, opartą na doświadczeniu dydaktycznym, wypowiedź w sprawie przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu nauczycieli. Rozdział pierwszy poświęcony jest charakterystyce nauczycieli jako grupy zawodowej, w szczególności nauczycieli początkujących. W rozdziale drugim Autorka podejmuje próbę zdefiniowania refleksyjności i refleksyjnego nauczania w celu określenia ich miejsca w rozwoju zawodowym nauczyciela. Rozdziały trzeci i czwarty opisują narzędzia rozwoju refleksyjności: pamiętnik nauczyciela oraz tzw. zdarzenia krytyczne (critical incidents) jako istotny element refleksji. Ostatni rozdział pracy przedstawia badanie przeprowadzone przez Autorkę na grupie słuchaczy nauczycielskiego kolegium języków obcych – przyszłych nauczycieli języka angielskiego. Celem badania było wykształcenie umiejętności refleksyjnego podejścia do nauczania już w początkowym etapie rozwoju zawodowego nauczyciela. Podstawę badania stanowią tu dla Autorki pamiętniki pisane przez słuchaczy, w których identyfikowali i interpretowali zdarzenia krytyczne, jakie zaszły w klasie uczniów podczas odbywania przez nich rocznej praktyki pedagogicznej w szkole. Wnioski z badań są bardzo optymistyczne i ukazują rozwój samoświadomości młodych nauczycieli oraz wzrost ich motywacji do nauczania po wprowadzeniu modelu nauczania refleksyjnego, opartego na prowadzeniu pamiętnika nauczyciela.

Zdania warunkowe w kształceniu uczniów klas wczesnoszkolnych. Analiza funkcjonalna

Agata Cabała

Książka Zdania warunkowe w kształceniu uczniów klas wczesnoszkolnych. Analiza funkcjonalna ma charakter teoretyczno-empiryczny. Główny przedmiot badań, zdania warunkowe, wchodzą w zakres zainteresowania wielu dyscyplin naukowych, stąd książka ma interdyscyplinarny charakter. Zdania warunkowe usytuowane zostały w siatce pojęciowej dydaktyki ogólnej, logiki, semiotyki, modalności. Analizy teoretyczne korespondują bezpośrednio z badaniami empirycznymi zdań warunkowych; badaniami przeprowadzonymi na obszernym materiale badawczym: 300 protokołów z obserwacji zajęć w klasach I–III i 77 podręcznikach do klas edukacji wczesnoszkolnej. Wypowiedzi warunkowe nauczycieli, uczniów, autorów podręczników stały się podstawą do wyznaczenia czterech modeli funkcjonalnych zdań warunkowych: poznawczego (model I); wychowawczo-praksyjnego (model II); zadaniowego (model III) oraz polifunkcyjnego (model IV). Książka adresowana jest do pracowników uczelni wyższych przygotowujących studentów do pracy w zawodzie nauczyciela klas wczesnoszkolnych, studentów o specjalności edukacja wczesnoszkolna i wychowanie przedszkolne, nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, autorów podręczników i przewodników metodycznych, osób zainteresowanych analizą semiotyczną języka naturalnego.

Podstawowe wiadomości z gramatyki polskiej i włoskiej. Szkic porównawczy

Katarzyna Kwapisz-Osadnik

Podręcznik zawiera podstawowe informacje z zakresu gramatyki porównawczej języka polskiego i włoskiego. Autorka proponuje przede wszystkim zestawienie terminów i ich zakresów, aby zasygnalizować podobieństwa i różnice w tradycyjnej nomenklaturze gramatycznej.         Książka składa się z pięciu części. Cztery poświęcone są opisowi poszczególnych poziomów w strukturze języka, tj. poziomu fonologicznego, morfologicznego, składniowego i leksykalnego. Część ostatnia, praktyczna, zawiera zbiór pytań, zadań oraz ćwiczeń, których celem jest  sprawdzenie wiadomości z gramatyki porównawczej polsko-włoskiej. Podręcznik ma być punktem wyjścia do szerszych, bardziej wnikliwych rozważań nad podobieństwami i różnicami w strukturze i funkcjonowaniu języków, w których zachodzą podobne zjawiska, przejawiające się jednak w różny sposób. Publikacja jest adresowana przede wszystkim do studentów italianistyki, ale może być też wykorzystana przez wszystkich uczących się języka włoskiego oraz przez Włochów pragnących poznać język polski. Jest też doskonałą pomocą dydaktyczną dla nauczycieli języka włoskiego.

Filozofia - historia - historia filozofii. Filozoficzne konteksty polskiej historiografii filozofii XX wieku

Mirosław Ty

Książka jest historyczno-problemowym studium ukazującym na wybranych przykładach, w jaki sposób polscy historycy filozofii i filozofowie XX wieku realizowali filozoficzne cele w ramach badań historycznofilozoficznych. Refleksja nad przeszłością filozoficzną nie musi bowiem stanowić celu samego w sobie, lecz określając swe punkty wyjścia i zadania w kontekście aktualnej sytuacji filozofii, może odsłaniać i podejmować dziś ważną problematykę filozoficzną, stając się w ten sposób formą filozoficznej wypowiedzi. Tak rozumiane filozoficzne zaangażowanie historii filozofii przedstawia autor w ramach dwóch nakładających się na siebie płaszczyzn tematycznych. Pierwsza – na podstawie analizy ukierunkowanej na filozoficzne treści – ukazuje strukturę, genezę i funkcję koncepcji studium dziejów filozofii, które opracowali tacy między innymi badacze, jak: Maurycy Straszewski, Ludwik Chmaj, Leszek Kołakowski, Marek J. Siemek, Stefan Swieżawski, Barbara Skarga. Druga zaś poszukuje filozoficznego wymiaru samych studiów historycznofilozoficznych, które na podstawie opracowanych koncepcji badawczych prowadzili ich twórcy.

Grzebanie grzebania. Archeolog i grabarz w twórczości Jerzego Ficowskiego

Marta Baron-Milian

Przyjęło się, by sylwetkę Jerzego Ficowskiego przybliżać na początku każdego poświęconego mu tekstu. Statystyczny szkic na temat pisarza rozpoczyna się wyliczeniem kolejnych ról, w których Ficowski występował na przestrzeni swojego życia: badacz biografii i twórczości Schulza, eksplorator kultury cygańskiej, świadek Zagłady, poeta, prozaik, eseista, tłumacz, "Człowiek Pogranicza", kolekcjoner, entomolog, opozycjonista itd. Poznając życiorys Ficowskiego, trudno odsunąć od siebie natrętnie powracające kontrwyliczenie, nie był on bowiem ani uznanym schulzologiem (wytykano mu naiwny biografizm), ani etnologiem czy etnografem (oskarżano go o nieprofesjonalne metody badania). Nie był również uznanym poetą (na ogół pomijano go przez krytykę), wybitnym prozaikiem (tom opowiadań nie doczekał się nawet jednego szerokiego omówienia) czy autorytetem dla tłumaczy (mimo setek stron przekładów dokonanych z różnych języków). Choć to kontrwyliczenie nie jest żadną prowokacją, to bez wątpienia prowokuje do pytania - skąd taki stan rzeczy? W opiniach komentatorów twórczości pisarza znajdujemy często odpowiedź, która upatruje przyczyn tej sytuacji w "poświęceniu" Ficowskiego (jako twórcy, artysty, humanisty) na rzecz ocalenia: pamięci, śladów, szczątków przeszłości, rzeczy, miejsc, ludzi, tekstów, obyczajów, kultur itp. Mimo kilku bardzo ciekawych odczytań twórczości literackiej autora Pantarei, dziwny "dyskurs ofiarniczy", którego Ficowski niejednokrotnie padał ofiarą, ma się, niestety, całkiem dobrze. Niestety, bo choć z jednej strony wyznacza on niezwykłą właściwość osobowości twórczej Jerzego Ficowskiego, z drugiej - bezwzględnie fałszuje jej obraz. By jednak nie uciekać dłużej od tego naiwnego pytania, wreszcie je postawmy - kim więc był Jerzy Ficowski? Dziwne i szalone pasje, które autor Regionów wielkiej herezji realizował niejednokrotnie z maniakalnym wręcz uporem, prowokują do odpowiedzi, w której altruistyczne zaangażowanie ustąpić musi nieposkromionemu temperamentowi odkrywcy; jak sądzę, Ficowski zawsze był przede wszystkim odkrywcą.