Tajemni wspólnicy: czytelnik, widz i tłumacz. Opowiadania Josepha Conrada w nowych interpretacjach

red. Agnieszka Adamowicz-Pośpiech, Jacek Mydla

Książka jest zbiorem artykułów poświęconych opowiadaniom Josepha Conrada. Autorami są polscy i zagraniczni badacze twórczości pisarza oraz angliści literaturoznawcy. Proponują oni reinterpretacje krótkich utworów prozatorskich, w większości będących tekstami, którymi conradystyka się dogłębniej nie zajmowała. Celem publikacji jest demarginalizacja form krótkich i zwrócenie uwagi na ich bogactwo treściowe i formalne. Oprócz analiz literackich publikacja zawiera również artykuły poświęcone zagadnieniom związanym z filmowym adaptacjom oraz przekładom i przekładoznawstwu – zagadnienia te omawiane są oczywiście na przykładzie nowel Conrada. Książka adresowana jest do szerokiego odbiorcy, zarówno tego, który interesuje się literaturą zawodowo jak i pasjonującego się prozą literacką z zamiłowania. Będzie szczególnie cenna dla czytelnika, który dopiero przystępuje do poważniejszych studiów nad Conradem jako pisarzem, którego kunszt znalazł w gatunku opowiadania podatną formułę wypowiedzi artystycznej. Książka zawiera indeksy: osobowy, postaci fikcyjnych i utworów literackich.

Ściąganie w szkole jako przejaw nieuczciwości szkolnej

Joanna Góźdź

Celem niniejszej pracy było zaprezentowanie problematyki ściągania w szkole ponadgimnazjalnej na gruncie teoretycznym i w oparciu o wyniki dotychczasowych badań nad tą problematyką, jak również przedstawienie rezultatów badań własnych. Przestawiono szkołę jako podstawowe środowisko rozwoju psychospołecznego ucznia oraz omówiono podstawowe teorie motywacji w edukacji ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji Self Determination Theory, a także rolę czynników percepcyjnych w kontekście zachowań nauczycieli, rodziców (w wymiarze kontroli i wspierania autonomii) oraz relacji w klasie (w wymiarze współpracy i wsparcia oraz rywalizacji). Praca ukazuje również szkołę jako przestrzeń uczenia się zachowań pozanormatywnych, nawiązując do wybranych teorii dewiacji w odniesieniu do zjawiska ściągania, w tym do teorii neutralizacji, a także omawia teoretyczne podstawy problemu ściągania, jego źródła i motywację do ściągania wśród uczniów. Odnosi również ściąganie do kategorii ryzyka oraz moralności. W niniejszej pracy przedstawiono sześć skonstruowanych na potrzeby badania narzędzi: Kwestionariusz percepcji zachowań rodziców (matki i ojca), nauczyciela, Kwestionariusz percepcji relacji w klasie, Kwestionariusz motywacji do nauki, „Sprawdziany” oraz „Normy”, które zostały sprawdzone pod względem psychometrycznym na dużej próbie. Zastosowanie analizy czynnikowej pozwoliło na określenie składowych skal. Narzędzia diagnostyczne mogą być wykorzystywane do badań o tematyce edukacyjnej. Podjęto próbę opisu i usystematyzowania zjawiska ściągania i nieuczciwości szkolnej oraz związanych z nim doświadczeń w percepcji uczniów, a także zaprezentowania roli motywacji do nauki, oraz percepcji zachowań otoczenia w ściąganiu ujętym w ramach trzech czynników - jako ściąganie sprawcze, pomoc w ściąganiu oraz niechęć do pomocy w ściąganiu. Wyniki badań odniesiono do praktyki edukacyjnej.

W przestrzeniach kultury. Studia interdyscyplinarne

red. Beata Gontarz, Magdalena Kempna-Pieniążek, Anna Maj

Seria: Media i Kultura (1), ISSN 2719-9789   Złożone w monografię teksty, odmienne w założeniach, w przyjętej metodologii, w wyborze (niekiedy punktowym) materiału, który stał się podstawą do poczynionych rozpoznań, wchodzą jednakowoż we wzajemne interakcje, tworząc przestrzeń partycypacji praktyk i badawczych, i kulturowych. Zebrane w pierwszej części tomu artykuły prezentują różnorodność konceptualizacji tekstów kultury, rozpoznają modusy i efekty włączania się w jej dziedzictwo, wskazują na aspekty jej współtworzenia i korzystania z niej, eksponują i poddają krytycznej analizie rozmaitość sposobów uczestnictwa w kulturze. Drugą część tomu zdominowały refleksje dotyczące sytuacji (i transformacji) podmiotu, kultury, jej odbiorców, wreszcie: całej humanistyki we współczesnej rzeczywistości medialnej. Podstawowym kontekstem omawianych tutaj przez autorów zjawisk jest rewolucja cyfrowa, której skutki wciąż nie są dla nas w pełni uchwytne. Taka sytuacja nie tylko zmusza badaczy do wypracowywania nowych narzędzi i metodologii, lecz także prowokuje do zadawania pytań o szanse i zagrożenia, jakie stwarzają nowe technologie w zakresie budowania (post)ludzkiej tożsamości, modyfikowania zasad komunikacji społecznej i ustanawiania relacji między kulturą wysoką i niską.

Czy Kirgiz zszedł z konia? Obyczaje, język i kultura Kirgistanu oczami kirgiskiej polonistki

Akylai Abylkadyr kyzy, red. i oprac. Jolanta Tambor, Agnieszka Tambor, Tomasz Gęsina

Publikacja jest drugim tomem serii "Świat po polsku". To cykl adresowany do studentów różnych kierunków humanistycznych i społecznych, szczególnie takich, które związane są z wielokulturowością i wieloetnicznością, kontaktami języków i kultur, etnografią i antropologią itp., a także do uczniów i nauczycieli. Celem książki Czy Kirgiz zszedł z konia? Obyczaje, język i kultura Kirgistanu oczami kirgiskiej polonistki jest przybliżenie czytelnikom niezwykle atrakcyjnej, egzotycznej kultury, która jest bardzo słabo znana w Polsce, choć jej korzenie tkwią w dalekiej przeszłości. Tytuł publikacji odnosi się do popularnego reportażu Ryszarda Kapuścińskiego i w jednym z rozdziałów do niego nawiązuje, starając się rzucić światło na faktyczne pochodzenie etniczne tytułowego jeźdźca. Autorka tekstu głównego i autorzy-redaktorzy tekstów dodatkowych przedstawiają Kirgistan z perspektywy jego skomplikowanej historii, realiów kulturowych, onomastyki, topografii itp. Książka jest ważną pozycją, prezentującą kolejny obszar działań badawczych i dydaktycznych UŚ.

Stosunki polsko-mołdawskie w kontekście relacji z Węgrami i Turcją na przełomie XV i XVI wieku

Katarzyna Niemczyk-Wiśniewska

W niniejszej pracy podjęty został temat relacji polsko-mołdawskich w latach 1492- 1538. Datę początkową wyznacza objęcie rządów w państwie polskim przez Jana Olbrachta, zaś końcową upadek hospodara mołdawskiego Piotra Raresza oraz pogłębienie podporządkowania politycznego Mołdawii wobec Turcji, co położyło kres konfliktowi mołdawsko-polskiemu o Pokucie. Ponadto zdobycie przez Turków Budziaku skutkowało powstaniem bezpośredniej granicy z Imperium Osmańskim. Autorka przeanalizowała relacje z Mołdawią kolejnych królów polskich: Jana Olbrachta, Aleksandra Jagiellończyka i Zygmunta Starego. Dzięki dotarciu do nieznanych dokumentów ze zjazdu w Lewoczy udało się jej przedstawić znaczenie tegoż zjazdu w planowanej wyprawie Jana Olbrachta w 1497 roku. Zaakcentowała też rolę rodziny Chodeckich w konfliktach polsko-mołdawskich za panowania Aleksandra Jagiellończyka i Zygmunta Starego oraz omówiła zawiłości polityki Piotra Raresza względem Polski, Węgier i Turcji. W oparciu o bardzo szeroką kwerendę, obejmującą archiwa i biblioteki niemieckie, austriackie, rumuńskie, mołdawskie, węgierskie, polskie i rosyjskie, podjęła się zbadania i opisania ówczesnych stosunków polsko-mołdawskich. Wnioski z kwerendy rzuciły nowe światło na prezentowany temat. Celem było także osadzenie tych stosunków w kontekście międzynarodowym. Potrzeba ich dogłębnej analizy geopolitycznej wynikała z faktu, iż Mołdawia w XV i XVI wieku była miejscem krzyżowania się wpływów i interesów Polski, Węgier, Turcji oraz Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. Chcąc zatem właściwie zrozumieć i zinterpretować relacje Polski z Mołdawią, należało przeanalizować sytuację geopolityczną oraz polityczno-prawną każdej ze stron.

The Discourse of M: Managing British Intelligence in James Bond Movies

Anna Majer, Piotr Mamet

The Discourse of M różni się od książek, które do tej pory napisano na temat serii filmów o agencie 007. To nie główny bohater – James Bond – jest przedmiotem zainteresowania autorów, lecz M – osoba będąca szefem brytyjskiego wywiadu (MI6) i zwierzchnikiem Bonda. W postać M wciela się trzech aktorów (Bernard Lee, Robert Brown i Ralph Fiennes) i jedna aktorka (Judith Dench), a każda z tych osób stwarza wyjątkową kreację szefa MI6, reprezentując różne style zarządzania, co ma odzwierciedlenie w języku. To właśnie stało się przedmiotem dociekań badaczy – dyskurs M. Książka ma charakter pracy naukowej. Socjolingwistyczną i pragmatyczną analizę materiału badawczego (wypowiedzi M) poprzedza teoretyczna podbudowa dotyczącą dyskursu instytucjonalnego, krytycznej analizy dyskursu, koncepcji władzy i aspektów pragmatycznych – aktów mowy i uprzejmości. Część badawczą rozpoczyna analiza pozycji M jako szefa wywiadu na przestrzeni lat, na podstawie wypowiedzi bohaterów w różnych konfiguracjach – M-Bond, M-zwierzchnicy czy M o sobie. Dalej obserwujemy, jak zmienia się dyskurs M w poszczególnych odcinkach serii. Jako manager, M wydaje rozkazy, dokonuje oceny i dba o zachowanie najwyższych standardów i swych podwładnych. Książka przedstawia, w jaki sposób każdy z czterech M realizuje swoje managerskie zadania, jaka jest specyfika języka każdego z nich i w jaki sposób za pomocą języka realizują oni swoje cele, a tym samym cele MI6.

Kultury i krajobrazy pamięci

red. Marek Dziewierski, Bożena Pactwa

Kultury i krajobrazy pamięci to zbiór artykułów podejmujących refleksję wokół pamięci społecznej i tożsamości. Zasadniczo studia te odwołują się do kategorii przestrzennych: krajobraz kulturowy, lokalizacja znacząca, topografia miejsca, oraz związanych z nimi metafor i komemoratywnych praktyk społecznych. W publikacji poruszono m. in. takie zagadnienia jak kreacja i tranzycja krajobrazu kulturowego; miejsca pamięci i nie-pamięci; narracje  pamięci, ze szczególnym uwzględnieniem poetyki kresowości, zakorzenienia,  migracji; formy i procesy instytucjonalizowania pamięci – praktyki muzealne, pomniki, edukacja w miejscach pamięci oraz związki pamięci ze sztukami wizualnymi. Całość ma interdyscyplinarny charakter i wykorzystuje doświadczenia badawcze  socjologów, geografów społecznych, etnologów, archeologów, antropologów, kulturoznawców, animatorów kultury i twórców sztuk wizualnych. Książka adresowana jest do grona  naukowców zajmujących się pamięcią społeczną i problematyką tożsamości, studentów socjologii, geografii społecznej, etnologii i antropologii, historyków i kulturoznawców oraz  innych osób zainteresowanych problematyką pamięci zbiorowej.

Polskie wyrażenia o funkcji dopowiedzeniowej - historia i współczesność

Magdalena Pastuch

Autorka książki stawia pytanie: jak odpowiadamy w polszczyźnie na pytanie o rozstrzygnięcie? Jaka jest geneza tych wyrażeń, których używamy, aby potwierdzić, zaprzeczyć bądź wyrazić swoją niepewność czy wahanie? W zasobie leksykalnym polszczyzny jest wiele, poza tak, nie i chyba, jednostek, którym można przypisać te wartości. Materiał poddany analizie wywodzi się zarówno ze źródeł dawnych (staropolskie dramaty, słowniki historyczne, korpusy polszczyzny dawnej), jak i współczesnych (głównie Narodowy Korpus Języka Polskiego). Wszelkich ustaleń dokonuje się zatem na podstawie materiału współczesnego i historycznego. Takie podejście daje możliwość czynienia pewnych uogólnień odnoszących się do polszczyzny w ogóle, nie tylko do wybranego poziomu synchronicznego. Opisywany zbiór wyrażeń nie stanowi kategorii w sensie językoznawczym, stanowi jednak klasę, która pełni w komunikacji językowej określoną funkcję i można stworzyć ogólną charakterystykę semantyczną podzbiorów, które wchodzą w jej skład. To funkcja właśnie stała się podstawowym pozwalającym włączyć dane wyrażenie do opisywanego zbioru. W polskiej literaturze językoznawczej sporo miejsca poświęcano dotychczas strukturze i funkcji pytań, nie ma natomiast pracy o odpowiedziach. Monografia porusza również ważne problemy metodyczne i metodologiczne językoznawstwa historycznego, wskazując, jak, w sytuacji braków materiałowych, można prowadzić rozważania o charakterze diachronicznym, czy wręcz panchronicznym. Książka wpisuje się w trwające już od kilkudziesięciu już lat zainteresowanie metatekstowym poziomem języka, czyli tym, który nie odnosi się w sposób bezpośredni do obiektów rzeczywistości pozajęzykowej, ale który stanowi niezwykle ważny element naszych wypowiedzi językowych, pozwalający ową rzeczywistość komentować, wyrażać nasze przekonania i sądy.