Cypr. Dzieje polityczne

Artur Adamczyk

Problem Cypru jest wciąż aktualny w stosunkach międzynarodowych, głównie ze względu na strategiczne położenie wyspy we wschodniej części Morza Śródziemnego na styku trzech kontynentów, a także z powodu odwiecznych sporów między Grecją a Turcją o jej status polityczny i przynależność państwową. O znaczeniu problemu cypryjskiego w stosunkach międzynarodowych świadczy fakt, że w próby jego rozwiązania angażują się organizacje międzynarodowe, takie jak ONZ i NATO, oraz wielkie mocarstwa. Książka przedstawia rolę i pozycję Cypru w stosunkach międzynarodowych w latach 1878–2002. Autor nie koncentruje się wyłącznie na relacjach między Cyprem a państwami zaangażowanymi w jego sprawy, lecz analizuje całokształt uwarunkowań sytuacji międzynarodowej. W książce poddano analizie wszystkie ważniejsze elementy problemu cypryjskiego: zarówno rolę, jaką odgrywają w nim główne zainteresowane państwa (Grecja, Turcja, Wielka Brytania, USA), jak i zmieniający się układ sił politycznych na wyspie i na świecie (konfrontacja amerykańsko-radziecka w okresie zimnej wojny, konflikt izraelsko-arabski, rywalizacja grecko-turecka w łonie NATO), determinujący losy Cypru. Jest to pierwsze tak obszerne i udokumentowane opracowanie na temat Cypru w polskiej literaturze naukowej.

Cyrk polski

Dawid Krawczyk

Od Stalowej Woli po Słupsk: Dawid Krawczyk podąża śladem trzech kampanii wyborczych, by odkryć, jak wygląda prawdziwa rozpolitykowana Polska. Zjada kilogramy grillowanej kiełbasy, zapija je słodkimi napojami sokopodobnymi, jednym uchem słucha polityków, a drugim chwyta, co mówią ludzie w kolejkach do grilla, na wiejskich dożynkach, w eleganckich salach konferencyjnych. Obserwuje też tych, których omijają światła reflektorów, a bez których nie byłoby kampanii sztabowców, szefów biur prasowych, ochroniarzy. Rozmawia z dziennikarzami. Jednak sielska atmosfera festynu skrywa głęboki mrok. Aby wygrać wybory, trzeba wskazać wroga, trzeba kogoś napiętnować i kogoś upodlić. Cynizm polityków trafia na podatny grunt powszechnych uprzedzeń. To historia, która dzieje się na naszych oczach. Jeżeli książką o najbardziej absurdalnym poczuciu humoru od lat jest reportaż polityczny, to prawdopodobnie jej akcja rozgrywa się w Polsce. Malcolm XD

Czas na rewolucję

DalajLama, Sofia Stril-Rever

Dalajlamy przedstawiać nie trzeba. Duchowy przywódca Tybetu, laureat Pokojowej Nagrody Nobla, ostatni autorytet wolnego świata, postać wręcz ikoniczna. Książka Dalajlamy jest przesłaniem nadziei skierowanym do młodych ludzi z pokolenia milenijnego. Osiągają oni dorosłość w chwili, gdy nadciągają wielkie zagrożenia: koniec zasobów naturalnych i biologicznej różnorodności, wzrost nacjonalizmów, powiększająca się przepaść między zwycięzcami i przegranymi globalizacji. Dalajlama jest tak, jak i oni świadom tych licznych kryzysów. Nie są one nieuchronne. Spowodowało je działanie ludzi i ludzkie działanie może im zapobiec. Pod warunkiem całkowitej zmiany sposobu myślenia. A to już rewolucja, Rewolucja współczucia. Chodzi o odejście od myślenia z perspektywy antropocentryzmu i indywidualizmu ku tym prądom myślowym, które wynikają ze świadomości wspólnoty w skali całej planety. Zaangażowanie indywidualne i zbiorowe wyraża się w przekonaniu, że każdy jest elementem ekosystemu Ziemi. Musi ona zagwarantować ochronę wszystkich form życia, tak ludzkich, jak i innych. Powszechna odpowiedzialność to obecnie kwestia przetrwania. Jej źródłem nie jest żadna wiara czy religia, tylko etyka. Ta niewielka książka, napisana w sposób jasny i wnikliwy, przedstawia altruizm jako pragmatyczną i niezbędną odpowiedź na wielkie wyzwania naszych czasów. Zmienić świat oznacza porzucić naszą tonącą cywilizację sukcesu, konkurencji, rywalizacji na rzecz kultury wymiany, sprawiedliwości i solidarności. Urodzeni w epoce cyfrowej, „digital natives” są wrażliwi na to przesłanie, nawiązujące do neurobiologii, które odpowiada potrzebie sensu w pokoleniu internetu. „Czas na rewolucję !” kończy Dalajlama spotkanie z młodymi Youtuberami.

Czego chcą Chiny?

Francois Godement

Ambicja Xi Jinpinga wobec Chin jest fascynująca, ale w ostateczności może okazać się anachronizmem. Pod względem politycznym usiłuje odtworzyć zmilitaryzowaną partię-państwo jako skutecznego budowniczego suwerenności narodowej. Pod względem gospodarczym usiłuje rozwijać Chiny odgórnie zamiast tworzyć indywidualistyczne i innowacyjne społeczeństwo oparte na zrównoważonych instytucjach działających na podstawie zasad legitymizacji. W polityce zagranicznej dąży do opartej na sile polityki sąsiedzkiej, w której Chiny podporządkowują sobie małe kraje w swojej strefie wpływów, oraz do ustalenia relacji „wielkiej potęgi” ze Stanami Zjednoczonymi i Rosją. Krótko mówiąc, wygląda na to, że Xi chce połączyć XIX-wieczną geopolitykę z XX-wieczną leninowską polityką, aby zdobyć przewagę w zglobalizowanym świecie XXI wieku. Oto wspaniała synteza i błyskotliwa analiza chińskiej polityki, z prowokującą do myślenia częścią dotyczącą przyszłości. Jean-Pierre Cabestan, autor Polityki zagranicznej Chin, Hong Kong Baptist University W historii narodu bywają punkty przełomowe. W swej przenikliwej i celnej książce, François Godement – wybitny europejski ekspert do spraw Chin – skupia się na krótkim, trzyletnim okresie, w którym Chiny zaczynają prezentować twardsze podejście zarówno do spraw wewnętrznych, jak i międzynarodowych. Jego analiza pozwala zrozumieć tę „nową normę” i stanowi trzeźwe spojrzenie na perspektywę dalszych rządów Xi Jinpinga. David Shambaugh, The George Washington University, The Brookings Institution François Godement – jeden z najwybitniejszych znawców współczesnych Chin, profesor paryskiego Instytutu Nauk Politycznych, dyrektor azjatyckiego programu European Council on Foreign Relations, twórca Asia Center IFRI, redaktor naczelny kwartalnika „China Analysis”.

Człowiek w obliczu pandemii. Psychologiczne i społeczne uwarunkowania zachowań w warunkach kryzysu zdrowotnego

Małgorzata Kossowska, Natalia Letki, Tomasz Zaleśkiewicz, Szymon Wichary

Stan pandemii to niezwykle trudna sytuacja, w której trzeba podejmować niełatwe decyzje, i to na różnych szczeblach. To sytuacja dużej niepewności, więc zdarza się również, że panuje inercja decyzyjna. Na skutek owych decyzji ludzie poddają się (lub nie) przeróżnym zaleceniom medycznym i rygorom sanitarnym, są przy tym mniej lub bardziej skłonni do podejmowania ryzyka (bądź do jego unikania), a pośród rozmaitych emocji nierzadko doświadczają silnego lęku i depresji. O wszystkich tych kwestiach sporo do powiedzenia mają nauki behawioralne, w których od lat prowadzi się badania empiryczne na ten temat. Sytuacja pandemii COVID-19, z którą obecnie mamy do czynienia, nie może być rozpatrywana wyłącznie jako problem medyczny. Od podejmowanych decyzji a także od sposobu ich komunikowania zależy bowiem zarówno ludzkie zdrowie i życie, jak i to, jak szybko uda się opanować kryzys. Czworo znakomitych psychologów, reprezentujących różne subdyscypliny, przygotowało wieloaspektowe opracowanie dotyczące stanu pandemii, analizowanego właśnie z perspektywy pozamedycznej. Praca ta jest przeglądem tego zagadnienia, dokonanym z uwzględnieniem zarówno klasycznych już koncepcji teoretycznych, jak i wyników najnowszych ujęć oraz badań empirycznych. Autorzy omawiają między innymi takie kwestie, jak podmiotowość człowieka znajdującego się w niejasnej i niepewnej sytuacji, rola lęku w podejmowaniu decyzji i szacowaniu ryzyka, zaufanie do innych ludzi oraz do instytucji, tożsamość grupowa i poczucie wspólnotowości, znaczenie kapitału społecznego czy zautomatyzowane lub w pełni świadome rytuały indywidualne i społeczne. Rozważania autorów zostały uzupełnione wprowadzeniem, które z perspektywy biologicznej wyjaśnia, czym jest pandemia, a także omówieniem różnic kulturowych i rozmaitych reakcji poszczególnych państw na kryzys pandemiczny.

Czy kapitalizm ma przyszłość?

Wallerstein Immanuel, Collins Randall, Mann Michael, Derluguian Georgi, ...

Oto w końcu przełomowa książka! Pięciu wybitnych badaczy dzieli się z nami swoją wiedzą i dyskutuje różniąc się w wielu kwestiach by zainicjować debatę na najbardziej ważki temat naszych czasów: przyszłości tego systemu gospodarczego, który zwiemy kapitalizmem. To powinna być lektura obowiązkowa każdego studenta na całym świecie nie dlatego, że podaje na tacy odpowiedzi, ale dlatego, że formułuje wszystkie najważniejsze pytania. David Harvey Czy kapitalizm ma przyszłość? to praca pięciu wybitnych myślicieli o szerokich horyzontach. Ich dogłębna analiza sprzeczności tkwiących w kapitalizmie oraz wizja możliwych kierunków jego ewolucji w przyszłości zasługują na gruntowne rozważenie. Francis Fukuyama Głęboki kryzys dał asumpt do zrewidowania wielu założeń dominującego systemu gospodarczego, jednak dopiero autorzy tej książki odważyli się postawić pytanie o samo przetrwanie tego systemu. Immanuel Wallerstein - wykładowca Uniwersytetu Yale, wcześniej pełnił funkcje przewodniczącego Międzynarodowego Towarzystwa Socjologicznego oraz dyrektora Instytutu im. F. Braudela Randall Collins - wykładowca socjologii na Uniwersytecie Pensylwanii Michael Mann - emerytowany profesor socjologii na Uniwersytecie Kalifornijskim, UCLA Georgi Derluguian wykładowca badań społecznych i polityki publicznej na NYU Abu Dhabi Craig Calhoun - dyrektor London School of Economics and Political Scienc

Dekada Solidarności. Łódź w latach 1980-1989

Leszek Olejnik

Prezentowana książka jest piątą z serii „Łódź w PRL. PRL w Łodzi”. Autorzy serii w poszczególnych tomach podejmują wysiłek ukazania kolejnych etapów funkcjonowania miasta nad Łódką w latach 1945–1989, by w sposób jak najbardziej przystępny popularyzować wiedzę o Łodzi w kontekście PRL-owskiej rzeczywistości.   W serii ukazały się: Przemysław Waingertner, Czwarta stolica. Kiedy Łódź rządziła Polską (1945–1949) Grzegorz Mnich, Stalinowska codzienność. Łódź w latach 1949–1956 Krzysztof Lesiakowski, Gomułkowska rzeczywistość. Łódź w latach 1956–1970 Witold Jarno, Gierkowska „prosperita”. Łódź w latach 1971–1980   W książce przedstawiono wybrane aspekty życia społeczno-politycznego i kulturalnego w Łodzi w latach osiemdziesiątych XX wieku. Scharakteryzowano „rewolucję Solidarności” oraz dynamikę rozwoju tego ruchu społecznego. Opisano trudny okres stanu wojennego i jego konsekwencje dla życia codziennego łodzian. Podkreślono rolę, jaką odegrał Kościół katolicki w „dekadzie Solidarności”. Czytelnik ma również możliwość zapoznania się z życiem kulturalnym Łodzi – jego nurtem oficjalnym i niezależnym. Prezentowana publikacja może być ciekawa nie tylko dla osób, które pamiętają lata osiemdziesiąte, lecz także dla zainteresowanych historią PRL, a zwłaszcza jej okresem schyłkowym.

Democracy at Risk. The Growth of Nationalism and Extreme Right Parties as Threat to the EU

Ewa Rokicka, Jeremy Leaman, Dieter Eißel

The book analyses the threats to democracy that are associated with the rise of extreme-right parties and xenophobia in European Union countries. The authors show that the growing distrust towards democratic institutions and the increasing strength of populism and nationalism are connected with persistent inequalities and the malign focus on immigrants as scapegoats for the misery. Case studies from Germany, Great Britain, and Poland examine the details of the anti-democratic movements in these countries. They demonstrate the real threats to democracy and peaceful coexistence, and to the very future of the European project, its principles of solidarity and its political ambitions of convergence through mutual support. The reader will find in the book extensive empirical material outlining the situation in the European Union, along with proposals for solving the region’s social, economic and political dilemmas, for reversing the trends of fragmentation and for revitalising Europe’s democratic culture.

Demokracja na rozdrożu. Deliberacja czy partycypacja polityczna?

Janusz Grygieńć

Demokracja na rozdrożu jest niezwykle kompetentnym przeglądem najważniejszych koncepcji demokracji partycypacyjnej i deliberacyjnej. Dotyczy najważniejszych sporów, jakie toczone są obecnie o optymalny kształt demokracji. W kolejnych rozdziałach autor dyskutuje kwestie, które są kluczowe dla zrozumienia osobliwości systemu demokratycznego i jego cech wyróżniających. Osią rozważań autora jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, jaka powinna być w demokratycznych społeczeństwach relacja między dyskusją problemów społecznych i politycznych, udziałem szerokich mas w polityce a wysłuchiwaniem głosów ekspertów, którzy powinni reprezentować trzeźwe, obiektywne stanowisko poparte danymi naukowymi. W książce więc rozważane są problemy, którymi żyją wręcz współczesne demokracje: czy wpływ ekspertów na decyzje polityczne nie zabija aktywności politycznej obywateli?; czy masy są w stanie stworzyć prawidłowe rozwiązania polityczne?; czy możliwe jest dyskutowanie kwestii społecznych i politycznych na każdym poziomie? Grygieńć bardzo kompetentnie prowadzi czytelnika poprzez meandry tych dyskusji, pokazując klarownie argumenty na rzecz każdego z tych stanowisk oraz argumenty, które mogą je podważyć. Książka będzie na pewno czytana przez wszystkich tych, którzy interesują się polityką, a warto też byłoby, żeby przeczytali ją ci, którzy politykę czynnie uprawiają. Z recenzji prof. dra hab. Leszka Koczanowicza

Demokratyczne ideały a rzeczywistość

Halford Mackinder

Halford John Mackinder (ur. 1861) wykładowca Uniwersytetu w Oksfordzie, główny załozyciel London School of Economics. "Mackinder stworzył najsłynniejsze dotad prawo geopolityczne: Kto panuje nad Wschodnia Europa, ten włada Obszarem Centralnym; kto panuje nad Obszarem Centralnym, włada Swiatowa Wyspa; kto panuje nad Swiatowa Wyspa, włada swiatem. Mackinder obrazowo tłumaczy mechanizmy tworzenia sie nowoczesnych mocarstw i akumulacji bogactwa dzieki handlowi morskiemu. Wyparcie transportu ladowego jako głównej drogi wymiany handlowej zrewolucjonizowało stosunki miedzynarodowe. Brytyjski geograf podkresla, ze fundamentem kultury strategicznej kazdego panstwa jest jego krwioobieg transportowy. Problematyka dominacji nad Swiatowa Wyspa, w perspektywie obserwowanej zmiany hegemonicznej i chinskiego projektu Jednego Pasa Jednej Drogi, stanowi jedna z osiowych kwestii współczesnych studiów strategicznych." LESZEK SYKULSKI "W 1919 r. Mackinder spotkał się z Piłsudskim. Przyjechał jako brytyjski komisarz przy wojskach Denikina, by namawiać do współdziałania militarnego Polski i białej Rosji. Piłsudski odmawiając, dał jednocześnie Brytyjczykowi do zrozumienia, że dla Polski, lezącej pomiędzy Niemcami a Sowietami, przewiduje w europejskim rozdaniu rolę podmiotową. Pod wpływem rozmowy z Komendantem Mackinder wystosował memorandum do premiera Lloyda Georga, w którym postulował budowę niezależnego bloku politycznego na obszarze Międzymorza. Niebawem się przekonamy, czy w XXI wieku ta mackinderowska myśl rozstrzygnie nową rywalizację w Eurazji. Trzeba koniecznie przeczytać Mackindera, żeby zrozumieć mechanizmy działania sił geopolitycznych, zwłaszcza że Rzeczpospolita położona jest na styku płyt tektonicznych światowej polityki." JACEK BARTOSIAK

Demokratyczny reżim polityczny. Relacje między legislatywą i egzekutywą w III Rzeczypospolitej

Rafał Glajcar

Książka jest poświęcona problematyce relacji między legislatywą i egzekutywą, rozumianych jako reżim polityczny sensu stricto. Autor nie ogranicza się do analizy konstytucyjnych reguł, w oparciu o które funkcjonują organy państwowe zaliczane do obydwu gałęzi władzy. Zaproponowany sposób analizy mieści się w ramach podejścia neoinstytucjonalnego. Łączy ono w sobie dwa istotne elementy: instytucje i kontekst działających ludzi. Są one z sobą powiązane i oddziałują na siebie, w wyniku czego wykreowany zostaje określony porządek, stanowiący instytucjonalną podstawę działania określonych podmiotów. Takie ujęcie pozwala wykazać, że faktyczny obraz reżimu politycznego sensu stricto zależy nie tylko od formalnych rozwiązań instytucjonalnych, ale także kontekstu sytuacyjnego, interesów aktorów politycznych, behawioralnych aspektów przywództwa politycznego, czy dominującego stylu uprawiania polityki. Ich uwzględnienie pozwala określić rzeczywisty, a nie postulowany, charakter relacji między parlamentem, prezydentem i rządem. Cel monografii jest ściśle powiązany z potrzebami poznawczymi, odnoszącymi się do konieczności pogłębiania dotychczasowych analiz i kontynuacji osiągnięć badawczych w obszarze obejmującym relacje między legislatywą i egzekutywą. Ważne jest jednak, że książka została napisana również z myślą o wyzwaniach praktycznych. Po przeszło ćwierćwieczu od rozpoczęcia demokratycznej zmiany w Polsce problematyka poszukiwania najwłaściwszego wzorca relacji pomiędzy parlamentem, prezydentem i rządem jest nadal żywa. Co pewien czas, z większą bądź mniejszą intensywnością pojawiają się różnorodne propozycje dotyczące modyfikacji obowiązujących reguł. Stanowią one swego rodzaju odpowiedzi na wyzwania praktyki politycznej, która zarówno obnaża niedostatki reguł formalnych jak i stanowi doskonałe pole powstawania, testowania, a w końcu także obowiązywania niezliczonej ilości reguł nieformalnych. Zasadniczy problem badawczy został sformułowany wokół pytania o kierunek ewolucji reżimu politycznego sensu stricto w Polsce w latach 1989–2015. W celu udzielenia odpowiedzi na nie Autor skonstruował siedmioelementowy indeks przesunięcia reżimu politycznego sensu stricto, konsekwentnie stosowany do analizy poszczególnych faz rozwoju politycznego III RP. Dzięki niemu ukazana została dynamika rodzimego reżimu politycznego sensu stricto oraz nielinearność jego przekształceń.

Determinanty chwiejności wyborczej

Agnieszka Turska-Kawa

Książka podejmuje problematykę uwarunkowań chwiejności wyborczej w odniesieniu do czterech grup determinant: systemowych, społecznych, psychologicznych i ekonomicznych. Analiza politologiczna zjawiska chwiejności wyborczej na kartach pracy jest zatem podejmowana przede wszystkim w ujęciu genetycznym, jednak monografia zawiera również szereg odniesień definicyjnych czy metodologicznych. Jej szczególną wartością jest kompleksowe ujęcie uwarunkowań chwiejności wyborczej zarówno w aspekcie modelowym dla każdej grupy czynników, jak i podjęcie rozważań nad ich interakcjami, co dotychczas nie było podejmowane w literaturze przedmiotu. Formułowane w książce autorskie modele i prowadzone rozważania poparte są każdorazowo licznymi badaniami polskich i światowych badaczy. Autorka ma nadzieję, że wątki krytyki i uwyraźnienie trudności związanych z badaniami i interpretacją wyników w zakresie pomiaru chwiejności wyborczej przyczynią się do doskonalenia warsztatu i projektowanych dalszych badań w tej płaszczyźnie. Książka swą treścią kierowana jest zarówno do specjalistów zajmujących się zachowaniami wyborczymi, jak i studentów. Polecana jest jako materiał uzupełniający wiedzę w zakresie przedmiotów na kierunkach politologia, doradztwo polityczne i publiczne, marketing polityczny itp. Interesujące wątki znajdą zarówno teoretycy, jak i praktycy przedmiotu.

Dobre rządy

Pierre Rosanvallon

Pod koniec XX wieku, kiedy padały reżimy komunistyczne, a dyktatury słabły i zanikały, wydawało się, że na całym świecie demokracja święci triumfy. Lecz obecnie, na początku XXI wieku, widzimy, że w różnych rejonach planety wyłaniają się wcześniej niespotykane formy polityczne, w których praktyce wyborów powszechnych towarzyszą tendencje autorytarne i przeciwne pluralizmowi: współistnieją najbardziej fundamentalna zasada demokracji i to, co niesie groźbę zniszczenia demokracji. To wielki problem naszej epoki. Demokracje nieliberalne, populistyczne rządy, zmartwychwstały cezaryzm – nauki polityczne wciąż po omacku szukają nazwy dla trafnego określenia tego rozproszonego po całym świecie zjawiska. Mgliście przeczuwamy, że zachodzi potrzeba dookreślenia samego demokratycznego ideału, że trzeba nadać taką formę demokracji, żeby nie mogła obrócić się przeciwko sobie samej. Niniejsza książka jest moim udziałem w tym przedsięwzięciu. Proponuje lepsze zrozumienie zjawisk, które wzbudzają intelektualne zmieszanie, bo jawią się jako zbiór sprzeczności nie do pogodzenia. Przede wszystkim chodzi o poszerzenie naszego pojmowania demokracji. Pierwotnie była ona rozumiana jako zaprowadzenie ustroju przedstawicielskiego, w którym parlament odzwierciedla interesy i aspiracje społeczeństwa, a środkami prowadzącymi do tego celu były wybory powszechne i pluralistyczna oferta polityczna. W tej perspektywie postęp demokracji polegał na zapewnianiu większej, lepszej reprezentatywności przedstawicieli społeczeństwa. Zgodnie z tym sposobem myślenia, w klasycznej teorii politycznej fundamentem żywotności demokracji była relacja przedstawiciele − reprezentowani. Relacja ta nadal jest ważna, ale teza o jej kluczowym znaczeniu była formułowana w sytuacji, gdy dominującą rolę w systemie odgrywały prawo i stanowiąca je władza legislacyjna. A to się zmieniło. W związku z trybem podejmowania decyzji, we współczesnym świecie wzrosło znaczenie władzy wykonawczej i rządzący stali się ważniejsi niż przedstawiciele ludu. Tak więc demokracja nie może już ograniczać się do legitymizacji poprzez wybory; taka legitymizacja nie daje nieobwarowanego żadnymi warunkami zezwolenia na rządzenie. Centralne znaczenie ma obecnie sposób sprawowania władzy. Nasze systemy polityczne są określane jako demokratyczne, bo są uświęcane poprzez wybory, ale obywatele czują, że są rządzeni demokratycznie tylko wtedy, kiedy rządzący w swoim działaniu spełniają jasno określone wymogi przejrzystości, odpowiedzialności, rozliczania się, odzwierciedlania zróżnicowania społecznego czy wsłuchiwania się w głos obywateli. Z Przedmowy do polskiego wydania

Doświadczenia transformacji systemowej w państwach Europy Środkowej i Wschodniej

red. Marek Barański, Natalia Rudakiewicz, Maciej Guzy

Kraje Europy Środkowej i Wschodniej przebyły długą drogę reform mających na celu przede wszystkim demokratyzację władzy państwowej, urynkowienie i prywatyzację gospodarki oraz rozwój społeczeństwa obywatelskiego, korzystając w procesie modernizacji z doświadczeń państw zachodnich. Po 26 latach transformacji rodzą się dzisiaj pytania: Czy proces modernizacji państw Europy Środkowej i Wschodniej można uznać za zakończony? Czy „Wschód” dogonił „Zachód”? Pomimo pogłębiania integracji w ramach Unii Europejskiej wciąż istnieją rażące dysproporcje pomiędzy rozwiniętą Europą Zachodnią a europejskimi państwami postsocjalistycznymi. Europa Środkowa i Wschodnia jest obszarem bardziej podatnym na oddziaływanie czynników egzogennych, zwłaszcza wschodniego sąsiedztwa, szczególnie skutków polityki Federacji Rosyjskiej, odbudowującej swoją mocarstwową pozycję wobec europejskich i azjatyckich sąsiadów środkami militarnymi, destabilizując sytuację w regionie. Aktualność i waga tych zjawisk poszerzają pola badawcze i potrzebę systematycznego monitorowania polityki wschodniej Unii Europejskiej. Publikacja podzielona została na trzy bloki tematyczne. Część pierwsza poświęcona jest teoretyczno-filozoficznym aspektom transformacji. Autorzy starają się przedstawić teoretyczne tło sporów politycznych dotyczących transformacji politycznej z punktu widzenia wartości ideologicznego kontinuum od prawicowości do lewicowości. Drugi blok tematyczny dotyczy kwestii społecznych transformacji. Traktuje w głównej mierze o zmianach, jakie zachodzą w sferach kulturowych, gospodarczych i społecznych państw Europy Środkowej i Wschodniej podczas transformacji, z punktu widzenia różnych wskaźników rozwoju społecznego. Trzecia część monografii zawiera artykuły dotyczące kształtowania się i ewolucji narodowych systemów politycznych poszczególnych państw Europy Środkowej i Wschodniej z punktu widzenia oddziaływania czynnika endogennego oraz doświadczeń wysoko rozwiniętych państw demokratycznych. Wpływ wielorakich czynników na rozwój i przemiany polityczne zachodzące podczas procesu transformacji systemowej prowadzi do unikalnych doświadczeń w poszczególnych państwach, co stanowi podstawę do analiz porównawczych. Prezentacja dorobku badawczego autorów wywodzących się z różnych ośrodków akademickich stosujących różnorodne metodologie i narzędzia w obrębie zakreślonego przedmiotu badawczego powoduje, iż publikacja ma walor studium interdyscyplinarnego.

Dramat Afganistanu: XIX wiek

Tomasz Kruk

Wielkie konflikty współczesności mają swoje korzenie w przeszłości. Tomasz Kruk w e-booku „Dramat Afganistanu: XIX wiek” pokazuje, że już w połowie dziewiętnastego stulecia ten leżący w Azji Środkowej kraj potrafił sprawić problemy największym mocarstwom.   Historia Afganistanu jest w Polsce słabo znana – wiemy, że polscy żołnierze brali udział w tamtejszej misji stabilizacyjnej, a wcześniej kraj ten stał się dla Związku Radzieckiego pułapką bez dobrego wyjścia. Czy jednak kraj u stóp Hindukuszu ma przeszłość, o której warto opowiedzieć?   Na przełomie lat 30. i 40. XIX wieku w Afganistanie doszło do wydarzeń, które wstrząsnęły Zachodem. Oto potężna armia brytyjska, reprezentująca imperialne interesy najsilniejszego państwa na świecie, została... doszczętnie rozbita w czasie odwrotu z Kabulu do Indii. Pogromu dokonali afgańscy wojownicy, którzy bezwzględnie wykorzystali wszystkie błędy dumnych Brytyjczyków. Wydarzenie to było punktem kulminacyjnym Wielkiej Gry – konfliktu o wpływy w Azji między Anglią i Rosją.   „Dramat Afganistanu: XIX wiek” to opowieść o wielkiej polityce, interesach mocarstw i azjatyckim państwie, które kilkukrotnie rzuciło wyzwanie Imperium. Dlaczego udało mu się osiągnąć sukces?   Tomasz Kruk – absolwent Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W wolnych chwilach poświęca się prowadzeniu bloga, zgłębianiu polityczno-militarnej sytuacji Bliskiego Wschodu (ze szczególnym uwzględnieniem Afganistanu) oraz nauce języka perskiego. Jest również nałogowym fanem gier komputerowych.

Dylematy polityki zagranicznej Polski na początku XXI wieku

Miron Lakomy

Praca składa się z siedmiu części obejmujących wszystkie najważniejsze zagadnienia związane z polską polityką zagraniczną na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI wieku. Obejmują one kolejno: ewolucję środowiska międzynarodowego Polski na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI wieku; niektóre uwarunkowania, cele, środki i metody polityki zagranicznej Polski; zagadnienia dotyczące dylematów w relacjach polsko-niemieckich; dylematy polityki wschodniej Polski; niektóre kwestie dotyczące wyzwań i zagrożeń stojących przed polityką bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego Polski; implikacje kryzysu w strefie euro dla doktryny i polityki integracyjnej Polski oraz dylematy polityki zagranicznej Polski na kierunkach pozaeuropejskich. Oprócz części pierwszej i drugiej, głównym kryterium wyodrębnienia pozostałych, były najważniejsze kierunki polityki zagranicznej Polski na początku drugiej dekady XXI wieku zarówno w wymiarze relacji dwustronnych jak i w stosunkach wielostronnych. Praca jest adresowana do szerokiego grona odbiorców. Przede wszystkim, skierowana jest do szerokiej rzeszy studentów politologii, stosunków międzynarodowych, bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego oraz prawa. Ponadto, publikacja jest przeznaczona dla badaczy nauk politycznych, stosunków międzynarodowych oraz bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego. Może być także interesującą propozycją dla decydentów polityki zagranicznej Polski, przedstawicieli mediów oraz publicystów. Recenzja książki ukazała się na stronach czasopisma internetowego „Sprawy Nauki” nr 6–7 (201) maj 2015 (recenzja dostępna pod adresem: www.sprawynauki.edu.pl, 29 maja 2015 r.).  

Dylematy Unii Europejskiej. Studia i szkice

Zbiorowy

Ponad dziesięcioletnia obecność Polski w Unii Europejskiej stanowi doskonałą okazję do analizy i podsumowań całokształtu funkcjonowania Unii Europejskiej w strukturach, a także refleksji w zakresie wyzwań przed jakimi staje w dniu dzisiejszym. Rozszerzenie Unii Europejskiej stanowi obecnie wielkie wyzwanie dla wszystkich państw członkowskich, zarówno w wymiarze politycznym, społecznym, jak i gospodarczym. Kryzys ekonomiczny, polityczny i imigracyjny silnie wpłynął na społeczeństwa europejskie, powodując wzrost poparcia dla grup postulujących ograniczanie tendencji integracyjnych w ramach UE na rzecz decentralizacji, a w skrajnych przypadkach całkowitej dekompozycji jej struktur.

Dyplomacja sportowa. Sport w działaniach dyplomatycznych państw i aktorów niepaństwowych

Michał Marcin Kobierecki

W monografii zaprezentowano miejsce i znaczenie sportu w dyplomacji publicznej, co wiąże się z kategorią dyplomacji sportowej. Przedmiot badania w szczególności obejmował kwestie wykorzystywania sportu do poprawy stosunków międzynarodowych, ukazanie jego roli w kształtowaniu międzynarodowego wizerunku państw oraz omówienie podmiotowości dyplomatycznej międzynarodowych organizacji zarządzających sportem na przykładzie Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Istotnym elementem analiz było rozpatrzenie, z jakimi podmiotami może być łączone prowadzenie dyplomacji sportowej. Badania umożliwiły m.in. wyodrębnienie modeli dyplomacji sportowej ukierunkowanej na budowanie bliskości między krajami, przypisanie stosowania różnych metod wizerunkowej dyplomacji sportowej do różnych rodzajów państw oraz zaproponowanie modelu tłumaczącego dyplomatyczną podmiotowość organizacji sportowych.

Dyskursy widzialności. Słowa a obrazy

red. Paweł Sarna, Matylda Sęk

Współczesność charakteryzuje zmiana, polegająca na wszechobecności obrazu, który przestał być już dawno aktorem drugiego planu. Nie można zrozumieć ponowoczesnego świata, jeśli nie uwzględni się istotnej roli, jaką odgrywają w komunikacji zdominowanej niegdyś przez słowo, elementy ikoniczne. Zdezaktualizowało się przekonanie, iż jedynie verbum wpływa na kształt rzeczywistości, bowiem to właśnie obraz najłatwiej oddziałuje na nasze myślenie, służy pobudzaniu emocji i budowaniu pamięci. W cywilizacji pośpiechu i prędkości prym wiodą zwarte komunikaty o skondensowanej treści, które niejednokrotnie łączą przestrzenie wizualne i werbalne. Dziedziny, w których kręgu zainteresowań leżą przekazy wizualno-werbalne, są bardzo różnorodne. Badaniem tychże zjawisk pogranicznych zajmują się między innymi semiotyka, antropologia obrazu, socjologia i badania fotografii, badania prasoznawcze, badania dyskursu, ikonologia, formalizm, historia sztuki, hermeneutyka, filozofia czy retoryka. Wszystkie te dziedziny nauki mają do wniesienia własny wkład, który niezbędny jest dla pełnego zrozumienia tych złożonych zjawisk. Zaprosiliśmy przedstawicieli różnorodnych dyscyplin do podzielenia się swoją refleksją naukową. W prezentowanym tomie pragniemy ukazać bogactwo możliwości badawczych kategorii słowa i obrazu w najróżniejszych dyscyplinach. W związku z tym celowo nie wyznaczono jednorodnej metody badawczej ani formy tekstów. Celem publikacji jest przybliżenie perspektyw badawczych dotyczących zjawisk łączących przestrzenie słowa i obrazu, oraz ich funkcjonowanie w dyskursie społecznym. Zaproponowane obszary badań obejmują miedzy innymi hiperteksty, instalacje ikoniczno-werbalne, słowo i obraz w przestrzeni rzeczywistej i wirtualnej, memy internetowe, komiksy, fotografię, poezję i literaturę wizualna, książki obrazkowe - picture book, grafizację i wizualizację słowa, wizualne gatunki prasowe, plakat oraz recepcję obrazów w wymiarze cielesnym. Mamy nadzieję, że w przedstawionym wyborze tekstów, czytelnicy znajdą interesujące ich aspekty a książka stanie się inspiracją dla kolejnych analiz naukowych. Zapraszamy do podjęcia ożywionej debaty nad przenikaniem się obszarów obrazów i słów, nad dynamiką ikonicznej komunikacji oraz nad ich miejscem w kulturze.

Dzieci w konfliktach zbrojnych

red. nauk. Robert Kobryński

Niniejsza publikacja „Dzieci w konfliktach zbrojnych” jest jedną z nilicznych w Polsce publikacji w tym temacie. W tym wypadku przybrała postać pracy zbiorowej, stworzonej głównie przez młode pokolenie badaczy stosunków międzynarodowych, których połączyła pasja naukowa i wspólne zainteresowania. Poruszana problematyka udziału dzieci w tak przerażających zjawiskach jest czymś, co wzbudza nie tylko oburzenie, ale też często pogardę dla winowajców tego haniebnego procederu. Pomimo, że żyjemy – wydawałoby się – w cywilizowanych czasach, to skala wykorzystywania dzieci podczas działań zbrojnych w celach militarnych nadal pozostaje ogromna i, jak różne źródła wskazują, dotyczy ok. 500 tys. tys. osób poniżej 18. roku życia. Także spectrum przestrzenne tego zjawiska jest zaskakujące – proceder ten dotyczy ok. 50 państw na różnych kontynentach.

Dzieje głupoty w Polsce. Pamflety dziejopisarskie

Aleksander Bocheński

Zawsze wobec każdego stanu, w jakim znalazło się nasze zbiorowisko, pytanie: jaka jest nasza w tym rola, jak mogliśmy zwycięstwo powiększyć, klęski uniknąć - będzie ważniejsze od zagadnienia: o ile ten wróg jest łotrem, przestępcą i o ile "plami" swoją historię. Aleksander Bocheński Dzieje głupoty... pozostają jednym z najciekawszych i najbardziej inspirujących dzieł polskiego pisarstwa politycznego. Nie tylko jako głos w sporze o historyczne wybory, ale i jako oparta na solidnych podstawach próba stworzenia teoretycznych ram dla strategii politycznej państwa słabego, położonego między mocarstwami. Jan Sadkiewicz

Dzieje polskiej placówki dyplomatycznej w Bukareszcie (1919-1940)

Andrzej Dubicki

 Po upadku Austro-Węgier Rumunia stała się potencjalnym sprzymierzeńcem Polski w kontekście polityki wschodniej. W tym czasie stosunek obu krajów do Rosji mógł stanowić wspólny mianownik ewentualnego porozumienia. Rumuni obawiali się o przyszłość Besarabii, Polska mogła się z kolei obawiać kontestowania przez Rosję ambicji do objęcia w posiadanie dużej części kresów wschodnich. W związku z tym poszukiwanie wzajemnego porozumienia było zjawiskiem naturalnym. Dodatkowym elementem wzmacniającym współpracę był brak wzajemnych pretensji terytorialnych, co było pewnego rodzaju ewenementem w odniesieniu do innych sąsiadów odradzającej się Rzeczypospolitej. W 1938 r. Poselstwo w Bukareszcie zostało podniesione do rangi ambasady. Zasadnicze ramy czasowe książki zamykają się w latach 1918–1940, czyli od pierwszych prób utworzenia placówki do momentu likwidacji Ambasady pod naciskiem rumuńskim w listopadzie 1940 r. Rozprawa w dużej mierze opiera się na materiale źródłowym: archiwaliach oraz źródłach drukowanych. Przede wszystkim zostały uwzględnione materiały znajdujące się w Archiwum Akt Nowych oraz w jego rumuńskim odpowiedniku, czyli Arhive Istorice Centrale Bucureşti. Zgromadzone tam materiały pozwoliły na odtworzenie działalności polskich dyplomatów w Bukareszcie. Odtworzenie dziejów politycznych było możliwe dzięki wykorzystaniu mikrofilmów znajdujących się w posiadaniu strony rumuńskiej, a będących syntezą materiałów znajdujących się w polskich archiwach.

Dzieło Lucyny Frąckiewicz inspiracją dla współczesnej polityki społecznej

Wiesława Walkowska

Trudno jest wytyczyć jednoznaczne granice polityki społecznej jako dyscypliny naukowej, pisała Profesor Lucyna Frąckiewicz. „W coraz szerszym zakresie korzysta z dorobku innych dyscyplin, by z kolei służyć też innym dyscyplinom bogactwem doświadczeń i teorii. Coraz więc mniej ostra staje się granica między ekonomią, socjologią, psychologią, pedagogiką, politologią, filozofią, etyką a polityką społeczną. Nie można rozwijać polityki społecznej bez demografii, gerontologii, pediatrii społecznej, medycyny, zabezpieczenia społecznego czy mieszkalnictwa, a nade wszystko przepisów prawa omal w każdej dziedzinie”. I taka też jest niniejsza praca – z pogranicza kilku dyscyplin. Autorami zebranych tekstów są politycy społeczni, prawnicy, ekonomiści, socjologowie, pedagodzy, a także etnolog. Tom prezentuje wielodyscyplinarne spojrzenie na zagadnienia z obszaru polityki społecznej. Niniejszy tom składa się z pięciu części. Pierwsza z nich, opatrzona tytułem Lucyna Frąckiewicz – przeszłość dla przyszłości, zawiera teksty o charakterze wspomnieniowym. Druga część, Uzasadnienie badań i refleksji w polityce społecznej,  to merytoryczne wprowadzenie do podjętych w książce rozważań. Kolejne części zostały zatytułowane: Człowiek w doktrynie i praktyce polityki społecznej oraz Przestrzeń publiczna w polityce społecznej. Ostatnią część poświęcono aktualnym obszarom wykluczenia społecznego. Wyrażamy nadzieję, że oddawany do rąk Czytelniczek i Czytelników tom wzbudzi zainteresowanie – zarówno ze względu na podjętą problematykę, jak i wyraz hołdu złożonego Osobie wybitnej i wyjątkowej, która zjednoczyła nas w tym dziele.

Edukacja, kultura, sztuka - spoistość a integracja

red. Agata Rzymełka-Frąckiewicz, Teresa Wilk

Niniejszą publikacją uwagę Czytelnika pragniemy zorientować na wybranych obszarach codziennego życia obecnych – chociaż w różnym wymiarze – w każdej epoce, zarówno tych bardzo odległych jak i współczesnej. Te obszary, to edukacja, kultura i sztuka, każdy stanowiący odrębny/samodzielny byt, poddający się definiowaniu, analizom, badaniom, ale też każdy z nich ściśle korespondujący z pozostałymi, tworząc przestrzeń uzupełniającą i kreującą dla pozostałych. Podlegając jak wszystko przeobrażeniom, wymagają  reinterpretacji/zorientowania nie tyle na rozwój własny, ile na użyteczność społeczną, gotowość do zaangażowania w inne obszary ludzkiej aktywności. Analizując przeszłość można z pełnym przekonaniem stwierdzić, że akurat w przypadku edukacji, kultury i sztuki owa użyteczność oraz zaangażowanie w inne obszary było w każdym przypadku obecne. Co więcej użyte w tytule tomu: edukacja, kultura i sztuka tworzą transparentną sieć powiązań/relacji, która ilustruje, niezwykle istotną w pedagogice, zasadę wzajemności, wyrażającej się w sferze wzajemnych usług/wymiany. Można powiedzieć, że edukacja oraz kultura i sztuka zawsze wzajemnie się wspierały, warunkowały w rozwoju. Dobrze ilustrują to słowa Tadeusza Lewowickiego: „Edukacja jest wytworem kultury, a kultura trwa i rozwija się dzięki edukacji. Dzieje edukacji dostarczają niezliczonych dowodów na to, że dorobek kultury materialnej, a przede wszystkim kultury duchowej, był i pozostaje treścią i istotą oświaty w ogóle” (Lewowicki, 2003, s. 44). Zasadniczy cel opracowania, to próba uświadomienia, że te trzy obszary towarzyszą człowiekowi przez całe życie, z tym, że edukacja poprzez wymiar swej instytucjonalizacji oraz obowiązkowości staje się kwestią naturalną, wpisaną w codzienność - a z uwagi na permanentną potrzebę rozwoju/kształcenia - już nie tylko w okresie dzieciństwa i adolescencji. Kultura i sztuka, mimo że stale obecne w przestrzeni społecznej, nader często pozostają poza sferą świadomości człowieka, który ich nie zauważa, nie docenia i nawet marginalizuje. Wspomniana postawa, to efekt braku/niedostatku właściwej edukacji w tym zakresie. Dostrzegana nieobecność lub niedostatek edukacji w obszarze kultury/sztuki to zagrożenie dla jakości życia. Tym samym to pole, otwarta przestrzeń do zagospodarowania, zorientowania uwagi środowisk wychowawczych i społecznych – rodziców, nauczycieli, opiekunów, władz lokalnych i polityków – na istotność i potrzebę systematycznego, świadomego włączenia kultury i sztuki do szeroko rozumianego obszaru edukacji. Zaproponowane teksty opracowania wyrażają potrzebą ukazania nie tyle indywidualnej, ale nade wszystko wspólnej przestrzeni działania edukacji, kultury i sztuki, ich wzajemności w perspektywie przemian społeczno-kulturowych i cywilizacyjnych. Prezentowane tu rozważania eksponują wybrane aspekty życia społecznego w przedmiotowych obszarach, ukazując potrzeby i możliwości wzajemnego ich przenikania, wspierania i uzupełniania. Książka adresowana jest do studentów: pedagogiki, socjologii, polityki społecznej, pracy socjalnej, wiedzy o teatrze oraz organizacji i stowarzyszeń, instytucji społeczno – kulturalno – oświatowych funkcjonujących  w środowiskach lokalnych zaangażowanych w działania edukacyjne i rewitalizacyjne, zorientowane na zintegrowane projektowanie i rozwiązywanie problemów społecznych.