Piekielne pomysły i dusza anielska Teatru Witkacego w Zakopanem

Ewa Łubieniewska

„Zwariowany i nieobliczalny. Nastawiony na «rozmowy istotne». Stworzony z chęci buntu i wpisujący się w tradycję teatralnej herezji” – komentowano powstanie w 1985  roku teatru im. S. I. Witkiewicza na Chramcówkach. „Jeden z najbardziej kochanych przez polską publiczność teatrów” – pisano jeszcze w wiele lat po jego powstaniu, choć w środowiskach opiniotwórczych beniaminek pierwszych  teatralnych sezonów dość szybko popadł w niełaskę. Wróżono mu krótki żywot, ogłaszając niemal co kilka lat koniec mitu założonej   przez Andrzeja Dziuka sceny zakopiańskiej. Ona jednak trwała i trwa. Trwał też mit. Czy można zachować świeżość, oryginalność i zaangażowanie, żyjąc z mitem na karku przez dwadzieścia siedem lat artystycznej działalności Książka Piekielne pomysły i dusza anielska rekonstruuje jej całokształt, prezentując właściwą twórcom teatru specyficzną wizję świata.   Ewa Łubieniewska - prof. zw. Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie, autorka książek: Fantazy Juliusza Słowackiego czyli komedia na opak obrócona (Nagroda ind. III st. Ministra Edukacji w 1986, Ossolineum Wrocław 1985), Laseczka dandysa i płaszcz proroka, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 1995, Upiorny anioł. Wokół osobowości Juliusza Słowackiego, Universitas, Kraków 1998, Czysta Forma i bebechy, Universitas, Kraków 2008. Zainteresowana od lat teatrem i kształceniem odbiorcy sztuki teatralnej, redaktorka i współautorka m. in. podręcznika W świecie literatury i teatru. Sztuka współuczestnictwa, Universitas, Kraków, 2005.

Niezabliźniona rana Narcyza. Dyptyk o nieświadomości i początkach polskiej psychoanalizy

praca zbiorowa

„Realna, a więc emancypująca, transformująca i modernizująca obecność psychoanalizy na polskich ziemiach wydaje się trudna do zauważenia”. Sformułowanie tak mocnego wniosku wymaga bardzo rzetelnego udokumentowania. Z tego obowiązku autor i autorka wywiązali się z nawiązką – książka jest świadectwem głębokiej i rzetelnej pracy na materiałach źródłowych, świetnie odzwierciedlonej w treści, przypisach i bibliografii. W naturalny też sposób podzielili między siebie pracę: Bartłomiej Dobroczyński (…) konstruuje swój wywód na zasadzie zderzenia tez i anty-tez; teza pierwsza powtarza, że „psychoanaliza odegrała wielką rolę w polskim ruchu umysłowym”, anty-teza przyjmuje: „freudyzm nigdy nie miał w Polsce zbyt wielu zwolenników” (…), by doprowadzić do dwóch syntez (…) dla których najbardziej znaczący jest tytuł Interludium II: Zdemaskowany „Żydowin Freud”. Mira Marcinów, autorka drugiej części dyptyku, wychodzi od historii Barbary Ubryk, kobiety więzionej latami w klasztorze z powodu problemów o tle seksualnym, by w Foucaultowskim geście zarysować „genealogię” polskiej psychiatrii (…), zamykając cały wywód codą, czerpiącą tytuł ze znanego wystąpienia Marii Janion: „Naród, który nie umie istnieć bez cierpienia, musi sam sobie je zadawać”. Z recenzji prof. Andrzeja Ledera   Bartłomiej Dobroczyński – psycholog, dr hab., profesor nadzwyczajny w Instytucie Psychologii UJ. Członek Kolegium Interdyscyplinarnego Centrum Etyki Wydziału Filozoficznego UJ oraz zespołu miesięcznika „Znak”. Zajmuje się historią psychologii, psychopatologii i psychoanalizy, irracjonalizmem, a także sztuką i alternatywnymi ruchami kulturowymi. Autor książek m.in. New Age. Il pensiero di una “nuova era” (1997), Idea nieświadomości w polskiej myśli psychologicznej przed Freudem (2005), Kłopoty z duchowością. Szkice z pogranicza psychologii (2009), Historia polskiej myśli psychologicznej (2009, z Teresą Rzepą), Czyje jest nasze życie? (2017, z Olgą Drendą); redaktor antologii Od Jekelsa do Witkacego. Psychoanaliza na ziemiach polskich pod zaborami 1900‒1918 (2016, z Pawłem Dyblem).   Mira Marcinów – adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Doktor psychologii i filozofka. Laureatka Nagrody Premiera za rozprawę doktorską i Nagrody im. Jerzego Perzanowskiego. Stypendystka m.in. Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Funduszu im. Adama Krzyżanowskiego. Realizuje projekty badawcze poświęcone dziejom psychoanalizy (NPRH), psychopatologii i integracji w kognitywistyce (NCN) oraz psychoanalizie w kontekście niemiecko-polsko-żydowskim (Humboldt-Stiftung). Opublikowała wiele artykułów w języku angielskim, francuskim i niemieckim. Autorka książek: Na krawędzi wolności Szaleństwo jako wybór w filozofii Henryka Struvego (2012) oraz Historia polskiego szaleństwa, t. 1: Słońce wśród czarnego nieba. Studium melancholii (2017).

O "ocalającej nieporządek rzeczy" polskiej poezji metafizycznej i religijnej drugiej połowy XX i początków XXI wieku

Edyta Sołtys-Lewandowska

„[…] jest to studium bardzo potrzebne obecnej refleksji literaturoznawczej, nie istnieje bowiem w aktualnym stanie badań druga taka próba całościowego opisu problematyki metafizycznej i religijnej w poezji współczesnej, dająca uogólnione i wieloaspektowe, a zarazem pogłębione i zindywidualizowane spojrzeniem w głąb pojedynczych poetyk ujęcie tego, co we literaturze związane jest ze szeroko pojętą duchowością. […] Zadanie, które wyznaczyła przed sobą pani Sołtys-Lewandowska, wymagało badawczej odwagi, pozwalającej ogarnąć i zrekonstruować znaczenie takich pojęć-worków, jak metafizyka, religijność, sacrum i duchowość w literaturze. Wymagało także badawczej rozwagi, by nie dać się zwieść ich rozmytym granicom, zachowując precyzję myślenia i uchwytność kategorii wskazujących wszak na to, co poza racjonalne wykracza i nieuchwytność genetycznie zakłada.” dr hab. Joanna Grądziel-Wójcik, prof. UAM „Autorka […] wsłuchuje się w najbardziej osobistą wypowiedź poetów, w ich autentyzm jednostkowego przeżycia, który zaświadcza o postawie homo methaphysicus. Tropi religijne i metafizyczne ślady w pojedynczych wierszach, ale nie tylko tropi, bo układa z nich wielobarwną, skontaminowaną, czasem skontrastowaną panoramę, na podstawie której pewną ręką zarysowuje rzeczową i wyrazistą typologię.” dr hab. Joanna Dembińska-Pawelec, prof. UŚ   Edyta Sołtys-Lewandowska – dr nauk humanistycznych, publikowała w Pamiętniku Literackim, Ruchu Literackim, Polonistyce, Pro-Arte. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół twórczości kobiet, związków poezji z religią i filozofią oraz poezji najnowszej.  

Rwący nurt mediów. Mediocen - nowa faza mediatyzacji życia społecznego. Pisma z lat 2012-2020

Tomasz Goban-Klas

„Publikacja ukazała się nakładem Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie i Wydawnictwa Universitas”. Profesor Tomasz Goban-Klas kocha media. Kocha miłością niesamolubną, dlatego dzieli się tym uczuciem i hojnie obdarowuje jego owocami. Uczucie to jest głębokie i osobliwe, albowiem obiekt miłości jest tyleż zmienny, co (może właśnie dlatego?) nieustannie młody. Natomiast sam profesor jest na tyle troskliwy, że nie ulega łatwym modom, a i bywa surowy.  Zawsze natomiast jest ciekawy, ciekawością socjologa-medioznawcy uchylającego to, co nieoczywiste a pozwalające dostrzec ciągłość w pozornie chaotycznym nurcie zdarzeń, sądów, hipotez i teorii. prof. dr hab. Jan Kreft, Politechnika Gdańska Zbiór obejmuje teksty publikowane w latach 2012–2020 w czasopismach naukowych i wydawnictwach zbiorowych. W Przedsłowiu autor wydobywa medialne wątki z mowy noblowskiej Olgi Tokarczuk, sama książka została zaś podzielona na siedem części. W pierwszej z nich przestawiono pojęcie mediów i badań medioznawstwa, kolejne dwie odnoszą się do kwestii stylu współczesnego dziennikarstwa i zmian wywołanych przez postępującą cyfryzację i mediatyzację. Następnie autor podejmuje temat konfliktów, lęków oraz inwigilacji w perspektywie mediów, a także prezentuje osoby, które uznaje za innowatorów medialnych, w tym papieża Franciszka i „supermana autopromocji” Donalda Trumpa. Najnowsze zjawiska medialne ukazuje część Transformacje mediów cyfrowych, poświęcona nowym formom aktualnej fazy mediamorfozy, a szczególnie jej algorytmizacji i platformizacji w tzw. chmurach obliczeniowych. Tom dopełniają rozważania na temat antropocenu i mediocenu, nowej epoki rozwoju cyfrowych mediów, która pokazana została jako konstrukt formowany w znacznym stopniu przez władzę, media i komunikację społeczną. Tomasz Goban-Klas, socjolog i medioznawca. Profesor zwyczajny Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Profesor emerytowany Uniwersytetu Jagiellońskiego. Założyciel Katedry Komunikowania i Mediów Społecznych UJ. Był profesorem w Instytucie Studiów Europejskich w Wiedniu, dyrektorem Polish Academic Information Center Uniwersytetu w Buffalo, stypendystą Sorbony oraz visiting professor Uniwersytetu Stanforda. Autor wielu książek, m.in. Wartki nurt mediów. Ku nowym formom życia społecznego. Pisma 2000–2011 (2011), Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu (wyd. 2, 2020).

Intymność i jej współczesne przemiany. Studium z filozofii kultury

Maciej Musiał

Pracę (…) Macieja Musiała oceniam wielce pozytywnie za jej intelektualny potencjał, solidność i konsekwencję, z jaką autor stara się zawsze konkluzywnie porządkować wszystkie wątki rozważań. Co więcej, doktorantowi udało się pokazać, że wbrew poglądom wielu przedstawicieli współczesnej polskiej humanistyki, potencjał zawarty w społeczno-regulacyjnej koncepcji kultury Jerzego Kmity jest stale źródłem inspiracji i sprawdza się także w obszarach płynnej nowoczesności, która wbrew pozorom wcale nie przypomina „ruchów Browna”, a jej niestabilność daje się analizować w sposób systemowy i porządkować teoretycznie (…). Reasumując, nie mam najmniejszych wątpliwości, że rozprawa (…) Intymność i jej współczesne przemiany. Studium z filozofii kultury jest opracowaniem oryginalnym i inspirującym, o wyjątkowych walorach intelektualnej rzetelności i dyscypliny (…). Prof. dr hab. Wojciech Józef Burszta Pracę (…) Macieja Musiała czyta się jak powieść. Ponieważ jest to powieść filozoficzna, stwierdzenie to nie pełni w recenzji roli zarzutu, lecz możliwie intelektualnie wyrafinowanego komplementu. (…) [Maciej Musiał] napisał filozoficzną pracę o intymności, a zatem o tym kontekście życia (społecznego), o którym pisze się niezwykle trudno, ponieważ jest on najczęściej definiowany za pomocą pojęć zakładających szeroko rozumianą przygodność ludzkich oczekiwań i służących im zachowań. Ta dysertacja pokazuje, że filozofia nie tylko potrafi stawiać życiu poprzeczki, lecz także wiernie mu towarzyszyć. Prof. UAM dr hab. Roman Kubicki Maciej Musiał (ur. 1985), doktor filozofii, absolwent studiów polonistycznych. Interesuje się filozofią współczesną oraz przemianami współczesnej kultury, szczególnie w zakresie sfery intymnej. Opublikował monografie poświęconą myśli Richarda Rorty’ego oraz ponad dwadzieścia artykułów i recenzji, m.in. w „Theory, Culture and Society” oraz w „Przeglądzie Filozoficznym”.

Twórcze metafory medialne. Baudrillard - McLuhan - Goffman

Agnieszka Ogonowska

  W książce poruszono fundamentalną kwestię obecności metafor w tekstach naukowych poświęconych mediom, mediasferze, mediamorfozie. Obok trzech głównych bohaterów prowadzonych w niej rozważań: Jeana Baudrillarda, Marshalla McLuhana i Ervinga Goffmana uwzględniono także teksty m.in.: Derricka de Kerckhove’a, Johna Urry’ego, Deana MacCannella, a także innych badaczy, którzy nawiązują do trzech wymienionych w tytule klasyków. Okazuje się, że specyficzne - dla każdego z przywoływanych  autorów – metafory, determinują obraz świata mediów, który wyłania się z ich tekstów. Metafory medialne przenikają także do języka potocznego i dziennikarskiego.

Epistemologia współcześnie

Marek Hetmański

Na niniejszy tom składają się rozprawy i artykuły, które powstały w trakcie przygotowań do konferencji "Epistemologia współcześnie", która odbyła się w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w dniach 7 i 8 listopada 2005 roku. Zawarta w nich jest specyfika epistemologii jako filozoficznej refleksji nad poznaniem i wiedzą, w szczególności jej metateoretyczny charakter. Pod tą nazwą funkcjonują różne koncepcje i stanowiska, a także metody tej refleksji - od kantowskich czy scholastycznych nastawień przez fenomenologiczne, hermeneutyczne oraz analityczne, aż po pragmatystyczne i postmodernistyczne projekty uwspółcześnienia lub radykalnej zmiany tradycyjnej epistemologii. W powyższym wstępie oraz w części pierwszej (autorstwa najwybitniejszych polskich epistemologów) zaprezentowane są zarówno tradycja każdego z tych rozumień epistemologii, jak również konkretne stanowiska, rozwiązania czy projekty metaepistemologiczne. Czytelnik znajdzie tu różnorodność autorskich ujęć oraz dyskusje nad statusem epistemologii jako takiej. W części drugiej omówione są przykłady teoriopoznawczej problematyki zawartej w tych naukach szczegółowych jak humanistyka, socjologia, językoznawstwo, biologia czy psychologia poznawcza (kognitywistyka), w których wyraźnie obecne są epistemologiczne zagadnienia. Tom kończą rozprawy autorstwa badaczy z licznych krajowych zakładów lub katedr o profilu epistemologicznym, podejmujące zarówno metaepistemologiczne wątki, jak i prezentujące konkretne przykłady stanowisk i dyskusji teoriopoznawczych.  

Lektorzy języka angielskiego w międzywojniu

Mirosława Podhajecka

Monografia jest pierwszą próbą przedstawienia działalności lektorów języka angielskiego z pięciu uniwersytetów okresu międzywojnia: Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, Uniwersytetu Poznańskiego, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Jako pracownicy dydaktyczni lektorzy nie mieli na swoim koncie osiągnięć naukowych, wykonywali jednak ważną „pracę u podstaw”, aby poprawić znajomość języków obcych wśród studentów i przyszłych absolwentów polskich uczelni. Tym samym zasługują na odnotowanie w literaturze przedmiotu. Sylwetki lektorów przedstawiono na szerszym tle historycznym, ponieważ ich losy były ściśle powiązane z wydarzeniami pierwszej połowy XX w. Materiał wzbogacają trzy aneksy, z których pierwszy obejmuje biogramy kierowników pierwszych katedr anglistyki, drugi stanowi analizę kilku podręczników do nauki angielskiego wydanych przez lektorów, a trzeci zawiera przekłady anglojęzycznych tekstów. Książka skierowana jest głównie do językoznawców, studentów neofilologii, nauczycieli języków obcych i historyków, ale może także zainteresować pedagogów, socjologów, kulturoznawców, politologów, a także osoby zajmujące się innymi dziedzinami nauki.   Głębię analizy i dbałość o szczegół Autorka łączy z żywością prezentacji i przydaje tekstowi zarówno wagi, jak i atrakcyjności poprzez bogaty materiał ilustracyjny: fotografie, wyciągi z rejestrów, fragmenty korespondencji, odpisy dyplomów, ogłoszenia, nekrologi. Są to nośniki niesłychanie cennych danych, rysujących szeroki kontekst funkcjonowania pracowników uniwersytetów. [z recenzji prof. dr hab. Hanny Komorowskiej]   Autorka odwołuje się do wielu źródeł. Nie podchodzi do nich jednak bezkrytycznie, gdyż niejednokrotnie pewne informacje podaje w wątpliwość, inne koryguje i wreszcie nie unika przedstawienia własnych przemyśleń. W efekcie czytelnik otrzymuje interesujące biogramy dziewiętnastu lektorów języka angielskiego i kierowników katedr anglistycznych. [z recenzji prof. dr hab. Elżbiety Mańczak-Wohlfeld]   Mirosława Podhajecka – profesor uczelni w Instytucie Językoznawstwa Uniwersytetu Opolskiego, specjalność: językoznawstwo. Zainteresowania badawcze: kontakty językowe, leksykografia, historia dydaktyki języka angielskiego, biografistyka. Autorka monografii Russian Borrowings in English: A Dictionary and Corpus Study (2013) oraz A History of Polish-English/English-Polish Bilingual Lexicography (1788–1947) (2016). Beneficjentka projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki (2011–2016), stypendystka Cordell Collection of Dictionaries, Indiana State University (2005, 2012) oraz Clifford and Mary Corbridge Trust, Cambridge University (2018).