Projektowanie konstrukcji z betonu z uwagi na warunki pożarowe według Eurokodu 2

Piotr Turkowski, Grzegorz Woźniak

W pracy omówiono problematykę bezpieczeństwa pożarowego konstrukcji z betonu. Scharakteryzowano termiczne i mechaniczne oddziaływania na konstrukcje, właściwości betonu oraz elementów żelbetowych i sprężonych w warunkach pożarowych. Przedstawiono zasady i metody ustalania odporności ogniowej elementów monolitycznych i prefabrykowanych, podane w Eurokodzie PN-EN 1992-1-2 oraz w dziewięciu zharmonizowanych normach wyrobów z betonu, w tym metodę danych tabelarycznych, metodę izotermy 500°C oraz metodę strefową. Informacje zilustrowano przykładami obliczeniowymi. Opracowanie jest adresowane przede wszystkim do projektantów i wykonawców konstrukcji żelbetowych oraz rzeczoznawców ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych.

Izolacje wodochronne tarasów

Barbara Francke

Przedmiotem opracowania są warunki wykonania i odbioru zabezpieczeń wodochronnych tarasów, zarówno o tradycyjnym układzie warstw, tzn. z izolacją termiczną znajdującą się poniżej izolacji wodochronnej, jak i o odwróconym układzie warstw, tzn. z izolacją termiczną ułożoną na izolacji wodochronnej. Niniejszy zeszyt warunków technicznych obejmuje wymagania dotyczące: dokumentacji technicznej, warunków wprowadzania do obrotu i stosowania materiałów hydroizolacyjnych oraz wykonywania izolacji wodochronnych tarasów, a także kryteria odbioru. Opracowanie nie zawiera innych wymagań dotyczących przekrycia tarasowego poza wodochronnymi oraz zasad wykonywania warstw hydroizolacyjnych na tarasach układanych bezpośrednio na podłożu gruntowym. Roboty hydroizolacyjne objęte niniejszym opracowaniem powinny być wykonywane przez profesjonalne, przeszkolone brygady robocze. Wymagania i zalecenia podane w niniejszym zeszycie mają stanowić pomoc dla projektantów, wykonawców robót hydroizolacyjnych oraz inspektorów nadzoru przy ocenie poszczególnych robót pod kątem ich poprawności technicznej.

Ocena przydatności terenów górniczych i pogórniczych do zabudowy

Marian Kawulok

Podziemna eksploatacja kopalin powoduje zmiany w pierwotnej rzeźbie terenu oraz wstrząsy pochodzenia górniczego. W konsekwencji, na skutek deformacji i/lub drgań podłoża gruntowego, niekorzystnie oddziałuje na obiekty oraz urządzenia znajdujące się w obszarze jej wpływów. Dlatego też przy przystąpieniu do projektowania nowych lub rekonstrukcji istniejących obiektów budowlanych na terenach górniczych wymagana jest ocena ich lokalizacji pod względem przydatności do planowanych zamierzeń inwestycyjnych. W poradniku omówiono zasady oceny przydatności terenów górniczych do zabudowy w odniesieniu do możliwości występowania na nich zagrożeń wynikających z: ciągłych i nieciągłych deformacji powierzchni, wstrząsów górniczych oraz zmiany stosunków wodnych, a także odnośnie do warunków zabudowy tzw. terenów pogórniczych, na których zagrożenia wynikają głównie ze skutków dokonanej w przeszłości eksploatacji górniczej. W tym zakresie omówiono i podano zalecenia dotyczące wymaganego opisu warunków górniczych, który powinien zapewnić możliwość racjonalnego zaprojektowania nowych lub przystosowanie istniejących obiektów do przewidywanych oddziaływań górniczych. W niniejszym, zaktualizowanym wydaniu wprowadzono przede wszystkim korekty w zakresie przydatności do zabudowy terenów narażonych na wstrząsy górnicze. Wynikają one z przyjęcia ustaleń dotyczących przybliżonych metod oceny skutków drgań w obiektach budowlanych. Poruszono także problem uzdatniania zdegradowanych terenów górniczych, do których należą przede wszystkim deformacje nieciągłe, a w części także zalewiska. Omówiono metody badań terenów o deformacjach nieciągłych i podano ogólne zasady postępowania w zakresie prowadzącym do możliwości ich zabudowy. Problemy podjęte w pracy są ważne ze względów ekonomicznych. Są one także związane z zagadnieniami zrównoważonego rozwoju, w tym w szczególności z możliwością wykorzystania do celów budowlanych terenów górniczych i pogórniczych, uznawanych rutynowo za mało przydatne do zagospodarowania.

Instalacje elektryczne, piorunochronne i telekomunikacyjne w budynkach użyteczności publicznej

Radosław Lenartowicz

O­pra­co­wa­nie za­wie­ra wa­run­ki te­chni­czne wy­ko­ny­wa­nia i od­bioru in­sta­la­cji e­lek­try­cznych, piorunochronnych i telekomunikacyjnych w bu­dyn­kach u­ży­te­czno­ści pub­li­cznej. Wymagania stawiane in­sta­la­cjom e­lek­try­cznym i piorunochronnym w budynkach użyteczności publicznej są bardzo różnorodne. Związane jest to z charakterem występujących w budynkach instalacji elektrycznych, a przede wszystkim z: rodzajem u­ży­te­czno­ści speł­nianej przez bu­dy­nek, zastosowaną w budynku klasą pe­w­no­ści za­si­la­nia w e­ner­gię e­lek­try­czną, zakresem mo­cy i rodzajem za­in­sta­lo­wa­nych od­bior­ni­ków oraz warunkami środowiskowymi, w jakich są zainstalowane. Do budynków użyteczności publicznej zaliczamy: biura, hotele, domy akademickie, szkoły, przedszkola, żłobki, szpitale, różnego rodzaju i wielkości obiekty handlowe. Przedstawione w ni­niej­szym o­pra­co­wa­niu wymagania do­ty­czą w szczególności wy­ko­na­nia i od­bio­ru in­sta­la­cji e­lek­try­cznych wnę­trzo­wych o na­pię­ciu do 1 kV. Z u­wa­gi na to, że część in­sta­la­cji e­lek­trycznych za­si­la­ją­cych bu­dyn­ki u­ży­teczno­ści pub­li­cznej (np. duże zakłady usługowe, galerie handlowe) wy­ma­ga za­sto­sowania na­pięć wy­ż­szych niż 1 kV, nie­zbę­d­ne by­ło o­kreś­le­nie wymagań także dla tych in­sta­la­cji zasilających oraz za­sto­so­wa­nych u­rzą­dzeń e­lek­try­cznych. Pra­ca swoim za­kre­sem o­be­jmu­je wy­ma­ga­nia do­ty­czą­ce: do­ku­men­ta­cji nie­zbę­d­nej do wy­ko­na­nia i od­bio­ru in­sta­la­cji e­lektry­cznych, pio­ru­no­chron­nych i telekomunikacyjnych, pod­sta­wo­wych wy­ro­bów sto­so­wa­nych przy wy­ko­ny­wa­niu tych in­sta­la­cji, wy­ko­na­nia in­sta­la­cji e­lek­try­cznych, pio­ru­no­chron­nych i telekomunikacyjnych, te­chno­lo­gii montażu ww. in­sta­la­cji oraz ich od­bio­rów czę­ś­cio­wych i od­bio­ru koń­co­we­go, a także za­kre­su ba­dań i spraw­dzeń od­bior­czych stosowanych przy od­bio­rach prac wykonanych w części o­raz koń­co­wych.

Ocena stanu technicznego kablobetonowych dźwigarów dachowych

Leonard Runkiewicz

Wytyczne zawierają zasady oceny kablobetonowych dźwigarów dachowych oraz zasady ich konserwacji i eksploatacji. Podano wskazówki dotyczące postępowania w przypadkach stwierdzenia uszkodzeń lub zmiany warunków eksploatacji dźwigarów oraz informacje ułatwiające identyfikację dźwigarów.

Podstawy reologii konstrukcji z betonu

Lesław Brunarski

Monografia obejmuje dwa wątki: tworzenie i rozwój konstytutywnych związków reologii, a także kwantyfikację, czyli ilościowe ujmowanie zjawisk reologicznych (pełzania i relaksacji) w betonie oraz ich uwzględnianie w obliczeniach konstrukcji z betonu. W rozdziale 1 opisano skutki zjawisk reologicznych w naturze i w materiałach konstrukcyjnych. Podano sposoby modelowania związków konstytutywnych: przez aproksymację empirycznych krzywych pełzania, dobór odpowiedniego reologicznego mechanicznego modelu oraz na podstawie zasady superpozycji Boltzmanna – Volterry. W kolejnym rozdziale przedstawiono techniczne teorie pełzania, m.in. teorię opisaną prawem Bayley’a – Nortona. Są one odpowiednie do materiałów konstrukcyjnych (metale i kompozyty polimerowe), w których odkształcenie pełzania nieliniowo związane jest z naprężeniem. W rozdziale 3 pokazano tworzenie związków konstytutywnych na podstawie reologicznych modeli mechanicznych, reprezentujących liniowo lepkosprężysty materiał, a także ciał liniowo lepkosprężystych, opisywanie ich równaniami całkowymi lub operatorowo-różniczkowymi. W rozdziale 5 wykazano, jak definicje współczynnika pełzania (w tym przyjęte w EC2 i MC2010) pozwalają w związku konstytutywnym uwzględnić wiek betonu w chwili obciążenia (starzenie się) betonu i czas oddziaływania obciążenia oraz wpływ czynników innych poza naprężeniem. Rozdział 6 zawiera studium utworzenia uogólnionej teorii dziedziczenia. Uwzględnia ona nie tylko historię (pamięć) przebiegu zmian naprężenia lub odkształcenia w czasie (stąd nazwa dziedziczenia), lecz także wpływ starzenia się betonu oraz zmiany współczynnika sprężystości z wiekiem betonu. W rozdziale 7 opisano trzy związki konstytutywne klasycznych teorii pełzania betonu: dziedziczenia, sprężystego dziedziczenia oraz starzenia. W rozdziale ostatnim przedstawiono modyfikacje metod rozwiązywania równań całkowych pierwszej teorii dziedziczenia, przyjętych za podstawowe w EC2 i MC 2010. Zwrócono uwagę na ograniczone możliwości wykorzystywania proponowanej metody AAEM, a szczególnie zdefiniowanego w niej współczynnika starzenia o stałej wartości 0,8.

Przekrycia dachowe i tarasowe wykonywane w odwróconym układzie warstw

Barbara Fancke

Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonania i odbioru przekryć dachowych i tarasowych, wykonywanych w odwróconym układzie warstw, tzn. z izolacją termiczną ułożoną na powierzchni izolacji wodochronnej. W opracowaniu nie podano szczegółowych wymagań dotyczących całości przekrycia, lecz jedynie wymagania dotyczące wyrobów izolacyjnych, czyli termo- i hydroizolacyjnych. Wymagania dotyczące pozostałych warstw przedstawiono jedynie sygnalnie. Niniejszy zeszyt warunków technicznych obejmuje wymagania dotyczące: dokumentacji, warunków dopuszczenia do obrotu i stosowania materiałów hydroizolacyjnych i termoizolacyjnych, wykonywania izolacji wodochronnych i termicznych przekryć w układach odwróconych oraz kryteriów odbioru. Roboty izolacyjne objęte niniejszym opracowaniem powinny być wykonywane przez profesjonalne, przeszkolone brygady robocze. Podane zalecenia nie są obligatoryjne i mają stanowić pomoc dla projektantów, wykonawców robót hydroizolacyjnych oraz inspektorów nadzoru w procesie projektowania, wykonywania i odbioru robót. Przedstawione wymagania mogą być traktowane jako pomoc przy ocenie poszczególnych robót pod kątem ich poprawności technicznej.

Wpływ układu przegród w budynku na przepływ dymu w warunkach pożaru

Wojciech Węgrzyński

Monografia obejmuje zagadnienia związane z niewymuszonym przepływem dymu przez układy przegród budowlanych w wielkokubaturowych obiektach budowlanych, co ma praktyczne znaczenie w projektowaniu systemów wentylacji pożarowej. Skuteczny system wentylacji musi odbierać każdy przepływ dymu mający miejsce w budynku – a zatem istnieje bezpośrednie powiązanie pomiędzy parametrami systemu wentylacji, poziomem bezpieczeństwa w obiekcie budowlanym oraz układem przegród budowlanych, jakie na swojej drodze pokonuje dym. Istniejące modele analityczne przepływu dymu uwzględniają architekturę obiektu jako jeden z warunków brzegowych. Jak pokazują prace walidacyjne, prowadzone również przez Autora, to uwzględnienie jest prawidłowe tylko dla wąskiego zakresu zmienności wymiarów przegród, bliskich konfiguracji eksperymentalnej, będącej odniesieniem dla poszczególnych modeli. Z uwagi na powyższe, w modelach zawarto duże marginesy bezpieczeństwa – często bezzasadne, podnoszące koszty instalacji niewspółmiernie do wpływu tego przewymiarowania na bezpieczeństwo użytkowników budynku. Rozważania prowadzone w monografii ograniczono do wielkokubaturowego obiektu handlowego, w którym znajdują się lokale handlowe i pasaż handlowy. Najważniejszym wnioskiem płynącym z badań opisanych w monografii jest możliwość znaczącego podniesienia bezpieczeństwa pożarowego użytkowników lokali handlowych poprzez zwiększenie wymiarów otworów wejściowych do tych lokali. Przeprowadzone badania wskazują, że zwiększenie wejścia generuje mniejszy koszt w odniesieniu do wymiarowania systemu wentylacji, niż wcześniej sugerowano. Wskazuje to na możliwość efektywnego ekonomicznie podniesienia poziomu bezpieczeństwa pożarowego w obiekcie poprzez zmianę sposobu kształtowania przegród budowlanych.

Projektowanie konstrukcji oporowych, stromych skarp i nasypów z gruntu zbrojonego geosyntetykami

Lech Wysokiński, Walery Kotlicki

Przedmiotem opracowania są zasady projektowania konstrukcji z gruntu zbrojonego geosyntetykami. Podane w instrukcji zalecenia dotyczą: ścian oporowych, stromych skarp, nasypów o stromych skarpach oraz nasypów na słabym podłożu (ze zbrojeniem w podstawie). Zakres opracowania nie obejmuje projektowania fragmentów konstrukcji, dla których podstawowym (dominującym) obciążeniem są: obciążenia od taboru samochodowego i kolejowego oraz obciążenia od parcia wody i ciśnienia spływowego.

Konstrukcje drewniane

Anna Policińska-Serwa

Przed­mio­tem opracowania są ogólne wa­run­ki te­chni­czne wy­ko­na­nia i od­bio­ru ro­bót bu­dow­la­nych, związanych z realizacją kon­struk­cji dre­wnia­nych bu­dyn­ków mie­szkal­nych i u­ży­te­czno­ści pub­li­cznej (kon­struk­cji da­cho­wych, ścien­nych i stro­po­wych), niena­ra­żo­nych na a­gre­sy­wne od­dzia­ły­wa­nia śro­dowis­ka. Opracowanie jest zbiorem wy­ma­gań w za­kre­sie wy­ko­ny­wa­nia i/lub wbu­do­wywa­nia kon­struk­cji dre­wnia­nych powstałym w ce­lu za­pe­wnie­nia zgo­d­no­ści wy­ko­nania ro­bót z pro­jek­tem bu­dow­la­nym. Niniejsze warunki techniczne nie obejmują: wytwarzania elementów w zakładach przemysłowych, konstrukcji mostowych i hydrotechnicznych, ru­szto­wań i form do wy­ko­ny­wa­nia e­le­men­tów z be­to­nu oraz za­bez­pie­czeń wy­ko­pów. Omawiane roboty budowlane powinny być wykonywane przez pro­fe­sjo­nal­ne, przeszkolone brygady robocze, przy za­sto­so­wa­niu od­po­wie­d­nie­go sprzę­tu i środ­ków do wy­ko­na­nia ro­bót. Za­kła­da się, że wy­ko­naw­ca będzie prze­strze­gał za­sad za­pe­wnie­nia ja­ko­ści o­raz bez­pie­czeń­stwa i hi­gie­ny pracy. W przedstawianym zeszycie WTWiORB o­kreś­lono wy­ma­ga­nia dotyczące wyko­nywania kon­strukcji dre­wnia­nych pro­jek­to­wa­nych według PN-EN 1995-1-1 i norm związanych, w szczególności PN-EN 1990, PN-EN 1991-1-1, PN-EN 1991-1-3 oraz PN-EN 1991-1-4, w zakresie zasad projektowania i wymiarowania elementów konstrukcyjnych z drewna przy przygotowaniu projektu architektoniczno-budowlanego, technicznego oraz w przypadku adaptacji projektów powtarzalnych.

Lekka obudowa z płyt warstwowych

Krzysztof Kuczyński, Ołeksij Kopyłow

Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonania i odbioru lekkiej obudowy z płyt warstwowych z rdzeniem z pianki poliuretanowej, styropianu lub wełny mineralnej - w okładzinach z blach metalowych. Opracowanie zawiera: wymagania dotyczące obudowy wykonanej z płyt warstwowych, w tym obudowy chłodni, warunki montażu oraz kryteria odbioru obudowy. Opracowanie nie dotyczy prefabrykowanych elementów przeznaczonych do wykonywania chłodni. Wymagania i zalecenia podane w niniejszym zeszycie mają stanowić pomoc dla projektantów i wykonawców robót związanych z lekkimi obudowami z płyt warstwowych oraz dla inwestorów, nadzoru (osób odpowiedzialnych za jakość) przy ocenie poszczególnych robót pod kątem ich poprawności technicznej.

Wykonywanie robót budowlanych w okresie obniżonej temperatury

Praca zbiorowa pod kierunkiem dr. inż. Romana Gajownika

W wytycznych podano zalecenia dotyczące wykonywania robót budowlanych – ziemnych, betonowych, murowych, hydroizolacyjnych i wykończeniowych − w okresach obniżonej temperatury. Zalecenia poprzedzono opisem warunków zimowych w Polsce oraz wymaganiami dotyczącymi przygotowania organizacyjnego robót budowlanych. Niniejsza publikacja jest nowelizacją instrukcji nr 282 z 2011 roku. Wprowadza wiele zmian wynikających z aktualnego podejścia do wykonywania robót budowlanych w warunkach obniżonej temperatury i zagadnień związanych z bezpieczeństwem i ochroną zdrowia pracowników. Zmiany dotyczą zarówno stosowanych materiałów, technologii, urządzeń i dokumentów, jak i zakresu robót prowadzonych na budowie.

Wymiarowanie przekrojów elementów z betonu zginanych z udziałem siły osiowej według Eurokodu 2. Przykłady obliczeń

Marek Lechman

W pracy przedstawiono algorytmiczny sposób wymiarowania elementów z betonu zginanych z udziałem siły osiowej według ustaleń Eurokodu 2. Omówiono ogólne zasady projektowania rozpatrywanych konstrukcji wraz z podaniem charakterystyk materiałowych betonu i stali zbrojeniowej według ustaleń Eurokodu 2. Podano analityczne zależności do wyznaczania nośności przekrojów żelbetowych prostokątnych i pierścieniowych, wyprowadzone z uwzględnieniem nieliniowych związków fizycznych betonu i stali. Na tej podstawie opracowano pomocnicze nomogramy w postaci krzywych interakcji nu – mu do wymiarowania przekrojów żelbetowych zbrojonych stalą klasy A-II oraz A-IIIN. Przedstawione podejście zilustrowano praktycznymi przykładami wymiarowania przekrojów rozpatrywanych elementów z betonu.

O przemarzaniu gruntu w Polsce

Jerzy Antoni Żurański, Tomasz Godlewski

W monografii przedstawiono wyniki analizy statystycznej i probabilistycznej głębokości przemarzania gruntu na obszarze Polski, a ściślej mówiąc, głębokości położenia izotermy zerowej, wyznaczonych na podstawie probabilistycznej analizy danych pomiarowych stacji meteorologicznych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego (IMGW-PIB). Omówiono czynniki wpływające na przemarzanie gruntu w zakresie losowo zmiennych zjawisk zewnętrznych (klimatycznych) oraz w zakresie częściowo stałych, a także częściowo losowo zmiennych (pod wpływem warunków zewnętrznych) właściwości gruntu. Na podstawie doświadczeń różnych badaczy oraz własnych zestawień przeanalizowano i wykazano na przykładach wpływ takich czynników, jak temperatura powietrza i wielkość opadów śniegu, tworzącego pokrywę śnieżną na gruncie. Oprócz czynników zewnętrznych, wpływających na głębokość przemarzania, omówiono czynniki związane z podłożem, takie jak rodzaj gruntu, jego struktura i stan, skład, zawartość wody. Przeanalizowano również problem rzeczywistej głębokości przemarzania gruntu w kontekście położenia izotermy zerowej. W dalszej części pracy omówiono techniki i metody pomiarowe głębokości przemarzania gruntu stosowane w Polsce oraz podano przykładowe wyniki takich pomiarów wraz z opisem metodyki wyznaczania położenia izotermy zerowej w gruncie. Prześledzono dotychczasowy stan normalizacji głębokości przemarzania gruntu, począwszy od prac Dębskiego z okresu dwudziestolecia międzywojennego poprzez propozycję mapy głębokości przemarzania podaną w roku 1955 w polskich normach, aż po ostatnią zmianę wprowadzoną w roku 1974. Omówiono także metody wykorzystane do ich opracowania, w stopniu, w jakim było to obecnie możliwe do ustalenia. W odniesieniu do propozycji z polskich norm omówiono współczesne propozycje zmian mapy przemarzania gruntu w Polsce, wykorzystujące zastosowanie tzw. wskaźnika mrozowego. Podstawowa część monografii obejmuje analizę probabilistyczną maksymalnych rocznych (zimowych) głębokości położenia izotermy zerowej z 45 stacji meteorologicznych IMGW-PIB z lat 1981/1982 – 2011/2012. Wartości charakterystyczne głębokości przemarzania gruntu, o okresie powrotu 50 lat, oszacowano za pomocą rozkładu prawdopodobieństwa wartości ekstremalnych (zwanego rozkładem Gumbela), którego parametry szacowano metodą największej wiarygodności. Wyniki przedstawiono tabelarycznie oraz graficznie w postaci wykresów. Na tej podstawie uzyskano zbiór danych o temperaturze gruntu, umożliwiający ich analizę probabilistyczną i podanie propozycji zmian na normowej mapie przemarzania gruntu. Nowe podejście, przedstawione w monografii, polega na wykorzystaniu rzeczywistych danych pomiarowych temperatury gruntu zgromadzonych przez stacje meteorologiczne, zastosowaniu rozkład prawdopodobieństwa Gumbela do wyznaczenia głębokości położenia izotermy zerowej o okresie powrotu 50 lat. Na podstawie oceny warunków gruntowych występujących na stacjach meteorologicznych oraz analiz danych z literatury zaproponowano podział na cztery rodzaje gruntów i współczynniki przeliczeniowe umożliwiające przeliczenie głębokości położenia izotermy zerowej dla gruntu przyjętego jako referencyjny (odniesienia) na pozostałe jego rodzaje. Pozwoliło to na graficzne wyznaczenie map terytorialnego rozkładu w postaci izolinii głębokości położenia izotermy zerowej w gruncie referencyjnym, o okresie powrotu 50 lat i przedstawienie tego jako propozycji Nowej mapy przemarzania gruntu w Polsce. Omówiono metodę ustalania strefowych wartości głębokości przemarzania w poszczególnych obszarach, przedstawiono nowy podział Polski na strefy oraz kierunki dalszych prac, a także wstępną propozycję współczynnika częściowego do wyznaczania wartości obliczeniowych głębokości przemarzania. W pięciu załącznikach podano: 1) lokalizację oraz opisy warunków gruntowych na stacjach meteorologicznych, z których wykorzystano wyniki pomiarów; 2) maksymalne roczne głębokości położenia izotermy zerowej wyznaczone w analizowanych stacjach meteorologicznych; 3) wykresy pomocnicze do ekstrapolacji wyników pomiarów; 4) wyniki obliczeń statystycznych i probabilistycznych; 5) wykresy na siatce probabilistycznej Gumbela wartości głębokości położenia izotermy zerowej w gruncie referencyjnym o okresie powrotu 50 lat odnośnie do 45 analizowanych stacji.

Szlabany z napędem elektromechanicznym i urządzeniami sterującymi

Andrzej Jurga, Krzysztof Wienskowski

Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych związanych z instalowaniem szlabanów z napędem elektromechanicznym i urządzeniami sterującymi. Szlabany takie zaliczane są do bram i jednocześnie do maszyn. Niniejsze warunki techniczne obejmują: terminy i definicje, wymagania dotyczące dokumentacji technicznej niezbędnej do instalowania szlabanów, warunki doboru i instalowania szlabanów, warunki użytkowania, konserwacji i napraw, zagrożenia, jakie mogą wystąpić przy instalowaniu i użytkowaniu, kryteria odbioru robót instalacyjnych oraz wykaz przepisów krajowych, dyrektyw UE oraz Polskich Norm. Szlabany z napędem elektromechanicznym przeznaczone są do stosowania jako dodatkowa ochrona obiektów przed bezpośrednim dostępem osób niepowołanych. Szlabany takie stosuje się jako zabezpieczenie wjazdów i wyjazdów samochodów z parkingów, garaży wielostanowiskowych, z terenów zakładów przemysłowych, z terenów handlowo-magazynowych oraz wszędzie tam, gdzie odbywa się kontrolowany ruch pojazdów. Niniejsze warunki techniczne przeznaczone są dla projektantów, firm wykonawczo-montażowych, użytkowników oraz nadzoru budowlanego.

Zabezpieczenia wodochronne pomieszczeń "mokrych"

Barbara Francke

Przedmiotem opracowania są warunki wykonania i odbioru zabezpieczeń wodochronnych pomieszczeń „mokrych”. Niniejszy zeszyt warunków technicznych obejmuje wymagania dotyczące: dokumentacji technicznej, warunków wprowadzania do obrotu i stosowania materiałów hydroizolacyjnych, układania warstw hydroizolacyjnych oraz kryteriów odbioru. Opracowanie nie zawiera wymagań dotyczących konstrukcji ściany lub stropu oraz wymagań dotyczących materiałów wykończeniowych. Roboty hydroizolacyjne omówione w niniejszym opracowaniu powinny być wykonywane przez profesjonalne, przeszkolone brygady robocze. Wymagania i zalecenia podane w niniejszym zeszycie mają stanowić pomoc dla projektantów, wykonawców robót hydroizolacyjnych oraz inspektorów nadzoru przy ocenie poszczególnych robót pod kątem ich poprawności technicznej.

Ocena stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest

Andrzej Obmiński

Poradnik przedstawia metody oszacowania zagrożeń podczas eksploatacji materiałów zawierających azbest. Ocena różnych rodzajów materiałów z azbestem w budynkach została opisana w odniesieniu do aktualnych regulacji prawnych, w szczególności „Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania”, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki. Przedyskutowano szereg praktycznych sposobów działania związanych z tą metodą, np.: tradycyjną ocenę wizualną uzupełnioną o badania pyłu w powietrzu wewnętrznym. Ocena zagrożeń została opisana w aspekcie badań zanieczyszczenia powietrza wewnętrznego włóknami azbestu. Opisano analizy z zastosowaniem mikroskopii optycznej (mikroskopii w świetle spolaryzowanym – analiza jakościowa i w mikroskopii kontrastu fazowego – analiza ilościowa), używanej do oszacowania zanieczyszczenia azbestem w budynkach. Przewodnik przedstawia propozycje klasyfikacji czystości powietrza wewnętrznego w odniesieniu do: – rodzajów budynków zawierających wyroby z azbestem, – spodziewanych poziomów włókien respirabilnych azbestu w powietrzu wewnątrz budynków.

Instalacje zasilające urządzenia bezpieczeństwa pożarowego. Tom 2: Oprzewodowanie i urządzenia przeciwpożarowe

Radosław Lenartowicz, Jadwiga Fangrat

Niniejsza praca stanowi tom 2 monografii pt. Instalacje elektryczne zasilające urządzenia bezpieczeństwa pożarowego. Publikacja zawiera podstawowe dane niezbędne do prawidłowego projektowania i montażu instalacji bezpieczeństwa w obiektach budowlanych. W tomie 2 są omówione zasady montażu zespołów kablowych oraz doboru przewodów zasilających urządzenia funkcjonujące w czasie pożaru. Podano zasadę zasilania i funkcjonowania wyłącznika przeciwpożarowego, instalacji oświetlenia ewakuacyjnego, dźwiękowych systemów ostrzegawczych, urządzeń do odprowadzania dymu i ciepła, pomp pożarowych. W poprzednim tomie przedstawiono opisowo i rysunkowo właściwe układy zasilania instalacji bezpieczeństwa, podtrzymujące pracę zasadniczych urządzeń funkcjonujących w budynku lub obiekcie budowlanym w czasie pożaru. Opisano źródła zasilania podstawowego i rezerwowego. W publikacji przedstawiono również niezbędną bibliografię i terminologię dotyczącą instalacji bezpieczeństwa pożarowego.

Wykorzystanie wód deszczowych w budownictwie

Monika Lipska

Przedmiotem poradnika są zalecenia dotyczące możliwości wykorzystania wód deszczowych i roztopowych wewnątrz budynków mieszkalnych i obiektów budownictwa ogólnego oraz w ich najbliższym otoczeniu. Opracowanie zawiera podstawowe informacje dotyczące jakości wody deszczowej i pitnej wykorzystywanej w budynku i jego otoczeniu, możliwości zbierania i magazynowania wody deszczowej i roztopowej oraz przykłady instalacji wraz z ich zabezpieczeniem antyskażeniowym, w sposób prawidłowy pod względem zastosowanych materiałów, ochrony przed zanieczyszczeniem i rozwojem bakterii chorobotwórczych – zgodnie z aktualnymi przepisami. W poradniku przedstawiono zakres czynności eksploatacyjnych co do wyrobów i materiałów zastosowanych w instalacji oraz zalecenia dotyczące poboru próbek do badań fizykochemicznych i mikrobiologicznych. Poradnik przeznaczony jest głównie dla wykonawców, inwestorów oraz zarządców nieruchomości jako pomoc w bieżącej eksploatacji.

Projektowanie konstrukcji drewnianych z uwagi na warunki pożarowe według Eurokodu 5

Grzegorz Woźniak, Paweł Roszkowski

W pracy omówiono problematykę bezpieczeństwa pożarowego konstrukcji drewnianych. Scharakteryzowano termiczne i mechaniczne oddziaływania na konstrukcje, właściwości drewna oraz elementów drewnopochodnych w warunkach pożarowych. Przedstawiono zasady i metody ustalania odporności ogniowej belek, słupów, ścian, stropów oraz elementów drewnianych łączonych za pomocą łączników mechanicznych podane w Eurokodzie PN-EN 1995-1-2. Opracowanie dotyczy zarówno elementów konstrukcji bez dodatkowych zabezpieczeń ogniochronnych, jak również elementów z obudową ogniochronną. Opracowanie jest adresowane przede wszystkim do projektantów i wykonawców konstrukcji drewnianych oraz rzeczoznawców ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych.

Polskie normy projektowania konstrukcji. Konstrukcje z betonu, konstrukcje murowe, niezawodność konstrukcji - rys historyczny

Bohdan Lewicki

Przedmiotem publikacji są europejskie normy projektowania konstrukcji z betonu i konstrukcji murowych, w tym również normy polskie, oraz ich integracja z Eurokodami. Omówiono inicjatywy międzynarodowych organizacji dotyczące europejskiej integracji norm projektowania konstrukcji (CEB/FIB – Europejski Komitet Betonu, CIB W23 „Ściany nośne”, ISO TC 98 „Podstawy projektowania konstrukcji”). Opisano proces integracji normalizacyjnej państw bloku radzieckiego. W rozdziale poświęconym Eurokodom omówiono dyrektywę 89/106/EWG oraz mandat udzielony CEN, a także zaprezentowano ogólną koncepcję Eurokodów. W dalszej części pracy przedstawiono rys historyczny dotyczący kształtowania się norm projektowania konstrukcji w różnych państwach europejskich. W rozdziale „Integracja z Eurokodami Polskich Norm projektowania konstrukcji” uwypuklono wiodącą rolę w dziele integracji Instytutu Techniki Budowlanej, jego publikacje, konferencje oraz udział w pracach CEN.

Linie kablowe niskiego i średniego napięcia

Radosław Lenartowicz

Niniejsze Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (WTWiORB) dotyczą linii kablowych niskiego i średniego napięcia (nn i SN), wykonywanych kablami elektroenergetycznymi i osprzętem znajdującym się w rejestrze wyrobów dopuszczonych do obrotu oraz spełniających wymagania zawarte w specyfikacjach technicznych wyrobu. W szczególności przedmiotem pracy jest wykonanie i odbiór elektroenergetycznych linii kablowych wykonanych przy użyciu kabli elektroenergetycznych: – z żyłami aluminiowymi oraz izolacji i powłoce polwinitowej o napięciu 0,6/1 kV (kod CPV 28421130-9), – o izolacji z polietylenu usieciowanego o napięciu 0,6/1 kV (CPV 28421130-9), – jednożyłowych z żyłą aluminiową o izolacji z polwinitu na napięcie znamionowe 0,6 kV i 3,6/6 kV, 6/6 kV (CPV 28421220-6), – z żyłami aluminiowymi oraz izolacji z polietylenu usieciowanego o przekroju uzgodnionym z producentem w zakresie napięć od 3,6/6 kV do 18/30 kV (CPV 28421140-2), – o izolacji papierowej i powłoce ołowianej na napięcie powyżej 3,6/6 kV do 18,30 kV (CPV 28421140-2). Omawiane WTWiORB swoim zakresem obejmują: – postanowienia ogólne (budowę, właściwości kabli, właściwości materiałów, urządzeń i sprzętu, temperaturę układania, zginanie kabli, badania), – wymagania dotyczące: • technologii układania kabli oraz przepustów w ziemi i w budynkach, • układania kabli w kanałach, • prób napięciowych, • obliczania sił ciągnięcia i nacisku, • zasad łączenia, odgałęziania i zakańczania kabli (mufy, głowice). WTWiORB powinno się stosować przy układaniu wymienionych wyżej kabli, w trakcie budowy i przebudowy elektroenergetycznych linii kablowych o napięciu znamionowym od 1 kV do 30 kV. Zalecenia zawarte w warunkach technicznych należy stosować także przy budowie mostów kablowych o napięciu 1 kV oraz 30 kV. Zasady podane w niniejszym zeszycie WTWiORB nie powinny być stosowane przy układaniu kabli sygnalizacyjnych, światłowodowych i elektroenergetycznych na napięcie 0,6/1 kV, przeznaczonych do zasilania oświetlenia ulicznego, znaków drogowych oraz sygnalizacji ruchu.

Systemy wentylacji pożarowej garaży. Projektowanie, ocena, odbiór

Wojciech Węgrzyński, Grzegorz Krajewski

Systemy wentylacji pożarowej garaży są ważną częścią ogółu systemów zapewniających bezpieczeństwo użytkownikom obiektu w czasie pożaru. W opracowaniu przedstawiono podstawy merytoryczne projektowania tego typu systemów, ich oceny i odbioru. Wytyczne są adresowane przede wszystkim do projektantów i wykonawców systemów wentylacji pożarowej, jednak mogą służyć także inwestorom, innym uczestnikom procesu powstawania systemu czy funkcjonariuszom publicznym odpowiedzialnym za ich odbiór. Głównym tematem pracy są garaże zamknięte, przeznaczone do parkowania samochodów osobowych, z wyłączeniem obiektów z zastosowanymi urządzeniami do magazynowania pojazdów. W wytycznych podano minimalne wartości parametrów architektonicznych, w których zaprojektowanie skutecznego systemu wentylacji pożarowej nie przysparza trudności (wysokość oraz powierzchnię). Odnośnie do obiektów niespełniających tych wymagań przedstawiono zalecenia pozwalające na poprawę skuteczności działania systemów oraz kompleksową metodologię oceny przyjętych rozwiązań. We wstępie wytycznych przedstawiono krótkie wprowadzenie do projektowania, obejmujące podstawy formalno-prawne wykorzystania systemów wentylacji pożarowej, zakres dokumentu oraz wykorzystywaną w nim terminologię. W kolejnym rozdziale omówiono podział samoczynnych urządzeń oddymiających stosowanych w garażach na systemy przewodowej wentylacji oddymiającej i systemy wentylacji strumieniowej, które z kolei podzielono na systemy oczyszczania z dymu i systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. W obszerny sposób przedstawiono zasady działania poszczególnych rozwiązań oraz ich przeznaczenie. W kolejnych czterech rozdziałach wytycznych omówiono zasady projektowania systemów wentylacji pożarowej garaży. Podano wymagania ogólne ważne dla każdego rodzaju systemu wentylacji pożarowej, np. odnoszące się do sposobu doprowadzenia powietrza kompensacyjnego, doboru klas elementów wchodzących w skład systemu, kryteriów oceny skuteczności działania systemów czy towarzyszących projektowi obliczeń ewakuacji osób. W rozdziałach poświęconych każdemu z systemów przedstawiono wymagania szczegółowe, w tym minimalne wartości wydajności systemu, sposoby rozmieszczania elementów systemu czy typowe scenariusze działania poszczególnych systemów. Po części dotyczącej projektowania przedstawiono zasady prowadzenia analiz CFD rozprzestrzeniania się dymu i ciepła w garażach. Analizy takie służą ocenie systemów wentylacji pożarowej garaży, jednak ich wiarygodność w dużym stopniu zależy od przyjętych założeń i warunków brzegowych. Poza podaniem domyślnych wartości różnych kluczowych parametrów w pracy przedstawiono również zalecenia dotyczące oceny wyników analiz. Na końcu zamieszczono wytyczne w zakresie prowadzenia prób odbiorowych z wykorzystaniem metody gorącego dymu. W odróżnieniu od innych dostępnych w literaturze zaleceń, w niniejszym opracowaniu odniesiono się głównie do jakościowej oceny działania systemu w oderwaniu od pomiarów ilościowych. W czasie prób z gorącym dymem weryfikacji podlega nie tylko działanie systemu wentylacji pożarowej, ale wszystkich innych powiązanych z nim systemów bezpieczeństwa pożarowego w obiekcie.

Instalacje elektryczne, piorunochronne i telekomunikacyjne w budynkach mieszkalnych

Radosław Lenartowicz

Opracowanie zawiera szczegółowe warunki techniczne wykonywania i odbioru instalacji elektrycznych w budynkach mieszkalnych, uwzględniające specyficzny charakter budownictwa mieszkaniowego oraz spełniające powszechne oczekiwania ze strony projektantów, wykonawców i użytkowników. Warunki techniczne podane w opracowaniu dotyczą wykonania i odbioru instalacji elektrycznych wnętrzowych o napięciu nominalnym do 1 kV oraz instalacji piorunochronnych i telekomunikacyjnych w budownictwie mieszkaniowym. Zgodnie z nową ustawą o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2019 r., poz. 1524), w Polsce rozpoczęto instalowanie w budynkach mieszkalnych instalacji fotowoltaicznych. W związku z tym celowe stało się rozszerzenie opracowania o wymagania wykonania i odbioru elektrycznych instalacji fotowoltaicznych w budynkach mieszkalnych (rozdz. 8 i 9.8). Praca obejmuje wymagania techniczne dotyczące: dokumentacji technicznej niezbędnej do wykonania i odbioru instalacji elektrycznych, piorunochronnych i telekomunikacyjnych, podstawowych wyrobów stosowanych przy wykonywaniu instalacji elektrycznych, piorunochronnych i telekomunikacyjnych, wykonania i odbioru instalacji elektrycznych, piorunochronnych i telekomunikacyjnych, technologii układania takich instalacji oraz magazynowania i transportu materiałów elektroinstalacyjnych. W opracowaniu nie podano wymagań dotyczących natężenia oświetlenia w budynkach, gdyż odnoszą się one do projektowania. W oparciu o postanowienia zawarte w aktach prawnych sformułowane zostały szczegółowe warunki techniczne wykonania instalacji elektrycznych, piorunochronnych i telekomunikacyjnych w budynkach mieszkalnych i mieszkaniach.