Kreatywność językowa w komunikowaniu (się)

Bartłomiej Cieśla, Katarzyna Burska

 W publikacji pokazano różne sposoby twórczego wykorzystania języka w literaturze, sztuce i edukacji. Młodzi adepci językoznawstwa, kulturoznawstwa, literaturoznawstwa, dziennikarstwa i filozofii dzielą się spostrzeżeniami na temat kreacyjnych możliwości tkwiących zarówno w samym języku, jak i jego użytkownikach. Zebrane artykuły dotyczą atrakcyjnych zabiegów słownych i słowno-wizualnych wykorzystywanych we współczesnej komunikacji. Poruszone zostały zagadnienia kreatywności genologicznej, innowacji w przekładach i oryginalności słownej w rozmaitych odmianach polszczyzny. Analizy licznych przekazów służące systematyzacji i pogłębieniu wiedzy w szerokim obszarze wskazanych problemów uzupełnione są o teoretyczne rozważania nad komunikacją, kreatywnością językową i sposobami jej rozwijania. Książka adresowana jest nie tylko do humanistów zajmujących się opisem komunikatów językowych, ale też do wszystkich osób, które chciałyby popracować nad własnymi umiejętnościami pisarskimi i rozwijać kompetencje językowe.

Nazwy terenowe i miejscowe w przestrzeni fizycznej. Geographical names in physical space

Artur Gałkowski, Renata Gliwa

Nazwa „Polska” pierwotnie oznaczała ziemię Polan, a dopiero później doznała rozszerzenia znaczenia, odnosząc się np. do terytorium państwa Bolesława Chrobrego. Nazwa „Wiślanie” pojawia się w IX w. w trzech niezależnych od siebie źródłach. Tym i wielu innym przykładom pochodzenia wielu nazw poświęcona jest ta książka. Wcześniej na podobne tematy ukazały się: „Mikrotoponimia i makrotoponimia. Problematyka wstępna” (red. Artur Gałkowski, Renata Gliwa, 2014); „Mikrotoponimy i makrotoponimy w komunikacji i literaturze” (red. Artur Gałkowski, Renata Gliwa, 2015). W monografii „Nazwy terenowe i miejscowe w przestrzeni fizycznej” kontynuowane są rozważania na temat osiągnięć w zakresie toponimii, ze szczególnym uwzględnieniem występowania jednostek mikro- i makrotoponimicznych w szeroko rozumianej przestrzeni fizycznej, na którą składa się pejzaż naturalny, terenowy, hydrograficzny, powiązany z konkretnymi regionami oraz elementami topografii, jak również obiektami składającymi się na układ miast i wsi. Wielojęzyczność tomu, udział przedstawicieli z różnych ośrodków naukowych pozwala na prezentację najnowszych wyników badań w zakresie toponomastyki polskiej i zagranicznej, zwłaszcza wschodnie- i zachodniosłowiańskiej. 

Studenci wobec wyborów samorządowych w latach 2002-2014. Przyczynek do demokracji obywatelskiej

Danuta Walczak-Duraj

Praca dotyczy diagnozy i interpretacji opinii oraz oczekiwań studentów (często po raz pierwszy biorących udział w wyborach samorządowych) odnoszących się zarówno do przebiegu kampanii samorządowych, samych wyborów, jak i do władz lokalnych, wyłonionych w wyborach 2002 r., 2006 r., 2010 r. i w 2014 r., w stosunku do perspektywy ogólnopolskiej. Przedstawiona analiza potwierdza wewnętrzne zróżnicowanie tych ocen, gdyż ani sam przebieg kampanii samorządowych, ani działania władzy lokalnej jako takiej nie były przedmiotem szczególnego zainteresowania badanej młodzieży. Złożoność problemów powoduje, iż trudno będzie w sposób systemowy uruchomić mechanizmy mobilizujące zaangażowanie polityczne młodych ludzi, a zwłaszcza tych, którzy okres swoich studiów spędzają poza stałym miejscem zamieszkania. Książka kierowana jest do osób interesujących się polską samorządnością, szczególnie jednak do socjologów polityki, socjologów młodzieży, polityków oraz władz i instytucji samorządowych.  

Komizm polskich i francuskich zdań cytowanych. Analiza semantyczna, stylistyczna i pragmatyczna

Magdalena Lipińska

W monografii zanalizowano mechanizmy komizmu słownego w polskich i francuskich przysłowiach, zagadkach i facecjach. Te wypowiedzi, powtarzane od pokoleń, wiążą się z przekonaniami i postawami osób mówiących danym językiem. W książce autorka próbuje odpowiedzieć na pytanie, w jakiej mierze owe związki wyrazów, spostrzeżeń i zachowań są podobne, a w czym się różnią w języku polskim i francuskim. Przedstawione mechanizmy komizmu są ważną i charakterystyczną właściwością przysłów. Rozważania o charakterze semantycznym, stylistycznym i pragmatycznym dotyczące tego zagadnienia poprzedzane są w poszczególnych podrozdziałach fragmentami humorystycznych wypowiedzi profesora Józefa Tischnera, polskiego księdza i filozofa. Na ich przykładzie autorka wskazuje, że interesujące ją mechanizmy komizmu nie są zastrzeżone dla omawianych struktur językowych, ale odnoszą się również do wypowiedzeń bardziej rozbudowanych i niewchodzących w skład systemu frazeologicznego. Porównanie tak rozumianych mechanizmów komizmu właściwych przysłowiom polskim i francuskim plasuje tę książkę w dziedzinie nie tylko paremiologii kontrastywnej, lecz także kontrastywnej teorii komizmu, kontrastywnej semantyki, stylistyki i pragmatyki. 

Polityka przestrzenna w Polsce. Instytucjonalne uwarunkowania na poziomie lokalnym i jej skutki finansowe

Cezary Brzeziński

Ład przestrzenny ma szczególną wartość dla żyjącego i gospodarującego w przestrzeni człowieka. Dzięki prawidłowemu ukształtowaniu przestrzeni można chronić walory przyrodnicze, ograniczać antropopresję, tworzyć warunki do ochrony zabytków architektury czy układów urbanistycznych, a także wpływać na efektywniejsze funkcjonowanie gospodarki. Obserwacja niekorzystnych procesów przestrzennych w Polsce – m.in. żywiołowego rozlewania się miast, rozpraszania zabudowy na terenach wiejskich – zrodziła pytanie: dlaczego jednak tak się dzieje? Przekonanie o tym, że negatywne skutki planowania przestrzennego wynikają z obowiązującego prawa, skłoniło do wykorzystania w badaniu tego problemu podejścia instytucjonalnego. Przeprowadzono zatem ekonomiczną analizę prawa, przyglądając się zależnościom pomiędzy obowiązującymi rozwiązaniami ustawowymi oraz ich interpretacjami przez sądy administracyjne a skutkami finansowymi, jakie one niosą. W literaturze polskiej niewiele jest publikacji dotyczących skutków finansowych planowania przestrzennego, a już istniejące nie przedstawiają dokładnych zależności między unormowaniami prawnymi i ich skutkami ekonomicznymi. Niniejsza monografia w znaczącym stopnie wypełnia tę lukę i jest ona adresowana do szerokiego grona Czytelników zainteresowanych gospodarką przestrzenną – zarówno studentów tego kierunku, jak i ekonomistów, geografów, urbanistów, prawników oraz ekologów. 

Szara strefa gospodarki. Determinanty i mechanizmy kształtowania

Paulina Malaczewska

W publikacji dokonano analizy zjawiska szarej strefy, jej wielkości i zmian strukturalnych pod kątem długookresowych determinant oraz mechanizmów kształtowania. W tym celu skonstruowano autorskie modele matematyczne zatrudnienia nierejestrowanego i produkcji ukrytej z wykorzystaniem narzędzi teorii gier. Modele te zostały szczegółowo przeanalizowane pod względem teoretycznych własności matematycznych i ekonomicznych. Ponadto przeprowadzono na nich przykładowe badania empiryczne i analizy scenariuszowe na podstawie danych statystycznych dotyczących polskiej gospodarki. Dzięki zastosowanym metodom możliwe było również wskazanie rekomendacji dla polityki gospodarczej i społecznej, a także zbadanie efektywności jej instrumentów wpływających na wielkość szarej strefy. Monografia adresowana jest głównie do specjalistów, badaczy zjawiska szarej strefy, praktyków gospodarczych, studentów kierunków ekonomicznych oraz osób zainteresowanych polityką gospodarczą.

Poprawność językowa w praktyce. Zbiór ćwiczeń

Katarzyna Burska, Bartłomiej Cieśla

Oddajemy do rąk Czytelników zbiór ćwiczeń poświęconych poprawności językowej - książkę pomyślaną z jednej strony jako dydaktyczna pomoc dla nauczycieli podejmujących na lekcjach wskazaną problematykę, z drugiej zaś - jako niewielkich rozmiarów poradnik adresowany do osób, które chciałyby podjąć wysiłek indywidualnej pracy nad zwiększeniem kompetencji językowych. W szczególności mamy na myśli uczniów, studentów, dziennikarzy, redaktorów, korektorów, pracowników agencji reklamowych i copywriterskich, jakkolwiek publikację tę kierujemy do wszystkich miłośników polszczyzny. Ze Wstępu "Niezaprzeczalnym walorem książki jest uwzględnienie najnowszych zmian zachodzących we współczesnej polszczyźnie. Należy docenić pracę młodych naukowców, którzy podjęli trud przygotowania nowego i oryginalnego zestawu ćwiczeń odsłaniających złożoność polskiego systemu językowego oraz jego czytelny dynamizm, a jednocześni e pokazali krótkotrwałość obowiązujących kodyfikacji." Z recenzji prof. dr. hab. Leszka Tymiakina

Czas i miejsca w biografii. Aspekty edukacyjne

Elżbieta Dubas, Anna Gutowska

W kolejnym tomie serii „Biografia i badanie biografii” autorzy skoncentrowali się na dwóch podstawowych kategoriach – czasu i miejsca - w kontekście biograficznym. Kategorie te traktowane są jako przestrzenie uczenia się człowieka. Autorzy wskazują na potencjał edukacyjny, jaki w nich tkwi, i proponują nowe, interdyscyplinarne, teoretyczne ujęcia tych zagadnień. Czytelnik znajdzie w tomie również przykłady badań w zakresie tej tematyki: przeczyta o tym, w jaki sposób człowiek uczy się „z miejsc” i jaką rolę w uczeniu się odgrywa czas, także w sytuacjach egzystencjalnie trudnych. Ze wstępu Elżbiety Dubas

Biografie i uczenie się. Tom 4. Biografia i badanie biografii

Elżbieta Dubas, Joanna Stelmaszczyk

 Kolejny czwarty tom, z cyklu Biografia i badanie biografii, zawiera opracowania, które powstały w latach 2012–2014 w ramach projektu, realizowanego od 2008 roku w Zakładzie Andragogiki i Gerontologii Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego, z udziałem badaczy z wielu ośrodków akademickich w kraju, w szczególności andragogów. Treści tego tomu koncentrują się wokół głównego tematu projektu, którym jest uczenie się powiązane z biografią, stąd tytuł tej publikacji: Biografie i uczenie się. 15 autorskich tekstów ukazuje związki biografii i uczenia się w kilku głównych, choć także przenikających się kontekstach: całożyciowości uczenia się, uczenia się z biografii Innych oraz biografii edukacyjnych. Autorzy rozpatrują biograficzność w kontekście całożyciowego uczenia się, proponują andragogiczne badania biografii, kreśląc ich wybrane aspekty, traktują o potrzebie badań biograficzno-narracyjnych w pedagogice, analizują walory inkontrologiczno-ergantropijne w tekstach wspomnieniowych, przybliżają biografie Pawła Hulki-Laskowskiego, Edith Piaf, Aleksandra Wata i Oli Watowej, zajmują się zagadnieniami edukacji kobiet, kompetencji osobistych i społecznych w szkolnych doświadczeniach uczniów, biografią edukacyjną w badaniach nad dydaktyką, całożyciowym uczeniem się studentów, ukazaniem zakresów międzypokoleniowego uczenia się na podstawie autentycznych dzienników. Książka, podobnie jak seria, której jest częścią, ma walor teoretyczny i praktyczny. Mogą po nią sięgnąć zarówno badacze, pedagodzy, studenci, jak i amatorzy biografii nie tylko literackich.

Meandry procesów demokratyzacji i transformacji systemowej

Małgorzata Rączkiewicz

 Książka jest głosem w dyskusji na temat trudności, jakie niosła za sobą transformacja systemowa, jakie były jej determinanty i konsekwencje. Stanowi ona efekt dyskusji trwających podczas konferencji „Procesy transformacji i demokratyzacji we współczesnym świecie”, która odbyła się na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych UŁ. W publikacji poruszono takie tematy, jak zmiany systemowe na Węgrzech i w Mołdawii po roku 1989, narodziny i rozwój demokracji w Estonii, Hiszpanii, na Ukrainie i w Polsce, a także problemy systemowe występujące w Korei Północnej. Szczególnie dużo miejsca poświęcono rozważaniom na temat Polski. Omawiane są kwestie dotyczące systemu partyjnego, demokracji bezpośredniej, systemów medialnych czy nawet wybranych aspektów polityki zagranicznej.

Kreatywność w praktyce biznesowej

Jolanta Bieńkowska

Kreatywność, leżąca podstaw innowacyjności, stała się istotną determinantą sukcesu współczesnych organizacji. Druga Ogólnopolska Konferencja Naukowa „CREATIVE VIBES Kreatywnością rozwijamy biznes” była okazją do dzielenia się przykładami efektywnego wykorzystania kreatywności w doskonaleniu różnorodnych przedsięwzięć biznesowych. Monografia składa się z kilkunastu opracowań, które mogą zainspirować Czytelników do podejmowania oryginalnych i skutecznych działań w praktyce.

Zachowania konsumentów a kształtowanie się ceny dóbr używanych na rynku elektronicznym

Łukasz Zakonnik

Dobra używane, czyli kiedyś przez kogoś posiadane i ponownie odprzedawane, dość długo znajdowały się na marginesie handlu. Przełomem stał się rozwój handlu elektronicznego pomiędzy osobami fizycznymi, m.in. na aukcjach internetowych czy portalach ogłoszeniowych. Możliwość globalnego handlu dobrami używanymi uwypukliła problem właściwego określania ich ceny. Autor publikacji przeanalizował zakończone transakcje na wiodącym polskim portalu aukcyjnym w kontekście ceny końcowej, a jako jeden z najistotniejszych czynników wpływu przyjął szeroki zakres obserwowanych zachowań kupujących. Efektem podjętych badań są modele kształtowania się ceny końcowej dóbr używanych, zaimplementowane w ramach autorskiego systemu informatycznego.

Moda: model(ka) i czytelnicy. O ikonicznych reprezentacjach w kulturze

Mariusz Gołąb, Natalia Schiller

Tytuł monografii Moda: model(ka) i czytelnicy. O ikonicznych reprezentacjach w kulturze wskazuje na ścisłą relację pomiędzy modą jako fenomenem kulturowym a modelem jako kulturowym wzorcem poznawczym. Dzięki temu Czytelnik otrzymuje bogate, „gęste” opracowanie ukazujące swoisty splot wątków tworzonych w obrębie omawianego zagadnienia, a także może spojrzeć na modę jako „całościowe zjawisko społeczne” w rozumieniu M. Maussa, przekraczając tym samym wąską definicję kultury, w ramach której moda zazwyczaj jest określana. Monografia stanowi oryginalne ujęcie problemu, proponuje też ciekawą i zróżnicowaną perspektywę poznawczą. Z pewnością dużym atutem książki jest zestawienie tekstów autorów zagranicznych i polskich, co pozwala przy okazji na przekrojowy ogląd współczesnej humanistyki. Moda nie jest tu sprowadzona jedynie do roli manekina, to raczej – pozostając w kręgu tej metaforyki – swoisty wybieg, pozwalający zaprezentować kulturowe modele w aktualnym kontekście i uchwycić ich dynamikę. Z recenzji dr. hab. Marka Pacukiewicza (UŚ)  

Teorie ładu korporacyjnego. Władanie i kontrola z złożonym świecie

Agata Adamska, Czesław Mesjasz, Piotr Urbanek

Oddana do rąk Czytelników monografia dołącza do licznych publikacji książkowych, poświęconych problematyce ładu korporacyjnego, dostępnych na polskim rynku wydawniczym. Można wskazać cztery poruszone w niej wątki badawcze o charakterze teoriopoznawczym, które stanowią oryginalny wkład Autorów do dyskusji na temat niezwykle złożonych i wielowymiarowych procesów tworzących systemy nadzoru nad działalnością korporacji. Są to propozycje typologii teoretycznych koncepcji ładu korporacyjnego, zastosowania sieciowego i systemowego podejścia do opisu i analizy ładu korporacyjnego oraz wykorzystanie aparatu pojęciowego nowej ekonomii instytucjonalnej w badaniu zagadnień związanych ze sprawowaniem kontroli nad spółkami publicznymi.

Domy bezdomnych. O badaniach sytuacji kryzysowych

Inga B. Kuźma

Książka zawiera wyniki badań na temat doświadczenia bezdomności i domu osób pozostających w kryzysie bezdomności, żyjących w specjalistycznych placówkach na terenie Łodzi. Autorka publikacji oparła się na swoich wieloletnich badaniach, jakie prowadziła w schroniskach różnego typu (zaliczanych do instytucji totalnych). Są to badania antropologiczne - etnograficzne o rysie action research (badania w działaniu), plasujące się w nurcie antropologii współdziałającej. Autorka przedstawia w książce doświadczenia własne z badań odbywających się w tak specyficznym terenie oraz prezentuje jedenaście historii, jakie zebrała od lokatorów placówek, którzy opowiadali o doświadczeniach związanych z domem i bezdomnością. Zwraca uwagę stereotypowo idealizowany obraz domu, który jednak odsłania w ich opowieściach także „ciemne” oblicze. Dom to typowy społeczny konstrukt, a dla zrozumienia jego kulturowo-społecznego znaczenia ważna jest perspektywa gender, relacja władzy, rodzaj emocji, sens intymności oraz granica między publicznym a prywatnym. Dla autorki było także ważne, w jaki sposób pomoc świadczona w placówkach kształtuje doświadczenie mieszkających tam osób, ich kolejne wyobrażenia domu i samych siebie. Badaczka jest zaangażowana w działalność Łódzkiego Partnerstwa Pomocy Osobom Wykluczonym i Bezdomnym. Grupa ta skupia instytucje, stowarzyszenia i osoby zajmujące się bezdomnością na terenie Łodzi oraz organizuje rozmaite akcje (m.in. edukacyjne, animacyjne). Dzięki temu charakterowi działalności autorki, jej publikacja posiada dodatkowy wymiar: oprócz tego, że jest pracą naukową, można ją potraktować także jako diagnozę obecnego stanu rzeczy. W zakończeniu autorka zawarła rekomendacje dotyczące zmiany istniejącego porządku pomocy.  

Doświadczenie duchowości. Konteksty filozoficzno-literackie

Anna Walczak, Artur Jocz

Przedmiotem naszych intelektualnych dociekań uczyniliśmy filozofię i literaturę, ponieważ również one - obok religii - roszczą sobie prawo do intelektualnej i artystycznej eksploracji doświadczenia duchowości. Dlatego o doświadczeniu duchowości mówimy w kontekście filozoficzno-literackim. Nie chodziło nam o zrekonstruowanie jakiejś teorii, która uwolni badany przedmiot od przypisywanej mu przez interpretacyjną tradycję niepoznawalności i niejednoznaczności. Nasz zamiar jest o wiele skromniejszy - chcemy mówić o doświadczeniu duchowości dwoma językami: filozofii i literatury. Pierwsza część książki charakteryzuje się zatem większym stopniem ogólności formułowanych rozważań. Natomiast w części drugiej skupiamy się na analizie literackiego doświadcze(a)nia duchowości, czyli jej artystycznych wizualizacjach. Piszemy przede wszystkim o pewnej istotnej potencji literatury, która manifestuje się wykraczaniem poza jej wąsko rozumianą funkcję poetycką. Sprowadza się ona do chęci artystycznego uchwycenia kategorii, która od zawsze była związana z religią i filozofią - duchowości i jej doświadcze(a)nia. W ten sposób zostaje przerzucony swoisty intelektualny most pomiędzy ogółem i szczegółem. Ze Wstępu